Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum concepta fuerit absque originali peccato, vel cum originali sit concepta.

ET quod sic, videtur ex Rom. 3. Omnes peccauerunt, & omnes indigent gratia, & redemptione per Iesum Christum. Tunc arguo sic: Omnes illi peccauerunt, qui indigent redemptione, & gratia Dei: sed beata Virgo indiguit redemptione, & gratia Dei: ergo peccauit. Item Rom. 5. Omnes in Adam peccauerunt, & ab vno peccatum est deriuatum in omnes, exponit August. Omnes qui descenderunt via generationis; sed beata Virgo fuit huiusmodi. Item Psal. 13. Omnes declinauerunt, non est qui faciat bonum, non est vsque ad vnum: Augustinus exponit: Omnes vsque ad vnum, exclusiue loquendo, sed inclusiue, omnes excepto vno, idest Christo. Item auctoritates Doctorum, Auguilinus de Fide ad Petrum: Firmissime teneo, omnes, qui ex concubitu nascuntur, in peccato nascuntur. Item idem homil. super Joann. Ecce Agnus Dei: si agnus innocens: ergo aliter quam alij venerunt, venit. Item de Bono coniugali: Omne natum summarie in peccato nascitur. Item Leo in Sermone de Natiuitate: Sicut nullum a peccato liberum reperit, & c. Item de Consecratione dist. 3. cap. Jlla natiuitas celebratur, quia nata sine peccato, ibi Glosa, sed non concepta. Item Hieronymus exponens illud: Vnicam meam, ait, quod est anima Christi, quae dicitur vnica, quia sola a peccato immunis. Item Anselm. lib. Cur Deus homo clare hoc dicit. Item Bernardus arguit ex Concilio Lugdunense, eo quod celebrent Conceptionem beatae Virginis, vbi sic arguit: Si fuit beata Virgo sanctificata conceptu, aut ante actum, aut in actu: non ante, quia non erat in actu, quia nihil sanctificatur, nisi praesentia Spiritus sancti. In actu autem libidinis Spiritus sanctus esse non potuit. Contra testimonium August. de natura, & gratia cap. 35. & 36. citatur etiam Bern. Ser. 4. in Cantic. & recitat Magister in littera. Cum de peccato agitur, nullam de Maria volo prorsus facere mentionem, & nota quod dicit, nullam, ex quo omnis mentio cuiuscumque peccati excluditur.

Item Anselm. de conceptu Virginali: Decuit, vt cui Deus tantam gratiam contulit, quod vnus, & idem esset Filius eius, & Dei, quod Spiritus sanctus ei contulerit, vt decuit, omnem gratiam possibilem: sed intelligens creatam cum peccato originali, adhuc non aequat ad omnem gradum gratiae. Item Riccardus: fecit de hoc vnu Sermonem. Item ad hoc est Robertus grossa testa. Item Anselmus fecit de hoc vnum librum.

Respondeo in ista quaestione: Magis est adhaeren dum auctoritatibus, & testimonio Sanctorum, quam rationibus demonstratiuis. Sunt autem allegatae auctoritates Sanctorum pro qualibet parte; sed videndum est, quae sint praeponendae. Videtur, quod istae vltimae, quae probant ipsam non fuisse conceptam in peccato originali, quia se habent ad alias primas, sicut priuilegium ad ius commune, quia illae sunt auctoritates generales, quae non faciunt mentionem de re proposita, illae autem sic.

Praeterea non sunt auforitates pro illa parte multum solemnes, nisi loquentes in generali de communi lege, vt sunt auctoritates Canonis, Auguitinus, nec aliquis isttorum descendit ad Mariam in speciali. Sed in alijs fit speeialis mentio de Maria, vt patet in auctoritatibus Augustini, Anselmi, &c. Sicut ergo priuilegium derogat iuri communi, sic vltimae auctor: tates primis. Bernardus etiam dicitur illam opinionem retractasse saltem mortuus, vnde dicitur, quod apparuit cuidam monacho post mortem cum macula in pectore, propter illa, quae dixerat de Conceptione Virginis glorioriosae. Anselm. etiam dicit contrarium auctoritate prima.

In ista autem quaestione erit duplex inquisitio, quia habuit duas sanctificationes. Prima inquisitio est de sanctificatione beatae Virginis in vtero, dum concipere tur passiue. Secunda de sanctificatione, dum conciperetur actiue, de qua sanctificatione multum dubito. Igitur circa primum est duplex dubium. Vnum de tempore sanctificationis, aliud de effectu, Vtrum talis sanctificatio fuerit ad deletionem fomitis.

ARTJCVLVS JJ. De sanctificatione B. Virginis passiue.

CIrca primum primo pono vnum modum solemnem, quem tamen reputo impossibilem. Secundo pono tres modos possibiles. Tertio pono, quis eorum sit de facto. Quarto esto quod tuerit peccatum, Vtrum festum Conceptionis possumus licite celebrare.

Primus modus est cuiusdam Doctoris antiqui, qui est posibilis, qui ponit, quod tempus sanctificationis fuit in instanti conceptionis, & tamen contraxit originale peccatum, & ita in eo instanti fuit sancatio, & culpa originalis, sed fuit gratia, vt expellens, sed cul, a non fuit in esse permanenti, sed vt in exclusione existens, & sic patet, quod conceptio potest celebrari quoad primum.

Et quod simul possit esse in eodem instanti temporis gratia, & exclusio culpae, probat sic. Quando in aliquo instanti possunt duo signa signari, possibile est vnum oppositorum esse in vno signo, & aliud in alio, & tamen instans erit vnum: sed gratia. & culpa non plus opponuntur quam motus. & quies, sed motus & quies possunt esse in eodem instanti temporis, dummodo des duo signa: ergo similiter gratia & culpa. Probatio assumpti, quod motus & quies in eodem instanti sunt, paret per exemplum, quia si proijcitur faba sursum, cui obuiet mola, necessario est dare, quod faba in eodem instanti mouetur, & quiescit.

Probo ex Philosopho 8. Phys. tex. 23. Inter duos motus oppositos semper est quies media: ergo faba per grauedinem mola incipiens descendere quies. it, quia ascensus & descensus sunt motus contrarï: sed in eodem instanti mouetur, quia alias mola quie sceret: ergo in illo instanti, quo mola c niungitur, mouetur, & quiescit.

Item: non plus repugnat gratia & culpa, quam forma aquae & acris: sed haec sunt in eodem instanti, licet sint duo signa naturae: ergo. Minor patet, quod si ex aere generatur aqua, in eodem instanti sunt simul forma aquae, & aeris, quod probatur, quia in eodem instanti quo generatur aqua, est aqua, quia quod non est, non generatur. Item in eodem instanti est aer, quia de eodem instanti quo generatur aqua, aer corrumpitur; quod autem corrumpitur, est necessario, quia quod non est, non corrumpitur.

Item: non est repugnantia inter duo opposita, nisi in ordine ad simultatem, illud ergo, quod excludit simultatem, excludit repugnantiam oppositorum: sed duo signa non excludunt simultatem.

Item, duo contraria mutuo se excludunt in illo instanti, in quo excluditur contrarium, vel est tunc cum eo illo instanti, vel non: si sic habeo propositum: si non, ergo non potest excludere.

Item, generans corrumpit per accidens, scilicet dando esse, tunc patet, quod illud quod corrumpit, & quod corrumpitur, necesse est simul esse, quia in generatione vnius corrumpitur esse alterius propter esse generati, quia agens per illud essecorrumpit esse alterius.

Item imaginor, quod inter agens, dans gratiam & peccatum sint quasi simul, sicut simul sunt, quod corrumpit, & quod corrumpitur, e conuerso, sicut saba vadens sursum obuians molae, in eodem instan ti simul quiescit, & mouetur, secundum tamen duo signa eiusdem instantis, sicut simul caro est infecta, & in eodem in. stanti Deus gratiam infunden do expellit culpam, & sicut est de aere & aqua, quae in eodem instanti sunt simul, & ita idem instans temporis fuit concepta & sanctificata. Haec opinio est tubtilis, sed quia repugnat primo principio, ideo non potest veritas eius probari, nisi a posteriori; & ideo probo, qdod in eodem instanti durationis opposita non possint este simul, sic: Propter quod vnumquodque tale, & illud magis: ergo in illo propter quod est repugnantia in oppositis, est magis repugnantia: sed tota ratio, quare duo opposita non sunt simul in viginti diebus est, quia sunt simul in eodem instanti temporis. Probo minorem, quia nulla repugnantia est, quod in duobus diebus, vel in vna sint simul duo contradictoria vel opposita, vnde quandiu capacia diuersitatum temporis sunt, esse possunt simul contradictoria, ideo tota repugnantia est propter simultatem instantis temporis.

Item: manente formali ratione dicta, & causa manet, quod sequitur & effectus; sed tota ratio, quare non sunt simul duo opposita, est sua entitas formalis: ergo erit respectu cuiuscumque temporis: ergo ratio, quare albedo expellit nigredinem, est quia positis eorum actualitatibus statim repugnat, quia tantam habent actualitatem in primo instanti, quantam habent in mille diebus, fed non stant simul mille diebus: ergo non in instanti. Item, positio signorum non iuuat, quia illud, quod excludit contradictionem, est non simultas durationis non originis, vel naturae, quia in ordine originis, vel naturae non est prius, nec posterius, vt in diuinis patet, vbi tamen est ordo, vel originis, vel naturae; sed est ibi esse ob hoc, vnde personae sunt simul naturali intelligentia, & non est ibi significare prius, & posterius: ergo istud esse prius origine non tollit non simultatem: ergo nec contradictionem: si ergo est ibi, est ex alio repugnantia, quia idem ordo naturae.

Item, inter contradictoria manet toto tempore ratio prioris, & posterioris origine, & tamen manet toto tempore simul, vnde proprie simultas conpetit durationi temporali, alias cum in diuinis sit ordo originalis, secundum Augustinum, ibi esset non simultas, quod esset absurdum.

Ad exemplum de faba dico, quod experientia videtur repugnare dictis Aristotelis 8. Physic. tex. 64. Philosophus vero dicit, quod motus rectus non potest esse infinitus, quia vel esset super magnitudinem infinitam, quod est impossibile; vel reflecteretur, & tunc non esset vnus modus, quia esset quies media, quia inter motus contrarios semper est quies media. Alij respondent, quod per se quiescet, sed mouetur per accidens a lapide. Contra, ex suis formalitatibus est, quod nihil possit moueri & quiescere, quia contradictoria sunt ex se. Dico ergo, quod faba non quiescit, non tamen ex se mouetur, nec ex pondere suo, sed mola mouente.

Ad Aristotelem dicunt quidam, quod non mouetur opposita ex se, sed oportet dare quietem mediam, sed hoc non soluit. Dico ergo, quod intentio Aristotelis est, quod motus possit esse aeternus, sed non vnus, & sic loquitur de motu vno, sicut de linea vna, quia linea recta magis est vna quam curua, & curua magis vna quam angularis, vel triangulus: non enim sunt duae, quia habent eundem terminum continuitatis, quae est punctus, & quodammodo magis est punctus in actu in angulo, quam in linea recta. Ideo non est ita tota linea vna sicut recta, quamuis sit vna, sed non causata: sic per simile intentio est Philosophi, quod lapis vel faba proiecta sursum redit nulla quiete media, & modus reflexus est vnus, licet non ita sicut ille rectus, quia significari potest instans; ita dico, quod motus fabae est vnus, quia habet vnum mutatum esse commune, non ita vnum, sicut rectus, & ita ibi nulla est quies.

Ad aliud de generatione, & corruptione, &c. dico, quod est ibi mensura temporalis, mensura positiua antecedens, quae mensurat praecedens esse corrupti, scilicet esse aquae, & est mensura instantanea, quae mensurat non esse praecedentis, & esse sequentis; ita quod simul mensurat positiuum & negatiuum, & hoc est instans, licet tempore terminetur ad illud instans.

Dices, quod vnum oppositum excludit reliquum, & esse praecedentis non est esse sequentis; scilicet esse aeris non esse aquae, & ita duo possunt simul esse, quia primum adhuc manet, eo quod corrumpitur. Dico ad hoc, quod verum est, quod esse aeris praecedit non esse aeris, & non sunt simul, sed tamen est simul esse aquae & non esse aeris, nec hoc contradicit.

Et cum dicis, quod illud, quod corruptio est, dico quod est illud, quod corrumpitur, sed dico, quod corruptum esse non est, nec in illo instanti est, quia corruptum est, quia corrumpi ibi potest esse simul, similiter de gratia & culpa.

ARTJCVLVS JJJ. De sanctificatione Beatae Virginis actiue.

CIrca secundum pono tres modos possibiles. Primus est, quod tempus sanctificationis non fuit instans, sed est tempus immediate se habens consequenter. Ita quod ante fuit concepta, siue- infecta anima, & anima fuit in instanti in peccato originali, & toto tempore sequenti fuit sanctificata. Contra: tunc beata Virgo fuit sub culpa per instans, & tunc erit aliquid durans in instanti, quando corrumpitur: aut corrumpitur in illo instanti, in quo est, scilicet culpa, & hoc est contradictio, quia simul esset & non esset in eodem instan ti: aut in secundo instanti corrumpitur; aut corrumpitur in illo instanti, & hoc non, quia inter duo instantia est tempus medium: ergo non durat illa culpa in instanti, aut in tempore medio corrumpitur, & hoc est contra opinionem.

Et praeterea, quia aut corrumpitur in toto tempore, aut in parte temporis, non in toto, quia tale tempus continet instans: ergo in parte, quod etiam est falsum.

Item, corrupta est in tempore: ergo sua corruptio fuit in fieri: sed omne tale habet semper aliquid, quod non est corruptum: ergo in illo tempore, in quo fuit sanctificata, erat in culpa: Vel si dicis quod non corrumpitur, hoc est falsum, quia semper esset. Dico, quod imposibile est aliquid positiuum esie sub negatiuo in instanti, licet vnum sit sub affirmatione, quia in mutatis esse sic est, quod mobile non est in spatio sibi aequali, nisi in instanti; similiter de radio, qui est alius in alio, & alio instanti.

Modo in re durante considero tria instantia, non esse praecedens in tempore praecedenti, & esse in instanti, & post non esse in tempore posteriori: tunc sic: Omne illud est possibile, quod non includit contradictionem; sed ista tria includunt contradictionem, noc patet, quia non est ibi affirmatio & negatio, vel esse, & non ese respectu eiusdem temporis, quia non est ibi affirmatio, & negatio, vel idem tempus.

Ad argumenta, quae sunt in contrarium. Ad primum dico, quod non corrumpitur in eodem instan ti, vel alio, sed in toto tempore continuato. Dices, quod hoc est, quia corruptio vel mensuratur tempore, vel instanti. Commentator soluit 7. metaph. comm. 22. quod non sic loquimur de corruptione, sicut de actione. In quibusdam enim sic est, quod res, vel aliquid amittit esse per esse, sicut aqua per ignem, quae corrumpitur per productionem de esse ignis, & tunc est ibi aliqua actio alicuius agentis, per cuius esse sequitur destructio alterius: Aliquan do omittit esse, vel corrumpitur non per aliud esse quod acquiritur, & tunc non habet agens aliquam actionem, quia prius agebat, & post non agebat, & sic non dat esse: ita est hic, quia per hoc est corruptio, quia subtrahitur influentia agentis, & haec est in toto tempore sequenti, quia possibile est, quod illud agens non agat in toto tempore continuato, & sic est de mutatis esse, & de radijs: ergo dicit, quod tale corrumpi est in toto tempore.

Modo est dubium de gratia, quae insunditur in toto tempore, vel in insttanti: si in tempore erit motus: si in instanti: ergo aut in eodem, & hoc non: ergo in alio, & sic erit tempus intermedium. Dicit hic quidam Doctor, quod infunditur intempore, non tamen est ibi mutatio, quia mutatio in instanti; nec motus, quia in motu est successio, & quod acquiritur in motu, acquiritur pars post partem, gratia vero tota simul acquiritur, non pars post partem.

Quod dicit, quod in toto tempore Deus producit totam, hoc non video, nisi secundum illos, qui dicunt, quod idem est creatio, & conseruatio, & sic est ibi in continuo fieri, sicut in conseruatione: sed si pono, quod creatio dicit respectum, quo res ponitur in esse, tunc conseruatio dicit respectum, res iam posita in esse manutenetur. Ideo oportet, quod ipsa gratia habuit originem, vel in tempore, & quaeram sicut prius: non in tempore, quia nihil mensuratur tempore non diuisibile: ergo gratia illa, vel est diuisibilis, vel indiuisibilis. Si gratia sit indiuisibilis, & acquisitio diuisibilis, hoc est impossibile, quia sequitur quod actio esset diuisibilis termino existente indiuisibili. Hoc probo, quia in prima parte illius productionis, vel totum acquiritur, vel pars, si pars, est diuisibilis, quia habet par tes: si totum: ergo secunda pars est similiter falsa ipsius productionis. Quaero enim aut idem producitur, aut aliud; non idem: ergo aliud, & sic est diuisibilis terminus, qui acquiritur. Vel dicit, quod gratia est indiuisibilis, & acquisitio, hoc est impossibile, quia esset productum: producere autem dicit, quod est vna productio, quae tempore mensuretur, quod est falsum. Ideo dico, quod est gratia, ex quo habet partem, dico quod Deus infundit partem post partem vsque ad certam summã; vnde sicut in radio non possunt dare radium consequenter se habentem in eodem instanti alteri radio, sic dico in gradibus gratiae, & inter gratiam, & culpam non fuit tempus medium, sed in insttanti excludo culpam, & in sequenti tempore additur gratia, quia potest intendere, & diminuere gratiam, & ita dare partem post partem, & sic infusio esset in tempore, sed quomodo totum daretur in instanti, non capio.

Secundus modus etiam possibilis est quorumdam. Quod in primo insianti suae conceptionis fuit sanctificata a culpa. Sed hoc intelligi potestt dupliciter, quod fuit sanctificata non a culpa inexistente, sed a culpa, quae poterat inexistere, vel inesse; quia ibi considero duo, scilicet infusionem gratiae, & expulsionem culpae. Si ergo dicis, quod est impossibile, quod fuit sanctificata isto modo, aut hoc est, quia in primo instanti non potuit Deus excludere culpam, aut quod in illo non potuit dare gratiam.

Sed probo, quod Deus potuit creare animam in gratia, quia quantumlibet aliquod accidens repugnat naturae, vel subiecto, si per aliquod agens manente natura potest inesse, Deus potest naturam, vel subiectum producere sub illo accidente in primo instanti, vt si caliditas aquae repugnet, & tamen per ignem possit esse calida, Deus potest aquam producere calidam: sed gratia repugnat animae infectae, & postmodum potest inesse: ergo non obstante repugnantia Deus potest in primo instanti producere animam gratam.

Item, quando sunt duo agentia, vel mouentiaad aliquod vnum contrarie, citius sequitur effectus a sortiori agente quam a debiliori suus effectus. Exemplum: Sit ignis hic, & gelu, & aliquod obiectum tertium, tunc si ignis sit fortior sequetur in obiecto prius calefactio, quam infrigidatio. Sed ex vna parte est caro inficiens animam, & ex alia Deus infundens gratiam: Deus autem est agens fortius & vigorosius: ergo ante potest effectus Dei, quae est gratia, animae inesse, quam culpa in illo instanti, quo vtrumque agit.

Item, quando manente tota natura completa alicuius subiecti potest sibi aliquod accidens ines- se in illo instanti, in quo subiectum est, potest sibi tale accidens inesse, sed antequam haec anima sit infecta, potest sibi gratia infundi: ergo gratia potuit sibi infundi in priori instanti.

Dices, quod non potuit esse sine culpa. Dico, quod in illo instanti, in quo fuit anima carni infectae vnita, potuit infundi gratia.

Quaero, quid imaginaris per peccatum originale: aut enim est priuatio cum obliquitate originali, quae ooliquitas est concupiscentia, & haec concupiscentia est respectus rationis, quia in ordine ad illam potentiam est inobediens, quae potentia erat opposita peccato originali materialiter, sed formaliter est imputabilitas, quia non est peccatum nisi imputetur, & haec imputabilitas aufertur in baptismo, sed remanet illud, quod est materiale, scilicet concupiscentia. Ideo dico, quod possibile est, quod anima beatae Virginis fuit sine peccato in primo instanti.

Si dicas, quod dicit ibi materia maculam peccati. Dico, quod Deus potuit eam suspendere. Item Deus potuit illam qualitatem morbidam amouere, cum pura caro de se non sit infecta, quia Christus carnem habuit, & tamen non fuit infecta per aliquam morbidam qualitatem, & sic non fequeretur actio, ex quo agens non est, qui maculet.

Si autem ponis, quod originale peccatum est carentia originalis iustitiae cum debito, dico etiam quod Deus potuit tollere debitum, & dimittereSimiliter de illa obliqu tate cum imputatione adhuc Deus potuit in primo instanti non imputare, & illa qualitas, quae est lex membrorum, potuit suspendi, & facere quod non inesset, & ita potuit esse iste modus, quod in instanti suae conceptionis non habuit peccatum originale.

Dice:, quod est possibile de potestate absoluta, non autem secundum leges statutas, & rationes, quae nobis ex scriptura innotescunt, vt Deus instituit semel mori, & sic Deus instituit, quod quicumque seminaliter de Adam descenderet, esset ifflectus tali culpa.

Dico ad haec, quod Deus etiam in quibusdam legibus communibus dispensauit. nam & incineratio est lex communis, & patet, quod Deus dispensauit, quod non esset incinerata, vt pie creditur, & asseritur etiam de loanne Euangelista. Item lex communis est: In tristitia paries filios, e contra autem Maria in laetitia, & sine dolore Deum parturiuit.

Dices, quod in partu Deus ob reuerentiam Filij sui dispensauit, sic dico in proposito, quod ob reuerentiam Filij sui, illa quae debuit esse mater Dei, nunquam suerit infecta; quod fuisset, si in peccato originali fuisset concepta.

Tertius modus est, quod beata Virgo potuerit esse concepta in originali, quia in aliquo tempore fuit in culpa, & in instanti terminate fuit sanctificata.

ARTJCVLVS JJJJ. De facto quid tenendum de Conceptione beatae Virginis.

CIrca quartum articulum, de facto quid tenen dum? bieo, quod tertium modum non eredo esse de facto, quia & si secundum leges communes fuerit necessarium, quod contraxerit, non pro- pter hoc potuit non inesse verum, quod omnes opi niones tres sunt possibiles. Ideo non sic absolute quis illorum modorum sit de facto, teneo tamen pie, quod non contraxit originale peccatum. Modo aliqua sunt scita, & quaedam necessario credita, vt articuli Fidei, quaedam pie credita, & sic pie teneo, & credo, quod beata Virgo non contraxit ori ginale, & adduco rationes ad hoc. Sicut enim in Scriptura sunt aliquae propositiones vniuersales, quibus promulgatur, quod nullus sine peccato nascitur, & quod omnes peccauerunt, sic est ista propositio vniuersalis in Scriptura, quod nullus sine peccato viuit, vt dicit Ioannes in sua prima Canonica, & Augustinus ibidem exponit illud depeccato actuali. Sed ista propositio negatur debeata Virgine, vt dicit Augustinus de natura, & gratia cap. 35. auctoritate praeallegata, quod cum de peccato agimus, nullam de Maria volo facerementionem.

Primae ergo propositiones, quod nullus sine peccato nascitur, sunt valde vniuersales, istud autem fuit priuilegium, priuilegium autem derogat iuri communi; sicut enim datum est sibi ex priuilegio, quod esset immunis a peccato actuali, quod fuit mater, sic sibi possum attribuere, quod nec concepta in originali, & si illud non alias asseritur, sed pie creditur, sic & istud.

Item, si vis auctoritates sequi prima facie, osten do tibi, quod beata Virgo fuit nata in peccato: Dicit enim Augustinus de Fide ad Petrum: Firmissime teneo omne, quod ex concubitu nascitur, in peccato nascitur. Et alibi: Omnis, qui secundum legem propagationis concipitur, in peccato nascitur. Jgitur vel per hoc intelligis illa habere locum in beata Virgine, vel non: si sic: ergo fuit nata in peccato, & sic eius Natiuitas non est celebranda, si non, habeo propositum, quod similiter dicam de omnibus auctoritatibus generalibus, in quibus habetur, quod omnis homo concipitur in peccato.

Item, quicquid honoris est possibile creaturae exhiberi, totum debuit exhiberi matri Christi, & cum teneas, quod saltem fuit sanctificata in vtero, non habes, vnde probes, nisi quia istud fecit Deus alijs, vt loanni, & Hieremiae. Item, Deus fecit corpus beatae Virginis non esse incineratum, & hoc pie creditur, & tenet Ecclesia, nec hoc aliter probas, nisi quia fuit concessum (vt creditur) Joanni: & certe magis est indecens, & plus repugnat, quod beata Virgo fuerit in peccato concepta, quam quod fuerit incinerata. Probo ergo propositionem. Item Augustinus in sermone de natiuitate beatae Virginis dicit: Non inueniebatur mulier, ex qua massam vniuersae carnis assumeret, & c. Sequitur: mox autem dum ad Mariam ventum est, mox electa est, sed mox est idem, quod instanti: ergo in instanti fuit electa. Assumptum patet, quod mox, idest in instanti. 7. Physic. cap. penultimo. Si dicas mox, idest morula. Contra te idem dicam de formatione corporis Christi, vel conceptione Christi, quia dicit communis schola, quod in salutatione Angeli mox concepit foecundata.

Item, si hoc non debeo pie tenere, est quia repugnat fidei pietati; sed hoc non repugnat: probo sic: Aut repugnat, quia hoc est de tribus priuilegijs Christi, quae ipse solus habuit, scilicet, quod est Redemptor omnium vniuersalis; vel quia solus Christus sine peccato, & innocens solus: ergo bea- ta Virgo cum aliquo peccato saltem originali, vel quia Christus aperuit ianuam, & si beata Virgo fuisset mortua in illo instanti euolasset immediate. quia ianuam coeli solum peccatum originale claudit: sed dico, quod haec non obstant, quia Christus ex hoc non solum fuisset Redemptor, sed etiam Ma ria magis Redemptor, quia ipsam fecit esse sine odio Dei, ista est maior gratia, si mediauit, vt non eslet odita, quam si post oditam reconciliasset. Exemplum, si factum est homicidium, quod Rex nescit, & volo ponere in gratia Regis homicidam, antequam Rex resciat, & dicam Regi: Domine iste fore fecit sic, vel sic, rogo quod parcas. Dico, quod Rex parcendo maiorem gratiam mihi facit, quam si diu ante sciuisset, ita dico in proposito, vnde dico, quod redemit eam praeueniendo, non purgando.

Secundo, nego quod Christus solus innocens, obstat quia Christus solus non debuit peccare, nec potuit, nec sic beata Virgo. Jmo saltem potuit. Item in ordine ad Christum delentur peccata omnium, & ita in Maria delebitur concupiscentia carnis.

Tertium etiam non repugnat. Dico, quod fuisset sibi aperta ianua, quia quantum erat ex se, erat sibi clausa, & tamen dando sibi gratiam tantam adhuc ianua non fuisset aperta, nisi Christus fuisset passus, nec si tunc fuisset mortua, non euolasset ante passionem Christi, nam ianua non poterat aperiri, nisi per passionem Christi, & ideo quantumcumque fuisset sine peccato originali, & decessisset, non propter hoc euolasset, quia adhuc porta clausa esset, & illa gratia, quae fuit data beatae Virgini non dicit priuationem alicuius magis mali; sed priuationem fomitis, vel legis membrorum: ergo vt videtur, sic non repugnat puritati Fidei, nec circumstantijs, si fuit possibilis.

ARTJCVLVS V. An debeat celebrari festum Conceptionis.

CIrca quintum articulum, an festum Conceptionis debeat celebrari, dicunt aliqui, quod sic, esto quod contraxisset peccatum originale: sed distinguit, quod in Conceptione fuerint duo, scilicet vnio animae ad corpus, & quia in hoc instanti contraxit peccatum, habendo aspectum ad culpam, non debuit celebrari, sed secundo fuit ibi infusio: ergo post talem vnionem & hoc celebrari potest, vnde debet dici magis festum sanctificationis, quam Conceptionis. Sed ego dico adhuc, quod esto, quod fuerit concepta in originali, adhuc posset conceptio celebrari per respectum insusionis, vel vnionis animae ad corpus. Festum enim potest fieri de persona, vel de actu, sicut de facto facit Eccle sia festum de natiuitate Joannis Baptistae, & de Decollatione, vel de Cathedra sancti Petri. Tunc dico, quod de Conceptione beatae Virginis potest fieri festum, vt de actu personae, posito, quod contraxisset, sicut facimus de Niue. Et hoc probo sic: De omni operatione miraculosa, & Ecclesiae vtili potest festum celebrari, vnde Deus laudatur, quidquid euenerit circa illam personam, de qua fit festum, vel in qua fit operatio, vt festum de Niue, quae fuit operatio miraculosa, & de omni opere Dei possumus laudare Deum, & quae est Ecclesiae vtilis: ergo & hic.

Idem, de liberatione Petri a vinculis, quae fuit miraculosa, & Ecclesiae vtilis. Idem de Conuersione Pauli, & idem de omnibus talibus. Et dico, quicquid acciderit circa personam, quia dicunt aliqui, quod si beatus Petrus tunc fuisset in peccato, adhuc fieret festum de liberatione, quia non fieret de persona, sed de operatione miraculosa, qua potest laudari Deus: Benedictus Deus, qui facit mirabilia: sed festum facere est laudare Deum. hoc etiam patet, quia Iudaei faciebant festum de suspensione Aman, & tamen cum peccato fuit suspensus, sed conceptio beatae Virginis fuit miraculosa, quia steriles erant parentes eius. Similiter fuit nuntiatio per angelum.

Item fuit Ecclesiae vtilis plusquam multa, imo magis quam liberatio Petri, vel conuersio Pauli: vnde non est festum de Virgine concepta, sed de Conceptione, nec etiam est festum de animatione, sed etiam de commixtione seminum, si fuit ibi ope ratio diuina, quanquam ibi fuit libido, quia fuit ibi miraculum propter sterilitatem, & haec est intentio Anselmi, qui dicit, quod non est deuotus beatae Virgini, qui celebrare respuit festum Conceptionis. Item, licet non faciat Eccleisia Romana, tamen permittit, vt apparet in Ecclesiis solemnibus, & Cathedralibus, vt Lugduni, & in Anglia, & in multis aliis locis, nec etiam Ecclesia Romana colit festa omnia. hoc de quinto articulo.

ARTJCVLVS VJ. De effectu sanctificationis.

CIrca sextum, de effectu sanctificationis, dico, quod habuit quadruplicem effectum. Primus in ordine ad Deum, & iste est effectus principalis gratiae, qui ponit in esse accepto Dei, quia posita fuit tota persona Virginis in esse accepto Dei in instanti conceptionis suae.

Sed e st dubium, an ista gratia posuit eam in esse accepto conuenienter, vt quia fuit accepta, dedit gratiam; vel principaliter & mediatiue, vt quia dedit gratiam fuit accepta, ita quod sit aliqua forma, quae det esse acceptum, sicut aibedo album, & istam voco connexionem virtutum, vnde amor amicitiae non estt, nisi virtuosi ad virtuosum. Ita Deus non diligit sic aliquem, nisi illum qui participat sic virtutes, & ita diligit sic participantes, & sic conformatur ei. Et sic ille Deo foris per participationem illarum virtutum Dei; ideo impossibile est aliquem diligi a Deo sine illa connexione virtutum, sicut imposiibile, esse album sine albedine, quia per virtutes fit formaliter gratus, & acceptus Deo, non quod gratia dicat vnum substratum cum sua qualitate virtute, & hoc requirit omnes virtutes, vt sit bene gratus, sicut dicitur gratus homo habens omnia membra bene disposita, in quibus non sit turpitudo, nec defectus: ergo charitas vocatur gratia, quia illa posita omnes ponuntur: ergo gratia habet formalem effectum hunc, scilicet facere gratum Deo, & ita in beata Virgine fuit gratia, quia fuit grata & dilecta. Nec imaginor, quod prius diligat, postea det gratiam: ergo id, quo primo Deus hominem diligit, est gratia, quae non est consequens, nisi communicans, vt dixi.

Secundus effectus est eminentia virtutum, quae est in ordine ad animam, & ista disponit animam ad actus virtuosos.

Tertius effectus fuit in ordine ad carnem, vnde in Maria non remansit illa obliquitas, vel tyrannus ille, vel languor, & hoc probatur, quia beata Virgo non peccauit seminaliter, sed manente obliquitate impossibile fuisset, quin habuisset primos motus, nisi fuisset amotus stimulus: hoc probo, quia dicit Augustinus, quod non est in potestate nostra, quibus visis tangamur, vnde fit semper difficultas ad bonum, & ita aliquando oporteret, si esset ibi stimulus. Et Apostolus ad Rom. cap. 7. Non quod volo bonum, hoc per rationem non ago, sed quod nolo malum, hoc ago, quia video legem in membris repugnantem legi mentis meae. Infelix homo, quis me liberabit de corpore mortis huius, sed beata Virgo agebat, quod volebat: ibi ergo non fuit.

Quidam tamen dixerunt, quod ista lex fuit mitigata, sed ego dico, quod fuit totaliter extincta, & ita deleta illa qualitas, quae qualitas non est solum concupiscentia carnis, sed inobedientia ad rationem. Exemplum de paralitico, quod est paralisis quaedam, vt quando intellectus percipit aliquid debere sequi, eligat aliam partem, & ista paralisis dicitur lex membrorum, & tyrannus, qui repugnat legi mentis, & ista gratia non suit in anima, sed in corpore, & non dicit aliquid positiuum, sed lolum priuationem illius languoris & irascibilis, illa est alia gratia, & prima, & vocatur magis gratia, quia sicut priuatio magis mali, & est gratia gratis data.

Quartus effectus fuit, quod fuit potens non peccare, & hoc ait August. sicut Adam habuit potentiam non peccandi, sed vtrum habuit originalem iustitiam, dico, quod plus dicit originalis iustitia, quam ista priuatio, & ideo ista priuatio fuit data, non originalis iustitia.

ARTJCVLVS VJJ. Vtrum B. Virgo fuerit sanctificata in secunda conceptione.

DIco, quod vel intelligis per hoc sanctitatem de nouo ponere, vel sanctitatis inexistentis augmentum. Primo modo autem fuit sanctificata in primo conceptu. Secundo modo fuit sanctificata in secundo.

Sed dices: ergo possum ponere decem sanctificationes, quia in tempore operabatur bona continentiae, quo semper augmentabatur: ergo & intendebatur sua sanctitas. Dico, quod sunt duae sanctificationes haec secunda, siue in concipiendo verbum; has duas sanctificationes habemus ex Euangelio Luc. cap. 1. Spiritus sanctus superueniet in te, &c. Item Damascenus similiter, & sancti alij ponunt. Prima fuit in vtero. Secunda in partu, vel conceptione actiua.

Nota, quod sanctificatio dicitur tribus modis; vel de non sancto sanctum facere; vel de sancto magis sanctum facere, & hoc dicit, vel de sancto magis ex meritis illius existentibus, sed sub merito non cadit talis sanctificatio proprie, quia nullum meritum potest mereri sanctificationem: sed tertia sanctificatio fuit, quia sanctificatio est non solum augmentare, & intendere sanctificationem; sed sanctum facere: ergo tertio modo non solum intenditur sanctificatio, sed datur aliquid, quod non cadit sub merito, vnde fuit data gratia gratum faciens, & gratis data, sicut ipsa vnio, quae non cadit sub merito in Christo, sic & maternitas in beata Virgine in conceptione actiua, quod est maxima gratia post gratiam vnionis.

Similiter non cadit sub merito, nec vnquam meruit, vt esset mater. Istis autem gratijs respondebat gradus gratiae gratum facientis, ita quod oportebat, quod in persona, in qua erat gratia gratis data talis, qualis non fuit, nec fuerat, poneretur gratia gratum faciens in aequali gradu, quem non esset reperire in aliquo, vbi non esset in tanto gradu gratia gratis data. Ideo quia intendit hunc gradum dicitur secunda sanctificatio, in quantum fuit sibi datum, quod esset mater Dei.

Sed est dubium, quare si beata Virgo potuit mereri gloriam, non potuit mereri, quod esset mater, cum mereri gloriam sit maius. Item dubium, quod non potuit mereri illam vnionem, cum meruerit beatitudinem, quae est maior.

Item gratia potest esse principium actus, qui me rebatur, & tunc videtur, quod potuit maiorem gratiam. Dico, quod ex quo fuit mater, postea nunquam meruit, nec fuit intensa, nec aucta sibi gratia, quia gratia sua alterius rationis erat ab illa, quae meretur, quamuis ex suis bonis operibus factis in vita, vbi potuit mereri.

Effectus istius Sanctificationis sunt quatuor, correspondentes prioribus in ordine ad Deum. Fuit enim in gradu summo accepta. Secundus fuit in ea cumulus virtutum summus, & iste fuit respectu ani mae. Tertius effectus respectu corporis tunc fuit in vltima carentia stimuli, quia datum fuit sibi oppositum stimuli, vel languoris, quod non fuit prius, cum dicat Ambrosius. Jmpossibile est ex tunc illum sacrum vterum maculari; sed non loquitur de impossibilitate tollendi agens, vnde sibi fuit data qualitas, qua nullus motus insurgeret, nec posset inclinari suus appetitus ad malum, & haec fuit illa purgario, quae fuit quasi consecratio, vnde prius carebat illo stimulo, sed post fuit sibi data qualitas, qua impossibilis redderetur ad peccandum.

Quartus effectus fuit secutus ex sanctificationesecunda, quia ex tunc fuit impossibile eam peccare. Sed contra hoc sic: Haec impossibilitas ponit ho minem extra statum viae, quia est priuilegium beatorum. Dicc, quod causa immobilitatis voluntatis circa actus est difficilis.

Quidam dicunt, quod haec est manutenentia, & hoc non, vt non influat ad illud. Item ad peccatum omissionis, non exigitur manutenentia, & sic secun dum hoc potuisset peccasse peccato omissionis, quod est falsum, quia fuit confirmata.

Quidam dicunt, quod per gratiam satiantem appetitum; sicut forma caeli, eo quod satiat materiam suam, non inclinatur ad aliam formam.

Alij dicunt, quod est gratia inchoata: sed haec est duplex, quia est perfecta, & illa dat impossibilitatem peccandi, & excludit peccatum mortale: sed sinit potentiam. Sed est alia perfectissima, quae excludit possibilitatem ad peccandum etiam venialiter.

Sed ego dico, quod est gratia, & alia sunt voluntarie dicta. Est ergo gratia, quia ex quo gratia in aliquo gradu dat difficultatem ad actum malum, augmen tata in summo dat impossibilitatem, sicut de pondere graui, quia si aliquis pondus portans redditur difficilis ad ambulandum, tantum potest esse, quod etiam impossibilis ad ambulandum. de hoc in secundo in materia Angelorum, & haec de tota quaest.

Auctoritates in contrarium sunt valde generales, & speciales, non habent efficaciam, vt de apparatu illo de consecratione, ille enim fuit rudis in Theologia, vnde dixit alibi, quod si asinus biberet aquam benedictam, vel baptismalem, biberet sacramentum; vbi autem sunt efficaces, inuenio dicta eorum contraria alibi, vt patet de Anselmo, & Bernardo, &c. haec de tota quaestione.