Quaestio 1

ARTICVLVUS I. Vtrum Contritio, Confessio, & Satis factio sint partes integrales poenitentiae.

QVANTVM ad primam quaestionem arguitur primo, quod ista tria non sint partes poenitentiae, quia illa tria non integrant poenitentiam, vt est virtus, quia virtus est simplex habitus; nec poenitentiam, quae est Sacramentum, quia illud consistit in sola actione sacramentali: ergo.

In oppositum est Magister in litera. Respondeo hic primo ponam punctum quaestionis. Secundo propositiones intentas.

Quo ad primum sciendum, quod quaestionem hanc moui propter quasdam opiniones.

Dicunt enim quidam, quod illa tria non sunt partes poenitentiae habitus, sed poenitentiae actus. Poenitentia enim, vt est virtus, non includit ista triaessentialiter, sed tantum importat illa in actu secundo, vt accipiuntur pro opere poenitentiali extrinseco, non autem pro opere poenitentiali intrinseco. Sed loquendo de poenitentia sacramentali, dicunt, quod illa tria sunt materia propria integrans rationem huius Sacramenti.

Alij dicunt, quod Sacramentum Poenitentiae consistit essentialiter in absolutione, praeuie vero, & consequenter consistit in alijs. Hic ergo est punctus quaestionis, vt inquiratur veritas circa ista. Secundo propositiones intentas pono.

Prima est affirmatiua, quod ad essentiam istius Sacramenti concurrit pro signo sensibili absolutio sacerdotis, & sacramentalis confessio peccatoris, quamuis possint alia multa concurrere. Absolutio autem ista potest esse quandoque a tota poena, quandoque a parte tantum. Dico autem, quod concurrunt alia, quoniam licet contritio sit necessario praeuia, non tamen est de essentia Sacramenti, sicut sunt aqua, & verba de essentia baptismi. Hanc probo Primo sic. Illud praecise est Sacramentum Nouae Legis, cui conuenit definitio Sacramenti Nouae Legis. Probatio, Sacramenti enim definitio, vt in principio huius dictum, est isa, Sacramentum est inuisibilis gratiae, visibilis forma, idest signum sensibile, vt eius similitudinem gerat, & causa existat: isca conueniunt absolutioni, & sacramentali confessioni: sunt enim signum sensibile, & causa similiter, quia denotatur, quod virtute eorum culpae, quae detectae sunt, remittuntur, vt sic ambo concurrant ad vnam causalitatem, & significationem respectu remissionis culpae; consessio per modum detegentis: absolutio per modum remittentis. Alijs vero non conuenit ista definitio Sacramenti, non quidem contritioni. cum non sit signum sensibile. Similiter nec satisfactioni, non enim in Sacramento confessionis necessario requiritur poenitentiae impositio. Tum quia alias Papa non absolueret virtute Sacramenti, quando absoluit a poena, & culpa: tum quia, nec Sacerdos simplex tenetur poenitentiam imponere, si appareat multum notabilis contritio in eo: ergo.

Secunda ratio est ista. Jstud enim Sacramentum non est medicina quaecunque, & absolute, sed est Sa cramentum iudiciarium: sed in quolibet iudiciario foro sunt de essentia iudicialis fori duo, scilicet confessio delicti, & absolutio: ergo sic in proposito. Ex hoc apparet, quod opinio illa, quae dicit, quod sola absolutio sit de essentia huius Sacramen ti, non est rationabilis. Probatum est enim, quod ambo constituunt rationem vnius signi integri.

Secunda Propositio est negatiua, quod alij actus nostri non sunt de essentia huius Sacramenti, sicut materia propria. Hanc propositionem probo primo quantum ad satisfactionem, quia Sacramentum istud potest esse sine satisfactione: vnde & Papa potest committere simplici sacerdoti, quod absoluat ipsum a poena, & culpa: & similiter sacerdos nul- lam tenetur iniunger e poenitentiam; tanta posset apparere contritio in confitente: sed nullum Sacramentum potestt esse sine eo, quod est propria materia Sacramenti: ergo.

Item secundo: Illud non est materia Sacramenti in quo non potest esse aliqua virtus supernaturalis infusa: haec propositio nota est secundum istos, qui dicunt, quod in materia Sacramenti est virtus supernaturalis infusa actiua respecu gratiae, siue dispositionis: sed in satis factione nulla potest esse talis virtus infusa actiua respectu gratiae, ante enim satisfacttionem deletur culpa: ergo infunditur gratia.

Dices: non deletur culpa sine satisfactione saltem in proposito. Contra: satissactio, & poenae in proposito non sunt signum sensibile: ergo nec materia Sacramenti.

Tertio sic: Nunquam essentia Sacramenti istius manet, quando morbus, non manet: sed quando poenitentia imposita expletur non manet morbus, quia culpa iam deleta est: ergo. Consimiliter dicendum est de contritione, quod non pote st esse ma teria Sacramenti, cum non sit signum sensibile. Sed quid dicetur ad auctoritates Sanctorum quae videntur sonare, quod illa tria sint partes poenitentiae. Respondeo intelligendae sunt de poe nitentia virtute, quoad actus imperatos. Praecipit enim virtus poenitentiae, & imperat illos actus.

Quomodo, & penes quid capienda sit ratio poeni tentiae, vt est Sacramentum, patet ex dicis. Sed quomodo se habet ad poenitentiam virtutem? Dico, quod quo ad alterum, puta quo ad sacramentalem confessionem habet se praeuia virtus ad poe nitentiam Sacramentum, sicut ad actum quem imperat, sed non quoad aliud secundum, puta quo ad absolutionem: ille enim actus est in alio, subiectiue autem in sacerdote, ideo praecipere non habet illum.

Vltimo pono quaedam notabilia. Sciendum est quod tria sunt impedimenta poenitentiae, vnum intrinsecum, scilicet hipocrisis, alia extrinseca, vt ludi spectacula, & alia huiusmodi. De hipocrisi autem vtrum sit speciale vitium. Dico, quod concurrit ibi duplex vitium, scilicet superbiae, & aliud vitium, quod opponitur veritati, de quo 4. Ethic. cap. 7. Quia aliter praetendit, quam se habet veritas; & quia finis hypocritae est apparere excellentior, ideo admiscetur superbia.

Sed estne semper peccatum morta le? Dico, quod non semper ex suo genere, sed ratione finis, & circumstantiae, puta si hipocrisis sequitur oppositum honoris Dei, & proximi, cuiusmodi est hypocrisis haeretici, quae est ad alterius deceptionem. Similiter qui vt possit habere vanam gloriam, & huiusmodi.

Sed de ludis suntne peccatum mortale? Respondeo, quod sic, qui sunt conuoluti cum malo ratione circumstantiae, cuiusmodi sunt ludi in theatris, ludi vero honesti, non. Ad argumentum in oppositum, patet, quid dicendum in oppositum quaestionis.

ARTICVLVS II Vtrum expulsio culpae, & infusio gratiae sint duae mutationes.

QVantum ad secundam quaestionem arguo primo, quod expulsio culpae, & infusio gratiae non sint duae mutationes, sic: Priuatio eadem mu- tatione expellitur, qua habitus acquiritur: sed culpa est priuatio gratiae: ergo.

In oppositum est, quia infusio gratiae est simplex mutatio, cum sit simplex acquisitio: sed expulsio culpae non est simplex mutatio, cum sit expulsio multarum culparum: ergo. Respondeo: Opiniones sunt hinc inde propter rationes tactas ad principale.

Videtur mihi dicendum, quod se habent sicut inutatio secundum esse reale, & sicut mutatio secundum ese morale: acquisitio enim gratiae es realis mutatio, quia gratia est realis forma, quae realiter acquiritur, sed remissio culpae est tantum secundum esse mora le. Dixi enim supra, quod peccator non dicitur aliquis actu transeunte propter aliquid reale inhaerens, nec propter obligationem ad poenam, quae est relatio rationis, vt quidam dicunt, sed propter esse morale, quod est esse indecens. Sciendum enim est, quod artifex moralis aspicit esse aliquod, quod non aspicit artifex realis, verbi gratia: Dicit artifex moralis, quod honor est in honorante, sic, dico in proposito, culpa actu transeunte nihil est omnino secundum considerationem artificis realis, sed est aliquid penes moralem: est enim quaedam indecentia moralis, inquantum intellectus apprehendens naturam sub actu malo, moraliter apprehendit eum sub quadam indecentia.

Vnde sicut posito actu generationis, quantumcunque dicatur transire, intellectus tamen apprehendens Petrum cum actu generationis praeterito, necessario concipit in eo rationem paternitatis, sic in proposito dico, tunc quod expulsio culpae est mutatio secundum esse morale, non secundum esse reale, eo quod est reductio de indecentia ad decentiam, quae non habet aliud esse, quam morale.

Tunc ad quaestionem respondeo, quod expulsio culpae, & infusio gratiae sunt duae mutationes: directe tamen possunt dici vna mutatio consequenter, quia ad infusionem gratiae, quae est infusio in essereali sequitur necessario expulsio culpae, quae est mutatio in esse morali. Ex hoc infero, quod expulsio culpae, & insusio gratiae, vna simplici actione inducuntur. hoc probo sic. Quando duae mutationes sic se habent, quod vna per necessitatem, aliam concomitatur necessario, actio, quae est respectu primae, est etiam respectu alterius, vt sequelae: sed ablatio indecentiae per necessitatem sequitur infusionem gratiae. Probo, quia ad infusionem gratiae sequitur necessario positio naturae in esse decenti: ad illud autem necessario sequitur ablatio esse dedecentis: ergo. Ex hoc patet, quae sit prior: Vtrum expulsio culpae, an effusio gratiae: dicendum enim est, quod prior est infusio gratiae, ratio est, quia quando actio aliqua attingit duas mutationes, vnam per se, aliam concomitanter, ita est, quod semper terminus per se prior est termino concomitante: sed infusio gratiae est terminus per se, expulsio culpae est terminus per concomitantiam necessariam: ergo.

Sed dubium facit hoc, quod dictum est in princi pio libri, quod Deus posset remittere culpam noninfundendo gratiam. Respondeo ad infusionem gratiae dico, quod sequitur expulsio culpae in haben te culpam: alias non oportet, patet de Angelo. Sed culpa praesupposita infusione gratiae facit naturam in statu decenti: ad hoc autem necessario sequitur ablatio indecentiae, quae prius fuerat per culpam ergo. Ad argumentum patet.