Quaestio 2

ARTJCVLVS J. Vtrum corpus Adae suisset immortale, si non peccasset?

QVANTVM ad hoc sciendum, quod immortalitas dupliciter potest accipi, vel absolute vel ex conditione: primo modo ad huc dupli citer, vel quantum ad naturam, vel quantum ad donum collatum. Primo modo accipitur in ordine ad naturalia principia hominis, & hoc modo dico, quod homo pro quocumque statu fuisset mortalis, pro quocunque enim statu poterat esse in hominemutua actio qualitatum contrariarum ex quibus constat homo naturaliter, quod est causa corporis in rebus mixtis pro quanto mutuo in se agunt, & alterum praedominatur, & per consequens corrumpitur armonia, & vnio.

Secundo modo considerando donum, quod Deus dederat homini, quod quidem donum aliquo modo erat naturale, pro quanto datum fuerat Adam pro se, & tota natura, & sic dicendum est, quod stante dono illo, homo fuisset incorruptibilis, & aliquo modo per naturam, pro quanto (vt dictum est) donum illud erat aliqualiter na turale. & quia donum permansisset si non peccasset, ideo Adam, & tota natura per consequens erat incorruptibiles, hoc modo per naturam. Secundo modo incorruptibilitas potest accipi ex suppositione, scilicet supposito, quod stetisset homo, & hoc modo dicendum est, quod Adam erat immortalis supposito, quod stetisset, vnde, quia non stetit, factus est mortalis. Sed quale donum erat datum Adae praeseruans eum a corruptione corporis? & quid eratian qualitas aliqua? vel solum diuina assistentia. Hic dico quod secundum Doctor es, & Philosophos, quatuor sunt causae corru ptionis in generationibus, & corruptionibus mix tis, & prima quaedam est determinata periodus, & limitata; quaelibet enim res determinatam, & finitam habet periodum secundum Philosophum 2. de gener. Secunda vero causa est mutua actio contrariorum ex quibus intrinsece homo est conpositus, & contra has duas causas corruptionis dicitur, quod Deus prouiderat homini de dono originalis illius iustitiae, quae quidem conformita tem causabat uirium inferiorum ad superiores vt non possent rebellare rationi, & hoc bene videtur probabile, quantum ad probabile, licet ali qui dicant oppositum: cum enim aliquis faciat difficultatem resistendi, ex actu tamen animae po test diuina virtute resistere, & causabat impossibilitatem, vnde secundum hoc corpus erat subiectum ad nutum animae secundum omnes sui partes, & proprietates, & vires inferiores ipsi animae, seu rationi, sicut voluntas Deo, & regulae summae, quae est voluntas diuina, & ita per illud donum tenebat qualitates contrarias semper in debita proportione, ne mutuo se corrumperent. Tertia vero causa corruptionis est ex consumatione humidi radicalis, in quam agit continue calor naturalis propter cuius restaurationem alias eget cibo, & alimento: numquam autem restauratur ita purum humidum sicut prius, siue quia cum virtus conuertens alimentum sit agens physicum quod agendo repatitur, ac per hoc continue debi litatur, vt dicunt quidam, siue per hoc quod nutritio, & humidi restauratio fit per quandam conmixtionem; & ideo in fine nutritionis humidum radicale fit mixtius continue, ac per consequens impurius: sicut vinum ex admixtione aquae redditur impurius in tantum, quod vltimo corrumpitur forma vini. Hoc etiam modo per talem mix tionem vltimo corrumpitur species humidi radi calis proportionaliter animalis, & fit humidum no uum improportionabile vitae hominis. Contra hanc causam prouiderat Deus de duobus, scilicet esu omnis ligni paradisi, excepto illo scientiae bo ni & mali, cuius fructus erat intentionaliter magis proportionatus vitae hominis, quam sit quicunque propter quam proportionem eius admix tio cum humido radicali non faciebat humidum ita impurum, sicut facit etiam optimus cibus noster. sed quia adhuc per admixtionem humidi cibalis erat aptum humidum radicale fieri aliqualiter impurum licet non tantum quantum hodie in nobis, tamen aliqualiter, ideo continue & pau latim erat consumptibilis, ideo prouidit Deus de ligno vitae quae prohibebat impuritatem illam, per hoc, quod modo mirabili confortabat, & vigorabat digestiuam, vnde non dabatur proprie in alimentum, sed etiam in nutrimentum vir tutis digestiuae quam Dei virtute vigorabat, quod potest alimentum conuertere in humidum cibale aeque purum sicut humidum radicale. Quarta causa corruptionis est ab extrinseco, scilicet aere continente & excessum frigoris, & caloris, & contra hoc adhibuerat Deus Angelicam custodiam, per quam homo praeseruabatur, ne ab aliquo extrinseco lederetur, nec corrumperetur. sed hic sunt quaedam dubia primo de causa prima corruptionis, quae est limitata periodus. Contra: terra est generabilis, & corruptibilis, & tamen non habet determinatam periodum, sed in aeternum stat. Contra causam secundam de contrariam te, quia contraria reducta ad medium sunt indistincto situ, & subiecto: ergo non possunt in se agere, cum omne agens distinguatur situ ab ipso subiecto: sed in mixto qualitates contrariae, & formae sunt reductae ad medium: ergo.

Respondeo ad primum, non intelligo periodum virtutem aliquam actiuam in generabili, & corruptibili, sicut enim res se ipsam non generat, nec deducit ad esse, sic se ipsam non corrumpit, nec se ipsam conseruat, quiada oppositum, idem dependeret a se ipso. Item quia conseruans se habet ex se, quod sit generabile, & corruptibile, aut habet, quod ex se non sit; ergo si idem conseruaret se esset contradictio, quia idem ex se esset, & ex se non esset. Secundo vero intelligo periodum potentiam passiuam, qua res sit apta nata recipe re tantam durationem sui esse, potentia enim passiua secundum suam rationem non determinat sibi esse tempus, nec formam, sed tantum ex conditione agentis, nec intelligendum, quod habeat hoc ex se formaliter, tunc enim nunquam posset corrumpi. Quid ergo? dico quod periodus non est intrinsecum aliquid rei, sed est certa mora & duratio quae est in quolibet generabili, & corruptibili per virtutem existentem. Ad cuius euidentiam sciendum est, quod omne generabile, & corruptibile habet aliquam qualitatem praedominantem, & tūc agens extrinsecum habet ali quam qualitatem conuenientem illi praedominam te, & tunc illa forma, siue qualitas praedominantis elementi intenditur in mixto, & ad hoc sequitur dissolutio formae mixti, nam in tantum actua tur realitas illa elementi praedominantis virtute agentis extrinseci, quod venit ad terminationem, & actuationem propriam formae elementi, ad quam sequitur dissolutio veritatis ad quam concurrebant realitates ipsorum elementorum. Probatum enim fuit supra, quod elementa sunt in mixto fra cta secundum realitates suas in quibus non saluatur ratio formae, dimittunt enim proprias termina tiones, quae dant diffinitionem, & nomem formae, Dictum est enim quod secundum tales realitates non habent vnitatem propriam, ideo concurrunt ad vnitatem tertij, quod est forma mixti, & quacunque illarum realitatum redeunte ad propriam terminationem dissoluitur necessario vnitas illius tertij. Quando ergo in mixto est optimum temperamentum illarum qualitatum, potest fortius resistere, & secundum quod plus vel minus est redacta ad temperamentum, secundum hoc etiam habet, quod plus vel minus resistant, aut per hoc habet maiorem vel minorem periodum plus durandi. Quod vero dicitur, quod qualitates in tali medio constitutae non possunt agere ad inuicem, dicendum, quod non est ibi actio vel corruptio propter qualitates contrarias, quia ad vnam formam simplicem sunt redactae, sed corrumpuntur ab extrinseco, vt statim dixi, & hoc intelligendum est in mixtis inanimatis, in mixtis quidem animatis quae habent orga na, & membra distincta, ibi potest esse mutua actio: & passio, cum ibi non sit hoc modo vna forma constituta simplex, sicut in alijs, sed in distinctis membris sunt distinctae formae, & quatitates distinctae, & contrariae. vnde cerebrum est frigidum cor vero calidum, & sic de alijs, & ideo talia corrumpi possunt per hunc modum propter actionem mutuam, qua vnum agit in alterum in mixtis, & membris. Potest esse corruptio modo, quo est dictum in alijs in animatis, scilicet ab extrinseco, per hoc, quod qualitas praedominantis elementi potest intendi a conuenienti extrinseco, in tantum, quod reducuntur ad propriam actualitatem formae, quae ante erat ablata. Sed quomodo potest terminatio a forma amoueri stante rea litate formae, de hoc dixi prolixius, cum ageretur de mixtione elementorum. Sed hic est aliud dubium: Vtrum originalis iustitia potuisset hominem prae seruare, ne pateretur ab extrinseco corrumpente. Dicunt ad hoc quidam, quod nulla virtus crea ta poterat hoc facere, quia qualitas illa, vel esset qualitas elementi, vel mixti, vel caelestis: quaecunque autem esset, non posset sic conseruare, quia siue elementi, siue mixti, haberet contrarium aliquod: ergo illa posset corrumpi. Dico ergo, quod in hoc oportet recurrere ad prouidentiam diuinam, & temperamentum paradisi, in quo habitas sent, vt sic in corde, & membris hominis non fuisset corruptio nec ab intrinseco; puta propter actionem mutuam contrariorum, Deo suspenden te actionem eorũ; nec ab extrinseco, quia forte tale nullum tale fuisset; vel qualitates fuissent redacae admedium maximum, vel Deus suspendisset actionem talis extrinseci corrumpentis. Nunc secundo de immortalitate animae. Dico primo illam, propositionem, quod si ex natura sua fuisset injmortalis pro statu innocentiae, esset etiam immor talis, pro statu ipso, cum sit eiusdem rationis hic, & ibi. Quid ergo dicendum est de incorruptibilitate animae absolute secundum naturam suam considerata? Respondeo haec fuit opinio Alexandri, quod anima hominis est corruptibilis, posuit enim, quod intellectus non erat nisi quaedam forma complexionalis, & proportio quaedam vt reciperet inten tiones ab intellectu agente. Auempace autem dicit, quod est corruptibilis, quia nihil erat anima secundum eum nisi pura imaginatio. Commentator autem Auerrois posuit animam esse vnam in omnibus quantum ad intellectum nec corrumpi nisi secundum imaginationem, & intentionem intelle ctus, & haec eadē fuit opinio Themistij, & Theophrasti: fidei autem sententia inconcusse tenenda est, quod anima hominis est immortalis, & quoad intellectum, & voluntatem, & quia ita est nobis commu nis animi conceptio, & veritas per se nota: sed propter quod inuenire: non est sic facile. Adducuntur ad hoc rationes diuersae, quae parum concludunt. Aliqui argumentantur ex proportione obiecti ad potentiam, quia obiectum intellectus est incorruptibile, & aeternum: ergo potentia: & vltra: ergo etiam substantia animae. Sed diceret ad uersarius quod secundum hoc oculus esset incorruptibilis, similiter obiectum intellectus nostri esset sub stantia infinita puta Deus, & substantia improducta: ergo inte llectus noster esset infinitus, & improdu ctus. Ratio ergo peccat, quia non oportet omnem proportionem: esse inter obiectum, & potentiam, sufficit enim proportio motiui, & mobilis. Alij ar guunt, quia naturale desiderium non est frustratorium, sed naturale desiderium est ad esse semper, Dicetur, quod ratio concludit de omnibus animalibus, omnia enim appetunt semper essecum naturaliter fugiant mortem tanquam vltimum terribilium, Alij arguunt ex iustitia quae exigit; quod paena reddatur malis, & praemium iustis, sed in vita ista non apparet retributio iustorum ac punitio malorum, imo saepe patet oppositum, qua re videtur, quod sit vita alia, illa est vita ꝓpetua: ergo. Haec ratio est moralis, & theologica, & prae terea non concludit. dicetur enim, quod vita illa est diuina retributio, peccatum enim est paena sibi ipsi, & actus virtutis est praemium quia virtuose agere est bonum optimum. Nunc pondirationes meas nescio si concludunt: Prima est haec, nula operatio est abstractior: quam sit principium operationis: sed experimur in nobis operationem quae non subest alicui corrumpenti: ergo nec pria cipium eius, quod est anima. Maior patet, quia iudicamus libere, & eligimus libere post quascun que demonstrat iones factas, & isti actus non sub sunt aliter ipsi soli, nec caelo, nec alicui virtuti corrumponti, vnde Philosophi concesserunt, quod electio nostro est libera; nec subest alicui virtuti corrumpenti, nec directe dependet ab aliquo cor pore quin sit in potestate nostra eligere sic vel sic & indicare iuditio practico hoc, & suum oppositum, alias non essent paenae nec praemia, & tota po litia cocrumperetur: ergo oportet quod substantia in qua operatio fundatur sit talis, quod nulla vir tus possit eam corrumpere. nisi solum diuina, nec ad fatum, nec ad constellationes recurrendum est, quia secundum omnes Philosophos, vir sapiens dominabitur astris Secunda ratio est, quia substam tia non quanta non potest corrumpi ab aliquo quanto, quantum enim non potest agere in non quantum, sed in nobis est aliqua substantia non quam ta:ergo. Maior patet, quia hoc concludebant Phi losophi, quod substantia, quae erat abstracta non quauta, eo ipso esset incorruptibilis, eo quod geueratio, & corruptio sunt sequela alterationis: & ideo omnis corruptio fit mediantibus qualitati- bus actiuis & passiuis, quas impossibile est funda ri, nisi in quanto Minor nota est: experimur enim in nobis operationem aliquam quam necesse est re cipi ininon quanto, & esse a principio non quanto imposs ibile est enim operationem procedentem a substantia quanta tranfire in obiectum nisi situaliter situando ipsum, & partes eius ad inuicem: sed nos experimur in nobis operationem, quae nec situat obiectum, nec partesobiecti in eo: ergo. Maiorem istius syllogismi probo: quia transitus obiectiuus in nobis est intentionalis: ergo se quitur modum operationis, nec potest aliquo modo esse abstractior, quam operatio illa, & forma, quae sic transit. Et confirmo hoc, quia nulla operatio siue realis, siue intentionalis profluit a situato, nisi per modum cuiusdam lineae, vndeignis calefaciens diffundit calorem pyramidaliter: similiter species rei sensibilis facit, quod iudi cium visus sit situale, vndē, ideo visio fit mediante piramide: simile est de imaginatione, vnde om ne, quod imaginamur, ponimus ob hoc in cerro situ, & situamus partes in eo, nos vero experimur, quod quando intelligimus ipsum hominem simpliciter non situamus nec partes in ipso, sed abiolute. Ad argumentum in oppositum patet ex se. Erat enim Adam mortalis quantum ad dissolu tionem corporis ab anima, sed Dei cum dono po terat non mori, & potentia illa non exire in actum.