Quaestio 2

ARTJCVLVS J. Vtrum in materia sint inchoationes formarum.

AD primam quaestionem sine argumentis respondeo, si forma poneretur res praecisa, & natura distincta in actu a mate ria, & non esset pura per fectio, & actuatio materiae, ac complementum compositi, necessario oporteret ponere inchoationes in materia, adhoc, quod creatio vitaretut: Jmpossibile enim esset alias tolli creationem, sicut supra cum ageretur de forma in generali deductum est, & ibi remotae sunt quaedam euasiones, quae a quibusdam communiter dari solent. Pro nunc autem probo breuiter, quod aliter non posset formae creatio eui tari sic: Omnis res completa, & natura in actu di stincta ab alia natura qᷓ producatur propria productione, & distincta a quacunq. producttione al terius naturae, etsi nihil eius praefuit, illa vere creatur: sed per te forma est huiusmodi, & clarum est, quod nihil eiusmodi praecedit: ergo patet, quod creatur, & hanc ipsam tangit Commen tator 7. metaph. com. 31. contra illos, qui ponunt materiam, & formam esse duo in composito, dicens quod haec fuit imaginatio ponentium creationem, & ideo multi volentes euadere hanc diffi cultatem conati sunt diuersas vias adinuenire. Aliqui dicunt, quod ideo non concludit, quia forma non fit, sed compositum, ergo: Non video quod so lutio euadat difficultatem, immo magis confirmat propositum, quia si forma esset res quaedam habens propriam naturam in actu praecisam a materia, necessario oporteret quod fieret per se: ergo si non pont fieri naturaliter per se, non est res distincta, & natura terminata in actu. Alij conati sunt aliter euadere dicentes, quod sorma non creatur, quia fit a materia. Sed haec solutio ent non euadit, quaero. n. quomodo forma fit de materia, aut sicut ex quo & hoc falsum est, quia tunc materia esset aliquid sormae, & forma esset compositum ex realitate materiae, & propria realitate, vel oporteret, quod aliquid materiae transiret, & conuerteretur in formã: aut secundo modo fiet de materia tanquam inquo, & hoc non tollit creationem; alias gratia non crearetur in anima, quae fit in anima sicut in quo: aut tertio fit de materia, hoc est de aliquo, quod praecessit in materia, quod pertinet ad rationem formae, & tunc ego habeo propositum, quod oportet ponere inchoationes in materia. Alii volunt satuare, quod forma non creetur, quia educitur de potentia materiae: ego nunquam potui capere noc dictum, ponendo, quod forma sit res completa in actu distincta a forma, & non sit tantum actuatio, & complementum rei in actu. Quaero enim, quid est illa potentia, aut est respectus, & hoc non, subitantia enim non fit ex respectu: aut est illa essentia materiae, & tunc aut educi de potentia materiae est formam transferri in formam, aut existentiam trahi ad formam, sicut purum actuabile trahitur ad actum, Primus modus est impossibilis, si detur secundus: Sequitur quod materia non sit res in actu, & natura in se terminata distincta a forma, sed sit tantum actua tio ipsius formae. Alij dicunt, quod creatio terminatur ad esse, & non ad essentiam, & quia materia, & forma licet habeant distinctas essentias, non tamen distincta esse, ideo nulla actio per se, & praecise potest terminari ad materiam, nec ad formam, sed ad compositum, quod proprie habet esse. Sed haec solutio euadit inconueniens per magis inconueniens. ponit enim quod esse differt ab esse. cuius oppositum a lias probaui: cum ergo nulla appareat via euadendi conati sunt Doctores multi ponere rationes seminales, quas quidem dixerunt esse purum potentiale, quod actione agentis conuertitur in formam. Quidam autem dixerunt illas esse ess entiam illam ipsius formae, quae praecedit in materia, & per generationem non fit de nouo forma quoad essentiam, sed solum trahitur ad esse nouum, quod ponunt esse quid distinctum ab essentia eiusmodi. Haec autem opinio neutro modo stare potest. Quid er go dicendum, nunquid errauerunt omnes, qui posuerunt rationes seminales, & Au gustin. tantus doctor, qui in pluribus locis supra Genes. ad literam expresse ponit has rationes seminales? Responueo quod imaginatio eorum, qui rationes seminales posuerunt, siue inchoationes formarum, si bene intelligatur, vtique continet veritatem, si enim inchoatio formae vocetur ipsa, & complementum, quod acquiritur, dicatur forma secundum intentionem Philosophi, & Commentatoris 7. metaphysices, quod anima est illud, quod est in potentia animatum, esse inanimatum actu, quasi velit dicere, quod animatum actu est anima, & ita vna res sit compositum, quae cum est actu, est forma, tamen vt est in potentia, est mate ria. licet sit distinguendum, illa enim pro tanto est compositum, quia est perfectio trahens materiam ad complementum, vt sit omnis res generabilis, & corruptibilis sit natura quaedam habens in se, non quidem duas naturas, sed inchoationem, & complementum eiusdem naturae, quorum primum est materia secundum vero forma, & per hunc mo dum cum eadem sit materia omnium generabilium, & corruptibilium, materia autem non sit ni si inchoatiuum naturae rei generabilis, & corruptibilis, potest concedi, quod materia est aliquo modo indeterminate omnis natura generabilis, & corruptibilis dempto toto complemento secum do adueniente forma ignis, sit forma carnis, sit ca ro, & sic de singulis, & hoc modo omnis res generabilis & corruptibilis ante generationem sui prae- cedit indeterminate in materia, quia illa indeterminate est ratio generabilis, & corruptibilis, & se cundum hoc potest saluari opinio supra recitata, quod praecedit forma in materia secundum essentiam, hoc est in potentia: & ita non fit per generationem noua essentia, sed quae erat in principio, fit in actu, & hoc est, quod Commentator dicit 7. metaph. quod agens non est producens, sed est extrahens. hoc ergo modo in materia sunt inchoationes non formarum, sed natura generabilium, & corruptibilium, materia enim est indeterminate omnis res generabilis, & corruptibilis & per generationem tota res, quae erat indeterminate in materia, trans fertur ad actum, ex hoc, quod illa trahitur ad actuationem, & terminatio nem, quae est forma: & ideo generans non largitur multitudinem, sed perfectionem, vt ait Commen tat. 8. metaph. & hoc modo tollitur creatio, hoc etiam modo potest exponi opinio de latitatione formarum. Sivero intelligas, quod inchoatiuum formae sit aliud a materia, quod transeat in formam per solam acquisitionem perfectionis, tunc forma erat composita ex illa perfectione, & illo inchoatiuo quasi perfectibili, & tunc erit compo sita. His ergo visis, Respondeo ad quaestionem, quod in materia sunt inchoationes formarum, non quia in materia sit aliquid, quod transeat in formam distinctam a materia, sed quia illamet materia est inchoatiuum omnium rerum generabilium, & corruptibilium, vt dictum est. Sed contra: quia se cundum hoc non potest dici, quod in materia sint inchoationes formarum, sed magis inchoationes compositorum. Respondeo secundum veritatem magis proprie diceretur, quod materia est inchoatio naturarum, quam formarum, materia enim, & sorma sunt realitates eiusdem naturae, materia quidem vt inchoatiuum, forma vero, vt complementum, & hoc est rem componi ex actu, & potentia, quia res erat primo in potentia in materia, & per aduentum formae acquirit res complementu suum, & sic est in actu. Notandum tamen no tandum, quod compositum non apparet, nisi forma, & hoc quia materia non dicit rationem aliquam includentem actualitatem etiam minimam, tamen intellectus potest arguere, quod conpositum non est pura forma, sed forma est complementum, per quam compositum trahitur ad actualitatem. & ideo dubitat Philosophus 8. metaph. vtrum vnum significet tantum formam, & Commentator dicit in eodem. S. quod anima nihil aliud estt, quam animatum actu, materia vero est potentia animatum, ergo ponitur inchoatiuum perfectionis, quae trahitur ad esse formae secundum illam opinionem, sed solum inchoatiuum eiusmodi rei cuius illa perfectio est complementum, quae res secundum illam opinionem dicitur forma, & secundum veritatem est compositum, & forma, in quantum forma accipitur pro composito. Intellectui enim non apparet compositum, ni si forma, licet arguat, quod non sit puta forma, pro eo, quod perfectio intenta quae dat rei perfectionem, &realitatem, & formam inuenit non esse idem omni perfectibili, & hoc arguitiue tantum: eruo haec causa, quae dicta est causa illius sermonis conmunis, quod in materia sint inchoationes formarum magis quam naturarum, bene procedit.

ARTJCVLVS JJ. Vtrum mulier fuerit producta de costa viri secundum rationes seminales.

AD secundam quaestionem respondeo, quod aliqui vocant rationes seminales virtutes actiuas, & passiuas, quae existunt in seminibus, vtrum habeant virtutem actiuam respectu substantiae generandae, & dicetur, quod non, quia vel illa virtus ageret quando non est; vel quando est; non primo modo, patet, nec secundo, quia semen in generatione est quoddam conuersiuum in substantiam generandam, & ideo magis est quid passiuum, quam actiuum. Secundo, quia agens est nobilius termino producto si sit agens aequiuocum. Sed rationes illae non concludunt, & solutiones earum patent supra, cum ageretur de formis elementorum. Dico ergo, quod omnia generabilia, & corruptibilia habent proprias ma terias, & hanc tam viuentia, quam non viuentia, & intelligo illud hoc modo, quod quodlibet non generatur ex quolibet indifferenter, sed ordine naturae indeterminato, ex determinato, ex alio autem generatur ferrum, & ex alio plumbum: nec agens naturale potest immediate transmutare ma teriam de vna forma in aliam, immo procedit quandoque necessario per multa media, vt si ex mortuo debeat generari viuum, materia primo tram sit per multas formas medias, antequam recipiat formam viri. Quaelibet ergo forma aspicit materiam mediante aliquo ordine formarum, qui ordo formarum non potest ab agente naturali mutari. Sic ergo absolute, & nude considerata est ma teria remota omnium, sed materia propinqua, est illa quae potest ad formam intentam vnica actione transmutari, sicut Philosophus dicit 9. metaph. Vnde materia propinqua auri non est nuda materia, & a nullo agente potest vnica alteratione, siue transmutatione fieri sub forma auri, sed propinqua materia auri est materia illa existens actu, sub ordine formarum exigitarum ad productionem auri. Tunc ad propositum dico, quod diuersa generabilia, & corruptibilia habent diuersas materias, non accipiendo materiam primo modo, sed secundo modo pro materia propinqua, quae quidem materiae aliae & aliae non sunt, nisi materia sub alia, & alia forma, ad quam forma reducta est apta nata sequi per vnica mtransmutationem. Quid ergo est semen? dico, quod semen est materia propinqua cuiuslibet modo praedicto ex virtutibus actiuis determinatis, & hoc est alterius, & alterius aliud, & aliud semen, & tunc ordo propinquarum materiarum ad determinatas virtutes actiuas potest dici ratio seminalis. & sic Deus creat diuersa semina diuersarum rerum, pro quanto dedit cuilibet, quod non fiat indeterminate ex quolibet, sed quod hoc determinate fiat ex hoc. Nunc ad quaestionem, fuitne mulier producta de viro secundum rationes seminales? Dico quod non, non enim costa viri erat materia propinqua, ex qua ordine naturali apta nata erat forma mulieris educi vnica transmutatione, sed erat materia remota respectu eius nec erat etiam ibi ordo ad determinatam virtutem actiuam, ideo non erat costa illa respectu mulieris formandae ratio seminalis.