Quaestio 2

ARTJCVLVS J. De concursu passionum corporalium cum animalibus.

CIRCA primum, verbi gratia, si est dolor in carne, Vtrum sit necessarium consequi dolorem in corde, & quod sic videtur. Arguo enim sic: Quando aliqua sic se habent ordinata, quod ad primum sequitur secundum, & ad secundum tertium, & quartum, ad secundum necessario sequitur quartum: exemplum sit a, b, c, d: sed experimur, quod per tactum alicuius contristantis, vel delectantis sequitur statim passio in appetitu exteriori. & ad illud tertio sequitur in aellimatiua necessario iudicium de conuenientia, vel disconuenientia obiecti, quia ex hoc fit immutatio in imaginatione tertio; ex quo statim fit motus in cogitatione, & post hanc sequitur necessario motus in appetitu: ergo ad passiones corporales de primo ad vltimum sequuntur passiones animales.

De prima clarum est, scilicet, quod ad apprehensionem sensitiuam sequitur passio in appetitu exteriori complantato. De secundo etiam est notum, quod obiectum sic apprehensum immutat phan tasiam, & illa necessario cogitatiuam. Vltimum vero postquam appetitus in nobis non est liber: ergo mouetur ad praesentiam obiecti: ergo.

Secundo sic: Quando duae potentiae sunt colligatae in eadem essentia, vna necessario compatitur alteri, vt si patitur appetitus sensitiuus, compatitur statim voluntas: sed appetitus exterior complantatus, & appetitus sensitiuus sunt fundati in eadem essentia animae: ergo.

Contra hoc est magnum dubium. Sequitur autem, quod voluntate nunquam erit homo temperatus. Probo, quia 3. Ethic. cap. 11. non est temperatus, qui abstinendo non gaudet, non est solum necessarium non tristari, sed necessarium est cum hoc gaudium: tunc arguo: pono in phantasmatetristitiam apprehensam ab appetitu exteriori trisato, tunc aut sequitur gaudium in corde, aut non: si non, nullus iam est temperatus: si sic, habeo propositum. Item sequitur, quod nullus sit verepatiens: probo, quia obiectum patientiae est triste exterius, quia oportet vt sic sit patiens, quod gaudeat, & sic habeo propositum. Dicit, quod ad patientiam sufficit non tristari. Dico, quod ad excellentiam oportet inesse gaudium, vt patet de matribus: ergo non solum sequitur passio conformis in appetitu interiori, imo quod plus est sequitur passio opposita. Item dico, quod non sequitur passio opposita, non tamen sequitur passio conformis in appetitu interiori, imo, quod plus est, sequitur passio opposita.

Item dato, quod non sequatur passio opposita, non tamen sequitur passio conformis; alias non esset virtus temperantiae, vel patientiae, & esset contra Apostolum, quia sequeretur, quod non posset homo gaudere de tribulatione. Dico hic duo, primo, quod in omni animali alio ab homine passiones animales conformes concomitantur passiones corporales, & ratio est radicatio in eadem essentia. Cuius ratio est, quia nunquam potentia mouetur ad actum sine suo obiecto.

Non autem ex essentia, vnum quodque enim fic agitur, vt aptum natum est agi: sed radicatio est causa, quod sit obiectum praesens vtrique potentiae primo, nam essentia non recipit obiectum in ratione essentiae. Item essentia, vt essentia non praesentat illud obiectum, cum ergo potentia non sit apta nata pati, nisi ab obiecto, essentia autem, vt essentia non praesentet obiectum, igitur potentia non patitur ab essentia: non ergo ex ratione radicationis in eadem essentia est ista compassio, eo quod vt dictum est potentia non est apta pati, nisi ab obiecto.

Item confirmo propositum per experientiam quoniam simul potest esse dolor in oculo, & delectatio in gustu rerum delectabilium, nec transit dolor visus ad gustum: ergo. Tota ergo ratio, quare sic se concomitantur tales passiones diuersarum potentiarum, est ex connexione obiectorum, sicut prima ratio tangebat, quando potentiae sic se habent. quod praesente obiecto vni potentiae fit obiectum conforme alteri, necessario ex passione causata ab obiecto illa potentia fuit passio conformis in alia: sed ad praesentiam obiecti extra fit necessario obiectum praesens in imaginatione, & ab ista fit obiectum conforme in aestimatiua, & obiectum sic iudicatum necessario est obiectum appetitus: ergo de primo ad vltimum praesente obiecto in sen su extra, fit necessario obiectum praesens, potentia enim extra fit necessario obiectum praesens, potentiam enim liberam sequitur necessario passio in appetitu, & hoc in animalibus alijs ab homine. Secundo dico, quod in homine non necessario sequitur passlo in appetitu interiori ex passione corporalis appetitus, & ratio est non propter immutationem primae colligantiae, sed inter apprehensiuam exteriorem, & appetitum, quia necessario ex obiecto exterius apprehenso sequitur passio in appetitu complacito; nec propter mutationem; nec tertio quod ad iudicium aestimatiuae sequatur passio in appetitu interiori, quia aliter esset potentia libera, sed est propter secundam connexionem, scilicet inter sensum communem, & aestimatiuam Dico enim, quod quandocũque fit passio exterior, & recipitur ab imaginatione, vel phantasmate, potest esse immutatio in iudicio aestimatiuae. Aestimatiua enim discurrit, compellitque futurum bonum cum praesenti malo, & iudicat passionem exterius apprehensam esse bonam, & tunc sequitur necessario gaudium in corde, quod expresse patet in matribus, in quibus iudicium propter gaudium futurum non sequebatur passionem exteriorem vnde dicebat beatus Laurentius in tormentis: Gra tias tibi ago Domine, &c.

Sic etiam apparet in temperanto, vbi ratione aestimatiuae aliter aestimantis sequitur passio in oppositum in corde. In brutis autem animalibus, quia non discurrunt, nec apprehendunt sic futurum bonum, vt iudicium aestimatiuae possit trahere ad aliud, quam apprehensum, est exterius, non potest sequi non conformis in appetitu interiori.

Sed hic est dubium, ostendo enim, quod isto modo non possit immutari ordo, sed sensus communis, & aestimatiua: Sic, si quod magis videtur inesse, non inest, nec illud quod minus: sed est magis, quod ordo sensus exterioris, & iudicij, & rationis posfit immutari, quam ordo sensus communis, & aestimatiuae: ex isto ordo non immutatur: ergo. Probatur minor sic: secundum enim Aristotelem lib. 6. Ethic. cap. 5. delectatio aufert iudicium rationis: ergo a simili tantus potest esse dolor, vel delectatio, quod iudicium aestimatiuae absorbebitur, sicut & iudicium rationis. Dico ad hoc: Quod iste modus est immutabilis: vnde si talis ordo potest immutari, non necessario est colligantia, quod si ponam motum oppositum in imaginatione, tunc forte verum est. Sed dico, quod iudicium rationis patitur dupliciter, vel distrahendo ad alia, vel distrahendo in se. Modo non patitur distrahendo ad alia, vt dolor potest esse ita fortis, quod poterit distrahere, & ad hoc determinare, cuius ratio est, quia delectatio perficit operationem; & ibi, quia apprehensio sensitiua est maxima, & ideo immutat phantasiam, & aestimatiuam, & sic voluntatem, quia fortior impressio vincit.

Secundo modo potest distrahi ratio a se, eo quod sensus intenditur propter delectationem: attensio autem est in omnibus potentijs apprehensiuis, & sic accedit ad istam fortem attensionem, & sic in illo intenditur attensio animi, & de ista attensione est mirabile quid sit, scilicet attensio, quae copulat, & non est solum voluntas. De hoc vere noncognoscitur: videtur autem esse communis, vt quando attendis ad vnum, non attendis ad aliud: quando ergo est fortis passio, attendit fortiter, & tunc intenditur iudicium rationis, tunc dum sic est, anima nostra rationalis per cognitionem, & discursum, quantumcunque sit magna delectatio, potest aduertere se ab illa. Quod probo, quia ex quo in aliquo gradu aduertit respectum, poterit intendi ita, quod totaliter aduertet, & tunc aestimatiue, & tunc fit ita fortis, quod figatur in hoc, ex hoc est fixum iudicium rationis alibi, & ideo sanctus Laurentius non sentiebat dolorem carnis, quia cor suum fixerat in gaudio cordis, quod vicit dolorem carnis, vel delectationem, quod est maius alia delectatione, quare est possibile, quod aliqui doleant incarne summe, & tamen non dolebunt in corde, & sic fuit de Christo.

Ad Aristotelem, cum dicit, quod peruertitur iudicium, dico, quod verum est: sed eius in anima, quae potest vincere modo praedicto. Haec de concomitantia animalium passionum ad corporales.

Nunc secundo dicendum est de concomitantia actuum voluntatis ad passiones animales, hoc e st actuum appetitus intellectiui, & appetitus sensitiui intentioris. Hic suppono, quod actus voluntatis sint cũformes actibus appetitus sensitiui, quia sicut ponimus, quod amor est in voluntate, sic ponimus amorem in appetitu: sicut etiam ponimus iram in vno, sic & in alio. Ponimus etiam spem in vtroque, quia alias spes non esset virtus Theologica: eodem modo dico de audacia, ita quod respectu istorum videntur esse actus consormes in vtroque

ARTJCVLVS JJ. De concursu actuum voluntatis cum passionibus animalibus.

TVnc est hic dubium, an omnem talem actum in Lanimali appetitu sequatur actus conformis in voluntate. Secundo, an sit e conuerso, scilicet, Vtrum cum voluntate aliquid diligitur, cor diligat illud idem, sicut de alijs passionibus. Hoc est multum difficile, & ad maiorem euidentiam primo insto, & arguo quod non. Primo sic: In homine continente voluntas discordat ab appetitu sensitiuo, nam sensitiua in homine totaliter vult delectationem, quam voluntas refugit in temperato: ergo cum isti actus non solum sint difformes, sed oppositi, non videtur, quod semper concomitentur actus voluntatis conformes actibus appetitus sensitiui.

Item, quando duo sequuntur tertium, vnum libere, aliud de necessitate, illud quod sequitur ad illud libere, non necessario concomitatur illud, quod sequitur ad idem de necessitate: sed ad apprehensionem aestimatiuae sequitur actus necessarius in corde, vt supra est ostensum; ad idem vero sequitur actus voluntatis libere, eo quod voluntas non necessitatur ab obiecto: ergo. Item: si semper cō- comitaretur actum appetitus actus voluntatis, semper esset consensus, & tunc quaelibet actio cordis esset peccatum mortale. Item: Voluntas sequitur iudicium rationis, appetitus voluntatis: semper ve ro animalis sequitur iudicium sensus: sed ista iudicia simul non stant: ergo.

Contra est Arist. 3. de ani. tex. 57. Ita trahit appetitus sensitiuus intellectum, sicut rota rotam In continente est praesentatio rationis. Item secundo sic: Concordia inter actum voluntatis & appetitus aut est, quia ipsum cor se habet obiectiue respectu appetitus intellectui, & hoc non; manifestum est, quia sensus non praesentat obiectum voluntati, sed intellectus; aut quia cooperatur sibi organice, & hoc non, quia voluntas non est organica: ergo.

Respondeo, dico de hoc, quod vltimo quae situm est, quod nunquam est actio in voluntate, quin sit conformis motus in appetitu sensitiuo: & probo primo, quod ita sit de facto per experientiam, nunquam enim insurgit in voluntate amare, quin fiat similis motus in appetitu, siue in corde. Accipio ergo istam propositionem, quod nũquam est actus voluntatis, quin sit immutatio in corde: sed nunquam est immutatio in corde, quin sit actus appetitus: ergo. Minor patet per experientiam, vnde in dilectione Dei fit immutatio cordis, qui vocatur amor cor dis fouens. Sed dices: non est dolor in voluntate. Dico, quod fallum est, nam alias non posset dolere de peccato: est ergo dolor in voluntate, & timor non corporalis, scilicet actus: ergo necessario sequitur in corde immutatio ex tali actu voluntatis; vnde nunquam speras aliquid arduum, quin sit dilatatio cordis, & sic de omnibus experimur, vnde si vnus magnus amor facit magnam immutationem, in quocumque gradu facit, quoniam si summum es causa summi, & simplex est causa simplicis ex consideratione Philosophi: hoc est ergo ratione colligationis potentiarum. Sed quia quandoque non experimur, ideo tunc quasi non vocantur pas- siones: ergo patet maior. Probo nunc minorem: quod scilicet nunquam est immutatio in corde, quin supponatur actus appetitus, quaero enim quid facit illam immutationem, non potest esse actus voluntatis, quia est sperans: ergo facit illam appetitus. Item, obiectum voluntatis est separatum, & omnia talia: ergo.

Sed quod isti motus animales ita sequantur mo tum voluntatis, quae est causa huius, quandoque fuit mihi visum, quod hoc esset indistinctio potentiarum: videbatur enim mihi, quod in hominenon esset nisi vnus appetitus, vt scilicet inquantum sequitur primam apprehensionem, dicitur appetitus sensitiuus; prout vero sequitur libramen aestimatiuae, dicitur voluntas, & haec videtur plane esse intentio Arist. 1. Ethicorum cap. vltimo, qui dicit, quod est rationale per essentiam & participationem: sed iste non distinguit. Vnde omnes virtutes tales sunt in appetitu sensitiuo, vt temperantia, & huiusmodi, & iustitia, non autem videtur distinxisse alibi: ergo.

Item 3. de anima tex. 50. dicit, quod sola ratio non mouet, vt continere. Item, appetitus in continente non mouet, sed quando concordat vnum cum alio: ergo vel loquitur de voluntate, vel de intellectu; patet quod non intellectu, quia secundum voluntatem quilibet mouetur: ergo. Ista voluntas est in temperato ad oppositum. Item, esto particularis aestimatiua mouet appetitum: ergo sufficienter, ex quo sensitiuus videtur moueri a phantasmate, videtur, quod sufficit vnus. Si dicit, quod in tertio ponit appetitum, & voluntatem. Dico, quod solum sunt diuersa vocabula. Et si dicit, quod appetitus sensitiuus ducit voluntatem, sicut rota rotam, dico, quod hoc est intelligendum de actibus eiusdem appetitus, quia actus trahit actum. vnde dicit Commentator, quod idem eodem mouetur, in quo est apprehensio futuri, vt quis vult nunc currere, & statim desinit. Cuius ratio est, quoniam aestimatiua cogitante de nocumento futuro, de ponderan te, & c. statim sequitur in appetitu actus oppositus necessario. Et si dicit, quod appetitus est vniuersalium. Dico, quod nunquam mouet nisi particulare. Et dices, ad spiritualia, Dicam tibi similiter de leone, qui eleuatur ad excellentiam, & mulier ad verecundiam de turpi: ergo non est hic, nisi vnum difficile, quod in anima separata est appetitus, alias non beatificatur: tunc existente eo in corde, vel idem ille appetitus est idem cum appetitu corporeo, & patet, quod non, quoniam nulla potentia organica separatur. Posset tamen hoc argumentum solui per simile, quoniam sicut in nobis potentia motiua mouet, dum est in corpore organico. fic etiam appetitus dum est in animali, mouet animal. Tunc de ista potentia motiua quaeram, sicut quaerebatur de appetitu, dum in corpore est anima, & dum separatur, pari ratione dicam de appetitu, & sic habeo propositum. Si dicit, quod est actu, quaero, quare anima, dum est in esse suo naturali, separatur ab isto actu, nam esse suum naturale est in corpore, & tunc non videtur ratio, quare anima nonhabet potentiam istam motiuam, absque illa quae est in potentia organica. Si autem potentia motiua organica, & non organica sunt eadem potentia, non video quin idem possit dici de appetitu. Item: Anima rationalis est in confinio formarum intelligibilium, & sensitiuarum: ergo pari ratione & potentiae ipsius erunt in eodem confinio: si- eut ergo anima ex vna parte est conformis animae bruti, & sic habet conformem potentiam, scilicet visum, ex alia vero parte vt organice, prout aspicit inferiora, & sine organo, vt aspicit superiora, & hoc semper stante vna potentia, & tunc quia propositum principale, scilicet de conuenientia actuum, ex quo ponuntur intra eandem potentiam, nec video contra praedica multum magnam difficultatem: erit ergo hoc sic, quod quando voluntas est in actu suo necessario, est intellectum esse in conformi iudicio. Secundo, ad iudicium intellectus necessario est iudicium conforme in aestimatiua; si enim pono duas potentias, tunc necessario essent simul, quod impossibile est esse iudicium intellectus, quin sit conforme iudicium in aestimatiua, vel cogitatiua: sed ex iudicio aestimatiuae sequitur actus conformis in appetitu: ergo de primo ad vltimum, stante actu voluntatis necessario stat actus intellectus. Dico, quod est quoddam iudicium sequens naturam rei, vt sic vocetur isto modo iudicium, non quod actu sit iudicatum: sed quia aptum natum est, vt natura sua sit iudicari, & contra tale iudicium se potest moueri voluntas.

Secundo, est aliud iudicium, quod non sequitur naturam rerum, sed quia sic est iudicatum, & tunc necessario est conforme iudicium; vnde istud iudicium non est ex natura rei, sed ex determinatione voluntatis, & sic e conuerso voluntas determinata ad vnum, necessario sequitur in intellectu actus conformis, de ista materia dixi prolixius in secundo. Sic ergo de illa via secundo dicit in secunda colligatione, quod stante iudicio intellectus non necessario est esse conforme iudicium in cogitatiua, eo quod intellectus est separatus. Dico, quod imo, & ratio est, quia in intellectu est duplex actus, vnus, qui est componere & diuidere, alius qui est simplicium intelligentia: sed in actu intellectus, qui est simplicium intelligentia, intellectus indiget imaginatione, quia impossibile est intelligere, nisi sit imaginatio in actu suo, & iterum impossibileest, quod intellectus intelligat vnum, & imaginatio imaginetur oppositum. Sic dico de alia parte intellectiua, quae componit, & diuidit cum parte phantasiae, quae componit, & diuidit, cuius est cogitatiua, & ideo laeso illo membro laeditur iudicium intellectus, quare actus intellectus, & imaginationis sunt simul, & ideo in imaginatione, & in cogitatiua sunt bene distinctiui. Bene autem imaginatiui sunt bene acuti ad metaphysica. Et hinc fit, quod homo dormiens non discurrit, quia organum cogitatiuae est ligatum, quare ex omnibus his concluditur propositum. Est ergo in phantasmate ponere tria per ordinem, scilicet, memoriam, & phantasiam, vel imaginatiuam & cogitatiuam, ita quod in actu simplici vtimur imaginatione, & cogitatione, in memorari autem ipsa memoria. & hoc sit dictum de isto articulo, vnde & natura sic prouidit, quod isti modi sic ligentur.

Nunc quaero, quare non possunt esse motus in appetitu animali sine voluntate. Dico, quod in voluntate sunt conformes motus, vel actus motiui appetitus animalis, dupliciter, aut determinate, & quiete, & vltimate; aut opposito modo, scilicet non vltimate. Exemplum: amor potest esse in intellectu vltimate, & quiete, & determinate, & tunc talis actus vocabitur sistere, & consensus: secundo potest esse alius actus, vt quando deliberat, & modo vltra, modo non vltra vacillando, & talem actum voluntatis vocant quidam velle simpliciter. Et non differunt isti duo actus potentiae intensae & remissae, seu potentiae vltimatae, & non vltimatae, & potentiae quietae, & non quietae. Vnde quandiu voluntas est sic in actu non vltimato, & inquieto, nondum ponit aliquid in effectu, si est semper in suspemso, & tamen quantumcunque sit actus remissus, dum tamen sic vltimate, & quiete ponit voluntas in effectu. Conformitas ergo est talis, quod quando appetitus animalis est sub actibus non vltimate, su spense & inquiete, sic & actus voluntatis. & ratio huius est, quia motum cordis praecedit iudicium aestimatiuae, & hoc praecedit iudicium rationis practicae, vel rationis particularis, quia per compositionem & diuisionem operatur intellectus, & si intellectus se aduertit, & aestimatio: quando voluntas ergo est in inquietudine & aestimatiua, & semper in actibus talibus est commotio in corde: sed in brutis quies actus est ex forti aestimatione: sed in homine est ex ratione, nam ratio vtitur aestimatiua sicut instrumento, ita quod semper ista duo se consequuntur; ita quod secundum iudicium rationis est quietatio, vbique est ex ratione, quod hic vo luntas non sequitur iudicium ex natura rei, & ideo ex se potest facere determinationem in actu. Haec quantum ad istud, quod passiones animales sequun tur actus voluntatis.

Ad primum in oppositum dico, quod appetitus sensitiuus est suum quo, quia repugnat ad vtrumque, vnde aestimatione nocumenti sequitur fuga, & ex opposito prosecutio, & sic de voluntate: ergo vtrumque trahit ad vnam partem: sed quando est circa cor, dicit vnum, & imaginatio aliud.

Ad aliud, quod sequitur, quod omnes motus sunt necessarij. Dico, quod primi motus non sunt in voluntate nostra, nec quieti, nec inquieti: sed vltimate sic consistere. Ad tertium dico, quod primi motus non sunt peccatum. Ad aliud dico, quod licet sint diuersa, sunt tamen colligata, & ideo sequitur conformis motus in vtroque.

Ad aliud dico, quod idem appetitus mouetur ad opposita. Ad aliud dico, quod hoc est, quia colligantur in conformi iudicio: sic nunquam intelligis nisi phantasieris, & sic nunquam vis aliquid volun tate, quin velis idem appetitu sensitiuo, & ex hoc patet in beatis. quod quia beati gaudebunt in apprehensione diu inae essentiae, quod quidem quoniam est in multis, & abstracta ab omni materia, ideo non attingit ad cognitionem, & ideo solum in voluntate erit actus in beatis.

Item, illud gaudium attingit, aut quia transit, & non, aut quia facit obiectum praesens, & non quia non attingit illud, & ideo gaudium fruitionis nunquam dilatauit cor Christi, quia mouebatur ad actum fruitionis; sed concursu actus potentiae aestimatiuae.

De Secundo Articulo, qui est amor fortis, & quae passiones ipsum concomitentur, quia amor est dilatatio cordis, & odium rarefactio, & quomodo consequitur desiderium, quia est quasi vacua, & quomodo detestatio non est nisi expressio obiecti, & quomodo delectatio non est nisi dilatatio ambiens, & tri-

stitia est coangustatio opposita, de omnibus huiusmodi esset videndum, & de effectibus istarum passionum, quomodo aliquas consequitur sanitas, quasdam languor: sic etiam de passionibus irascibilis, cuius passiones sunt assurrectio fortis, & non alia. vnde ira est surrectio, quod audacia est con- surrectio, & aggressio, & quomodo timor est obruitio, & destructio, ac oppositum consurrectionis, & aggressionis, esto enim quod cadat, adhuc potest esse desiderium: sed timor, qui est obruitio cum cordis contritione claudit, Sed quomodo ira est, & quomodo spei correspondet alteratio cordis, quae videtur infrigidatio, ira fit ex spiritibus multiplicatis confortantibus cor, postea sequitur audacia & spes. Sed spes est cum quadam appetitione, quae est rarefactio: sed audacia cum contritione cordis, quasi dicat alterationem, & appetitum, siue consur rectionem, & aggressionem; Oppositum vtriusque defectus est cordis, vnde post vnum digestum fit cor marcidum non stans, & ista contritio correspondet motui intentionali, & est cum quadam apertione, & tunc sequitur desperatio, quia semper facit locum rei. In timore vero est cor marcidius cum clausione. Irae vero correspondet ebullitio, vbi supponitur violentia, cum facit viam, sic de irato, & ira conformis irae motus in corde, scilicet quaedam ebullitio, siue insurrecttio, quae facit sibi viam: & omnia ista possunt probari. Nam amor est fluxus cordis ad amatum: oppositum est strictio cordis, & viget per frigidum & siccum. Sic etiam de spe, quia multiplicatio spirituum facit bo nam spem: sed istarum passionum quaedam sunt mul tum cuidentes, vt passio amoris; sed passio spei, & audaciae, non sic. Vnde quando confortatur, quasi trahitur ad dispositionem naturalem congruam. Item, de prioritate, quod ira includit passionem, & sic de caeteris quinque huiusmodi.

ARTJCVLVS III. Vtrum in Christo fuerint verae passiones, & sic verus dolor.

NVnc de tertio articulo principali, scilicet de Jistis passionibus in Christo, dico, quod passiones exterioris appetitus aliquae vere fuerunt inChristo, vt verus dolor fuit in Christo, eo quod eius complexio fuit delicatissima, & organum appetitus exterioris, quae est complantatio in carne. Delectatione vero consequente praedictum appetitum, Vtrum fuerit in Christo, est distinguendum, quod quaedam sunt delectationes naturales, quaedam innaturales. Naturalium quaedam consequuntur conseruationem indiuidui, quaedam con ser uationem speciei. De primis, vt sunt cibus & po tus, dico, quod plus delectari in cibo, quam non exigit, tales etiam in Christo non fuerunt. De delectationibus vero appetitus interioris dicendum est, quod quaedam sunt fomenta malorum, quaedam sunt forte bonae, sed supponunt malum; quaedam sunt cum voluptate bonae, quaedam vero sunt indifferentes. De primis sunt inuidia, & huiusmodi, & tales non fuerunt in Christo. De tertio alio modo, vt sunt Nemesis & zelus, dico, quod tales fuerunt in Christo: Similiter de quarto modo, vt tristitia. Sed hic attende, quod omnes tales passiones, quae fuerunt in Christo, fuerunt non vt praeuenientes rationem, sed vt sequentes, quoniam in potestate sua erat, quibus tangeretur, nec fuerunt illi vt resistentes, sed vt obedientes, vt quando iudicabat bonum, desideraret, tristaretur, gauderet, & huiusmodi: & hoc de totali quaestione. Et conformando me communi opi nioni, quod appetitus in corde existens sit alius ab appetitu intellectuali, oportet autem saluare colligantiam eorum actuum. Dico ergo, quod ratio huius colligationis est colligantia obiectorum, & principiorum motiuorum, quae simul colligantiam quandam habent, quod probo. Arguo enim sic: Actiuo sufficienter applicato ad appetitum sensitiuum necessario sequitur actus conformis in illo: sed. ad actum voluntatis oportet necessario obiectum es se applicatum cum sensitiuo: ergo. Maior patet: sed probo minorem sic: non dico, quod ad actum voluntatis sequitur motio in corde, quia quod est spirituale, non agit transmutando materiam: & esto, quod sic iste actus non est transmutabilis, nisi ab obiecto, nec per colligantiam, quia aut ille actus voluntatis venit hic, & non; aut causat hic aliquid, & non.

Ad argumenta in oppositum respondeo. Ad primum dico, quod in Christo fuit verus dolor. Ad illatiuum nunc dico, quod non fuit intentio sua negare, quin fuerit in Christo verus dolor: sed propter conditionem aliquam, scilicet, quod non fuit talis dolor necessarius, eo quod potuit aliter sacere

Ad aliud dico, quod in Christo non fuit turbulentia, sed tristitia. Turbulentia enim dicitur, vt deuiat a ratione, sed tristitia potest esse ex recto iudicio rationis. De timore autem dico, quod habendo ordinem ad Deitatem, verum dicit. non deappetitu sensitiuo, quia vt homo, non effugit manus crucifigentium.

Ad aliud dico, quod & forte Paulus timuit, sed appetitus sensitiuus erat forte ita consortatus, quod &c. & sic fuit in Christo.

Ad aliud dico, quod verum est, vt praeuenit rem, non autem vt sequitur.

Ad aliud dico, quod verum est immoderate, & hic attende de concomitatione istorum. Dixerunt namque Stoici, quod in nullam animam cadit passio, idest in sapientem, verum dicunt, quod vt praeueniunt, bene cadunt: sed vt sequuntur, & non subuertunt, sed vt obediunt, fuerunt in Christo-