Quaestio 1

ARTICVLVS VNJCVS. Verum disparitas cultus impediat matrimonium

ARGVO quod non, quia inter christianam, & haereticam est dispar cultus, & tamem ibi tenet matrimonium: ergo.

In oppositum est, quia illud, quod impedit debitam obseruationem Nouae Legis, videtur impedire matrimonium: sed disparitas cultus est huiusmodi: ergo. Respondeo, in ista quaestione ponam tres propositiones.

Prima est, quod inter infideles est verum matrimonium, prout matrimonium est obligatio proueniens ex iure naturae, non autem prout matrimonium est Sacramentum Nouae Legis. Primum probo, quia illud quod est de iure naturae, est idem apud omnes, nec variatur propter specialem ritum, hoc patet expresse 5. Ethic. cap. 7. sed matrimonium est huiusmodi, vt supra probatum est: ergo.

Secundum probo, quod non sit Sacramentum Nouae Legis, quia quando aliqua sic sunt ordinata, quod vnum est primum, & aliud est secundum quasi fundatum super primum, vt super fundamentum, si non sit primum, non potest esse secundum: sed omnia Sacramenta Ecclesiae fundantur in baptismo, sicut quaedam secundaria in primo: ergo vbi desit baptismus, non possunt esse alia Sacramenta: sed infidelis non suscipit baptismum: ergo vbi vterque coniugum vel alter sit infidelis, non estt vera ratio matrimonii Nouae Legis: illud ergo matrimonium bene habet bona naturae, non habet bona gratiae; & cum gratia perficiat naturam, sequitur quod ibi non est perfectum bonum matrimonij, nec per consequens perfectum matrimonium. Sed videtur, quod etiam ibi non sit bonum naturale matrimonij, quod est bonum prolis, quia infidelis edu cat prolem in' contumeliam creatoris. Similiter non est ibi bonum fidei, cum sint infideles.

Ad primum horum dico, quod imo sit ibi bonum prolis, & hoc secundum esse boni moralis, quiapossunt educari in bono moris, puta in actibus virtuosis moraliter.

Ad secundum, bonum matrimonii, quod estt fides, non est fides, qua distinguitur Christianus fidells ab infideli, sed fidelitas quaedam, qua aliquis dicitur esse fidelis alteri, & seruare fidem illi.

Secunda Propositio est, quod fidelis non potest contrahere cum infideli, & si contrahat de facto, matrimonium nullum est: Ratio est, quia Sacramentum matrimonij habet pro fine bonum prolis, non solum quo ad esse naturae, vel moris, sed quo ad bo num gratiae, bonum gratiae ibi non est, praesumendum est enim, quod si mater sit infidelis, educabit prolem in his, quae sunt contra fidem. Similiter si pater sit infidelis, poterit filium rapere, & educare illum in contumeliam fidei Christianae.

Item est contra bonum matrimonij, quod est vnio anima ad Deum per gratiam, quia consueuerunt coniuges, quando multum se diligunt, mutuo se trahere ad vnum ritum, & tunc quandoque forte infid elis traheret fidelem ad apostasiam a fide: haec est ratio inductiua legislatoris: sed ratio obligatiua, & completiua est auctoritas Ecclesiae, quae hoc statuit inducta ex his rationibus duabus, quare in hoc casu dirimitur matrimonium, si de facto contrahat cum infideli, & hoc loquendo de infidelitate praeueniente matrimonium.

Tertia Propositio est, quod si inter infideles sit contractum matrimonium, & alter coniugum conuertatur ad fidem, in potestate eius est dirimere matrimonium coniuge remanente in infidelitate quantum ad thorum, & colabitationem, non autem quantum ad vinculum. Vnde posito, quod alter velit contrahere secum sine contumelia Crea toris, & inductione ad sectam suam, si fidelis vult, poterit cohabitare; si non vult, potest discedere Ratio est, quia infidelitas est quaedam specialis fornicatio: licet autem causa fornicationis dimittere vxorem suam quo ad thorum.

Alia ratio est, quia maior est obligatio hominis ad Deum per baptismum, quam alteri homini per coniugium, & ideo per istud vinculum potest tolli illud.

Sed nunquid potes postea contrahere cum alia? Dico, quod non, si infidelis velit cohabitare sine contumelia creatoris, & inductionis ad aposasiam: si autem non velit cohabitare sine contumelia, tunc rumpitur matrimonium, & tollitur totaliter quo ad vinculum, & potest cum alia contrahere.