Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum in genere Substantiarum intelligibilium sit necesse ponere purum possibile in illo genere, & principium quasi materiale.

QVANTVM ad primam istam quaestionem arguo primo, quod in genere substantiarum intellectua lium non sit ponere, secun dum viam Philosophi, & Commentatoris, principium aliquod materialiter, & naturam, quae sit purum possibile in illo genere: Quia impossibile est plures res existere, quae sint purae potentiae; non enim haberent, quo distinguerentur, eo quod actus separat, & distinguit. 5. Metaph. Sed si ponatur natura talis in ge nere intellectualium, ponuntur plures res, quae sunt purae potentiae: ergo.

Maior probata est, minor patet; quia oportebit ponere aliquid tale in genere intelligibilium, quod variet genere, ab illo, quod ponitur in genere sensibilium, cuius ratio est, quia quodlibet eorum est in potentia ad alium, & alium actum: ergo.

In oppositum est Commentator 3. de anima comm. 18. Pono propositionem vnam, & rationem ad probandum eam, in qua sustentati sunt Philosophi, & Comment. tanquam in demonstratione, quam crediderunt habere ad istam Conclusionem per expressas auctoritates Philosophi, & Commentatoris.

Quantum ad primam pono illam Conclusionem, quod secundum doctrinam Philosophi, & Commentatoris, sicut in genere substantiarum sensibiliũ; sunt tria actu scilicet tres realitates, qua rum vna est pura potentia, & esse materiae, alia accidentia ipsius materiae, quae facit eam actu; & tertio substantiae compositae ex his. Sic per ordinem in genere substantiarum intelligibilium, est aliud, quod est pura potentia, & hoc est intellectus possibilis; & alia, quae est actus, quae trahit illam ad actum, quae est intentio intellecta: tertium vero, quod componitur ex istis tanquam ex formali, & materiali, siue ex potentia, & actu. Ratio eorum, in qua Aristot. & Commentator videlicet sustentati sunt, est illa, quae ponitur tertio de anima ab vtroq. Omne recipiens, opor tet esse denudatum ab eo, quod recipit, & secundum spec iem, & secundum genus proximum: sed in genere substantiarum intellectualium est dare aliquid, quod potest recipere omnem entitatem actualem in genere intellectualium. Jllud autem sic recipiens non est ad actum trahibile, quare illud esset ens in pura potentia absque omni actualitate.

Maiorem probo ( & quia quidam exponunt maiorem, quod oportet recipiens in genere intellectualium esse denudatum ab eo, quod recipit, hoc est secundum esse intentionale, recipien do speciem alicuius, ita quod oportet, quod sit denudatum ab omni eo, cuius speciem recipit. hoc patet in exemplo. Oculus enim recipit colores, immo omnes colores traheret ad suum co lorem; quod patet experientia, quoniam quan do in oculo fuerit aliquis humor rubeus, omnia videntur sibi rubea.

Dixi etiam; siue realiter, siue intentionaliter, quia oculus non recipit colorem realiter, sed intentionaliter, & per speciem, ideo oportet quod sit omnino abscolor. Dixi etiam notabiliter, secundum speciem, & secundum genus propinquum, quia secundum Commentator. 3. de anima. comm. 18. licet tactus non sit denudatus a tangibili, secundum genus remotum, puta ab ar monia, quae est quaedam qualitas, tamen oportet quod sit denudatus a genere propinquo, quod est secundum contrarias qualitates, puta calido, humido, frigido, & sicco.

Nunc secundo etiam probo eandem maiorem auctoritatibus Philosophi, & Commentatoris. Commentator enim 3. de anima comm. 7. contra Auicenn. dicit, quod recipiens aliud non recipit illud, nisi eo modo, quo caret illo, alias idem reciperet se, & esset causa sui in recipiendo se: & sequitur: Aristoteles enim vtitur hoc sermone communiter, & ad spiritualia vt oculus recipit colorem, & ad corporalia, vt corpus recipit colorem. Item 3. de anima dicit, quod in illa Conclusione Philosoph. sustentatus fuit super duas Propositiones. Prima est, quod, oportet recipiens esse denudatum a natura recepti, alias idem esset recipiens, & receptum, mouens, & motum, & hoc est manifestum per se. Secunda est, quod non oportet, quod denudetur a natura generis re moti, sed propinqui.

Hanc etiam maiorem probo per talem rationem: Sicut est impossibile aliter dare formam, quam habet, sic est impossibile recipere formam, quam habet & in specie, & in genere propinquo; in specie quidem, vt si sit album non potest recipere albedinem aliam in genere propinquo: quia species eiusdem generis propinqui habent eandem potentiam: natura autem, quae recipit, non est potentia illius, quod recipitur, hoc patet non tantum in eo, quod recipitur in esse reali, sed etiam quod recipitur in esse intentionali, quia sicut albedo non potest recipere albedinem, sic nec speciem albedinis; quia reciperet se in suo simili, & assimilaretur sibi ipsi: sic patet ergo illa maior principalis rationis. Sed minor nota est, quia in natura intellectuali est aliquid, quod recipit omnem entitatem in quantum est actu intellecuali, & ideo cum attingitur ab intellectu est intellectualis in actu; omnis autem actualitas est intellectualis: ergo oportet, quod careat omni actualitate: ergo esset in pura potentia.

Secundo principaliter probo conclusionem principalem auctoritatibus Arist. & Commontatoris, & primo per auctoritates Philosophi, quae aliter non possunt intelligi, ponit autem Arist. quatuor propositiones, ex quibus concluditur oppositum expresse. Prima est: sicut se habet sensus ad sensibilia, sic intellectus ad intelligibilia, quod oportet quod sit denudatus a toto genere sensibilium: ergo sio oportet, quod intellectus sit denudatus a toto genere intelligibilium: sed omnis actualitas est intelligibilis: ergo oportet quod sit denudatus ab omni actualitate.

Secunda propositio sua haec est. Oportet intellectum esse immixtum, &c. & intelligit per hoc secundum Commentatorem, quod si intellectus habet iudicare de intelligibilibus, oportet eum esse impermixtum ab istis: sed omnis actnalitas est iudiciabilis, & potest de illa iudicare intellectus: ergo oportet intellectum esse immixtum omni actualitati.

Tertia propositio est haec. Oportet intellectum non vnicam naturam habere, sed oportet quod sit tantum in potentia.

Quarta propositio est. quod intellectus nihil est eorum, quae sunt ante intelligere: intelligit hoc de entibus actualibus, de quibus potest iudicare.

Secundo induco auctoritates Commentatoris. Prima est. 3. de anima, vbi exponens illud Aristotelis, non habebit naturam, nisi illam quod sit possibilis intellectus, & materialis. Dicit Commentator, non habebit naturam aliquam nisi possibilitatis, vt denudetur ab omnibus formis sensibilibus, & intelligibilibus. Item eodem comm. 8. Dispositio intellectus materialis: &c. dicit quod est in potentia non in actu omnium entium, antequam intelligat illa, & insra. Et intellectus possibilis differt a prima materia in hoc, quod est in potentia ad omnes potentias formarum vniuersalium, materia autem non. Et ratio, quare materia non est cognoscens, & distinguens, quia non recipit tales formas. Et in fine commenti tractans illam quaestionem quomodo intellectus possibilis est ens, cum non sit aliqua formarum: dic quod est quartum genus esse, quia intelligibile esse diuiditur in duo, quorum vnum est materiale, & aliud actuale. Forte dicetur ad omnes istas auctoritatos, quod deceptio est per aequiuocationem, quia cum Aristoteles dicit, quod non habet aliquam naturam, intelligit quod non habet species aliquorum intelligibilium, quod est sicut tabula rasa: &c. & in hoc respectu illarum specierum est natura pura potentialis. sed an sit in se natura actualis, non dicit. Haec expositio fuit Alexandri, coutra quam arguit Commentator, quod si Aristoteles sic intelligeret, diceret mendacium, tamen dicit: Si intel lectus esset aliqua natura in actu, impediret eum, ne iudicare posset de illa; sed si in intellectu possent esse species intelligibi- les, non impediretur, quin posset de illis iudicare, imo per illas fit in actu primo ad iudicandum de ipsis.

Item Commentator arguit contra Alexandrum. Alexander dicebat, quod praeparatio in intellectu possibili vocatur potentia, & istam habet puram, sed vltra hoc habet differentem naturam actualem illam praeparationem: dicit Commentator contra Alexandrum, quod hoc est commune omni rei de mundo, quod illa praeparatio non est aliquid in actu: ergo si Aristoteles diceret de tali praeparatione, cum dicit, quod intellectus est pura potentia, esset supersluum dicere. Cera enim nihil habet de figuris, ad quas est in potentia, nihil ergo probaret de intellectu, quod esset pura potentia, & quod dicit vnicam naturam, vt Aristoteles dicit, si hoc intelligis, & quod est commune omnibus.

Item commento 21. dicit, & intellexit ibi Aristoteles, quod natura illa possibilis non intelligitur, nisi quando facta est in actu per intellectum agentem, sicut materia fit in actu per formam in composito substantiae sensibilis. sed difficultas vna est hic quantum ad dictum Commentatoris, quia dicit 3. de anima, quod non est demonstratum: Vtrum intellectus potentialis de se habeat aliquid. Contra, videtur quod habeat formam, licet non corporalem; vel saltem non dicit Philosophus oppositum.

Respondeo. Ille dicit, non est adhuc probatum, quia non putauit, quod posset probari ex alia ratione, quam ex ista. Tunc ergo non fuerat probatum: vtrum per intellectum intelligeret substantias separatas, sed probato hoc, quod postea probauit, quod omnis substantia separata intelligatur. Nunc probatum est, quod nullam actualitatem habet intellectus possibilis, qui intelligit illas actualitates, & hoc in virtute istius rationis, Omne recipiens: & c.

Ad argumentum in oppositum: respondit Commentator ad istam rationem assignando tres differentias inter intellecum possibilem, & materiam primam. Prima est, quod sicut totum genus sensibilium differt a toto genere intelligibilium: sic hac materia ab illa, quia materia est quoddam ens trahibile ad totum genus sensibilium, non intellectualium. Intellectus vero potentialis e contra ad totum genus intelligibilium, non sensibilium.

Secunda differentia, quia materia prima ex toto suo genere determinat sibi vt propriam passionem trinam dimensionem, & omne receptum in ea necessario est quantum. Intellectus autem potentialis separatus est a trina dimensione, ita quod innotescit nobis differentia illa materiae, & intellectus per proprias passiones.

Tertia differentia est ex natura transmutationis; quia materia prima est illud, quo aliud recipitur cum transmutatione, & cum abiectione alterius, & hoc accidit sibi ratione trinae dimensionis, quae necessario trahitur ad determinatam figuram & exigentiam formae receptae: sed intellectus possibilis est illud, quo aliquid recipitur sine transmutatione, & abiecttione alicuius.

Ad formam igitur argumenti cum dicitur; Non haberent vnde distinguerentur illae duae matoriae, quia solus actus distinguit.

Respondeo. Vtrumque potest dupliciter considerari, vel secundum respectum possibilitatis, vel secundum substratum ipsi respectui: possibilitas illa est respectus, sed substratum est in genem substantiae, potentia gerp in actu. Quaotum igitur ad primum, scilicet ad respectum possibilitatis nulla est differentia iuter materiam primam, & intellectum possibilem: accipiendo pero substrarum, quod ramen est intelligibile, tsi sub illo respectu, quod tamen est aliud abaeo, & ab informitate, soilices & a posubilitate, tunc habet differentiam, Vnam ab alio, quae innotescit nobis per praprias passiones, quia alxerum sibi determinat trioam dimensionem aliud non. hoc puto intellexit Doctor antiquus Bonauentura, qui dicit, quod materia illorum sensibilium, & intelligibilium non differt secundum quidditatem tamen differt secundum esse, quia videlicet illa est semper sub trina dimensi one, & illa non,

ARTJCVLVS II. Vtrum substantia separata loquendo secundum viam Philosophi sint compositae ex illa natura actuali, & potentiali sine argumentis.

AD secundam quaestionem respondeo, quod sola prima forma, quae est Deus, liberaest ab illa natura potentiali. Omnis autem alia substantia, siue intelligentia mouens orbem, siue anima intellectiua participat de natura illa potentiali, & omnes sunt compositae praeter primam. Immo est intentio eorum, quod si aliqua natura intellectualis, praeter primam, esset prima forma absque aliquo possibili, tamen secundum eum intellectio eorum sit sua substantia Tunc, vel intelliget extra se, quia non haberet, per quid intelligeret, non enim haberet possibilem intellectum, quo posset recipere intellectiones aliorum a se, & ideo omnes antiqui ante Philosophum posuerunt, quod omnes intelligentiae intelligebant alia intelligendo se intelligunt alia: ita quod non recipit intellectiones aliorum, sed intelligit omnia, quia est ens, in quo continentur omnia eminonter: ergo omnes aliae substantiae separatae a prima sunt compositae ex intellectione sui, ita quod intellectus sui est actus, & forma substantiarum illarum separatarum, & recipitur in aliquo pure possibili. ex quo sicut ex possibili, & ex intellectione sui, sicut ex actuali fit, & resultat vna substantia separata intellectualis, & per illud purum possibile recipiunt omnes formas, & omnes intellectiones omnium extra se. Haec est intentio Aristotelis, & Commentatoris, & motiuum eorum tactum est in quaestione praecedenti, nec fuit mens eorum, quod omnes Intelligentiae essent totalis entitas subsistens eminenter, sicut Deus omnia continens, & ideo licet ponant de Deo, quod nibil intellexit extra se, quia intelligit per solam essentiam suam omnia continentem, hoc tamen non posuerunt de alijs. Et ideo vel huiusmodi substantiae aliae a primo essent miserrimae, nihil intelligendo extra se, vel necessario habent in se naturam puram possibilem denudatam ab omni actualitate intellectuali, per quam recipiunt intellectiones aliorum a se, cum se non intelligant per suam essentiam. Vtrum autem rales intellectiones aliorum a se recipiant effectiue ab obiectis, & sicut accidentia recepta in eis, de hoc dixi intentionem meam in principio huius secundi.

Pro ijs quae dicta sunt, adduco auctoritatem Commentatoris, vbi dicit sic: quemadmodum natura sensibilis componitur ex materia, & forma, ita quoque intellectualis substantia, & hoc nacesse est in ouni abstracto, quod intelligit adiud extra se, alias non esset multitudo in formis abstractis, & sicut nulla forma est libera a potentia nisi prima, quae est quidditas simplex, om nes tamen aliae diuersificantur in actum, & potentiam, alias non possent intelligere alia a se: sic ergo ad quaestionem.

Respondeo, quod mens Aristotelis, & Commentatoris fuit, quod substantiae abstractae essent composita ex aliqua natura pure possibili. & aliquodctuali; vt purum possibile esset intellectus possibilis, actuale vero sui intellectio, ex quibus resultat vna substantia intellectualis cō- posita. Intellectiones autem omnium aliorum extra se sunt proprietates quaedam, quas recipiunt ab obiectis per naturam illius principij potentialis.

ARTJCVLVS JJJ. Vtrum substantiae separatae sint compositae ex materia & forma.

QVoad tertiam quaestionem arguo primo, quod absolute loquendo, & secundum sidem & Theologos, Substantiae separatae non sint compositae ex materia & forma, sic: Materia impedit intellectualitatem: ergo non est in aliqua intellectuali natura. Oppositum videtur sequi necessario ex praecedentibus.

Respondeo primo ponam duas opiniones, & secundo quod videtur mihi. Opinio vna valde communis est, quod non sunt compositae ex materia, & forma, & ratio prima est, quae tacta est. Secundo, quia anima non habet in se materiam: ergo multo minus Angelus, cum sit purioris, & simplicioris naturae. Antecedens patet, quia vel vna forma informaret duas naturas, vel materia informaret materiam, quia vel forma, ex qua anima componitur, informaret propriam materiam, & cum hoc materiam, quae est corpus, vel torum similiter, scilicet propria materia a se, & propria forma eius: ergo simul informarent corpus, & tunc materia informaret materiam.

Item. Aut forma illa esset separabilis a materia, & tunc essent formae corporales, aut non posset separari, & tunc anima esset nobilior illa, quae potest separari. Est enim forma magis immersa materiae, quam Angelus.

Quarta ratio, quia non debet poni multitudo sine necessitate: sed hic nulla est necessitas ponendi materiam, cum in istis nulla sit potentia ad transmutationem realem, quae transmutatio secundum Commentatorem facit nos scire ma- teriam: similiter non est potentia in eis ad aliquam passionem realem, sed propter nihil aliud vide tur ponenda materia, vbi ponitur: ergo non est ineis materia talis cum forma.

Alia opinio opposita est, quod sunt composi. tae ex materia: Rationes possunt adduci, quia alias adaequarent diuinam simplicitatem. Secun do, quia Daemones, & animae patiuntur passione reali simplici. Tertio, quia in eis est realis transmutatio realis alterationis, & translatio ad vbi adaequat materiam: Omnia enim insunt ratione materiae. Vnde Boetius dicit, quod prima forma non potest esse subiectum accidentium.

Nunc secundo pono, quid videtur mihi. Dico autem, quod dato, quod non esset expressa intentio Phylosophorum, vt dixi, non video magnum robur in aliqua parte istius quaestionis, tum quia Phylosophi, & Sancti, qui diligentissime inuestigarunt de naturis istorum, expresse intellexerunt, quod essent compositae ex materia, & forma. Ideo teneo cum eis, licet prima facie videatur dissonum, & imaginatio horreat, ratione trinae dimensionis, cum qua semper intelligimus materiam, a qua huiusmodi substantiae sunt abstractae, & intelliguntur componi ex materia, & forma, sicut intelligit Commentator, quia sunt compositae ex aliqua natura pure possibili, & alia actuali, quae trahit ad actum illum, quae est possibilis, ita quod sicut ignis est compositus ex vna natura possibili, quae est passibilis, & ex alia, quae esbactus, & actuatio istius potentialis, qua ignis agit, sic in istis substantijs intellectualibus, & in anima sunt verae substantiae duae, quarum vna est mere potentialis, & alia est mere actus, ex quibus intrinsece componuntur, & vna dicitur intellectus possibilis, aequiuoca sub. stantia patitur, idest, recipit intellectionem aliorum a se, & per consequens, quo formaliter intelligit alia, non est intellectio vi, per quam est in actu.

Ad probandum autem istam conclusionem non adduco alias rationes, nisi quas adduxi in quaestione praecedenti in 3. q. nec alias auctoritates induco, nisi quae inductae sunt in secunda. Illa via ego exponerem totum ex tertia de anima, nisi quod in hoc Arist. non est tenendus, quod intellectio sui sit substantialis forma, & actus ipsius Angeli, vt Commentator, qui posuit illum intellectum non numerari in nobis, sed est vnus in omnibus. Item ad hoc est expresse auctoritas Augustini in duobus locis exponens illud, In principio creauit Deus, & c. vbi dicit, quod quinque expositiones dantur, quae omnes verae sunt, inter quas ponit istam, qui fecit informem materiam omnis creaturae spiritualis, & corporalis.

Item exponens illud verbum: Terra autem erat inanis, & vacua, ponit duas expositiones, quas dicit esse veras, inter quas est ista. Terra, idest materia, ex qua fieret omnis inuisibilis, visibilisq. creatura.

Tunc ad argumenta alterius opinionis; ad primum cum deducitur, quod vna forma informaret duas materias: primo secundum dicta eorum. Ipsi dicnnt, quod anima est hoc aliquid, & cum hoc quod est forma corporis: tunc ad formam, argumenti inconueniens, ad quod inducunt; ha- bet locum in formis, quae sunt solum modificationes, & non hoc aliquid: Tales enim tantum informant vnam materiam, quia non sunt modificatio nisi vnius.

Alia solutio: ad rationem dico, quod non est imaginandum, quod vna forma informaret duas materias, nec materia materiam; quia compositum est vnum per dimensionem propriam, & ita essentia animae sic indiuisa non intelligitur habere materiam distinctam a forma, nec quod materia informaret, nec forma; sed totum hoc indiuisum dicitur informare, idest dare tale esse per sui communicationem, consimiliter quantitas materiata informaret materiam.

Ad secundum dico, quod non est separabilis a materia, & ideo non est corporalis solum, hoc enim habet natura materiae in genere sensibilium propter trinam dimenfionem, sicut dictum est: in substantijs autem abstractis non est talis materia sub trina dimensione, ita quod propter exigentiam formarum contrariarum sit apta nata trahi ad talem, & talem terminationem, aliam, & aliam.

Ad aliud dico, quod necessitas ponendi ibi materiam, vti patet supra, sequendo viam Philofophi per hoc, quod alias non apparet, quod possent recipere intellectiones aliorum a se: oportet, quod recipiens sit denudatum ab omni forma

Ad argumentum in oppositum, verum est demateria, cuius proprietas est trina dimensio, quiatrina dimensio arctat ipsam ad formas terminatas, quae terminatio dat, quod non possint intelligere. De hoc dictum est in libro primo distinctio. 32.

ARTJCVLVS IIJJ. Vtrum natura possibilis & actualis in substantijs separatis sint res distincta in actu.

AD quartam questionem arguo primo, quod haec natura possibilis, & actualis in substantijs separatis sint res distinctae in actu; quia Quod non est in actu, non potest actu componere: sed materia componit actu: ergo.

In oppositum est, quia maior est vnitas forme, & materiae in substantijs abstractis, quam in sensibilibus, secundum Commentatorem 3. de anima: sed in (substantijs sensibilibus, materia, & forma non sunt duae res in actu: ergo.

Respondeo hic, primo pono Conclusionem intentam: secundo probo eam auctoritate, & ratione. Conclusio est haec: quod sicut in fensibilibus materia, & forma non sunt, nisi vna res in actu, duae autem non in actu, sed solum in potentia: sic in proposito natura pure possibilis, & actualis, ex quibus componitur Angelus, sunt duae res solum in potentia, sic quod in Angelo fint tres entitates. Vna est entitas compositi, quae resultat ex possibili, & actuali; alia est entitas na turae pure possibilis; & alia entitas naturae, quae est actus, quae ambo non sunt res distinctae in actu, sed sunt res omnino indistinctae: & intelligo sic, quod materia est aliquid, & forma similiter est aliquid, & hoc aliquid non est illud ali- quid, non tamen sint distincta in actu, quia in plus se habet esse ens, & aliquid, quam esse actu distinctum: licet omne quod est ens, & aliquid sit distinctum, vel distinguibile in potentia. Haec est expressa intentio Commentatoris, vt patet in multis locis, & primo, vbi dicit, quod materia non est haec, nisi per formam: et si materia, & forma essent existentes in actu in composito, non essent compositum vnum, nisi per aggregati onem, & subdit quod materia non differt a forma in composito, nisi in potentia.

Item 8. metaph. com. I7. soluens illam quaestionem, quomodo materia, & forma faciunt vnum, dicit idem. Vnde dicit, quod qui dixerit materiam, & formam plura esse in potentia ab illa pluralitate, quae est in actu, non poterit illam quaestionem dissoluere, & in fine commenti dicit, quod non est aliud in actu, quod agens agit, contra Themistoc. scilicet, quod esse materiae est per formam, & prius eo, in quod agit.

Item idem, 12. metaph. com. 7. quod natura materiae est in comparatione, quia cum alio, & non est actu per se, sed cum alio, & potentia tantum, & non est nihil, quia nihil nec est actu per se, nec cum alio: & subdit, quod materia de se non habet naturam propriam.

Item dicit, quod materia est pars in potentia entis in actu: ergo esse eius in actu, non est, nisi inquantum est pars eius in potentia: si ergo inue niretur per se, & singulariter, non secundum quod est pars in potentia, tunc esset ens in actu. Sic ergo secundum Commenta torem, materia est ens non absolute, & quomodocumque, sed cum additione illa, scilicet pars in potentia entis in actu non distinctum. Hoc autem non conuenit nihil, ideo non est nihil.

Secundo probo idem ratione sic. Quando aliquid est res vere vera vnitate simpliciter, & proprie dicta, non vnitate copulationis, siue coacer uatim, sed magis, quantumcumque continuum, si componitur ex pluribus partibus in tali vnitate, necesse est, quod illa, ex quibus componitur, sint vnum, & partes ad inuicem distinctae: sed compo situm ex materia & forma est vere vnum, & magis quam compositum ex partibus quantitatiuis: ergo stante tali vnitate impossibile est illa manere actu distincta. Maior patet in exemplo: si enim diuidas continuum, ita quod partes maneant actu diuisae, tunc linea, siue continuum illud non estt vnum, nisi vnitate cuiusdam acerui: si ergo remanet vnum per se, oportet, quod partes sint ad inuicem distinctae. Minor autem est satis nota: ergo.

Sed contra hoc arguitur sic. Illa, quae sunt distincta in se, ita quod vnum non potest esse aliud, illa impossibile est, quod sint indistincta in tertio: sed materia, & forma sunt distincta inter se, ita quod verum est dicere, quod materia non est forma, nec e conuerso: ergo impossibile est, quod sint indistincta in composito.

Respondeo, ista vera est, quod materia non est forma, sed tamen haec vera est, quod materia & forma sunt vnum indiuisum in composito: ad hoc enim, quod vnum non sit aliud, sufficit quod sint partes distinguibiles in potentia, sed non sequitur ex hoc, quod sint distincta in actu, ideo dico, quod sunt vnum in actu, plura vero inpotentia.

Ad argumentum in oppositum, aequiuocatio est de actu, si enim accipis essse in actu, idest, non esse nihil, concedo Conclusionem: sed accipiendo actum pro distinctione, & praecisione, eo modo, quo dicitur, quod actus separat, & distinguit, tunc argumentum non concludit. Non enim oportet, quod illud, quod ponit actu, sit actu in se terminatum, & praecisum, & non in se, sed cum alio, in se autem praecisum non actu, sed potentia tantum, alias non constituent vnum, vt Commentator dicit.