Quaestio 2

ARTJCVLVS I. An in anima Christi ab instanti suae conceptionis fuit omnis scientia.

ARGVO primo, quod non, sic: Potens omnem scientiam acquirere non habet omnem scientiam: sed anima Christi potuit omnem scientiam acquirere: ergo. Maior patet, probo minorem sic: Habens sufficientia principia ad aliquid acquirendum potest illud agere: sed anima Christi habuit sufficientiaprincipia, quia intellectum agentem, phantastica, & huiusmodi: ergo.

Item secundo sic: Potens proficere in scientia, non habet omnem scientiam acquirere: ergo. Sed Christus potuit proficere in scientia, quia sic fuit de facto, iuxta illud Luc. cap. 2. Jesus autem proficiebat aetate, & sapientia, &c. dicit, quod proficiebat apparentia, & ostentatione. Contra, Ambros. super hoc cap. exponit ad oppositum. Probat enim quod Christus habuit sensum humanum, & per hunc proficiebat in scientia: sed in scientia non proficiebat sensu diuino: ergo concludit, quod habuit sen- sum humanum. Sed modo ista probatio non valet: ergo oportet dicere, quod proficiebat realiter per scientiam. Item: potens addiscere non habet omnem scientiam: sed Christus didicit, iuxta Apostolum ad Hebr. cap. 5. Ex ijs, quae passus est, didicit obedientiam: ergo. Item: habens omnem scientiam numquam admiratur, primo metaph. cap. 2. qui admiratur ignorare videtur, vnde admiratio est scito effectu, nescire causam, quia aliter admiratur sciens Geometriam, quam non sciens, vt vult ibi Philosophus primo metaph. Christus admirabatur: ergo.

Item: Aut fuit in anima Christi omnis scientia actualis, aut habitualis; non primo habitualis, vt fuerit in Christo habitus omnis scientiae, quia vel iste habitus esset vnus, & sic esset repraesentatiuus infinitorum, quod est inconueniens; vel esset plures, & sic erunt infiniti, sicut & res. Item non actualis scientia, quia aut vnus actus, aut quod actu vno omnia sciret, & sic non; aut essent plures, & sic essent infiniti, sicut obiecta possunt esse infinita, Item, non omnia sunt scibilia in proprio genere, aut contingentia, quae sola mente diuina attinguntur, quae omnia perlustrat. In talibus enim non est veritas determinata.

Item 12. metaph. tex. 4 "Ens per accidens non est in mente artificis, quia est infinita."

Idem dico de cognitionibus, quae in solo Verbo videntur: ergo anima Christi non habuit scientiam omnium in proprio genere. Consequentia patet, quia scientia mensuratur obiecto, ideo si talia non sunt in proprio genere scibilia, nec talis scientia est possibilis.

Item sequeretur, quod in proprio genere videret infinita, & cogitationes, & gemitus damnatorum, quae in infinitum ascendent.

Contra est illud Joannis cap. 16. In hoc scimus, quod scis omnia.

Respondeo, hic dico tria de numero scientiarum in anima Christi. Secundo tangam aliquas conditiones earum. Tertio inquiram de proposito.

Circa primum ponuntur a Doctoribus scientia diuina increata, scientia beati creata, scientia infusa, quae scit res in proprio genere, & acquisita secundum aliquos, idest experimentalis.

Ad euidentiam istorum, videndum est quomodo istae scientiae sunt ponendae in Christo, & primo est inquirendum, an vltra scientiam diuinam sit ponenda in Christo aliqua aliarum scientiarum, & quod non. Videtur: quia Deus, & natura nihil faciunt fru stra: sed sola scientia diuina sufficit ad regendum in Christo actiones totius suppositi: sed videtur, quod ad regendum totum sufficit vna scientia intellectua lis: ergo & vna scientia in vna persona videtur, quod omnes actiones potius suppositi potuerit regulare,

Item secundo sic: Intimius respicit anima subsistentiam, quam sapientiam, si tota persona Christi dicitur sufficienter subsistens sola diuinitatis subsistentia: ergo. Hoc videtur dicere Hugo de S. Victor. in quaest. de sapientia animae Christi to. 3. quod Christus dicitur sapiens sapientia diuina non participando, sed singulariter possidendo.

Istis non obstantibus dico, quod oportet ponere in anima Christi sapientiam datam. Probo: Quando aliquid inest alicui per rationem priorem plurisicata ista ratione plurificatur illud, quod inest: sed sapientia in Christo inest per naturam intelle- ctualem, & illa multiplicatur in Christo: ergo. Et confirmatur, quia voluntas in Christo sequitur naturam intellectualem, & ideo in Christo sunt duae voluntates.

Item: Duae actiones secundum illam naturam intellectualem, vnde dicitur, quod omnes proprietates, quae competunt vni naturae, manent implurificatae, vt natura, & mortalitas; aliae autem non, vt voluntas.

Item secundo sic: In Christo est alia intellectio ab intellectione diuina: ergo alia sapientia. Antecedens patet ex iam dictis superius, alias anima in Christo esset ociosa, quod nulli naturae competit, vnde esset quoddam caecum, vel ergo frustra animam assumpsit, vel habuit anima suam intellectionem. Consequentia patet, quia actus alicuius potentiae est incompletus, donec elicitur a potentia habituata, quia talis actus per illum habitum firmius elicitur, & clarius, vnde actus respectu habitus est quasi casualis: sed intellectus inChristo ponitur perfecte: ergo.

Ad rationes in oppositum adductas. Ad primam dico, quod sufficit se illa regere, & sufficit sapientia ad vniuersum: ergo non ponitur ad regendum: sed ratione perfectionis formalis, Deus autem nullius est sorma: ergo non potuit supplere perfectionis vicem, vt anima non ponatur ociosa.

Ad aliud dico, quod si quaelibet pars hominis esset capax scientiae, nullo modo sufficeret vna sapientia ad regendum totum hominem. & confirmatur, quia in partibus inferioribus oportet poni habitus directiuos.

Ad aliud dico, quod non est simile, quod subsistentia est a supposito non informante: sed anima non potest sapere nisi sapientia informante, quia actus, qui datur a forma informante tota subsistentia, non oportet quod sit a proprio supposito informante, quare potest anima subsistere subsisistentia diuina, non autem sapere sapientia diuina

Circa secundum: Vtrum vltra scientiam, qua videt res in Verbo, requiritur alia sapientia. & quod non ostendo, quod, quando aliquid ad aliud nobiliori modo, non capit illud in nobiliori modo: sed vnũquodque esse calidum virtualiter est nobilius, quam esse calidum formaliter. Ideo sol, qui haber caliditatem formaliter, non capit illam virtualiter. Sed nobilior est scientia, quae est ex visione Verbi, quam scientia per species: ergo. Quia cognitio in Verbo vocatur notitia matutina, notitia autem per species vocatur notitia vespertina, & illa clarior ista. Et confirmatur, quia habens notitiam per causas altiores, habet nobiliorem scientia m, primo metaph. cap. 2. quia quanto quis reducit effectus in altiores causas, habet nobiliorem scientiam: sed Christus habens notitiam rerum in Verbo, reducit omnes in primam formam, & primum finem: & quomodo tertio metaph. tex. 4. scientia metaphysica est altissima, quia reducit omnes effectus in primas causas, & omnia ad altissimas causas.

Item, quando duo sunt opposita in primo est simul stare: sed istae duae notitiae sunt oppositae, quia vna clara, alia obscura, vna matutina, & alia vespertina: ergo. Et ideo ad hoc dico, quod fuit in Christo non solum sapientia diuina, sed sapientia creata: & ista duplex, vna quae est rerum in verbo, alia quae est rerum in proprias species, & habitus. Hoc probo sic: Nulla imperfectio est ponenda in anima Christi: sed si tollitur scientia rerum per species proprias & habitus, ponitur imperfectio in ani ma Christi: ergo. Maior patet: probo minorem Omne quod est in potentia ad aliquem actum, quã- diu distat ab actu, illud est imperfectum: sed anima Christi est in potentia ad omnes res, vel omnium rerum scientiam per habitus, & species: ergo. Probatio assumpti, quia ergo ea dem potentiae sundabuntur: ergo anima Christi est in potentia hoc posito ad id quo caret. Dico, quod falsum est nam no titia rerum in Verbo continet istam in virtute, & ideo per istam tota potentialitas animae sufficienter actuatur. Imo altiori modo actuabit animam respe ctu ipsarum rerum, quam faceret notitia earum per species. Et confirmatur, quia enim caelum habet formam nobiliori modo quam haec inferiora, ideo excludit a sua materia omnem priuationem per suam nobilitatem, sic visio beata excludit ab anima omne aliud desiderium.

Et primo dico, quod supposito, quod anima Christi sit in potentia ad istos habitus, impossibile est, quod notitia in Verbo actuet sufficienter animam respectu illorum habituum. Et hoc probo sic: quando aliquid est in potentia ad aliquid formae, non actuatur nisi per actum formalem correspondentem illi potentiae. Probo istam, quia poten tia, & actus sic se habent, quod omne quod est actu, est in potentia, & omne quod est in actu, non est in potentia, & se habent ad modum duorum, quae sunt contradictoria: ergo quandiu non dabis actum, qui correspondeat illi potentiae, scilicet respectu cuius dicitur illa potentia, non actuabitur sufficienter illud, quod sic est in potentia ad istum actum: sed ani ma Christi est in potentia ad species, & habitus rerum, non autem in Verbo non est species & hibitus formaliter: ergo per illam noritiam illa potentia non excludetur. Et confirmatur, quia dato quod anima rationalis contineat sensitiuam in virtute, non tamen excludit ab ipsa materia potentiam ad formam sensitiuam, imo est in potentia ad illam, vt ad formam vermis, vel bruti.

Secundo, licet notitia in Verbo continet illam in virtute, ex hoc non excludit potentiam a materia respectu illius, quia oportet, quod ista exclusio fiat per oppositum actum illius potentiae formaliter. Et quod dicit de caelo, dico quod in caelo, secundum opinionem Comment atoris, quam ego teneo, non est materia, vel si sit, illa non est eiusdem rationis cum materia inferiorum. Et quod applicatur de notitia beatifica, dico per interemptionem: dico enim, quod in beatis cum actu beatifico de Verbo remanet anima in potentia ad notitiam per pura naturalia eo modo, quo potest haberi. Stat ergo ra tio, & sequitur conclusio, quod hoc posito anima Christi est imperfecta. Secundo probo idem sic: Sicut in anima Christi non ponitur imperfectio, sic est ponenda omnis perfectio, quia non est ei datus Spi ritus ad mensuram: sed ponere scientiam per proprias species rerum in anima Christti dicit perfectionem. Probo, licet enim anima Christi per hoc, & per harum specierum visionem non noscat aliquid nunc, quod ante non nouerit, tamen per hoc nouit alio modo illud, quod ante sciebat: sed nosse pluribus modis est nosse sapientiori modo, quia non solum est sapientior, qui plura nouit, sed qui idem pluribus modis nouit: ergo iste modus sciendi dicit perfectionem. Et confirmatur, quia quili- bet modus sciendi istorum est aliqua perfectio, & capit perfectionem ab obiecto, quam communicat potentiae cuilibet: ergo aliquam perfectionem communicat potentiae: ergo potentia per primum habitum habet perfectionem specialem, & per secundum habitum aliam, quam ille habitus capit ab obiecto: & isto modo dicitur homo animantior bruto, non quod habeat plures animas: sed quia habet plures operationes eiusdem animae. Tunc sequitur conclusio, quòd ex quo iste habitus dicit perfectionem, ponendus est in anima Christi: sic ergo in Christo fuit notitia increata & creata, & est duplex beatifica, & per habitus, & species infusas.

Ad rationes factas contra hoc dico, quod propo sitio sua est falsa, quia arguit per simile. De sole dico, quod est fallacia consequentis. Item sacit non causam vt causam. Primum patet, quia licet sit sic de sole, non est sic in omnibus. Secundum etiam patet, quia ratio quare sol non est formaliter calidus, non est quia habet caliditatem virtualiter: probo, eundem effectum potest sol habere formaliter, & virtualiter, vt lucem.

Item, voluntas habet volitionem formaliter, & virtualiter, quare aliunde venit, quod non habet sol formaliter caliditatem, vnde ex terminis non repugnat, vt idem sit nobiliori, & ignobiliori modo in eodem susceptiuo.

Ad aliud dico, quod obscurum potest accipi priuatiue, & proprie, & sic verum dicit, & isto modo tenebra, & lux non sunt simul. Si autem obscurum accipitur large, idest comparatiue, vt sit idem quod minus clarum, sicut lumen candelae dicitur obscurum respectu luminis solis, quia minus clarum; sic dico, quod talia duo stant simul. Tunc notitia matutina, & vespertina vtraque lumen quoddam est, & non tenebrae formaliter, sed vesper tina dicitur obscura comparatiue, & sic possunt esse simul in eodem.

Nunc tertio est dubium, Vtrum praeter istas duas notitias creatas sit ponenda in Christo notitia acquisita.

Dicunt aliqui quod sic, & est opinio Doctoris nostri antiqui 3. par. quaest. 9. art. 4. & Thomae in Summa 3. Sent. dist. 14. art. 3. quaest. 5. contra opinionem, quam posuit in scripto. De quod non, & quod sic, sunt duae rationes Prima talis: Vbi sunt sufficien tia principia effectus, ibi est effectus: sed in Christo sunt sufficientia principia ad acquirendum acquisitionem scientiae creatae: ergo ibi est ponenda scientia acquisita creata. Maior patet: probo minorem. Tria sunt sufficientia principia ad habitum scientialem, scilicet intellectus agens, intellectus possibilis, & phantasma, quia ex pluribus memorijs est vna acceptio vnius principij: sed omnia ista sunt in Christo: ergo.

Secundo sic: Nihil frustra, & nulla imperfectio est ponenda in Christo: sed si pono scientiam acquisitam, intellectus agens erit frustra, quia non habebit suam operationem, quae est abstrahere: ergo. Dicunt ergo, quod propter perfectionem intellectus agentis, vt non careat sua operatione, ponenda est scientia acquisita.

Contra hoc arguitur ex dictis Doct. eiusdem, scilicet Thomae sic: Ille dicit, quod duo actiua eiusdem speciei non sunt in eodem subiecto: tunc accipio propositionem dictam pro maiori, & pono minorem fic: sed scientia rerum in proprio genere- per species, & habitus insusos, est eiusdem speciei cum scientia earundem per species acquisitas: ergo. Maiorem habeo a Doctore: probo minorem sic: Si non sunt eiusdem speciei, erit quia vna infusa, alia acquisita: sed hoc non obstat, quia diuersi modi essendi non diuersisicant speciem, secundum August. de Petro, & Adam: ergo.

Item, non est ipsa diuersitas ex parte obiectorum, quia res in proprio genere sunt obiectum hic, & ibi. Et confirmatur, quia enim in visione beata, in qua videntur istae res, primarium obiectum est Verbum; In notitia autem rerum in proprio genere, sunt obiecta per proprias species suas, ideo illa notitia & ista sunt alterius rationis: ergo. Sed ipse sic respondet, quod istae duae notitiae sunt alterius speciei, & hoc non habent ex diuersitate entis, nec respectu obiectorum, sed ex suis intimis, vna scientia est experimentalis, alia non. Sed contra istam scientiam experimentalem, vel Deus potest producere, vel non: non potest dici quod non, quia Deus potest supplere intentiones efficientis: ergo potest. Tunc arguo sic: Aut sunt ambae eiusdem speciei, & tunc erunt duo actus eiusdem speciei in eodem subiecto: sed non sunt eiusdem speciei, & quaelibet dicit perfectionem, & nullam potuit Deus a principio infundere, & si potuit, fecit, quia Christo fuit data omnis perfectio possibilis creaturae.

Item, tunc intellectus agens in beatis esset frustra, quia non habet efficientiam super effectum suum, qui est abstrahere. Dico ergo, quod quando concurrunt sufficientia principia ad effectum, si ille effectus praeuenitur a fortiori agente, & superiori non habebit tale principium tunc efficientiam super effectum, & patet de Salomone, qui non habuit notitiam per intellectus agentis operationem, tamen aptus erat habere, nisi praeuentus fuisset effectus a causa prima: non ergo videtur opinio stare.

Hae rationes concludunt, vel quod erunt duo actiua eiusdem speciei in eodem, vel si non sunt eiusdem speciei, Deus illa a principio dedit, & sic non vltra fuit per acquisitionem, sed per infusionem.

Est ergo alius modus dicendi oppositus, quod in Christo nulla fuit scientia experimentalis, per quam aliquis habitus acquireretur. Sed istud est contra Sanctos, & Ambros. lib. de Incarn. cap. 7. qui dicit, quod Christus profecit secundum sensum humanum, quia alias non valeret argumentum suum, quo probauit, quod in Christo non solum erat sensus diuinus, sed humanus. Item si quid 1. ad Hebr. didicit ex his quae passus est. dicit Glosa, quod secundum partem inferiorem, vnde quod Thomas posuit inscripto, reuocauit post in Summa.

Ideo dico, quod sic. Sed distinguo de illa notitia experimentali, nam experimentalem scientiam po test summa, vel vniuersalis acceptio, quae est ex memorijs, & experimentis, de qua loquitur Philosophus 1. metaph. cap. 1. Si capio tale vniuersale, tunc dico, quod illa notitia experimentalis de nouo fuit inChristo, & sic erit nullus habitus respectu notitiae ralis, vnde nullam vniuersalem acceptionem elicuit, quam ante non haberet: probo, quia factum facere est magnum nihil; Tunc Deus a principio dedit Chri sto omne, quod potuit elicere, & omnes habitus: ergo. Hic est videre veritatem circa istum articulum, de acquisita scientia in Christo, circa quod sic procedo. Primo pono dictum Doctoris solemnis noui, Secundo ponam, quod mihi videtur.

Circa primum iste Doctor distinguit scientiam, siue rationem, quoniam quaedam est notitia intuitiua, quaedam abstractiua: abstractiua autem est respectu plurium & par ticularium, quae est de quidditate simpliciter non concernendo essentiam. Dico etiam, quod est respectu particularium, sicut si intelligam patrem meum non concurrente eius existentia. De ista dico, quod nulla fuit in Christo experimentaliter acquisita, quoniam Christus habuit omnium tam vniuersalium, quam particularium, dum tamen sufficiant species vniuersalium ad cognoscendum particularia. Quicquid enim non repugnat, debet poni in anima Christi fuisse ab instan ti suae conceptionis: sed habere dictam notitiam abstractiuam respectu vniuersalium non repugnat: ergo. Sed n indiuidua oportet cognosci per proprias species, hoc repugnat habere scientiam omnium particularium, quia cum sint infinita, vel oportet, quod Christus haberet infinitas species, vel oportet dicere, quod non nouit omnia.

Si vero loquimur de notitia intuitiua, ista est du plex. Perfecta cum intueor rem praesentem. Jmperfecta, vt cum habetur memoria de re non praesente, quae vt sic non est de re, sed de existentia, vt est ordo inter istas, quia illa imperfecta intuitiua relinquentur ex perfecta, praesente enim obiecto relinquitur in nobis duplex species de eo, vna per quam imaginor, quando volo, & aliam qua de re memoror, dum volo. Tunc si loquamur de notitia perfecta intuitiua, sic in Christo ab instanti conceptionis suae non fuit omnium scientia, & quod pro tunc non fuerunt sibi intuitiue omniapraesentia, quia nec omnia tunc existebant.

Item, anima Christi erat limitata, & sic pro tunc determinabat sibi certum locum, vt ex hoc non esset vbique: ergo. Notitiam ergo omnium istorum acquisiuit audiendo, & videndo.

Si vero loquamur de notitia intuitiua imperfecta, plurium est, quod memoriae rerum fuerunt in Christo: ergo ista notitia fuit experimentalis, idest ex memorijs, & in ista Christus profecit; quia processu temporis videndo, & audiendo meminit multarum rerum, quae non habuit ab instanti suae conceptionis: sic ergo notitia experimentalis stat in memorijs, & ista suit in Christo acquisita, secundum Apostolum ad Hebraeos cap. quinto, nam dicit: Ex ijs quae passus est didicit obedientiam.

Hic sunt quaedam bene dicta, & quaedam mihi dubia. Bene dictum est de notitia intuitiua, & abstractiua. Hoc enim est expertum, non essequaestionem de vocabulis, sed dubium est mihi aliud dictum, sed est extra propositum. Quod enim dicit, quod obiectum imprimit duas species, vnam in imaginatione, secundam in memoria illa non est via philosophica, quia secundum Commentatorem, res solum imprimit speciem suam imaginationi. Deinde imo imprimit in memoria formarum imaginatarum, tunc recordari vel memorari est actus imaginationis, offerentis formam imaginatam, & memoratiue ostendentis sibi impressam ab imaginatione, cum conditionibus formae imaginatae, vt tali die, & tali loco & tempore, & tunc est cogitatiua, quae copulat vtrumque cum conditionibus, siue vt istud est, quod tali die fecisti. Quicquid sit de hoc, non tenetur. Sed vado ad propositum de hoc, quod saluat Christum profecisse, quia fuerunt in eo memoria, &c. Et istud non reputo bene dictum: ostendo enim, quod totius profectionis huius modi non fuit acquisitio solum memoriarum.

Hoc probo sic: Acquisiuisse memoriam non est didicisse quod vult: sed Christus didicit aliquid vni uersaliter: probo per Apostolum ad Hebr. c. 5. Didicit ex his, quae passus est: sed ex his didicit obedientiam vniuersaliter: ergo. Sed secundum Luc. c. 2. Christus proficiebat, non dicitur in sapientia proficere, quia bruta possunt memorias multas acquirere, & tamen non proficere in sapientia: ergo. ergo ista notitia, quae memoria est rerum acquirere non dicitur solitarie notitia experimentalis. Nunc dico, quod mihi videtur. Ad cuius euidentiam pono quinque Propositiones.

Prima est, quod ex memorijs multiplicatis acquiritur notitia experimentalis alia a memoria Secunda propositio est, quod ista notitia est alia ab ha-

bitu scientiae. Tertia propositio est ostendere, quid sit. Quarta, quod non potest dari non habenti memoriam. Quinta propositio est, quod ista notitia non fuit in Christo ab instanti suae conceptionis: sed secundum istam profecit. Circa primum probo primam propositionem sic. Notitia causans & causata non est eadem: notitia experimentalis, & memoria se habent huiusmodi: ergo. Maior patet per August. 5. de Trin. c. r3. "Nulla res, inquit, est quae seipsam gignat". Minor patet 1. meth. cap. 1. & 2. Post. cap. vlt. ex sensu, inquit Philosophus, fit memoria, & ex memoria experimentum.

Secundo sic: Quando aliqua sunt vnum & idem, multiplicato vno multiplicatur reliquum: sed memoria multiplicatur multiplicato experimento: er go. Maior patet, quia veritas & entitas conuertuntur: vbi ergo est vna entitas, ibi erit vna vnitas: sequitur enim vnitas rei entitatem.

Minor probatur 2. Poster. eodem c. vlt. Ex multis memorijs fit vnum experimentum. Item, omnis memoria est vna memoria, sicut homo est vnus ho mo: sed in experimento sunt multae memoriae, quare experimentum non est memoria.

Item: Quando duo sic se habent, quod vnum ab alio separatur, illa duo non sunt eadem: sed memoria separatur ab experimento: probo 1. met. cap. 1. dicitur quod quaedam animalia addiscunt, & sunt disciplinabilia, quae habent memoriam, experimen ti aut parum, vel nihil participant.

Quinto arguo ad idem sic: Aut ex memorijs relinquitur aliquid aliud, quam memoria, aut non; si sic, habeo propositum; si nil aliud, sed solum memoria multiplicata. Contra, tunc omnis habens memoriam, haberet experientiam, quod falsum est.

Item certum est, quod ex memoria quis non bene operatur. Probo quia memoria est respectu prae teritorum, opus autem est circa futurum: ergo & dirigens opus est circa futurum, quare relinquitur quod illud, quod in nobis est experimentum, non sit memoria, secundum quam dicatur Christus profecisse: sed profecit necessario(vt ostendam) alianotitia, quae est experimentum, vel quod plures: tunc dico, quod experimentum non est vna memo ria, sed memoriae multae, & tunc respondeo. Ad primum in oppositum dico, quod propositio non est vera de causa per modum efficientis: sed decausa, quae se habet per modum integrantis, nam omnes partes integrant totum, & tamen omnes partes sunt aliud, quam ipsum totum, & tota.

Ad aliud dico, quod est pro me, nam duo experimentaliter potest esse vnum, dicens multa talia, & ideo stat illud vnum cum illis multis, & idem dico ad tertiam rationem.

Ad quartam dico, quod ideo experimentum non est in brutis, ex hoc quod habent debilem memoriam, nisi autem ponam memoriam vigorosam tunc multae tales memoriae simul manentes sunt vnum experimentum.

Ad aliud dico, quod non oritur notitia alia, & cum probas, respondeo, quod est, quia in brutis memoriae sunt debiles, & ideo non faciunt experimentum.

Ad aliud nego minorem, vnde videmus, quod quando lepus est assueta inueniri in aliquo loco a venatoribus, nunquam transibit inde, imo per solas memorias suas certas vias, & passus, quibus sciunt sibi cauere de futuro.

Dico, quod istis non obstantibus, memoria in homine est alia ab experimento, & e conuerso, & tunc videbitur, quomodo sit in brutis: & probo specialiter de homine, sic: Memoria non attingit ad illud, quod scitur; experimentum attingit ad illud quod scitur: ergo memoria non est experimentum. Probo maiorem, non enim dico, quod sciam istam rem, quia habeo eius memoriam. Minor probatur ex communi vsu, quo dicimus, hoc scio per experimentum: ergo. Item sexto Ethic. cap. 11. credendum est expertis propter experientiam vsum habere, tunc iste vsus non est memoria, eo quod solum sit memoria praeteritorum. Tunc in brutis memoria nunquam est etiam respectu futuri, sed actus experti bruti est bene respectu futuri: ergo iste actus non est ille. Dicis, quod iste oritur ex illo.

Concedo: sed aut sic oritur, quod ex actibus nullus habitus oriatur: si sic, habeo propositum si non, arguo contra te, quod ex frequentia talium actuum oritur habitus, sicut ex alijs actibus. Non est enim maior ratio, quare ex istis non, sed ex alijs. Dico quod non, sed iste actus immediate oritur ab illis.

Contra: si memoria vt memoria causat istum actum: ergo pari ratione vna sicut plures, quia omnes sunt eiusdem rationis: sed hoc non: ergo est, quia ex multis memorijs habitus adgeneratur, quod est principium illius actus.

Contra solutionem primae rationis arguo. Dicit Aristot. quod ex sensu fit memoria, ex hoc experimentum: sed ex hoc dicit habitudinem causae efficientis. Et confirmatur, quia quando ly, ex, dicit solum habitudinem integrantis, talis gradus integratus non debet poni alius ab integrantibus: sed Aristoteles ponit alium gradum, memoriam ab experimento, & vniuersali acceptione.

Secunda solutio non valet, nam non video, quin vna memoria non continet illum actum in virtute, nam memoria intensa potest habere in virtute, quod haberent multae: sed hoc non est: ergo oportet dare, quod sit alius habitus generatus. Alia etiam solutio non valet, imo accipit falsum; nam dicit Philosophus, quod aliqua in suis memorijs viuunt; experti autem per actum participant.

Alia solutio nou valet, ostensum est enim, quod ille actus non potest operari ex memorijs. Item non video, quod ex pluribus actibus illa augmentetur.

Nunc venio ad secundam propositionem, quod ista non est alia ab habitu scientiae, & probo sic: Quando aliqua ab inuicem separantur, illa non sunt idem: sed scientia separatur ab experientia: ergo. Probatio minoris, aliqui enim habent scientiam, qui non habent experientiam, & e conuerso. hoc patet 1. metaph. cap. 1. melius (inquit philosophus) ibidem operatur philosophus expertus sine scientia, quam sciens sine experientia.

Item notitiae, quae sunt ex alijs principijs, non sunt idem, probatur, quia notitia conclusionis pen det ex principijs: sed notitia experimentalis, & habitus scientiales sunt huiuimodi: probo, quia habens scientiam habet eam ex causis: sed non experimentaliter, quia habet eam ex sensu: ergo. & tunc iste habitus fit solum ex sensu immediate.

Item: Habitus experimentalis, & scientialis sunt huiusmodi: ergo. Maior probatur, quia potentia, & habitus formaliter distinguuntur, vel practice, vel speculatiue. hoc patet de scientia subalternanre, & subalternata. Minor probatur sic, pono quod habeas scientiam speculatiuam medicinae, incipis operari, & fis practicus: primum ergo solum eras speculatiuus, modo idem scis speculatiue, & experiment aliter.

Contra arguo sic, habens speculatiuam, dum incipit operari, quaero aut aliquid assequitur per experientiam, aut nihil non nihil: quia sciens per experientiam aliter se habet nunc, quam prius: ergo facta est aliqua immutatio: tunc arguo, aut est facta immutatio obiecti, quod patet, quod nihil, quia non habet aliquid, quam ante non haberet, aliquid dico obiectiue: ergo immutatio erit respectu alterius modi circa obiectum.

Dicit, quod distinguendum est de scientia, quia quaedam est scientia propter quid, quaedam est quia: ergo experti habent scientiam, quia est, vt patet 1. metaph. cap. 1 experti sciunt, quia est, vnde sciunt hanc herbam curare coleram, & si vlterius dicunt, quod omnis talis herba curat coleram: ergo. Notitia experimentalis est quaedam scientia, & tamen eiusdem conclusionis sunt propter quid, & quia cum sint etiam vnius habitus. Dico, quod notitia experimentalis nullo modo est habitus scientiae nec quid, nec quia. Probo hoc sic: Omnis talis habitus est causatus ex demonstratione, hoc clarum est de propter quid: sed probo de quia, scientiam enim quia, cum ex effectu, vel causa remotum 1. Poster. cap. 13. tex. 30. vt quando video propositionem necessariam, & pono aliam, cum qua habet connexionem, licet non immediatam: sed non video propter quid immediatum: tunc habeo scientiam quia: sed iste processus est demonstratio, vt patet: ergo. Ergo habitus scientialis est discursiuus, non intuitiuus: sed habitus experimentalis est intuitiuus, non discursiuus, quare & etiam benelargo modo dicitur scientificus. nam omnis habitus certificatus potest sic vocari; tamen de hoc Augustinus: Scimus multa, quorum demonstrationem non habemus. Et hoc vult dicere Arist. 1. metaph. cap. 1.

Circa tertiam propositionem, respectu cuius sit talis habitus, vel quod respectu vniuersalis, vt quod sit quidam habitus, de quo possunt elici conclusiones vniuersales. Nam habens experientiam videmus, quod format propositionem vniuersalem. Item idem dicitur scitum, quod expertum: sed scitum est vtile: ergo & expertum.

Contra Aristot. dico, quod experimentum causat vniuersalem acceptionem, sed uon est idem cau- sa, & causatum. Item: notitia experimentalis est causata ex memorijs, & in bruto, sed eorum actus non est circa vniuersale. Et si dicis, in nobis est vniuersalis, non in brutis, dico quod iam innuis rationem habitus. Vtrum ergo sit talis habitus, cum per ipsum cum obiecto eliciatur propositio vniuersalis, vel hoc sit vnius gradus, notitia alius. Manifestum videtur, quod in homine iste habitus sit circa vniuersale, vnde circa idem, circa quod est scientia, est experientia.

Sed Arist. 2. Post. cap. vlt.est in contrarium, qui attribuit experientiam arti non scientiae, vnde dicit, quod multae memoriae vnius experimenti potentiam perficiunt. Et dicit statim, quod est ars: ergo videtur quod sit artis, non scientiae, & sic contra particularia. Vnde post dicit, Experimentum est particularium, scientia vniuersalium. Et vlterius dicit, vide in r. metaph. in proaemio, secundum hoc ergo tunc diceretur, sicut habitus scientificus ex demonstratione non est nisi aliquid, quo duco conclusionem ex principijs: sed experientia sit ex virtute istius habitus. Dicit, hoc est faciendum, & hoc videtur Philosophus dicere s. Ethic. cap. 11. & tunc istud est ex memorijs procedere ad particularia, & est quasi processus rhetoricus, & a simili, vt ex vno particulari infertur aliud particulare, & tunc patet, quod experimentum stat in brutis; nam bruta habent memoriam, quae est circa particularia: sed parum participant experientia, quia non participant nisi respectu eorum, respectu quorum est delectatio vel tristitia, vt delectatione vnius particularis dicit aliquid simile illi delectabile. Vnde dicit Philosophus, quod bruta quodammodo in se experiuntur conceptum respectu delectabilium: sed tunc esset difficile soluere adducta in contrarium, & ideo oportet aliud dicere.

Videndum est ergo, quod experiuntur, est medium inter vniuersale, & particulare: nam experimentum est habitus ortus ex particularibus, fundatus super simile, tunc capiendo illam similitudinem, capit vniuersale: sed omnes conditiones vniuersalis non potest experiri, vt de tali herba, quod curat talem infirmitatem e x tali causa: vnde nunquam sciet dicere, quod laborantibus tali tempore, & tali aegritudine, & tali causa, haec herba curam efficiet. Si ergo vt sic, non habet vniuersale, cum conditiones vniuersalis non habeat, nec etiam habet mere particularem, sed quasi quoddam implicitum. Tunc ista videtur esse intentio Arist. i. met. c. 1. vbi dicit, quod est vniuersalis propositio experimenti, vt dicere, illa herba sanat, illa, & illa: ergo omnis talis: sed quod sanet hanc aegritudinem ex tali causa procedentem, hoc est artis, & scientiae: ergo isto modo potest poni respectu vniuersalium, & tunc patet solum ratio. Si velis autem dicere, vt videtur, quod simpliciter sit respectu particularium semper ad simile, sed habere vniuersalem acceptationem, videtur consequens quoddam, & tunc cum aliud exquisite habueris, non differt, nisi sicut perfectum & imperfectum, vnde experientia non videtur, nisi processus ex memorijs particularium ad aliud.

Nunc de tertia propositione, quid sit iste habitus, & quomodo definitur: Dico, quod experimentum est habitus causatus ex memorijs particularium respectu eorum, vt sunt similes. Dico, quod est habitus, quia non est actus. Dico ex memorijs, & in hoc differt ab habitu scientiae, quia est ex demonstrationibus. Item, non est syllogisticus, sed statim quasi exemplo illa apparet. Dico respectu particularium, quia alias non esset in brutis.

Nunc venio ad quartam propositionem, quia iste habitus non potest dari non habenti memoriam. Hoc probo sic, quando aliqua notitia vel habitus est respectu propositionis praecedentis ex alia notitia, non existente priori notitia, impossibile est illum habitum existere. Exemplum. habes notitiam de conclusione ex principijs, tunc patet, quod non habes scientiam de conclusione, nisi habeas particularia; & ratio est, quia habitus scientialis est processus ab hac notitia ad illam: stat ergo magis propositio, sed habitus experimentalis est notitia, nonnisi ex memorijs: ergo vbi non datis memoriam, &c. An autem Deus possit istum habitum infundere non habenti memoriam, videtur quod sic, quia quando dicit habitus vnam formam, & vnam qualitatem distinctam ab alia, Deus potest infundere vnum sine alio. Item omnem ordinem causae efficientis Deus potest suspendere, & supplere vicem eius: sed tu probasti superius, quod iste habitus est distinctus a memo rijs. Item, quando a me morijs est in ordine causae efficientis: ergo. Dico, quod Deus non potest, quia implicat contradictionem, & primo de actu, nam experimentum non solum vocatur notitia singularis, sed notitia huius ex hoc: ergo intra conceptum notitiae experimentalis huius est ex hoc, idest ex memoria.

Dicetur ergo, quod sit notitia huius singularis, & non sit ex hoc: est contradictio, cum includatur intra conceptum eius, vnde bene Deus posset dare notitiam eius: sed ista non esset experimentum. Imo esset contradictio, sicut dare conclusionem notam propter quid sine notitia pronter quid actus eius, quia praedicatum includitur in subiecto, eodem modo dico de habitu: potest enim Deus. habitum scienti ilem infundere, qui non posset eruere notitiam de principijs. tamen in actum, quia virtute istius habitus non habes notitiam de principiis. Sed impossibile est mihi habere notitiam de conclusione, nisi ex principiis: ergo. Et dico de habitu experimentali: posset enim Deus eum dare sine habitu mediorum: sed quod exire possit in actum sine illo, est contradictio. Sed quia Deus nihil tacit frustra, & habitus sit sine actu, vel sine potentia exeundi in actum otiosus, non dabit istum habitum sic sine actu, & sic patet solutio ad obiecta: dico ergo iste habitus dari non potest, nisi habenti memoriam.

Nunc de quinta propositione dico, quod iste habitus experimentalis fuit acquisitus. probo: Christo non est datum a primo instanti, quod capere non potuit: sed Christus ab instanti suae conceptionis hunc habitum capere non potuit, vel si caepisset, frustra caepisset: ergo. Probo minorem, & dico, quod memoria non possit sibi dari a principio. Probo, quia memoria dicit notitiam praeteriti, Deus autem non potest facere, vt hoc quod heri nesciuit, meminerit. Vnde impossibile est Deo istas memorias imprimere: sed habitus est frustra, nisi sit ex memoriis, vt deductum fuit in quinta propositione: ergo. Istum ergo habitum acquisiuit, vnde non solum profecit in notitia intuitiua perfecta, nec imperfecta, vt proficeret in memoriis solum. Imo dico, quod ex istis memoriis fuit in eo aliquid acquisitum in sensu humano, vnde ista notitia in sensu fuit dicta notitia sensus humani. Et ratio huius est, quoniam in Christo ab instanti suae conceptionis illa notitia non fuit, & cum postea non fuerint agentia sufficientia siue principia, & quia principium sufficiens prius, si nondum habet passum actum potest in quocumque instanti actuare illud: sed in primo fuit memoria sufficiens, quae est principium huius notitiae experimentalis: ergo. vnde dico, quod vere profecit, non solum apparenter. Sed si vis exponere mystice, idest apparenter, simili modo exponam tibi totam Scripturam, & sic dico, quod apparenter fuit passus. Et ob hoc Thomas, qui contrarium determinauerat in Christo, postmodum reuocauit in Summa 3. par. quaest. γ. art. 4.

Hoc viso, difficultates omnes de facili soluuntur. Patet enim, quod duo habitus eiusdem rationis non sunt in anima, quia iste habitus non est eiusdem rationis cum primo.

Item, hunc habitum Deus non dedit a principio, quod dare non potuit, vt probatum est propositione quarta. Item, intellectus agens postea non fuit ociosus, quia non causat scientiam notitiam: sed in istis experimentis ratio operabatur tunc quasdam acceptiones, quas ante habuerat, & fuerunt ex hoc postea quid intellectu agente: & quod species plures eiusdem rationis non fuerunt in eodem subiecto, non video, quare sicut ponimus duas species albedinis in eodem puncto medii, ita &c. & hoc de primo articulo.

ARTJCVLVS JJ. De scientia Diuina.

CIrca secundum articulum de scientia diuina, hoc pertinet ad finem primi: de notitia inVerbo dictum est quaestione praecedenti.

De alijs ergo do aliquas conclusiones. Ist is ergo notitias possumus comparare ad vsum. & tunc est dubium: Vtrum Christus vtendo eis conuertebat se ad phantasin ita. Secundo, possunt comparari ad modum vsus, & tunc est dubium: Vtrum ex istis eliceret actum intuitiuum, non discursiuum. Tertio possunt comparari ad subiectum, & tunc est dubium: Vtrum istae scientiae in Christo fuerint nobiliores, quam in Angelis. Quarto, quo ad obiectum, & tunc est dubium: Vtrum extendant se ad omnia. Quinto quantum ad numerum, & tunc est dubium: Vtrum habitus infusus sit vnus, vel plures, quos habuisset acquisitione.

Circa primum de scientia experimentali, dico, quod sic, imo quod talis notitia erat incogitata, & ratio est, quia oportet, quod conuerteret se ad memoriam, quae integratur tribus potentijs, secundum Commentatorem, scilicet imaginatione, memoria, & cognitione. Sed de notitia per species infusas est dubium.

Dicunt Doctores communiter, quod non, & ratio videtur: Species istae directe ducunt in obiectũ; sed species a nullo dependens ducit directe in obiectum, in nihil aliud ducens primo. & confirmatur, quia ideo nos indigemus conuersione ad phantasinata, quia species in nobis acquisitae dependent ex phan tasmate: sed species infusae in Christo non dependent ex phantasmate: ergo.

Sed contra: Vel conuersio ad phantasmata est conditio intellectus, vt hominis, inquantum homo, vel vt viatoris: sed quicquid des, vtroque modo oportet, quod vtendo notitia per species insusas se conuertat intellectus ad phantasmata: ergo. Maior patet per locum a sufficienti diuisione: sed probo minorem, quia do, quod vt homo Christus fuit vere homo Deus, vt viator Christus fuit vere viator: ergo. Item: ordo phanta imatis ad obiectum, qui non est ordo efficientis, quia in primo actu, quo impressit speciem, terminatur sua qualitas, & tamen in secundo actu manet ordo. hoc patet, quia turbatur in phantasmate, cum non geometrizat.

Sic dico, quod iu primo actu terminatur causali tas phantasmatis, quo ad substantiam speciei, non quantum ad gradum, sed in secundo actu intendit speciem. Contra, adhuc in tali non habet causalitatem: ergo ordo potentiae & obiecti, vnde dicit Philosophus 3. de anima cap. 1. & 5. sicut visus ad colores, sic phantasina ad intelligibile.

Item patet idem experimento, quia in actu intellectus necesse est phantasma speculari. Item vtimur phantasmate, sicut Geometra descriptionibus: si ergo est ordo ad potentiam, imposibile est talem ordinem immutari, quia alias potentiam immutatur: ergo. Et confirmatur, quod species illae infusae, & habitus sunt eiusdem rationis cum acquisitione: ergo eandem habitudinem habebunt ad phantasmata, licet non sunt ex eis creatae.

De hoc dico, quod speciebus infusis, non posse vti conuersione ad phantasmata, ponere esset error, & ratio est, quia nouit & connexiones, quae non sunt phantasiabilia. Tunc idem dico pari ratione de omnibus alijs, cuius ratio est, quia sic illis posset vti in conuersione ad phantasmata, & alijs, non autem esset, quia obiecta ex se dependent ex phantasmatibus. Et hoc non, quia sequeretur quod ante non haberet talem notitiam, nec ratione potentiae, quia poterat in actu sine phantasmate, vt respectu aliorum non phantasiabilium. Nec hoc est ex parte specierum & habituum, quia ista immediate repraesentant obiectum, non phantasmata: ergo.

Nunc ad rationes factas in contrarium respondeo. Ad primum dico, quod non competit sibi in quantum homo, quin sine hoc adhuc posset remanere homo, & etiam viator: sed quae est ratio? Dicunt aliqui, quod poena peccati, sed non credo: quia sequeretur, quod Adam in statu innocentiae habuisset notitiam intuitiuam, hoc est, sine phantasmate, & contra hoc est scriptura, vt patet de Aeua, quae non cognouit daemonem in serpente. Jdeo credo, quod hoc est ex naturali conditione intellectus, ita quod talis conditio, vel est ipsamet potentia, vel est proprietas. Si loquimur primo modo, non est conditio potentiae, quia alias non posset eleuari ad diuinum obiectum. Si secundo modo, vt dicatur intellectus hominis rudis, vt ex conditione potentiae determinatur ad talia obie cta, sed non altiora, ita tamen quod possibile est per potentiam diuinam eleuari intendentem vigorem potentiae. Vnde dicit Commentator, quod impossibile est oculum noctuae eleuari ad solem sed intellectus potest eleuari ad Intelligentias capiendo quidditatem rei generatae.

Dico ergo, quod est ex conditione potentiae isto modo, quia intellectus humanus est supremum naturae inferioris, & infimum naturae superioris, vt sit quasimn confinio intelligentiarum, & rerum sensibilium, & ideo vt si, indiget propter sui gros- sitiem, & debilitatem intellectus participationecum istis sensibilibus descriptionibus grossis inphantasmate; & ideo Christus eleuatus inte llectu, adhuc remansit homo & viator, quia illa conditio, quae est conuerti ad phantasmata, non estt gradus intrinsecus potentiae, sed solum proprietas quaedam, vt dictum est.

Ad aliud dico, quod non est ordo efficientis; sed in secundo actu necessitas conuertendi ad phantasmata est debilitas obiectiua intellectus, ita quod ratione talis debilitatis ducitur in descriptionem.

Ad aliud dico, quod species non ducit in phantasina, sed potest esse ex grossitie. Ideo dicitur non discurrere.

De secunda conditione, scilicet aspiciendo ad modum, Vtrum istis notitijs eliciat actum intuitiuum, vel discursiuum. Dico, quod notitia experimentalis non elicit actum discursiuum proprie, sed collectiuum ex memorijs.

De notitia vero per species insusas, vt quod angelus non discurrat non intelligo, scilicet quod eodem actu cognoscat principia, & conclusiones: sed quia simul inducens cognoscit, vnde angelus non sumendo media, nouit principia non vnico actu, sed duobus. De hoc patet quaestione praecedenti. Modo in Christo fuit discursus collatiuus, ita quod semper sumit minorem sub maiori, non deliberatiuus,

Et si dicis, quod discursus cum deliberationenon reperitur in puris actibus, dico, quod verum est, si Christus sequebatur intellectum vniuersalem. Item istum habitum habuit cum discursu, quia fuit homo verus: sed angelus non oportet, quod huiuimodi habitum habeat cum discursu, tamen intuitiuus angeli imperfectior actus erat, quam discursiuus Christi. Sed hic attende, quod perfectio & imperfectio, vel sumitur ex parte obiectorum, & sic in Christo fuit notitia perfectior, quia plura obiecta fuerunt reuelata; vel ex parte gradus actus & habitus, & sic non, vt dictum est.

De quarta conditione, scilicet comparando huiusmodi habitus ad obiectum, Vtrum extendat se ad omnia, hic dicit vnus Doctor, quod sic. Contra: Respectu omnium non potest haberi notitia experimentalis. Item, non omnia Christus fuerat expertus, vt multas delectationes carnales, nec oportet hoc ponere, quia reputarem ex hoc eum imperfectum potius, quam perfectum, vt scilicet quod fuerit multa turpia expertus, quae alij experiuntur.

De notitia autem infusa dicam in tertio articulo. De quarta habituum dicendum. De experimentali dico, quod non fuerit vna. De infusa fuerunt plures, quia habitus fuerunt infusi, sicut si fuissent acquisiti: nam infusi, & acquisiti sunt eiusdem speciei: sed si fuissent acquisiti fuissent plures: ergo. & aliter esset hoc imperfectionis.

De Tertio articulo, & principali proposito, Vtrum omnis scientia fuerit in Christo, dico quod ista propositio composita ex omnis, ly omnis, vel distribuit pro habitibus, vel modo. Si ergo dicas, vtrum in Christo fuerit omnis scientia, vel omnis modus sciendi pro habitibus, sic dico quod non omnis scientia fuit in Christo ab instanti suae conceptionis, quia per experientiam aliqua didicit, vt probatum est supra. Si autem dicas, omnis scientia, idest omnium scientia, istud potest dupliciter intelligi, vel omnium complexorum, vel omnium incomplexorum. Si complexorum hoc dupliciter, vel vniuersalium, vel particularium: si ergo intelligas omnium incomplexorum scientia vniuersalium, idest omnium quidditatum, sic dico, quod sic. Si autem intelligas omnium incomplexorum particularium, sic dico, quod non, quia particularia sunt infinita, & ideo oportet species esse infinitas, vt dixi in secundo, vel si species non possunt esse infinitae; non ergo habuit omnium particularium scientiam; sed bene aliquorum magnorum, vt Antichristi, & huiusmodi.

Sed si loqueris secundo modo de scientia omni omnium complexorum, Vtrum Christus ab instanti suae conceptionis nouerit omnes propositiones. Hic distinguo, quod propositiones vel sunt necessariae, vel contingentes: respectu ergo necessariarum habuit omnem scientiam, quia talia, vel sunt prima principia, vel conclusiones ex his. Respectu autem contingentium non habuit omnem scientiam, quia talia sunt infinita, & tunc non sunt infinita; nec habuit omnium certitudinem, sed quia in eo fuit donum prophetiae excellentissimum, habuit notitiam de contingentibus, forte respectu multorum magnorum.

Hic dicunt aliqui errorem, quod si anima Christi non habuisset notitiam Antichristi, non fuisset vnitus verbo: sed dico, quod ista notitia non est ex vi vnionis, nam forte in verbo non proprio genere. Hoc ergo sufficiat de totali quaestione.

Ad argumenta principalia in oppositum dicoAd primum ad minorem, quod solum experimentalem possit acquirere. Ad aliud de intellectu dico, quod intellectus possibilis iam fuit reductus ad actum. Intellectus autem agens non fuit otiosus, quia est de perfectione naturae humanae, & ideo non fuit superfluus. Ad aliud dico, quod secundum experimentalem profecit realiter in notitia altiori. Ad aliud dico, quod admiratio est passio veniens ex ignorantia causae, vel potest esse passio derelicta ex rei magnitudine, & effectus, cum ignoratur causa ex sui magnitudine, admirationem potest inducere.

Ad aliud dico, quod est notitia habitualis. Item est respectu finitorum singularium, & aliquorum, & etiam respectu conclusionum necessariarum, & contingentium, vt dictum est. Ad aliud dico, quod non possunt cognosci in proprio genere, sed bene per reuelationem.