Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum praeter virtutes morales acquisitas oportet ponere alias virtutes infusas.

RESPONDEO, primo ponam punctum quaestionis, secundo ad quaestionem. De primo, quaestio ista non est mota propter tres uirtutes Theologicas, quia de illis notum est, quod infunduntur, sed difficultas est de uirtutibus moralibus. Certum enim est, quod virtutes morales possunt esse in nobis ex acquisitione, tunc est dubium; Vtrum praeter acquisitas, puta praeter castitatem acquisitam, vel praeter fortitudinem, & sic de alijs, oportet ponere castitatem, & alias infusas. Et circa hoc sunt duae opiniones, vna est, quod praeter acquisitas, oportet ponere consimiles infusas. Alia est Solemnium Doctorum, qui dicunt, quod non vident necessitatem, quare oporteat tales ponere, quia de infusis videntur sufficere Fides, Spes, & Charitas. Nam per charitatem caeterae virtutes naturaliter acquisitae ordinantur in Deum sic, quod sine cha ritate sint informes, sed formantur per charita- tem, & ita charitas cum illa virtute acquisita videtur sufficere ad hoc, quod homo in materia unius uirtutis sit ordinatus, & regulatus in ordine ad Deum.

Nunc respondeo ad quaestionem; pono autem Propositiones aliquas, & prima est, quod aspiciendo ad discursum, & efficaciam rationum, ma gis dictat ponere, quod nulla talis uirtus infusa poni oporteat, non applicando ad auctoritates Sanctorum, cum quibus expresse teneo, quod praeter morales acquisitas oportet ponere etiam infusas. Haec Propositio duas habet partes, prima est quod de necessitate ponendi huiusmodi uirtutes infusas non praestat efficacia rationum. hoc probo discurrendo per singulas rationes.

Adducitur autem ratio una talis. Existens ingratia potest implere mandata, & sine gratia, & uirtutibus potest homo implere praecepta, & ratio est, quia praecepta dantur de uirtutibus, & actibus earum: sed sine uirtutibus acquisitis aliquis potest implere niandatum, patet de una uitioso.

Confirmatur: Ouilibet exisens in gratia potest implere mandata: ergo habet pro tunc viv.. tes: sed non est necessarium quoad acquisitas. vt dictum est: ergo.

Respondeo ad istam responsionem dicitur, quod non oportet habere virtutes insusas ad seru indum praecepta, quia ad hoc sufficit solum liberum arbitrium informatum charitate, vt actus virtuosus eliciatur: aliud est enim actum elicere virtuosum, & elicere actum virtuose. Ad hoc enim quod virtuose eliciatur, hoc est delectabiliter, & bene, requiritur habitus: sed ad hoc, quod eliciatur actus virtuosus non requiritur. Sic est in proposito, quia in instanti post absolutionem sacramentalem factam a sacerdote potest quis operari actum virtutis, & tamen non operabitur delectabiliter, cum difficultate remanebit, & vt eliciat actum meritorium.

Alia ratio inducitur, quia paruulis in baptismo infunduntur gratia, & virtutes, non naturaliter acquisitae: ergo supernaturales.

Respundebitur, quod infunduntur fides, & spes, sed de moralibus non probatur.

Tertia ratio adducitur, quod carens virtutibus, quando obligatur ad habendum eas in peccato est; sed homo sine peccato existens est in gratia: ergo debet habere virtutes, quandoque non acquisitas: ergo infusas.

Respondebitur, quod ratio non probat, nisi de fide, spe, & charitate, non autem de alijs.

Quarta ratio aliquorum, quia homo ordinatur ad aliquid supernaturale, & hoc per virtutes, & principium correspondet & proportionatur fini: ergo cum finis sit supernaturalis, oportet quod in homine sint fines supernaturales.

Respondeo concedo, quod oportet ponere aliquas supernaturales: sed dices, quod sufficiunt fides, spes, & charitas. Jlla enim tria sufficienter videntur hominem eleuare ad esse supernaturale. ergo rationes non videntur probare intentum, immo magis est oppositum. Nam experimur in nobis oppositum. Vnde 6. Ethicorum, Virtus facit rectam electionem in ordine ad finem: prudentia vero in ordine ad ea, quae sunt ad finem, dat modum & regulam.

Nunc ad propositum habemus duplicem finem, & naturalem & supernaturalem: ad finem naturalem nos disponunt virtutes morales, & prudentia, sed ad supernaturalem charitas, spes, & fides, & haec videntur sufficere: nec respectu finis naturalis, quod est bonum rationis, oportet poneremorales alias infusas, nec respectu finis supernaturalis alias a praedictis.

Secundo dixi, quod aspiciendo ad Sanctorum auctoritates videtur debere dici oppositum, hoc patet de continentia docet Scriptura, quod non perfecte homo est continens, nisi Deus det nobis virtutes spirituales, ex humilitate speciali, de castitate, & sic de alijs.

Item Augustinus dicit, & habetur in litera, quod virtus est bona qualitas mentis, qua recte viuimus, quam Deus in nobis operatur.

Item idem patet, quod illud, quod allegatum est ad Philippen. 6. Vnde scriptura innuit ibi: quod in virtute sit a Deo, & multi faciunt longas instantias & orationes, & qui potius longam instantiam meretur huiusmodi virtutes recipere a Deo; qui autem habent inclinationem oppositam, sicut dicit Gregurius 2. Dialog. de quodam sancto viro, cui videbatur impossibile posse continere prae tentationis vehementia, cui post orationes longas appa- ruit Angelus Domini, dicens: sanatus es.

Secunda Propositio propter quid est necesse po nere virtutes illas, dicunt aliqui quod propter alium finem, & alij quod propter aliam regulam. Primum de fine probatur, quia ordinant in alium finem. Exemplum, temperantia acquisita ordinatur, ne ledatur corpus, sed insusa ordinatur, vt castigetur corpus, & reducatur in plenum dominium, & seruitutem rationis. Vnde decipiuntur multi credentes habere temperantiam infusam, qui tamen habent temperantiam acquisitam, sicut qui abstinent sero a caena, vt valeant melius comedere mane.

Sed ratio ista non valet, quia tunc virtus supernaturalis posset naturaliter acquiri. Nam possum acquirere habitum temperantiae ex puris naturalibus propter finem istum, scilicet vt dometur, & subijciatur corpus.

Illi autem, qui dicunt, qnod propter aliam regulam, imaginantur quod virtutes acquisitae nituntur prudentiae, vt regulae, sed virtutes infusae nitun tur regulae sacrae Scripturae. quae quidem non est naturalis prudentia: imo videtur imprudentia quaedam magis & stultitia, iuxta illud Apostoli: Praedicamus Christum crucifixum, Judaeis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam.

Sed arguo contra istum modum sicut contra praecedentem: quaero enim, quare Theologus ex principijs naturalibus studendo in Theologia non po test acquirere hanc regulam.

Alij dicunt aliter, quod virtutes pertinentes ad vnam materiam distinguuntur secundum distinctionem animae policiarum: vnde in politia, vbi inten ditur bellum, est virtus alia, quam in politia vbi intenditur finis alius, vt dicitur secundum politiam, sic enim in proposito, non enim sumus ciues mun di, sed sumus ciues Sanctorum. Et ideo secundum politiam primam sunt noois virtutes necessariae acquisitae, secundum vero secundam infusae.

Sed contra, quare respectu politiae Sanctorum non sufficit fides, spes, & charitas: haec. n. diuidunt inter filios regni & perditionis secundum Augustinum.

Quid ergo dicendum non video, quod oportet ponere huiusmodi virtutes propter aliud, quam propter concursum circumsiantiarum requisitarum ad actum meritorium, quas nos possumus scirenaturaliter, & per Scripturam nescimus tales circumstantias applicari, nec adimplendum exire. Hoc autem non potest probari faciliter, tamen declaro hic aliqualiter, & primo sic, quando circũst antiae necessariae ad actum sunt tales, quod non sumus sufficientes cogitare eas ex nobis, vt ex nobis, multo minus possumus illas attingere per actus nostros: sed secundum Apostolum, vnum actum sufficientem quoad omnes circumstantias non sumus sufficientes cogitare ex nobis, nec tamen orare. Vnde Apostolus, quid oremus, nescimus: & Glosa dicit: ibi tempus orantes nos facit: ergo si non sumus sufficientes orare pro omnibus circumstantijs requisitis ad actum, multo minus sumus sufficientes exercere illum actum sic circumstantionatum.

Secunda ratio 2. Ethic. dicitur, quod nullus potest mentem attingere quoad omnes circumstantias: vnde non est homo ita temperatus, quin quandoque excedat, & quandoque deficiat. Ideo decit ibi Aristot. quod sufficit ad virtutem ibi amedium ππτοοinouare: ereo si nescimus cor cursum circumstantiarum quas recta ratio dictat ex nobis, quanto minus circũstantias quas attingit voluntas diuina? Et confirmo: si elicio actum meritorium, oportet, quod illum eliciam amore Dei non timore gehennae, & quod non amore rei temporalis, & quod non sim in peccato. Et breuiter: Omnia quae Deus vult concurrere ad talem actum nunc, & ex principijs naturalibus nescio, si elicio talem actum, vnde potest misceri vana gloria ibi, vel aliquid aliud huiusmodi. Et confirmo, nam ex hoc patet, quod nescimus, an simus in gratia, vel non; Vtrum digni odio, vel amore Po test ergo dici, quod sicut lux deriuatur a sole in aere, & ibi est principium caloris, sic a Spiritu sãcto deriuatur ad nos qualitas immansiua, & illa im- pellit nos ad actum debite circumstantionatum, quem elicientes sumus Deo placentes. Vnde ibi est actus voluntatis, scilicet, credere in Deum, & alius, qui est sperare, & proponere temperate vti cibo, & huiusmodi actus, & respectu omnium oportet ponere speciales impulsus; ita quod, quot sunt ibi actus voluntatis specie differentes, tot sint ibi qualitates tales immanentes, siue impellentes incircumstantias, quas in talibus actibus exigit diuina voluntas. Et illae dicuntur virtutes infusae, & respectu illarum se habet virtus vt Sessor, vnlintas autem, vt pedissequae; quia non applicat illa ad agere, sed tantummodo ad obedire, & exequi. Ad argumentum in oppositum patet ex dictis.