Quaestio 2

ARTJCVLVS I. Vtrum Angeli sint naturae intellectualis.

QVantum ad primum quaero vnam quaestionem. Vtrum Angeli sint naturae intellectūalis, & respondeo breuiter, quod sic, & hoc oportet tenere ex fido. Sed si est ratio aliqua quae probet euidenter propositionē, hoc non est sic manifestum. Ideo probo conclusionem primo ex motu caeli, & haec ratio non est hic generalis. Secundo probo idem declarando rationem com munem, quae fundatur in dictis Philosophi, quae procedit ex immaterialitate. Tertio probo idē ex ociositate, quae est impossibilis in natura.

Prima ratio est ista. Omnis motus infinitus, & intentus per se est ab aliquo intelligente: sed motus caeli est huiusmodi: ergo Intelligentia mouens ipsum est vere intellectualis. Maiorem probo, quia motus est necessario propter aliquid. Illud aliquid, aut est factum, aut factibile, quia omne tale determinatum est, & ideo ad ipsum est motus, non infinitus; si autem motus est propterrem ponendam in effectu, & in effectu impossibile est aliud esse infinitum; impossibile est motum inesse per aliud, quod habet praecise esse in effectu, actu, vel potentia: ergo oportet necessario, quod, vt habet esse intentum, quod ibi potest concipi praecise vt infinitum: Confirmo, quia habito termino cessat motus: ergo motus aeternus, in quantum aeternus, non potest habere pro fine aliud existens extra, vel acquisibile extra: ergo oportet, quod si est aeternus, quod hoc sit ab intelligente concipiente aliud acquisibile in infinitum.

Dices: non sequitur, quia non oportet, quod terminus motus caeli, & finis eius cadat in apprehensione, & propter hoc requirat intelligibilitatem, potest enim esse alia apprehensio ab in. tellectu.

Contra: Si oportet, quod illud, propter quod est motus, cadat in apprehensione aliqua: ergo vel apprehensione vniuersali, vel particulari: quia tunc illud esset acquisibile, quo acquisito cessaret motus: ergo in apprehensione vniuersali: sed apprehensione vniuersali non potest apprehendi nisi ab intelligente: ergo. Quare concluditur, quod omne, quod mouet aeterno tempore, sit in. telligens. Haec est ratio Philosophi, & Commentatoris, quod bene possibile est motum aeternum esse propter aliquod appre hensum particulare. Verbi gratia: Intelligentiae mouent caelos suos fecundum Philosophum, quia apprehendunt om nes vnam Intelligentiam primam, cui cupiunt assimilari.

Respondeo. Duplex est finis, scilicet finis quo, & finis cuius. Finis ergo cuius in motu aeterno potest vtique esse particularis; sed tamen nonfinis quo. Verbi gratia: Caelum mouet desiderans, & amans Intelligentiam, volens sibi assimilari, & il le finis cuius; sed finis quo in proposito est generatio continua, & alteratio. Intendit enim sua circulatione causare generationem, & alterationem, per quam assimilantur ipsi intelligenti. Vnde licet motus caeli fit ad vbi. non tamen est propter vbi, sed propter aliud, quod intendit.

Sciendum tamen, quod motus caeli non est propter alterationem, & generationem determinatam, sed vniuersalem, & simpliciter. Si enim intenderet mouens non motum simpliciter, sed hunc motum; tunc esset propter aliud, quo habiro neoessario cessaret motus. Vnde sicut figulus si primo modo, & per se intenderet hoc vas, illo habito cessaret motus eius, non cessaret autem, quod esset aeternus, si intenderet vas simpliciter: Sic est in proposito.

Secunda ratio principalis ex immateriabilitate: Quia res, quae est immaterialis, necessario est intellectualis, quae quidem ratio quomodo sit intelligenda de aliqua veritato, & concludat, apparet in primo dist. 35. cum quaerebatur si Deus est naturae intellectualis. Tertia ratio procedit en ociositare, non enim est dare substantiam aliquam ociosam secundum: mentem Commenta toris 1. Metaph. & primo de cael. & mund. Sed si Angelus, siue substantia separata non esset intellectuai lis naturae, sequeretur, quod effet dare substantiam otiosam: ergo. Maior probata est, minorem probo, quia si demas intellectionem ab Angelo, tunc Angelus nullam habebit operationem. Probo. Si enim habebit operationem, aut illa esset actio transiens in exteriorem materiam, aut esset actio immanens. Si dicatur, quod immanens, habeo propositum. Si vero dicatur, quod transiens, illa supponit necessario intelligere: ergo. Secundo actio in exteriorem materiam non est sine applicatione eius ad passum: sed Angelus non est vni passo magis appropinquatus, quam alij, nisi mediante actu intellectus, & voluntatis, non enim magis est de se praesens, siue di- stans (si praesentia non habeat locum in Angelo) isti lapidi, siue caelo, quod modo mouet, quam sit isti ligno, cum quantum ex se circumscripto actuali potentiae suae applicatiuae, ita sit indistans isti lapidi, sicut isti ligno, & e conuerso. Potentia vero applicatiua non agit nisi praesupposito actu voluntatis: ergo.

Et confirmo hoc, quia agens, quod est indifferens ad multas formas aequaliter, non magis agit illam formam, quam illam, nisi determinetur per actum intellectus, vel voluntatis adullam formam magis quam ad illam. Hinc est quod artem ponit Philosophus.. Physicor. tex. 11. esse principium actiuum, quia determinat agens ad agendum determinatam formam: non enim domificator magis ageret domum, quam arcam, nisi quia habet in se artemad domum magis, quam ad arcam: sed Angelus, quantum est ex se, est aequaliter indifferens ad mouendum quodcumque corpus: ergo si mouet illud corpus magis, quam illud, hoc non est, nisi quia ad illud determinatur mediante apprehensione, ma gis quam ad aliud medi ante xolitione: ergo.

Secundo elicio hinc vnam Conclusionem, quae sequitur iuxta illam, quod si Angelus est naturae intellectiuae, neceflario est naturae apprehensiuae. Hoc probo primo per Philosophum 2. de anim. tex. 20. qui dicit, "quod apprehensio non separatur a desiderio: ideo eui inest apprehensio, necessario inest appetitus". Sed dubium est, quae est ratio, propter quam huiusmodi connexiones necessario ponantur, & arguo primo, quod possint separari, quia non repugnat priori, quantum est de se, quod sit sine posterioritsed approhensio est prior desiderio: ergo. Si dicatur, quod ideo non sequitur, quia sunt idem realiter: Contra, intelle ctus, & voluntas hic bene arguit, quod non possint separari in eodem, sed quia in diuersis ratio non concludit: nam regetatiuum, & seositiuum sunt idem realiter in homine, & tamendo diuersis vnum sine alio reperitur, vt patet in planta & homine: ergo quare saltem per diuinam potentiam non poterit intellectus separari ab appetitu? Dico ergo, quod rota ratio est, quia hoc implicat contradictionem, ideo non est factibis le; & hoc probo per rationem praeassumptam. quia impossibile est esse in rebus naturam, quae non sit propter propriam aliquam operationem. Ideo contradictio est naturam esse in rebus, & non inesse ei operationem: sed fit esset aliquax natura pure intellectualis, ita quod non esset appeti:iua, ita posset exigere operationem: ergoProbatio assumptae, aut illa esset ratio immanens, aut tranfiens: sed impossibile est, quod sit in natura actio aliqua determinata siue immanens, siue tranfiens, nisi mediante appetitu. ergo. Assumptum probo. Illud enim, quod quantum est de se, aequaliter est in potentia propinqua ad opposita, non habet, vnde magis agat vnum quam aliud, nisi determiuetur per aliud: quod habeat ipsum determinare: sed Angelus per potentiam intellectiuam, & motiuam de se aequaliter aspicit opposita, & disparata. Si enim Angelo proponantur duo mobilia, puta lapis, vel lignum, & aequaliter sit applicatus, vnde magis habet, quod mouet lapidem magis, quam lignum? Consimiliter si de aliquo agibili intellectus Angeli apprehendat, vtramque partem contradictionis, non est ratio, quare magis exeat in actum respectu alterius partis, msi moueatur ab alio, vel determinetur a seipso, mediante appetitu, qui est dominus, secuntum Commentatorem.