Quaestio 1

ARTICVLVUS I. Vtrum in resurrectione redeat idem numero qui antea fuit.

QVOAD primam quaestionem arguo primo, quod nil redeat idem numero in resurrectione, virtute ipsius rresurrectionis, quod fuit prius corruptum, quia illud quod manet & secundum essentiam, & secundum esse, non potest dici virtute aliqua reparatum, quasi sit prius corruptum: sed post mortem remanet homo tam secundum esse, quam secundum essentiam: ergo. Maior nota est. Probo minorem. Primo, quia remanet homo secundum essentiam, quia de essentia hominis non sunt, nisi materia, & anima: ambo illa manent, licet separata: ergo.

Probo etiam, quod secundum esse, quia essentia aut est idem, quod esse, & habeo propositum: aut differt, & si sic, non sequitur, manet nisi propter formam, quia forma dat esse, ita quod fundamentum ipsius esse est forma comitans esse materiae ex qua communione materia habet esse. Tunc sic, remanente rea litate fundamenti remanet ipsum fundamentonsed hic manet fundamentum, quod est ipsa materias vel saltem forma in ordine ad mateniam, oui communicat esse: forma autem manet: ergo? vꝰ

Confirmo hoc,quia esse hominis non vioe tur essesltuds tqut forut este in materinv ereo prineimle fundamentum esse est in forma ilja, oue remanet.

Contra: In morte, quae est verissima corruptio, corrumpitur. Sortes vere. Tunc sic: Corrupto sorte corrumpitur eius humanitas: Sortes autem corrumpitur, quoniam post mortem verum est dicere, quod Sortes non est homo, sicut nec Christus intriduo fuit homo: post resurrectionem autem Sortes redit: ergo & eius humanitas, vnde verum est dicere tunc, quod Sortes est homo: ergo aliquid, quod fuerat corruptum in morte, de quo verum erat dicere, quod non erat, rediit in resurrectione, & hoc idem numero: ergo.

Respondeo in ista quaestione primo ponam punctum quaestionis. Secundo ponam duas propositiones.

Propter primum sciendum, quod ista quaestio est praeuia ad totam materiam de resurrectione, & hoc ideo, quia ad videndum possibilitatem resurrectionis, diuersi posuerunt varias imaginationes. Vnus Doctor Thomas in 4. dist. 44. q. 5. in solutione tertii argumenti, dicit, quod resurrectio est possibilis, quia in homine non est nisi vna forma, scilicet anima intellectiua, & materia, quae manēt, & ideo, nullas hic patimur angustias ad videndum possibilitatem resurrectionis: si vero in homine esset forma alia ab anima, quae corrumperetur, tunc pateremur multas difficultates, in ostendendo, quomodo posset forma illa redire, quae erat prius corrupta sed ponendo, quod non sit alia sorma, quicquid est in homine manet, quia & materia, & anima: non manent autem accidentia, & ideo tota esentia hominis redit, quia tota saluata fuit; no n redeuntautem accidētia, nec etiam vnio ipsa eadem numero, nec breuiter aliquid, quod fuerit prius corruptum, vnde in vnione noua non fit noua hominis essentia, quia illa remanserat tota. Nunc secundo pono propositione.

Prima est ista, quod dicere, quod nulla realitas, quae in morte fuerit corrupta, redeat eadem numero, & vere reperiatur, est derogare veritati resurrectionis, imo est negare ipsam resurrectionem. Hanc propositionem probo primo ex definitione resurrectionis, quam ponit Damasc. lib. 4. cap. 4. quae est ista: Resurrectio est eius, quod cecidit surrecio, & hoc patet ex terminis. Resurrectio enim idem est, quod iterum surrectio, hoc autem non est nisi, quia illud, quod prius habuit esse, & post non esse, & nunc iterum venit ad esse. Tunc arguo: Non sante definitione non stat veritas definiti: sed nisi aliquid, quod fuit prius corruptum, redeat idem numero, non stat veritas definitionis ipsius resurrectionis: ergo nec veritas resurrectionis. Probo minorem ex definitione praedicta: quaero cum dicitur, eius, quod cecidit, quomodo intelligitur ise ca sus? aut secundum locum, & hoc nihil est dictu, aut secundum entitatem in non essse), & per te hoc non cecidit, quia remansit secundum essentiam, & secundum esse: per te ergo, vel resurrectio non erit eius, quod cecidit; vel si sic, necessario aliqua realitas redit, quae fuit non ens, postquam fuit primo, & modo iterum est.

Dices, quod hic aliquid cecidit, quia corpus ab animatione, & anima ab vnione: non enim anima suum esse communicat corpori post mortem, & corpus per consequens non participabat esse anima, sic anima non erat vnita corpori: ergo & anima cadebat ab vnione, & corpus ab animatione, & in resurrectione resurgit anima ad vnionem, & corpus ad animationem.

Contra, aut redit ad eandem vnioncm numero, & habeo propositum, quod aliquid prius corruptum redit idem numero, puta vnio ipsa, quae est relatio, & si relatio potest redire eadem numero, quare non quaecunque alia forma absoluta: si vero non redit eadem numero: ergo non resurgit illud, quod cecidit: ergo non saluatur definitio resurre. ctionis.

Secundo probo idem ex natura humanitatis, & est confirmatio praecedentis rationis: arguo. sic. Nullus potest negaTe, quin Sorte corrupto corrũ- patur eius humanitas, quia verum erat ante mortem dicere, quod erat homo, & post mortem verum est dicere, quod non est homo, ficur nec Christus in triduo fuit homo secundum Doctores: tunc sic, aut humanitas Sortis dicit realitatem additam partibus, aut dicit realitatem, quae non est nisi partes ipsae; aut dicit ipsas partes, vt sunt vnitae; aut dicit non solum partes, nec ipsas vnitas, sed tertiam rem resultantem ex partibus, non video, quid aliud possit realitas sortis importare: nam omnes Doctores in hoc conueniunt, quod realitas totius sit, vel ipsaemet partes secundum opinionem aliquorum, vel partes, vt vnitae secundum quod dicunt alij, vel rea litas resultans. Si detur primum: ergo in mortenon remanebat tota realitas sortis, quia non huma nitas, quae per te est forma addita: ergo realitas illa fuit corrupta, & cum redeat humanitas sortis, sequitur, quod aliquid, quod fuit corruptum, redit idem numero: Si vero detur, quod non sit res addita, sed sit ipsa principia vt vnita, tunc sequitur propositum, quia ex quo vnio ista est de essentia humaniratis, quare dicis, quod est ipsae partes vnitae: ergo vnione non remanente non remansit humanitas: ergo non remansit essentia sortis. Similiter variata vnione variabitur humanitas: per te autem non redit eadem numero: ergo nec eadem humanitas: ergo nec resurgit idem homo, & idem Sortes qui prius. Quod si dicas, quod eadem vnio redit, vt vnio sit res aliqua extra intellectum, sequitur quod aliquid extra intellectum prius cortuptum resurgit.

Si vero detur tertius modus, quod forma totius sit realitas tertia, non addita, sed resultans, quod videtur esse de mente Aristotelis, & Commentatoris 7. Metaph. comm. 27. frequenter, quando loquitur de realitate compositi, vocat ipsam tertiam substan tiam, & si haec opinio teneatur, habeo propositum, prius enim ante resurrectionem post mortem non resultabit ista entitas tertia ex partibus separatis: ergo corrupta erat; virtute autem resurrectionis resultat illa realitas ex ipsis partibus: ergo aliquid, quod prius non resultabat, modo resultat, & aliquid, quod prius corruptum erat, redit modo ad esse.

Tertia ratio ad idem es ducens ad impossibilesic: Si enim nullum corruptum redeat idem, sequitur, quod idem sanguis, idem capillus, eadem risibilitas, cadem masculitas non redeat eadem numero; similiter quod non sit idem filius virginis, quia non eadem filiatio, nec idem sensus tactus, & multa huiusmodi, quae videntur valde absurda: ergo. Consequentiam probo de sanguine: sanguis enim non est quid animatum, nec in genere substantia animatae, quousque conuertatur in carnem ergo sanguis meus, vel sanguis Christi, quem habuit in instanti mortis, amisit formam suam, & corruptus est, quia sola anima, & materia prima remanent per te: anima autem non est sanguinis forma: fi ergo nullum corruptum redit idem numero, cum forma sanguinis Christi fuerit corrupta, non redibit eadem numero, quod est expresse contra veritatem fidei, & dicta Sanctorum, & determinationem Ecclesiae, quoniam eundem sanguinem, qui effusus est in passione, habemus in Sacramento: ergo vel redit eadem forma sanguinis, & tunc ali quid prius corruptum redit idem numero; vel si non, non fit hodie conuersio in verum sanguinem Christi, quod cecidit de eius corpore in cruce. Ex eadem ratione probo consequentiam de capillis, quod non redi bunt ijdem numero, quia non sunt animati anima intellectiua: ergo alia forma, & non remanet per te forma alia, nisi anima: ergo forma capillorum inmorte erat corrupta maxime in corpore incinerato, & si sic: ergo vel capilli non redibunt, quod est contra illud verbum, & capillus de capite vestro non cadet; vel redibunt ijdem numero, & tunc aliquid corruptum redibit: ergo hic vere redibunt angusttiae.

Item idem sequitur de risibilitate, & aliis proprijs passionibus, quod non redibunt eaedem nume ro, quia vel ipsa est forma absoluta, & cum ipsa cecidit in non esse, & sic corrupta non redibit: vel est aptitudo, & tunc sequitur idem, quia per te nullum accidens redit: sed consequens falsum est, quia sicut risibilitas inest per te huic homini, & tunc redi bit aliquid idem numero, & non redibit id, quod per se inest ei: ergo saltem Deus ibi facit contrapropositiones in secundo modo, quod negant mihi sequaces istius Doctoris.

Confirmo hoc, quia sicut risibilitas. inest speciei hominis, & aequatur ipsi homini, sic risibilitas haec aequatur huic homini, ex 1. post. cap. 4. & ratio est, quia quando aliquod praedicatum sumptum vniuersaliter inest alicui subieco vniuersali, secundum quod ipsum, particulare contentum sub praedicato, inest suo particulari contento sub subiecto secundum quod ipsum: ergo sicut Sortes redit idem numero, sic risibilitas Sortis redibit eadem numero: ergo aliquid, quod corruotum, erat redit idem numero.

Consimiliter sequitur, quod non erit eadem ma sculinitas, & foemineitas, sunt enim ista accidentia quaedam, quae per te non redeunt eadem: ergo non erit idem masculus, qui mortuus erat prius, & qui nunc resurgit. Consimiliter sequitur, quod non manet eadem filiatio Clristi: nec ergo idem filius, cecidit enim in morte filiatio, cum sit realitas alia ab essentia Christi, & accidens quoddam, & per te nullum aliud ab anima, & materia redit idem numero.

Item cum ex 2. de anima tex. 107. & infra, caro sit medium calidi, frigidi, humidi, & sicci: nonenim dicit solum materiam, & formam, quia sic os esset caro, sed dicit materiam, & formam accidentibus affectatam: per te autem non redeunt accidentia eadem: ergo nec eadem caro, quod est contra illud Iob. 19. Et in carne mea videbo, & c. vel si caro redit eadem, necessario aliqua accidentia, quae erant corrupta, redeunt eadem.

Item: Cum animal sit animal per sensum tactus, 3. de anima com. 17. & 27. tactus autem secundum ipsos est quoddam accidens: accidens autem non redit idem numero: ergo nec tactus redibit idem numero: ergo nec animal erit idem numero. Quid autem fuisset apud Aristotelem magis inconueniens dicere, an quod idem possit redire, an quod redeat idem cum alio sensu tactus, aeque fuisset apud eum hoc impossibile, sicut illud.

Consimiliter non erit idem oculus meus, qui primo, quia non erit eadem diafaneitas, quia corrupta fuit, cum sit accidens, & nihil redit per te, quod est contra illud Iob. 19. quem visurus sum ego ipse & non alius, & oculi mei conspecturi sunt.

Secunda Propositio ost, quod dicere, quod aliquod corruptum prius non possit diuina virtute redireidem numero, est derogare omnipotentiae Dei. hanc propositionem probo.

Primo per auctoritatem Augustini 22. de ciuit. cap. 20. vbi quaerit quomodo caro comesta a vermibus, incinerata, & dispersa resurget, & redibit eadem: dicit, & hoc non est difficile apud illum, qui nouit omnes partes, & dato secundum eum, quod non remaneret, sed omnibus perijsset modis, vt nul la eius materia in nullis naturae latebris remansisset, vnde vellet, repararet eam altissimus omnipotens.

Item idem in principio capituli, quaerens de cicatricibus martyrum, si remanebunt, & redibunt, dicit quod apud omnipotentem, quod redeant est possibile, & hoc oportet concedere de Christo se⸗ cundum textum Euangelij Luc. 24. cum apparens Apostolis post resurrectionem dixit: Videte manus meas. & c. quia ego ipse sum: ergo redeunt eaedem cicatrices: Et si non redeunt eaedem cicatrices tuae, nec tu redibis idem; nec fuisset efficax argumentum Christi ad probandam resurrectionem ostensio cicatricum, diceretur enim sibi, quod non sunt istae, sed aliae.

Item idem probo per Damasc. qui quaerens possibilitatem resurrectionis, non vadit ad aliud quam ad resurrectionem Christi, vnde in 4. lib. cap. vltimo dicit: Nonne ergo factum, & effluxum reparare poterit iterum idem omnipotens volens?

Item ex textu canonis 4. cap. Exodi. Probo idem de virga conuersa virtute diuina in verum colubrum, quae postea redijt in eandem virgam. Similiter in eodem de manu leprosa facta ipsius Moysi, quae post redij: ad priorem sanitatem. Vnde ex circunstantia Scripturae potest haberi, quod idem numero redit, quod prius fuerit corruptum. Hoc idem demonstrant Sanctorum miracula, vt patet de Tauro, per Syluestrum Papam suscitato.

Ad argumentum in oppositum dico: Et si in homine non sit aliud, nisi anima rationalis, & materia, eamen non remanet totum esse, quia non realitas compositi, quae est realitas tertia, non addita, sed resultans. Ideo dicit Philosophus 7. Metaph. quod substantia diuiditur, & est triplex, scilicet materia, & forma, & tertia quae ex his, quae tertia est non per modum appositi, sed per modum resultantis.

Item dato, quod tota essentia remaneret, nontamen accidentia remanerent eadem puta quantitas, & alia accidentia, quae oportet redire eadem, vt probatum est de sanguine, capillis, risibilitate masculineitate, filiatione, & alijs.

ARTICVLVS II Vtrum apud Aristotelem creatio, & resurrectio fuerint impossibiles, & de modo impossibilitatis.

QVantum ad secundam qua stionem arguo primo, quod apud Aristotelem non fuerunt eordem modo impossibilitatis impossibiles creatio, & resurrectio: quia illud, quod apud Ari- stotelem est possibile ex terminis, non est in eodem gradu impossibilitatis impossibile cum eo, quod apud ipsum repugnat ex terminis: sed creatio apud ipsum est possibilis ex terminis, vnde creationem Aristoteles posuit a. Metaph. tex. 4 cum dicit, quod primum est causa alijs, vt sint, & 5. Metaph. tex. 6. & Auer. ibidem quorundam necessariorum est altera causa: exponit enim Commentator, quod illa est primum. Item 12. Metaph. ad hoc pendet coelum, & tota natura. Resurrectio vero apud Aristotelem repugnat ex terminis: vnde 2. de generatione tex. vlt. & 5. Physic. tex. 37. & 38. habet pro impossibili, quod idem redeat numero, quod prius fuit corruptum.

In oppositum est: Creatio apud Aristotelem fuit impossibilis, patet ex 1. Phys. tex. 62. vbi dicit, quod ex nihilo aliquid fieri est impossibile: imo per hoc principium arguit materiae necessitatem. Tunc sic. Quae sunt apud Aristotelem repugnantia ex termi nis, eodem modo impossibilitatis sunt impossibilia, sic est de creatione 1. Physic. tex. 62. & de reditione in idem numero a. de generatione tex. vlt. 5. Phy s. tex. 37. & 58. ergo. Respondeo pono hic alique trapnsc cca pud Arisotelem fuit impossibile ex terminis, quod rediret idem numero, & quod intellectus hoc nullo modo potest ligare, sicut nec multa, quae fide tenemus, sicut est, quod Deus sit vniuoce homo sicut ego. Hoc expresse ostendunt auctoritates suae. Prima est in fine 2. de generatione tex. vlt. quod in corruptibilibus impossibile est, quod redeat idem numero, in aeternis autem possibile est, quod redeat aliud numero, & ideo aeternitas motus est possibilis, motus dico circularis, quia ibi semper redit idem in numero: hoc idem dicit Commentator ibidem. Similiter 5. Physic. & Aristoteles, & Commentator comm. 37. & 38. reputant impossibile, quod idem redeat numero, vnde dicit ibi Commentator, quod eandem sormam redire, quae fuit corrupta, est inopinabile.

Ostendo autem, quibus rationibus moti fuerunt ad ponendum hoc, & dico, quod fuerunt moti primo ex natura intellectus. Secundo a simili. Tertio ex ipso intellectu. Quarto ex ratione causae. Quinto ex deductione ad impossibile.

Primum sic. Illud quo apprehenso, omnibus alijs stantibus eisdem, intellectus necessario ponit diuersitatem naturalem circa illud, impossibile est quod illo stante stet vnitas numeralis: si enim illud posset stare cum identitate numerali, intellectus concipiens illud non necessario poneret circa illud diuersitatem numeralem: ergo si apprehenso aliquo omnibus alijs stantibus eisdem, intellectus necessario ponit diuersitatem numeralem, videtur impossibile, quod illo stante stet identitas numeralis: sed apprehenso aliquo, quod corruptum fuit, & rediit, omnibus alijs stantibus paribus, intellectus necessario ponit circa illud varietatem numeralem: ergo impossibile est, quod stante hoc, quod aliquid sit corruptum, & post redierit, impossibile est, quod illud sit idem numero. Probo maiorem, quia intellectus si cogitur aestimare, & ponere diuersitatem numeralem, necessario oportet, quod hoc sit ex natura terminorum sic occurrentium intellectui, qui apprehendit diuersitatem talem statim sine discursu. Minorem probo: accipio eundem motorem numero, idem coelum mobile, eandem terram, circa quam moueatur, volo quod omnia ista sint eadem hodie, & cras, post considero reuolutiones caeli ab oriente in occidens, & e conuerso, quae sunt hodie, & iterum considero similes reuolutiones cras, quae sunt cras: quaero, vtrum istae vbeitates, & circulationes sint eaedem hodie & cras, siue hodie, & heri, aut non. Si non, habeo propositum. Si vero inte llectus consideret easdem vbeitates hodie, & cras.

Contra, quia tunc non conciperet plures motus, nec hodie & cras, nec duos dies, quia per diuersas reuolutiones fiunt alij, & alij dies: ergo inintellectu apprehendente diem hodiernam, & crastinam, essent istae dies vnus dies: ergo intellectus cum non habeat vnum numerum, & istas vbeitates ex numeratione caeli, vel motoris, vel terrae, circa quam mouetur, quia ista manent hodie, & cras eadem numero: ergo hoc habet ex natura interruptionis, quia eo ipso reuolutio, & dies concipitur, vt interrupta, necessario concipitur numerata

Similiter sol mouetur ab oriente in occidens, & fit aer lucidus, post occidit sol, & corrumpitur, siue cessat aer esse lucidus, & post redit iterum & sit lucidus, nunquid intellectus apprehendit ean dem esse primam, & secundam lucem patet, quod non, & tamen manet idem sol, & aer, vnde ergo caeterae? nonnisi, quia intellectus appraehendit lucem corruptam prius, & pos redeuntem, & ex hoc necessario numerat ipsam omnibus alijs stantibus eisdem.

De lumine candelae pluries absconsae, & discoopertae, quod intellectus necessario numerat hoc solo apprehenso, quod corrumpitur, & redit.

Secunda ratio est a simili: Sicut se habet quantitas permansiua ad suum dimensionatum, sic quantitas successiua ad suum: sed si interrumpatur, & diuidatur quantitas permansiua, necessario numeratur, nec manet eadem numero sicut Jignum ante diuisionem erat vnum numero, post diuisionem plura: ergo sic erit de quantitate successiua, quod illud, quod est quantum successiuum, cuius est ipsum durans, si interrumpatur, necessario cedit inalietatem numeralem: sed videre, esse, & calere, & quaecunque significantur per verba, sunt quaedam durabilia, & mensurata tempore: ergo impossibile est, quod si sint interrupta secundum tempus, quod sint eadem numero. Confirmatur hoc, quia sicut se habet motus ad durationem suam, sic quies ad suam, & permanentia ad suam, quia tempus mensurat ista omnia, sed interrupta duratione motus, non posssum concipere eundem motum, qui prius, quia non est idem tempus: ergo sic erit de quiete, & permanentia: ergo. Hoc autem est motiuum, & ratio Aristotelis, & Commentatoris.

Tertia ratio est ex ipso cointellectu, talis. Interrupto eo, quod est de cointelligentia alicuius, interrumpitur & ipsum, & illo non redeuntenon redit illud, oppositum enim implicat ad contradictionem: sed de intellectu cuiuslibet esse, & cuiuslibet actus est duratio, & tempus, quia talia significata per modum verbi non possunt intelligi sine tempore, & duratione, sed idem tempus, & eadem duratio non modo pot est redire eadem numero, si interrumpatur: ergo nec esse, vel quicunque alius actus talis. Minorem probo. Primo quod esse, & ea quae significantur per verba, inclu- dant in suo intellectu ipsum tempus, per Commentatorem a. Physic. com. 95. vbi dicit, quod ratio formalis motus inquantum est, passio est, & sic coniunca tempori, & subdit, quod nominasunt imposita formis fluentibus: fluxus autem intelligi non potest sine tempore, & transmutatione.

Sed probo eandem minorem quo ad illud, quod non possit motus interruptus redire idem numero, siue etiam tempus, quia impossibile est motum, siue tempus corruptum, & rediens continuari, alias non fuisset corruptum: Tempus autem, & motus impossibile est, quod sit idem, si sit discontinuus. Confirmo hoc, quia tota ratio, quare aliqui imaginantur, quod idem possit redireest, quia capiunt, quod tempus non sit de essentia, & conceptu rei: sed hoc non sufficit, quia licet non sit de essentia rei, & intellectu, est tamen de communi intellectu, prout res exprimitur per verbum.

Confirmo propositum, quia impossibile est, quod aliquis bis viuat, nisi duplici viuere: sed qui prius fuit, postea fuit mortuus, postmodum resurrexit, bis vixit: ergo oportet, quod sit duplex viuere: ergo duplex esse. Maior patet per simile, quia impossibile est aliquid bis moueri vno motu: ergo nec viuere, nec esse vno viuere, siue vno esse.

Quarta ratio sumitur ex causa, Quoniam causa variata variantur effectus: sed causa identitatis naturalis in forma corrupta, & redeunte est identitas materiae, & agentis ex intentione Aristotelis 8. Metaphysicae: sed in resurrectione corrupti, licet sit materia eadem, non est tamen idem agens formaliter, & in actu agens, nisi formaliter, & in actu est per actionem mediam, & per formalem productionem: sed productio, & actio non est eadem, quando redit corruptum, quae fuit prius, quando fuit productum: ergo nec agens in actu, quod requiritur ad identitatem numeralem. Confirmo hoc, quia sicut actio specificatur ex termino & forma, sic numeratur ex ipso: si ergo non possit redire eadem actio: ergo nec eadem forma. Haec ratio vltima est ducens ad impossibile, quia si potest redire idem numero: ergo eadem numero mutatio poterit esse in diuersis temporibus, quoniam quando aer primo illuminatur a sole, & postea non illuminatur, & iterum postea illuminatur, si dicas, quod redeat eadem lux: ergo redit cadem mutatio. Probo, mutari est aliter se habere nunc quam prius, verbi gratia, es idem aliter secundum terminum a quo, & ad quem; est idem mutari, sed in proposito est idem terminus a quo, & ad quem per te, quia eadem tenebra, & eadem lux, quae non numerantur per interruptionem: ergo ibi est eadem mutatio: sed quod idem mutari sit in diuersis temporibus videtur omnino inintelligibile: ergo. Ex istis ergo rationibus apparet apud Aristotelem reditio alicuius corrupti inidem numero omnino impossibile, & in intelligibile.

Secunda Propositio est, quia si quaereretur ab Aristotele, an resurrectio sic accepta sit minus, vel magis impossibile quam creatio, puto quod apud eum aeque esset vnum impossibile sicut aliud, quia vtrobique includitur repugnantia ex terminis, vnde apud eum creatio repugnat ex terminis.

Aliqui putant, quod cum dico, Creationem re- pugnare ex terminis, intelligam creationem repugnare ex ratione rei productae: sed sic non intelligo, sed intelligo, quod repugnat ex terminis, scilicet ex hoc termino, factio, ita quod ex ratione facionis repugnat rei fiendae, quod creetur, & modus repugnantiae est iste, nam de ratione foti es, quod prius non erat; illud ergo, quod fit, & facttum est, si poneretur creari, quandoque fuisset nihil, & e conuerso, quod fuit nihil, quandoque esset aliquid, quod est impossibile omnino, quod nihil fiat aliquid per se probo consequentiam, quia virtute factionis exiuit de nihilo ad ens. Illud, quod exit: aut est secundum, & tunc non stat ratio creationis, quia illud substratum oportet esse vel in actu, vel in potentia: si vero illud, quod exit, sit terminus ad quem: ergo verum est, quod exit, vel ad esse, & vnum oppositorum capit esse alterius oppositi. Ex hoc sequitur, quod repugnat intellectui ligare ista duo, res facta, & creata; nam ista factio videtur esse quaedam mutatio. probo quia mutari est aliter se habere nunc quam prius: cum ergo intellectus intelligit aliquid creari, intelligit necessario aliquid se habere aliter nunc quam prius, quia intellectus intelligit, quod istud modo est: aut ergo intelligit, quod prius fuit, & hoc est nihil dicu, quod illud, quod prius fuit, sit factum nunc; aut intelligit, quod factum est illud, quod ante non fuit, & tunc sequitur mutatio: ergo intellectus non ligat facionem mutatione, & per consequens creationem.

Tunc sic: Vbi est mutatio, aut vnum opposito· rum mutatur in aliud, & si sic, in proposito nihil mutaretur in ens, quod omnino est impossibile, aut substratum mutatur de opposito in oppositum, & hoc est verum in omni factione, quod substratum transit de potentia ad actum.

Tunc dico, quod licet non sit intelligibilis creatio ipsa, non tamen est contradictio, quod sit res sacta, & creata, ides sine subiecto, & termino: non enim repugnantia, qua repugnat facum esse, & creatum fundatur super identitatem, eo quod non est repugnantia in primo modo, sed in secundo.

Dico autem, quod non fundatur super identi. tatem, quia productio non est ipsum subiectum nec terminus: ergo non est contradictio, quod fiat sine eis, sed repugnat intellectui hoc ligare propter causam dictam. Et sicut dixi de creatione, eodem modo dico de reditione corrupti in idem numero, quod repugnat ratione istorum terminorum, corruptum, & idem redire; quia impossihile est intelligere, quod hoc sit corruptum, & post redeat, & quod redijt sit idem numero, quod fuit ante. Et ideo in esse corrupto, & post reducto, necessario capit distinctionem numeralem, quia necessario intelligitur esse cum duratione, quae non est eadem numero, si sit interrupta, ita quod sicut de cointellectu facti est mutatio ( Ideo apud Aristotelem creatio est impossibilis) sic de cointellectu esse est sua duratio. Ideo si interrumpitur, reditio in idem esse, est impossibilis, tamen licet reductum prius corruptum apud intellecum sit impossibile idem esse numero, non est tamen contradictio, quia non est in primo modo fundata super identitate: non enim reductum prius corruptumaest sua alieras numeraliss ideo non repugnati in primo modo fieri sub opposito illius. Haec etiam duratio est de intellectu rei in primo modo, licetsit de cointellectu.

Ad argumentum in oppositum dico, quod nunquam Aristoteles posuit creationem, & auctoritates, quae adducuntur ad probandum oppositum sunt vocales non reales: nec Aristoteles in 2. Metaph. loquitur de causalitate efficientiae, sic enim dicit, quod primum est causa alijs, quod sint, dicit enim, quod ignis est causa alijs, quod sint calidased patet, quod non effectiue, sed per modum mensurae, & finis, sic in proposito eodem modo inte lligenda est auctoritas ex 5. Metaph. t 12.

ARTICVLVS III Vtrum resurrectio sit possibilis respectu agentis infiniti, qui est Deus.

AD tertiam quaestionem arguo primo, quod diuina virtute idem numero corruptum non possit reparari, & hoc sic: Nulla potentia potest contra propositiones ex terminis per se in secundo modo: sed resurrectio repugnat ex terminis per se in secundo modo: ergo. Maior nota est, quia nulla potentia potest contra naturam terminorumquia tunc facere esset terminos destruere, & sic facere esset non facere. Minor patet ex quaestione praecedenti.

Contra, illud quod factum est. possibile est fieri: sed resurrectio de facto facta est in Christo, qui resurrexit, & quo ad essentiam, & quo ad accidentia alia. Respondeo. Conclusio haec certa est per fidem, etsi nulla appareret possibilitas, & ratio aliqua ipsi intellectui, etenim de virtute vnius agen. tis nescit intellectus, vtrum sit a tota specie, vel non: ergo multo minus Dei potentiam mensurare.

Ostendo ergo, quod aliqualiter sit possibilis. Ali qui autem Docores non tantum putant, quod sit possibilis, sed volunt demonstrare, quod hoc sit capabile ab intellectu. Et arguunt sic.

Non magis repugnat productioni eiusdem numero nihil, quod praecessit rem antequam fieret, quam nihil, quod sequitur rem, quae corrumpitur posiquam facta est: sed licet creatura, antequam fieret esset nihil, potest hanc Deus producere, puta hanc rosam: ergo non obstante, quod ipsa, postquam fuit, sit nihil, potest Deus hanc rosam iterum reparare.

Ista ratio declarat vnum difficile per aliud difficile, nam de prima producttione, de primo nihilo est difficultas. Illud enim, quod primo producitur, est possibile obiectiuum, quod est vere nihil, vel aliquid: si nihil: ergo nihil capit esse per creationem; si est aliquid, illud vel est in potentia, vel aliquid in actu, si est in actu, hoc nihil est dicere, quia quod es in actu non producitur si est in potentia: ergo vel est terminus ipse ad quem, vel a quo, vel substratum: non terminus a quo, nec ad quem: ergo substratum.

Praeterea: Ratio ista assignat non causam, vt can sam, nam aliunde est quod corruptum non possit redire idem numero, quam per hoc, quod capit esse post nihil: tota enim causa est ex hoc, quod omne productum postea corruptum, ac postmodum reductum, necesario est acquisitum per duas productiones, & mutationes, quibus repugnat diuersis temporibus esse easdem numero.

Similiter ex hoc quod non est ibi identitas cause formaliter, idest in actu, & requiritur ad identitatem effectus, quia causa habet, quod sit formaliter causa, & in actu per creationem acttiuam positam in actu: hic autem non est eadem creatio, & productio in actu.

Secundo Doctores isti arguunt sic: Aut repugnat resurrectio ex parte creaturae, aut ex parte Dei; sed nec sic, nec sic: ergo. Respondeo dico, quod repugnat ex parte creature, & esse ipsius, ad quod requiritur vnitas durationis, nam sicut non est eadem quantitas permansiua, nec idem quantum permansiuum, si fuerit diuisum, & interruptum, sic non est eadem duratio, nec idem durans, similiter nec idem motus, vel quies, vel permanentia, si interuenerit interruptio.

Alia ratio istorum estt, quia Deus potest rem facere sine omni eo, ad quod non dependet essentialiter. sed identitas rei, quae nunc est & prius fuit, non dependet a medio, in quo fuit corrupta, quia in nullo genere causae requiritur, quod entitas sit in instanti medio, ad hoc, quod sint eadem numero in primo, & in instanti vltimo. Confirmatur, quia si Deus in primo instanti producat A, & conseruet illud in instantibus intermedjs vsque ad vltimum, nullus dubitat quin in vltimo instanti sit res eadem numero, quae fuit in primo instanti: sed identitas. A. in isto insttāti vltimo, & primo non dependet a conseruatione A, in instanti medio in aliquo genere causae: ergo Deus producens A in primo, & non conseruans A in instanti medio, poterit idem Areparare in instanti vltimo.

Ad istam rationem respondeo, quod motus habet vnitatem a sua continuitate, quae est tempus formans, & eodem modo de quiete, & de esse, quod concipitur cum tempore, quapropter interrupto tempore interrumpitur motus, & mutatio, & similiter esse, quod significatur cum tempore: ergo si res habeat esse in primo instanti, & in secundo siue medio desinat, & interrumpatur esse, impossibile est, quod res sit eadem in vltimo instanti, & hoc apud intellectum: sic ergo rationes non probant, quod posibile sit in intellectu capere possibilitatem resurrectionis, sed tantum, quod hoc non es contradictio, & hoc concedo.

Ideo pono conclusionem istam, quod primum agens reparare, quod fuerat corruptum, idem numero, non est contradictio, licet includat repugnantiam ex terminis; non intelligendo istam rerepugnantiam ex terminis, vt putant aliqui, sicut consueuit dici, quod contradictoria repugnant ex terminis, quae repugnantia fundatur super identitatem duorum in primo modo, sed pro tanto repugnant ex terminis, non quia termini sint idem & sic vnum ab alio sine contradictione non possit separari, sed quia termini habent ad se inuicem naturalem connexionem, quam intellecus necessario apprehendit apprehensis terminis.

Tunc arguo sic ad principalem conclusionem. Deus licet non possit contra illud, quod implicat contradictionem in primo modo, potest tamen contra omne illud, quod tantum implicat repugnantiam in secundo modo ex connexione terminorum: sed formam corruptam redire eandem numero tantummodo implicat repugnantiam in secundo modo. Probo quia esse formae reductae non est per se primo modo sua duratio, & suum tempus, quamuis secundo modo essse rei habeat naturalem, & necessariam connexionem ad tempus, quapropter duratio est necessario de cointellectu ipsius esse, licet non sit de intellectu primo modo. Vbi ergo afirmo idem esse, & nego idem durare, non est contradictio, quia vnum non est aliud, quia ergo Deus potest facere, quod sit idem esse, non existente eadem duratione, nec hoc est aliud, quam facere passionem sine subiecto, quia duratio est propria passio rei.

Sed hic sunt factae a quodam Doctore aliquae instantiae contra ea, quae de ista materia dixi in fine tractatus de Eucharistia.

Primo instatur, quia dixi, quod Deus facit contra propositiones per se secundo modo in naturalibus, & ad omnes rationes, quas ibi adduxi. Respondetur vnico medio, quod omnes passiones tales dicunt aptitudinem, & non actum, ita quod passio accipienda non est secundum actum, sed secundum aptitudinem, modo Deus in talibus actum separat, sed non separat aptitudinem.

Sed ista videtur mirabilis responsio, quod passio tantum insit aptitudine, inquantum passio elt, nam passio est, quae necessario oritur ex intrinsecis subiecti: sed ex natura, & essentia albedinis non tantum oritur aptitudo ad inhaerendum, imo quod actu inhaereat: alias nisi ex natura sua determinaret sibi esse actu in subieco, non video quare agens naturale non posset accidens separare. Probo: quia quando est potentia in natura, non est repugnantia, quod in natura reperiatur potentia actiua, quae possit illam reducere ad actum: sed in natura accidentis est potentia ad non esse actu in subieco, nonenim repugnat sibi secundum naturam suam non esse actu in subiecto: ergo. Et sicut substantiae, vt substantia est, conuenit, non tantum aptitudinaliter subsistere, sed actualiter, quantum est dese, quare non sic accidenti conueniat actu inhaerere

Praeterea ista propositio: accidens actu inhaeret, certum est, quod non est per accidens, imo est maxime per se, si per se sit illud, quod inest rei per suam essentiam. Consimiliter, terra es grauis actu: ista est per se in secundo modo, alias Aristoteles non probaret in de caelo, & mundo, grauitatem actualem de ipsa terra, sicut passionem de subiecto.

Item 1. cali, & mundi demonstrat Aristoteles, quod terra est rotunda, actu ergo rotunditas inest terrae actu per se secundo modo, quia conclusio demonstrationis scientificae, quae est ex per se primis, & immediatis, & tamen in istis omnibus Deus facit contra propositiones per se.

Dicetur: Ergo Deus potest facere creaturam sine dependentia ad ipsum? Dico, quod aut capis dependentiam pro ipsa relatione creaturae ad Deũ- & stando praecise, in hoc posset Deus facere creaturam sine ea, nisi ex alio appareret impossibilitas, & ita est, quia impossibilitas est ex eo, quod ex separatione dependentiae a creatura satim ponitur contradictio in primo modo, quia facere creaturam sine dependentia, est ipsam manuteneri sine dependentia: ergo dependeret creatura sine dependentia, quod es contradictio in primo modo. Omnem ergo realitatem, quae non es alia, forte potest Deus separare, nisi vbi ex alio includeretur contradictio in primo modo; vnde materiam licet non possim intelligere sine forma, cum sit purum actuale, & distinguibile, Intellectus autem non intelligit actuan do, & dist inguendo, tamen est realitas, quae non'est forma, nec est in actu, nisi per formam, & forte Deus potest illam facere sine forma. Sed quid de similitudine duorum alborum: Vtrum possit Deus facere duo alba non similia?

Respondeo. Si dicatur, quod similitudo nonsit res alia ab albedine, tunc contradictio est, quod Deus faciat albedinem, & albedinem sine similitudine; si vero similitudo sit res alia, tunc dico, quod Deus potest separare illam a duobus albis.

Alij arguunt, quod Deus posset tunc separaremaioritatem, & minoritatem a natura totius, & partis, tunc non omne totum esset maius sua parte.

Ad istud responsum est in materia de Eucharistia in fine. Sic ergo generaliter respondeo ad quaestionem, quod licet sit repugnantia in secundo modo, quod aliqua ab inuicem separentur, vel separata intelligantur; tamen repugnantia, quae non fundatur super identitatem, & quae non ponit idem esse, & non esse, omnia talia potest Deus separare. Ad argumentum in oppositum patet ex dictis.

ARTICVLVS JV. Vtrum resurrectio sit possibilis virtute agentis creati.

AD quartam quaestionem argno primo, quod aliquod prius corruptum possit idem numero redire, virtute agentis naturalis, sic: Ad identitatem numeralem effectus sufficit identitas naturalis materiae, & efficientis: sed in reparationealicuius prius corrupti possibile est, quod concurrat idem agens numero quod prius, & eadem materia, ergo possibile est, quod per naturam redeat idem numero aliquid, quod prius fuit corruptum. Maior nota est per Philosophum 8. Metaph. minorem probo per experientiam. Pono quod in aliquo vase vitreo clauso ex aere ibi existente, virtute motus coeli generetur ignis, & post quod virtute etiam caeli ignis corrumpatur, & aer ex illo igne generetur, patet, quod ibi erit idem agens puta caelum, eadem materia, quae communis fuit aeri, & igni: ergo etiam idem effectus: etgo aer primus, & secundus, qui est generatus, est idem numero.

Item expertum est, quod si moriatur musca, & ponatur ad calorem solis, & cum hoc spargatur super eam puluis, paulatim ex calore solis, & puluere cum humore intrinseco calefacto reuiuiscit musca eadem, & quod sit eadem patet, quia habet, & retinet proprietates easdem, & omnia accidentia, quae fuerunt prius. Consimiliter archa prius destrucapostmodum reparata est eadem numero: ergo per artem redit aliquid prius corruptum idem numero, multo magis potest redire idem numero per naturam

In oppositum est Aristoteles in fine 2. de generatione tex, vltimo, & 5. Physic. tex. 36. & 37. vbi vult, quod aliquis potest redire idem in specie: impossibile autem est, quod redeat idem in numero. Respondeo in ista quaestione primo ponam puncum quaestionis. Secundo ponam propositiones intentas, de inde mouebo dubia, & soluam ca

Quantum ad primum sciendum, quod hāc quaestionem introduxi propter diuersas, & multas opiniones, quarum.

Prima est secundum, quod recitat Augustinus 22. de Ciuit. cap. 28. quod caelo redeunte ad eundem punctum, & eandem vniformitatem, in qua modo est, quae est in 36. millibus annis, omnia redibunt eadem numero, quae modo sunt, & actiones caedem, quae fuerunt in tali puncto transactis 36. millibus annis, & erunt eadem in numero completis totidem alijs annis, ex opinione Platonis.

Haec opinio est manifeste contra fidem, quam improbat Augustinus ibidem, sicut haereticam propter multa, quae sequuntur contra fidem; & sequeretur, quod quilibet nostrum infinities fuisset, & sedisset, vbi modo sedet infinities reuoluto magno anno.

Alij dicunt, quod nil idem potest idem numero redire per naturam.

Alia opinio est, quod licet non omnia possint redire, tamen aliqua possunt, qualia sunt illa, inquibus concurrere possunt eadem materia, & idem agens. Ex hoc dicunt, quod resurrectio corporum mortuorum non erit per naturam eo quod materia per virtutem naturae non poterit esse eadem nu mero, quia erit vndique hinc inde dispersa. Quod si materia non dispergeretur, & maneret idem agens numero, sicut est in vase vitreo clauso, vt argutum est ad principale, non apparet impossibilitas, quare non possit redire idem numero. Hae sunt opiniones, propter quas ad videndum, quid veritatis sit in eis moui praesentem quaestionem.

Quantum ad secundum pono istam propositionem, quod generaliter loquendo non video, quod sit possibile, quod virtute naturae idem numero redeat, quod fuit prius corruptum. Jmo non videtur mihi, quod bene sit capabile, quomodo hoc possit fieri virtute infinita

Hanc propositionem probo primo deducendo ad impossibile. Secundo ostensiue, & tertio per expressas auctoritates.

Prima ratio est, quia si manente eodem agente, & eadem materia, & alijs, quae concurrunt hoc solo excepto, quod ipsum fuit corruptum, posset aliquid prius corruptum redire idem numero per naturam, sequerentur impossibilia multa. Primum est, quod omnes dies, & noctes essent eadem numero. haec sunt impossibilia, & oppositum apparet ex terminis manifeste: ergo. Consequentia patet, quia ex quo omnibus alijs stantibus, scilicet agente, materia, & aliis quae requiruntur, si ex hoc sequitur, quod effectus sit idem numero, oportet, quod lux hodierna, & crastina sit eadem lux numero, nam agens causans lucem, scilicet sol, est idem numero, & est aer, quod est subiectum, & materia idem numero, similiter eadem applicatio, sicut & distantia eorum possunt esse eadem, nec aliud reperitur ibi, quod faciat difficultatem: quare lux haec, & illa non est eadem numero, nisi quia lux prima, & dies praeteriit: ergo ex hoc solo, quod praeteriit, dicimus, quod est alia dies: ergo si praeteritum potest redire idem numero virtute naturae, ita quod non esset repugnantia, quod aliquid, quod esset praeteritum, & postea reductum & cum hoc, quod esset idem, sequitur praedictum inconueniens, quod omnes dies sunt eadem dies, non enim ex alio hesterna dies non potest esse eadem cum hodierna die, nisi quia praeteriit: ergo remota causa remouetur effectus.

Dices, quod ratio non concludit: non enim hesterna dies non potestt esse hodierna solum, quia praeteriit, sed quia sol, qui radio suo causat diem non est in eodem puncto, ideo emittit radios secun dum alium, & alium angulum, ideo agens in agendo non est idem, ideo sequitur alius effectus.

Contra: Posito, quod sol esset hodie in eodem pun cto, quo heri fuit, ex quo sol esset deuolutus ab oriem te in occidens. eset dies alia ex hoc solo, quod prima praeteriit. Et confirmo, quia in eodem puncto, in quo est hodie sol puta in capite Capricorni in eodem erit anno sequenti: ergo saltem haec dies hodierna, & illa essent eaedem dies, quod apud quemlibet est absurdum.

Secunda ratio ad idem, quae est ostensiua, est ista. Impossibile est, quod virtute naturae fiat id, ad quod sequitur, quod propria passio numeretur non numerato subiecto eius primo, cuius est passio. Jstam maiorem probo, quia natura non potest illud, quod implicat repugnantiam intellectuum ex natura terminorum in secundo modo dicendi per se: sed propriam passionem numerari non numerato subieco implicat repugnantiam intellectuum ex natura subiecti, & propriae passionis; cuius ratio est, quia subiectum etsi non sit de intellectu passionis, est tamen de eius intellectu secundo modo: sed si omnibus stantibus vniformiter aliquid, quod prius esset corruptum, rediret idem numero, passio multiplicaretur non numerato subiecto: ergo. Maior probata est: probo minorem, & haec erit ratio, quare concipiens diem hesternam & crastinam necessario nu merat ipsas. Ratio autem ista est, quia numeratur ibi aliquid, quod necesario numerat substratum, & subiectum suum; nam vbicumque intellectus capit aliquod prius corruptum, necessario numerat prius, & post ex hoc vero necessario numerat durationem, ex quo sequitur, quod necessario numerat ipsum durans. Primum patet, non enim potest aliquid concipi corruptum, & reductum, quin varietur prius & post. Secundum etiam patet, quia duratio non videtur aliud, quam prius, & post, vel essentialiter includit prius, & post. Tertium etiam patet, scilicet, quod ad durationem successiuam numeratam necessario oporteat numerari substratum: Jmpossibile est enim intellecum ligare haec duo, quod du ratio sit variata, & quod durans sint idem. Quod probo, quia non ex alio duratio successiua secundum omnes, non potest mensurare esse permanens rei, & inuariabile, eo quod non mensurat, nisi illud, cuius esse est variabile continue sub priori, & posteriori variationis: ergo si ista nox est subiectum prioris, & ista posterioris, necessario oportet, quod nox isa, & illa numerentur. & hanc rationem reputo concludere a priori, quod si numerentur prius, & post, & non numerentur propria subiecta vtriusque, & numeretur duratio, non numerato durante, sequitur quod passio numeratur non numerato subiecto, & co, quod est de eius cointellectu.

Tertio probo idem ex dicto Commentatoris: Aliqui dicunt, quod intentio Philosophi, & Commentatoris non fuit quod, impossibile esset idem, quod fuerat corruptum, idem numero reparari, sed hoc non fuit necesarium, nec de facto. Contra quod es aucttoritas Commentatoris exponentis Arisotelem in fine secundi de generatio. vbi dicit, quod licet materia, & agens sint idem, tamen effectus prior, & posterior in corruptilibus non potest esse idem, vnde dicit impossibile est in corruptionibus indiuidua reuerti secundum numerum, quoniam licet agens sit idem, & materia, & quod idem agens de eadem materia facit lateres, & post iterum lateres, lateres isti, & illi impossibile est, quod sint idem.

Sed hic sunt quaedam dubia. Primum est, quod omnis potentia in natura est ducibilis ad actum, alias frustra esset potentia aliqua in natura: in fundamento autem naturae nihil est ociosum secundum Commentatorem 1. caeli, & mundi. Similiter non posse reduci ad actum est contra definitionem potentiae, quoniam potentia est, qua reducta ad actum nihil sequitur impossibile. Da autem, quod sit aliqua potentia, & quod impossibile sit eam reduci ad actum, iam non erit potentia: sed eadem sorma corrupta, eadem dico numero manet in potentiamateriae. Probo, quoniam si non sequitur, quod forma illa est adnihilata, quia nec remanebit actu, nec potentia, adnihilatio autem est impossibilis, sicut & creatio: ergo sequitur, quod illa potentia poterit ad actum reduci, quo posito sequitur, quod idem numero, quod perijt, sit reductum.

Secunda difficultas est, quoniam non apparet ratio, quare non possit idem numero redire: non enim videtur, quod sit propter tempus, quod non est idem, non videtur enim, quod identitas temporis requiratur. Primo, quia sequerentur ex hoc inconuenientia manifesta.

Primum est quia capio ignem, & stuppam, posssum in isto instanti applicare ignem ad stuppam, pono quod non applicem pro isto instanti, sed pro alio: aut ergo erit idem ignis in stuppa generatus, qui fuisset generatus si in alio instanti applicassem, & si sic; ergo varietas temporis nihil facit ad identitatem effectus; si non, hoc videtur manisesum inconueniens, quod idem ignis nunquam potuisset produci ab igne, nisi in isto instanti.

Confirmo hoc, quia pono, quod ignis calefaciat calefactibile aliquod vsque ad gradum aliquem certum, & tunc cesset calefacere, pono quod post ad modicam moram incipiat iterum calefacere illud idem: hoc posito manifeste patet, quod eodem modo, & eadem numero intentione, intendit nunc calorem illius calefactibilis, quomodo intendisset si calefacere non cessasset.

Ad primum respondent aliqui, quod licet sit eadem potentia numero, tamem illa non potest reduci ad actum per potentiam actiuam naturae, sed solius Dei.

Contra: si manet eadem potentia ad eandem formam, cum cuilibet potentiae passiuae naturali correspondeat potentia actiua in natura, alias vnius diuisionis differentia ignobilior esset in natura, & natura esset priuata differentia ignobiliorum, non videtur ratio quare talis potentia non possit reduci ad acum per agens creatum.

Propter quod dicunt alij, quod non remanet eadem potentia numero in materia, sed alia respecu alterius formae numero. Sed contra: tunc non rediret forma corrupta in potentiam materiae: nullus enim actus reducitur ad potentiam alterius actus, sed ad propriam correspondentem sibi: tunc autem non reduceretur ad propriam potentiam, sed ad potentiam alterius formae: ergo.

Ideo respondeo ad argumentum, quod illa ratio sundatur in imaginatione, que philosophice non est vera, scilicet, quod numerus potentiarum in materia sit secundum numerum formarum indiuidualium, quod non est verum: non enim est nisi vnica potentia in materia respectu vnius speciei, quae correspondet omnibus indiuiduis speciei illius, & in illam reducuntur, quando corrumpuntur indiuidua infraspeciem: Quod autem non sit numerus habilitatum in materia secundum numerum formarum indiui- dualium, ex hoc probatur, quod tunc essent in materia habilitates huiusmodi infinitae, & per consequens esset dare infinitas relationes in actu.

Praeterea ad idem, quando agens appropinquat ad materiam, quare magis reducit ad acum hanc potentiam ad hanc formam, quam ad aliam? videtur enim, quod non poterit aliquam earum reducere ad actum, quia non omnes simul; nec aliquam, quia non est maior ratio, quare hanc magis, quam illam. Et confirmo hoc, quia tunc nulla esset ratio, quare duae formae eiusdem speciei non possent simul candem materiam informare, nam ex quo est alia, & alia potentia ad aliud, & ad aliud indiuiduum, quaelibet videtur, quod posset simul reduci: sic ergo non est potentia determinata in materia respectu cuiuslibet indiuidui sub specie, sed est potentia vna indifferens respectu omnium indiuiduorum quae quia est indifferens, non habet, quod haec, & illa forma determinate generetur ex ea magis quam alia.

Ad secundum dico, quod plura requiruntur ad identitatem rei, pauca vero sufficiunt ad variationem eius: ad identitatem enim exigitur identitas materiae, agentis, & temporis; ad diuersitatem vero, & variationem sufficit quodcunque istorum: vnde si applicem ad stupam alium ignem, est effectus alius. Similiter si varietur tempus, dato, quod sit idem agens, & materia, variabitur effectus: & ratio est, quia ad temporis variationem sequitur varietas actionis, quae variat agens formaliter in actu, & ideo alius ignis esset, qui est productus ista hora, ab illo qui est productus alia hora. Quod probo, quia si ignis produceretur hora prima, mensuraretur alio instanti, quam illo qui produceretur hora tertia: ergo productio ignis istius, & illius, haberet aliam, & aliam mensuram: ergo alia, & alia actio, quae intelligi non potest sine mensura, & sic concedo illa, quae inferuntur.

Sed contra: In instanti, quo ignis applicatur ad materiam, sicut hora prima non est potentia, nisi vna: ergo non nisi ad vnam formam: per te similiter in alio puta hora tertia non est potentia, nisi vnaergo ad eandem formam: ergo in instanti isto, & illo poterit forma eadem produci, imo videtur, quod oporteat hoc dicere, quia pro vtroque instanti eadem potentia reduceretur ad actum. Respondeo concedo, quod non est in materia potentia, nisi vna infra vnam speciem, sed illa non est ad aliquam formam particularem, sed est indifferens potentia non quidem ad speciem, quia species non producitur, sed ad omnia indiuidua, non absolute, sed sub disiun ctione. Et quod non sit idem effectus, siue forma producta sufficit tollere identitatem agentis, vel temporis, vel actionis, vel alterius necessario concurrentis.

Ad tertium dico per idem, quod non esset idem gradus numero in albedine, quae esset intensa hora primae, & quae esset intensa hora tertiae; & ratio est. quia non esset eadem actio agentis, quia non eadem mensura, & per consequens non esset eadem passio, siue intentio haec, & illa: ergo non idem gradus. Jmo intellectus concipiens intentionem huius albedinis pro isa mensura, & pro alia necessario diuertificaret. & numeraret cam.

Si dicatur contra, quia actio ista non est corrupta. Non curo, quia idem iudicium est, ac si fieret nunc, & postmodum interrumperetur, quia tota causa variationis vtrobique est mensura alia & alia; sine identitate enim mensurae non est eadem actio apud intellectum: ergo nec apud virtutem naturalem

Ad argumentum in oppositum Respondeo & dico, quod non est eadem musca, posito etiam per im possibile, quod remaneret idem corpus, & ratio est quia non est eadem vita, quia corrupta fuit.

Consimiliter dico ad illud de vase vitreo. in quo primo erat aer, qui conuersus in ignem, post extincto igne redit ad formam aeris: dico enim, quod non est idem aer iste, & primus, qui fuit corruptus ex praedictis.

Ad illud de archa: Respondeo, aut forma arcae est vnio partium, & illa non est eadem, quia corrupta fuit; aut est ipsa partium continuitas praeter vnionem, & tunc erit eadem, quia eaedem partes manent.

ARTICVLVS V Vtrum virtute diuina omne corruptum possit idem numero reparari.

QVantum ad quintam quaestionem arguo primo, quod virtute diuina non omne corruptum possit idem numero redire propter tempus, quoniam impossibile est, quod effectus formalis sit sine causa formali, & identitas effectus sineidentitate causa sormalis: sed vnitas omnium successiuorum est effectus formalis temporis: ergo vbi non est vnitas temporis, imipossibile estt quod sit vnitas alicuius successiui. Maior nota est, quia effectus formalis videtur esse idem, quod forma per Auicen. 5. Metaph. Probo minorem, quia sicut continuitas est vnitas quantitatis, sic tempus est vnitas motus: sed tempus non potest redire idem numero: ergo nec aliquid aliud successiuum.

In oppositum arguo, quia Aristoteles 6. Ethic. cap. 2. commendat Agathonem, qui dixit, quod hoc solo priuatur Deus ingenita facere quae facta sunt: ergo solum tempus praeteritum est illud, quod Deus non potest reparare. Respondeo primo ponam punctum quaestionis. Secundo ponam aliquas propositiones: & tertio mouebo quaedam dubia.

Punctus est propter opiniones diuersas. Dixerunt enim quidam, quod nec tempus, nec aliquid successiuum, nec aliquod permanens, potest Deus sua virtute idem numero reparare.

Alij dicunt, quod Deus potest reparare omnepermanens, & omne successiuum praeter tempus Deus potest reparare.

Nunc secundo pono propositiones intentas. De permanentibus enim corruptis probatum est supra. quod dicere, quod aliqua non possit Deus eadem numero reparare repugnat veritati resurrectionis. Pono ergo quantum ad successiua.

Primam propositionem, quod virtute diuinatempus prius interruptum non potest idem numero reparari, & hoc quia est repugnantia in primo modo dicendi per se, & per consequens contradictio, quam Deus facere non potest, quia nulla cadere potest ibi potentia.

Secunda Propositio est, quod omne substratum tempori, prius corruptum, potest Deus idem numero reparare, quia non est repugnantia in primo modo, licet sit repugnantia in secundo modo, & intellectus non possit illud ligare.

Primam Propositionem probo: Contradictio est & repugnantia, quod vnum oppositum quocunque genere oppositionis mutetur in aliud, vt albedo in nigredinem, tenebra in lucem, paternitas infiliationem, esse in non esse. Ratio est, quia 1O. Metaph. tex. 15. in omni oppositione includitur contradictio, eo quod priuatiuorum alterum est negatio alterius, licet in subiecto determinato. Similiter contrarium non est alterum contrariorum, sicut albedo non est nigredo: si ergo albedo fiat nigredo, siue mutetur in nigredinem, simul erit albedo, & non albedo, & sic de alijs extremis aliarum oppositionum: sed si idem numero tempus, quod praeterijt, reperiretur, sequitur, quod vnum oppositorum mutetur in alterum per se. Probo quia tempus praeteritum est per se, & essentialiter quaedam prioritas, tempus vero prae sens est quaedam posterioritas: si ergo idem tempus numero reperiretur, praeteritum fiet praesens, & prioritas fiet posterioritas: ergo oppositum fiet oppositum suum, consimiliter praeteritio praesentialitas, & praesentialitas futuritio.

Per hoc patet, quod rationes probantes, quod sit possibile redire idem numero, non concludunt, per quas quidem rationes probant possibilitatem resurrectionis: omnes enim hae rationes eodem modo probant de tempore, sicut de alijs quibuscunque. Illa enim ratio, quod non repugnat magis factioni, & productioni huius rosae, negatio posterior sequens esse huius rosae, quam negatio praecedens eius esse ex illa ego arguo similiter de tempore, quia tempus praeteritum habet nunc suam non entitatem, postquam habuit esse; tunc sic, non magis repugnat productioni temporis praeteriti sua non entitas, quae sequitur, postquam fuit, quam productioni eius repugnat sua non entitas, quae praecessit, antequam esset: sed producttioni temporis praeteriti non repugnabat non entitas, quae praecedebat eius esse: ergo non est verum, quod hoc solo priuetur Deus ingenita facere, quae facta sunt, quia poterit facere praeteritionem esse futuritionem, & praesentialitatem

Consimiliter potest dici de alijs rationibus probantibus resurrectionis possibilitatem.

Secundam propositionem probo, quia siue sit permanens, siue successiuum, cuiusmodi est motus, siue sit actio, siue quodcunque aliud, quod non sit tempus, Deuspotest idem numero reparare, & ideo potest albedinem, quae fuit subiectum prioritatis, eandem numero facere subiectum posterioritatis. Consimiliter de partibus motus, easdem, quae primo fuerunt sub priori potest facere sub posteriori; & sic eundem motum numero reparare quantum ad illud, quod est; similiter potest eandem actionem, quae erat sub prioritate facere, quod sit sub posterioritate, & hoc est facere, quod eadem actio, quae fuit prius, sit nunc posterius.

Hanc propositionem probo duplici ratione, primo sic: Deus potest facere quicquid facere non est non facere, & quod factum non implicat contradictionem, sed si Deus faciat aliquid, quicquid sit siuepermanens, siue motum, siue sit actio, quod fuit sub prioritate, esse sub posterioritate, nulla sequitur contradictio. Probo, quoniam contradictio est a ffirmatio eiusdem de eodem: sed in proposito non sequitur affirmatio, & negatio eiusdem praedicati de codem subiecto: si enim dicatur, substratum prioritati & posterioritati est idem numero, prioritas, & posterioritas non sunt idem numero, non dicuntur de eodem, quia substratum prioritati, & posterioritati non est ipsa prioritas, & posterioritas.

Dices, quod falsum suppono, scilicet, quod subsratum non sit idem, quod sua prioritas, quoniam motus non videtur aliud esse a sua prioritate, & posterioritate, & similiter durans non videtur esse aliud a sua duratione.

Sed illud, quod ista responsio capit, videtur esse expresse circa mentem Philosophi, & Commentatoris 4. Physic. com. 98. & 95. nam licet partes motus fundent prioritatem, & posterioritatem, itaquod partes, & ipsa prioritas, & posterioritas sint idem subiecto, tamen differunt secundum Comentatorem ibidem, quidditatiue, idestt essentialiter secundum eum. Imaginandum enim est, quod prioritas, & posterioritas sunt formaliter quaedam successio, & hoc non est idem, quod illud, quod succedit: prius enim resoluitur in ipsam prioritatem & ipsum quidem est prius, sicut album in albedinem, & quod est album denominatiue; & tamen prioritas non est ipsum, quod prius denominatiue, sicut albedo non est ipsum album denominatum albedine: & si prioritas, & posterioritas essent idem, quod ipsum, quod dicitur prius, & posterius, contradictio esset, quod Deus eundem sanguinem numero repararet, quia tunc faceret prioritatem posterioritatem, esset enim idem sanguis cum sua prioritate, & similiter cum ipsa posterioritate.

Secunda ratio ad idem, & est confirmatio praecedentis est ista. Deus potest facere contra repugnantiam intellectuum, vbi arguitiue potest inferri non cadere contradictionem: ergo licet repugnet intellectui ligare, quod idem numero reparetur, Deus tamen poterit illud facere. Et ratio est. quia duratio est de cointellectu rei, ideo numerata duratione intellectus necessario numerat ipsum durans, propter quod communiter dicitur, quod res permanens non mensuratur tempore; licet inquam ita sit, quod repugnet intellectui hoc intelligere, & ligare, quia tamen potest arguere, quod ibi non est contradictio, eo quod praedicatum affirmatum, & negatum ibi non dicitur de eodem, quia non est idem res durans, & sua duratio, siue res quae est prior, & sua prioritas: ergo.

Tertio principaliter moueo quaedam dubia, quae sunt motiua aliorum dictorum, quae sunt contrariae opinionis.

Primum est tale: Si motus possit redire idem numero, ponatur de facto, quod motus rotae figuli, qui fuit heri, reparetur hodie idem numero, verum erit dicere tunc, quod rota figuli est bis mota: hoc autem non potest verum esse, nisi sit facta aliqua variatio vel in mobili, vel etiam mouente, vel inipso motu, vel in duratione intrinseca, vel extrinseca. Sed in proposito non est facta variatio inmobili, nec in mouente, quia pono, quod sint idem; nec in ipso motu, quia motus quidem sit idem numero: ergo facta est necessario variatio in duratione: sed nulla facta est in duratione extrinsecanecessario, quia possibile est, quod nulla talis sit duratio extrinseca, si non sit motus caeli, & tamenadhuc rota figuli verum est dicere, quod est bis mota: ergo facta est necessario mutatio in duratione intrinseca: talis duratio, cum sit intrinseca motui non rei motae, necessario eius variatio variabit mo tum, quia motus non estt aliud, quam sua duratio intrinseca.

Respondeo, dico, quod ibi est variatio alicuius, quia durationis intrinsecae motui, hoc sic intelligendo, quod partes motus, quae fuerunt sub aliquo priori, & posteriori, quod quidem prius, & postterius est ipsa duratio intrinse ca motus, nec isa duratio sic est intrinseca motui, quod sit idem, quod ipse motus, alias tempus esset idem, quod motus: quod manifeste falsum est, tum quia alia species quantitatis, tum quia 4. Physic. tex. 97. & 98. dicit Philosophus, quod tempus est passio motus, & quod motus, & tempus, licet sint idem subiecto, differunt tamen quidditatiue, vnde dicit, quod motus nonest tempus, nisi materialiter, & in potentia.

Praeterea de ratione motus non plus est, nisi quod est actus entis in potentia inquantum in potentia, cui accidunt prioritas, & posterioritas, non quomodocumque, sed sicut passio subiecto, & propter connexionem passionis cum subiecto natura non potest facere, nec intellectus ligare, quod sit idem motus, & cum hoc alia, & alia duratio; licet tamen hic talis sit connexio, non est tamen contradictio, quia connexio ista non fundatur super identitate motus, & durationis in primo modo dicendi per se ideo Deus potest facere, licet intellectus tuus non possit illud ligare.

Secundum dubium est, quia secundum hoc videtur, quod natura possit hoc facere, quod idem motus numero redeat: ratio est, quia aut eundem motum numero redire est impossibile simpliciter, aut secundum quid: si simpliciter: ergo nec Deus potest illud facere: si secundum quid est impossibile, tunc sic: Illud, quod tantum secundum quid est impossi. bile, absolute videtur esse possibile: ergo illud potest natura. Confirmo, quia non videtur esse maioris potentiae facere secundum motum secundo instanti, quam primo.

Respondeo concedo, quod motum simpliciter cundem numero est impossibile simpliciter, & capio hic impossibile simpliciter non illud, quod includit contradictionem, sed illud, quod includit repugnantiam in aliquo modorum per se, quia nullum talem modum potest natura immutare: & hinc est, quod natura non potest immutare habitudinem passionis ad subiectum propter connexionem terminorum in tali modo per se: conditor autem naturae potest immutare, qui largitus est terminis talem connexionem: signum autem, quod necessario sit connexio terminorum in tali modo per se, est, quia intellectus habens plenam notitiam terminorum non potest ligare subiectum sine passione, & tamen ita potens est intellectus componere, & diuidere sicut quaecunque potentia alia naturalis: huiusmodi autem est causa vna communis ambobus, quia tam intellectus, quam natura sequitur dispositionem naturalem terminorum.

Tertium dubium est, quia secundum hoc Deus posset facere, quod omnes dies, qui praecesserunt, sint vna dies, & omnis circulatio praeterita sit vna circulatio. & ratio est, quia non magis repugnat, quod lux hesterna, & hodierna sit vna dies, quam quod sanguis, qui corruptus est, & qui reparatus est, sit vnus sanguis numero. Respondeo, accipiendo diem materialiter pro luce creata a coelo, non habeo pro inconuenienti, quod Deus possit facere omnes dies eandem diem, sed accipiendo pro tempore formaliter, tunc est contradictio, quod dies vna siat alia, vt pote quod dies hesterna fiat dies hodierna: de facto autem non est eadem lux hodie & heri, quia Deus permittir naturam in suis pro- prietatibus, licet possit in separationem eorum, & hoc modo saluatur ratio scientiae mathematicae, quod sit de passione, quae immutabiliter inest subie cto, quia licet Deus possit immutare, non tamen immutat.

Haec sunt dubia quo ad reditionem successiuorum. Sunt autem alia dubia specialia de reditione permanentium. Et primum est, quia si Deus ageret necessitate naturae, non posset idem numero reparare: ergo nec modo, quia agit libere. Antecedens patet, quia si ageret necessitate naturae, vel semper continuaret effectum, & sic esset semper idem numero, sicut est filius in diuinis; vel si non continuaret, non esset idem numero.

Consequentiam probo, quia non est minus potens si ageret necessitate naturae, quam sit modo, quia est agens liberum: non enim libertas dat plus de ratione potentiae, quam natura litas. Respondeo: si Deus ageret necessitate naturae, non rediret idem effectus, non propter debilitatem potentiae, sed propter conditionem potentiae agentis ex necessitate naturae, vnde non potuisset idem reparare, quia non potuisset plura facere; potentia autem libera potuisset, & potest plura facere, & etiam quando vult, idem reparare; quia ergo si ageret necessitate naturae, continuaretur idem producum, vel si discontinuaretur, necesssario fieret aliud, ideo nō posset idem reparare. Agens autem liberum propter conditionem potentiae potest mutare talem modum. Alia est difficultas, quia si Deus repararet eundem angulum numero, qui fuerat adnihilatus, verum esset dicere, quod angulus ille bis fuisset. Quaero ergo quid ibi mutaretur? aut forma & habeo propositum; aut agens, & non, quia potest esse idem; aut productio, & sequitur, quod formanumeretur, aut mensura, & haec vel extrinseca, & hoc non, quia illa circumscripta esset angulus bis productus, aut mensura intrinseca, & haec videtur esse inuariabilis, si subiectum sit inuariabile. Respondeo, dico, quod numeraretur ibi mensura intrinseca

Dices: Illa est eadem cum angulo. Respondeo dico non est verum, non enim prioritas anguli est idem cum ipso angulo, ideo cum eius mutatione potest stare identitas ipsius anguli. Per hoc patet ad argumentum in oppositum, & ad probationem dequantitate dicetur infra.

ARTICVLVS VI Vtrum anima humana in resurrectione possit se vnire corpori organizato propria virtute.

AD sextam quaestionem arguo primo, quod in resurrectione anima humana possit se vnirecorpori organizato, & disposito virtute propria quia quando aliquid ines aliquibus immediate, & per se, est in eis quocunque alio circumscripto: sed materia, & forma faciunt immediate vnitatem per se, quia secundum Philosophum S. Metaph. tex. 15. & 16. non est causa quaerenda, quare fit vnum ex materia, & forma, nisi agens: ergo si esset agens. quod disponeret materiam, posset anima illi virtute propria se vnire

In oppositum est, quia terminus forma lis alicuius actionis non est principium illius actionis: sed anima est terminus formalis vnionis in resurrectione: ergo. Respondeo in ista quaestione ponam tres propositiones. Prima est, quod si vnio ad corpus esset relatio quasi quaedam coniunctio, vt putant quidam, non video, quare anima corpori praesenti sibi organizato, & disposito non posset propria virtute se vnire. Probo hanc conclusionem, quia quaero quid intelligit per talem vnionem aliud quam relationem, aut intimam praesentialitatem animae ad corpus; aut vltra istam intimam prae sentialitatem dicit ali quod agere fluens ab ipsa anima in corpus. Hoc dico, quia quidam dicunt, quod talis vnio non est, nisi intima praesentialitas. Alij dicunt, quod vltra hoc dicit quandam acionem ad corpus, scilicet viuificare, & animare ipsum corpus: sed anima potest in istos duos respectus in ordine ad corpus perfecte dispositum, quoniam potest intime se facere praesentem corpori, & propria virtute potest corpus di spositum animare: ergo.

De praesentialitate probo illud, quoniam sicut anima post resurrectionem existens in caelo potest se, & corpus proprium facere intime praesens alicui corpori in terra, sic separata corpori disposito. Confirmo hoc, quia sicut potest angelus propria virtute se transmutare de vna praesentialitate ad aliam qua caret, & de non praesente se intime praesentem alicui facere: sic videtur, quod possit anima separata facere se praesentem intime suo corpori.

Secundum etiam probo, scilicet de animare, quia omne agens facit se in actu agens respectu illius, quod dicitur ab illo profluere: sed animare, & viuificare corpus dicitur profluere ab anima: ergo.

Item secundo hanc conclusionem declaro magis Respondendo ad dicta eorum, siue ad motiua eorum qui tenent oppositum huius conclusionis. Est autem motiuum quorundam, quia secundum eos ex anima, & corpore vnitis resultat tertia res composita, quae est forma licet non addita, tamen est resultans, quae non estt aliqua partium, & est perfectior quacunque illarum partium.

Tunc arguunt sic. Nullus effectus aequiuocus potest esse perfectior sua causa aequiuoca totali: sed homo, vt est quaedam res tertia resultans ex vnione animae ad corpus, est entitas per fectior ipsa anima: ergo non potest esse effectus eius: eset autem effectus eius, si anima propria virtute se vniret corpori, quia illud idem, quod causat talem vnionem, potest causare rem illam. Hanc rationem approbo, nisi pro tanto, quia ponit, siue supponit, quod vnio animae ad corpus sit relatio, & principalitas quaedam

Tunc secundum hoc respondeo ad argumentum concedo maiorem, sed nego minorem, quod sequatur ex hoc animam causare talem entitatem, sicut supponit ratio. Est enim tria considerare in factione hominis, materiam, scilicet corpus, formam, sci-

licet animam, & ipsam vnionem,, & humanitatem ipsam, quae est forma totius, quae aliud non est additum animae & corpori, sed tantum resultans ex anima, & corpore, & vnione. Et ideo, quod est causa vnionis, consequenter est causa illius realitatis: sic ergo anima facit illud, quod addit humanitas super corpus, & super animam, & hoc est praecisevna vnio; humanitati autem per se non correspondet actio, eo quod ipsa non est res addita animae, & corpori vnitis.

Alia ratio est, quia formalis terminus vnionis non est principium eius, vt arguunt ad principale. Respondeo, quod anima non est terminus vnionis, sed illud, quod fit ab anima, quod scilicet profluit ab anima, vt ab agente, quale est illud animare quod ipsi ponunt esse annexum ipsi vnioni.

Secunda Propositio est, quod vnio animae cum materia, quaecunque sit illa (non curo modo) non importat coniunctionem, siue copulationem, quae sit habitudo aliqua positiua, sed est indiuisio eorum, & per consequens magis priuatiuum aliquid, quam positiuum, sic quod anima, & corpus faciunt vnum indiuisum omnino in actu, licet sint diuisibilia inpotentia, & haec eorum indiuisio est eorum intima vnio. Hanc puto esse mentem Aristotelis, & Commentatoris, & consequenter, & communiter Philosophorum. Et ratio est quia alias non facerent vnum, nisi sicut aceruus, quapropter non debet dici vnio, sed vnitas: & ratio est, quia materia, & forma non sunt duae res diuisae in actu, sed tantummodo duae res indiuisae, ideo proprie non sunt copulatae, quia copulata sunt diuisa in actu; nec proprie vnita in eodem medio, sed magis, quod sunt vnum indiuisum

Hanc conclusionem probo duabus rationibus. Primo sic. Non est maior vnitas duarum partium ligni eiusdem continui sub quantitate, quam sit vni tas compositi ex materia, & forma: sed vnitas partium ligni sub quantitate non est vnitas, quae sit co pulatio, & habitudo quaedam positiua, sed est vnitas omnimodae indiuisionis, eo quod pars est omnino in actu indiuisa ab alia parte, alias non esset vnitas continuitatis: ergo.

Dices: nonne materia, & forma sunt duae essentiae: ergo quaelibet indiuisione essentiali videtur esse ab alia diuisa. Respondeo secundum quod Commentator respondet 2. de anima com. 7. qui dicit, quod qui intelligit vnionem animae cum corpore per modum quasi cuiusdam copulantis, habet dare necessario medium inter materiam, & formam: & apud eos, oportet quod sit quaerenda causa, quare ex materia, & forma fit vnum. Sed apud illos qui dicunt, quod materia, & forma in composito non sunt duo in actu, sed tantum in potentia, & vnum in actu: ita quod non fundant dualitatem in composito, nisi tantum in potentia, secundum istos facile estt videre quomodo sunt sine medio, & quomodo non est quaerenda causa, quare faciunt vnum, sicut dicerem de partibus continui: Et si queras quaecunque sunt indiuisa, in aliquo sunt indiuisa? Respondeo, quod sunt indiuisa in vna re tertia, scilicet in composito, cum hoc tamen sunt diuisa, & plu ra in potentia, quae potentia reducitur ad actum dupliciter, vno modo per naturam, quae separat formam a materia, & hoc est tantummodo mediante corruptione. Alio modo per intellecum, inquantum considerat purum distinguibile, & purum formabile in ordine ad terminos distinguentes, & formas actuantes.

Item: idem Commentator 8. Metaph. com. 15. quaerens quomodo materia, & forma faciunt vnum, dicit, quod impossibile est, quod compositum sit per se vnu apud illos, qui ponunt, quod constat ex pluribus rebus in actu, nisi dicant, quod pluralitas ibi tantummodo sit in potentia.

Item idem 12. Metaph. com. 18. dicit, quod forma, & materia secundum veritatem non sunt duae res in acttu. & ibidem dicit, quod apud Aristotelem generatio est congregatio, quae congregat inter duo, quae vnum sunt in actu, & diuisa in potentia.

Secunda ratio ad idem est ista. Omnes dicunt, quod tres sunt substantiae materia, & forma, & quod ex his, idest compositum, quod quidem compositum non est res alia, sed resultans, tunc sic: composium non est altera partium, nec ambae, vt coniunctae sunt, quia non coniunguntur proprie, sed indiuiduntur ab inuicem in actu, & hoc modo dicendum est, quod sunt vna res indiuisa, in tertia quadam resultante, vt praedictum est. Probo ergo, quod sit dare talem rem tertiam, & per consequens, quod materia, & forma sunt idem in actu, & per consequens indiuisa in illa re: ergo non diuisa vt sunt in re illa. Cum enim entitas compositi sit vere res: res autem, & vnum conuertantur, & vnum, & indistinctum sint idem, quaero quid est subiectum huius indiuisionis, & indistinctionis? aut illud est materia, & forma sic, quod quodlibet eorum per se secundum entitatem suam sit diuisum ab alio: aut illud est res tertia quae sit addita: aut illud est vtraque, scilicet materia & forma, vt indiuisa sunt: non primo modo, quia indiuisio non potest fundari in rebus diuisis; nec secundo modo, quia tunc compositum esset res tertia composita, ac esset diuisa ab alijs: per consequens ergo oportet dare tertium, quod illam communionem fundet vtrumque, scilicet materia, & forma; & hoc modo resultatiue constituat vnum indiuisum. Et confirmo hoc per Philosophum approbantem dictum Lycophrontis, qui dicit, quod non debebit concedi isa, homo est albus, sed homo albet, quia in prima propositione quasi notatur diuisio inter substantiam, & formam, quod non notatur in secunda, & Arisoteles 2. Metaph. tex. 9. & infra dicit, quod subiectum, & forma sunt quidem multa in potentia, sed non in actu.

Confirmo iterum hoc in simili exemplo: quando enim duae partes aquae vniuntur, & fiunt vnum continuum, aut duo puncta facta sunt vnum, aut sunt corrupta, & desinunt esse: Respondeo, quod ambo puncta desinunt esse. Punctus enim non est aliud, quam terminatio, & indiuiso. In tali autem continuatione quaelibet pars amittit suam terminat ionem, & per consequens suum punctum: quando vero discontinuantur, quaelibet pars acquirit nouam terminationem, & nouum punctum, & eodem modo esset si materia & forma possent separari, cuilibet corresponderet propria terminatio, & indiuisio; quia ergo materia & forma non sunt separabilia in actu, hoc est per oppositum, quia neutrum eorum habet propriam terminationem, & indiuisionem, sed ambo fundant vnam indiuisionem, & terminationem: quia ergo materia, & forma non habent proprias indiuisiones: ergo agens naturale non potest illas diuidere, nisi corrumpendo, cuius oppositum esset, si essent duae res terminatae, & diuisae.

Tertia Propositio est, quod anima non potest se vnire corpori quantumcunque disposito; ratio est, quia ex quo vnio isa non est copulatio, sed est productio vnius rei indiuisae resultantis ex duabus rebus indiuisis in actu, diuisis autem in potentia impossibile est, quod aliquid faciat effectiue indiuisionem illam, nisi quod potest facere realitatem tertiam: sed anima non potest facere realitatem humanitatis, quia ipsa est eius pars: ergo.