Quaestio 2

ARTICVLVS VNJCVS. Vtrum corpus Christi incipiat esse in Sacramento realiter vi conuersionis absque aliqua mutatione reali facta circa. corpus Christi.

QVO ad secundam Quaestionem arguo primo, quod corpus Christi non posssit de nouo incipere esse vere, & realiter in Sacramento altaris absque sui mutatione: Quia de contradictorio in contradil ctorium non est transitus absque vera transmutatione: sed corpus Christi, quando de nouo incipit esse in Sacramento altaris, transit vere de contradictorio in contradictorium, nam de non exisente hic praesentialiter fit hic: ergo dum de nouo fit hic, suscipit aliquam mutationem.

In oppositum est communis opinio Doctorum, & ratio; quia talis mutatio non est ad substantiam, quia corpus Christi praefuit secundum substantiam; nec ad quantitatem, nec ad qualitatem, quia omnem sormam absolutam, quam habet Christus existens in hoc Sacramento, habuit prius in caelo, nec est mutatio ad locum, eo quod in omni mutatione ad locum illud, quod mouetur, dimittit priorem locum, & accipit locum, quem antea non habebat.

Praeterea corpus Christi non est in Sacramento vbitatum: ergo.

Respondeo, in ista propositione ponam propositiones aliquas.

Prima est, quod si existentia corporis Christi in Sacramento altaris sit praesentia vera, & realis ad species, vt quidam dicunt, totus mundus non posset vitare; quin, quando corpus Christi de nono inciperet esse in Sacramento, esset aliqua mutatio saltem acquisitiua, licet nullam oporteret ponere deperditiuam: propter quod ad hoc aspiciens Doctor ille Modernus, & Subtilis, dicit quod vi conuersionis, cuius per se terminus est substantia, non est corpus Christi hoc in Sacramen to; sed secundum eum, vltra ipsam conuersionem est actio aliqua alia diuina, per quam corpus Chri sti recipit vbeitatem. Credo quod rationes illius Doctoris concludant demonstratiue, supposito, quod existentia corporis Christi in Sacramento sit talis praesentia ad species, vt supponit.

Hanc conclusionem probo: Quando duo termini sic se habent, quod vnus est posterior alio, & possunt ab inuicem separari, ex hoc quod acquiritur prior, non acquiritur necessario posterior. Probatio istius: Quia enim esse vbi est posterius& separabile a sua substantia, idcirco actio, quae terminatur ad tuam substantiam, non facit te-- esse hic, vel in alio vbi: sed substantia corporis Christi, & respectus, quem ponitur habere ad species, sic se habent, quod substantia est prior illo respectu, & potest separari ab eo: ergo per conuersionem, quae immediate est ad substantiam non capit corpus. Christi respectum ad species, sed per aliam actionem. Ista ratio non apparet mihi solubilis, si praesentia dicat respectum extrinsecum corporis Christi ad ipsas species.

Secundo ad idem sic: Quando duo termini sic se habent, quod quilibet potest sine alio acquiri, & e conuerso, nihil est dictu, quod ambo illi duo termini vna mutatione simplici acquirantur: sed posset substantia corporis Christi acquiri per conuersionem absque hoc, quod caperet praesentiam ad species, & e conuerso. Probo: Posset enim Deus facere, quod panis conuerteretur in corpus Domini existens, vbi nunc est in caelo, posset etiam facere, quod corpus Chrisci esset hic absque conuersione panis in ipsum, & esset tunc praesens absque hoc, quod esset terminus transubstantiationis. Et confirmatur: In loci enim mutatione sunt duae mutationes, & duo termini, vna quidem mutatio deperditiua respectu termini a quo, & vna acquisitiua respectu termini ad quem: licet ergo corpus Domini propter hoc, quod inciperet esse hic, non mutaretur necessario mutatione deperditiua prioris, tamen necessario mutaretur mutatione acquisitiua, quia de non praesente hic, fieret vere praesens; tunc ista praesentia non essset vi conuersionis, alias conuersio esset quaedam vbitatio: ergo.

Secundo potest confirmari per hoc, quod acquisito subieco non necessario acquiritur respectus extrinsecus, imo oportet quod acquiratur omnino per aliam actionem: sed substantia corporis Christi est subiectum respectu praesentiae, & substantia corporis Christi acquiritur vi conuersionis: ergo vi conuersionis non acquiritur eius Prescnisc: t fsis suta ft e resto quodeinettia corporis in Sacramento non sit praesentia, siue- respectus siue extrinsecus, siue intrinsecus, sed sit quaedam indiuisio corporis Christi cum speciebus in vno esse hoc sensibili demonstrato, statim apparet, quod vi conuersionis absque alia mutationecirca corpus Domini incipit de nouo, & realiter esse hic.

Hanc conclusionem probo per aliquas rationes. Prima est ista: Quando aliqua plura sunt simul, quia indiuisa in re vna, ad hoc quod talia sint simul, non oportet, nisi quod fiat res illa, in qua sunt indiuisa, quia facta illa, eo ipso sunt simul, vnde si simultas aliquorum non est nisi indiuisio aliquorum in tertio, illud quod facit illud tertium, facit illa esse simul. Exemplum ad hoc, quod anima fiat simul cum corpore, non oportet quod aliquid reale fiat circa animam, sed sufficit, quod ex anima & corporefiat vnum esse animatum: non enim simultas eorum aliud est, quam indiuisio corporis & animae in vno tertio, scilicet esse animato, nec oportet quod aliquis respectus nouus ex hoc factus sit in anima: Sed simultas corporis Christi, & dimensionum non est respectus aliquis, sed tantum est indiuisio amborum in vno esse hoc sensibili demonstrato: ergo actio, quae facit illud esse hoc demonstratum, vi etiam eius facit, quod sit simul cum dimensionibus.

Confirmo hoc, quia ideo facit actio aliqua quod corpus Christi sit, solum quia facit quod substantia panis transit in corpus Christi: sed substantia panis transit in corpus Christi per hoc, quod istud esse hoc sensibile demonstratum transit a termino in terminum. Primo enim habebat panem pro termino, postmodum habet corpus Cristi: ergo ad hoc, quod corpus Christi sit de nouo hic, nulla mutatio noua requiritur circa corpus Cristi, sed circa illud esse hoc sensibile demonstratum, quod transeat de termino in terminum, idest de pane incorpus Christi, virtute cuius transitus indiuiduntur corpus Christi, & dimensiones in vno ho csensibili demonstrato.

Secunda ratio ad idem est ista: Quando aliquid comparatur ad mutationem aliquam, non per modum subiecti, sed per modum termini, illud non dicitur mutari formaliter per talem mutationem, sed tantum illam terminare, terminus enim non mutatur, sed tantum illud quod est subiectum: Sed substantia corporis Domini non est subiecum mutationis, quae est transitus panis in corpus Christi; non enim substantia corporis Christi transit, nec panis transit, sed aliquod tertium, scilicet esse hoc sensibile demonstratum transit a pane in corpus Christi, vt panis sit terminus a quo, corpus Christi terminus ad quem, illud autem esse hoc sensibile demon stratum est subiectum transitus: est enim illud quod amittit quod sit panis, & capit qui sit corpus Cristi per hoc quod transit de pane in corpus Cristi: ergo corpus Christi non mutabitur per hoc, quod incipit esse sub speciebus de nouo in altari.

Tertia ratio ad idem est ista: Vbicumque est aliqua actio, ibi ex vi actionis est terminus illius actionis. Jmpossibile enim est, quod actio attingat vt terminum aliquid separatum ab actione, sed transubstantiatio estt subiectiue circa esse hoc demonstratum sensibile, circa corpus vero Christi est sicut circa terminum. Sciendum enim est, quod virtute transubstantiationis illud hoc, quod ante fuit panis transit in corpus Christi, sicut in terminum. maginor enim, quod sicut in transubstantiatione, quae nunc est de facto, est duplex transitus, vnus quidem substantiae in substantiam per modum termini, sicut dies vna transit in aliam, & hoc modo transit subscantia panis in corpus Christi: alius vero est alicuius eiusdem manentis ab hoc in hoc, puta transitus vnius hoc demonstrati ab vno in aliud, vt illud idem, quod primo fuit panis, nunc sit corpus Christi. Nunc autem transubstantiatio, (vt de ea loquamur) est actio attingens pro subiecto illud quod transit, non quidem primo, & per se illud, quod transit primo modo, sed illud quod transit secundo modo. Transubstantiatio enim, vt de ea loquimur, facit quod aliquod vnum hoc demonstratum, quod prius fuit panis, illud sit nunc corpus Christi, & per consequens transeat de pane sicut a termino a quo in corpus Christi sicut in ter minum ad quem: si ergo transubstantiatio est in corpus Domini, sicut in terminum: ergo vi tran- substantiationis, & non per aliam actionem, siue actionem aliam corpus Domini erat circa illud, circa q est actio illa, & per consequens erit circa hoc sensibile demonstratum, & habetur propositum, quod corpus Christi erit hic de nouo resliter absque mu tatione aliqua facta circa corpus Chrisci.

Tunc patet, quod contra istam viam non conclu dunt rationes factae pro alia opinione, nam exponunt quod existentia corporis Clristi in Sacramento sit respectus quidam. quod non est verum. Vna tamen ratio illarum facit difficultatem, quia si panis posset transire in corpus Christi in caelo existens, vbi nunc est, non videtur nunc positio mea saluare, quod idem hoc sensibile demonstratum transeatur per oppositum. Ideo enim hic non est contradictio: Est albus secundum dentes, & non albus secundum pedem, quia non licet ex hoc addito secundum dentes, vel secundum pedem inferre affirmationem, & negationem simpliciter, non enim sequitur: est albus secundum dentes: ergo est simpliciter albus, nec sequitur, non est albus secundum pedem: ergo simpliciter non est albus 1. Elench. c. a. si enim liceret ex tali addito inferre simpliciter, esset euidens contradictio. Sed ex isto addito, in caelo, licet inferre ex hoc addito, scilicet in Sacramento, licet inferre negatiuam absolute, cum dicitur; non est quantum in Sacramento: sequitur enim: ergo simpliciter non ese quantum: ergo esse in caelo est esse in Sacramento addita huic affirmationi, & negationi de eodem: corpus Christi est quantum, & corpus Christi non est quantum, non variant contradictionem. Probatio minoris, quoniam esse in caelo, vel esse in Sacramento non diminuunt de ratione istius affirmationis: corpus est quantum, nec similiter de ratione negationis, sicut diminuit ly ad hoc, cum dicitur linea est dupla ad hoc.

Propter istas rationes teneo simpliciter, quod corpus Christi habeat easdem partes & proprietates absolutas in Sacramento, quas habet in caelo: secundo mouebo dubia circa hoc.

Primum est, quoniam sicut substantia corporis Christi, & quantitas sunt vnum subiecto, sic quantitas corporis Christi, & contactus caeli: sed hoc non obstante corpus Christi in caelo est cum contactu caeli, in Sacramento autem est sine contactu caeli: ergo a simili non videtur contradictio, quod sit quantum in caelo, & non quantum in Sacramento.

Item secundo: Sicut substantia ad quantitatem. sic quantitas per se ad passiones suas, & e conuerso: sed quantitas corporis Christi est cum suis per se passio nibus in calo: in caelo autem non est cum illis passionibus, cuiusmodi sunt commensuratio, determinatio ad situm, & contacttus, & huiusmodi: ergo a simili, poterit esse substantia corporis Chrisi in caelo cum sua per se quantitate, & sine quantitate in Sacramento.

Tertio, quia ad tollendam contradictionem sufficit tollere simultatem. Elenchus enim est affirmatio, & negatio eiusdem de eodem & simul: sed per hoc quod dicitur in caelo, & in Sacramento tollitur simultas: variutur enim haec habitudo, in, & per consequens habitudo simul, quia idem dicunt.

Respondeo ad ista dubia.

Ad primum, & secundum per idem, concedo enim, quod contactus caeli inestt corpori Christi in caelo, & non in Sacramento, & tamen nulla est contradictio. Ratio est, quia contactus, commensuratio, & huiusmodi passiones quantitatis insunt in ordine ad aliquem terminum, puta contactus corporis Christi in caelo, & aliarum passionum respectiuarum quantitatis: impossibile enim est ponere contactum sine termino, & similiter passiones alias respectiuas, quapropter ad variationem termini variatur contactus, & huiusmodi passiones, & ideo variatio termini in talibus variat praedicamentum: non enim est idem contactus respectu alterius termini, similiter nec eadem commensuratio respectu termini alterius & alterius, & ideo ad variationem termini tollitur contradictio, propter quod non est contradictio. Corpus Christi in caelo contingit caelum, & commensuratur terminate quantitati caeli, & in Sacramento non contingit, nec commensuratur speciebus, eo quod variatur terminus, scilicet caelum, & species: similiter non habet inferre vniuersaliter, corpus Cristi tangit hic caelum: ergo, simpliciter tangit caelum, sed quantitas est forma absoluta de termino ad ter minum sine mutatione termini: ergo.

Respondeo Propter istam difficultatem sciendum est, quod vt dictum est, statim transubstantiatio potest accipi dupliciter, vno modo vt aspicit terminum a quo, & ad quem, & sic praecise aspicit panem, & corpus Christi succedens ipsi pani, sicut dies nocti. Alio modo, vt aspicit id, quod manet commune in terminoa quo, & ad quem, & transit de vno in aliud, vt vere possit dici: hoc, quod nunc est istud, postea est illud, & illud non es nisi esse hoc sensibile demonstratum, quod idem manet vtrobique, vt probatum est supra. Capiendo ergo transubstantiationem primo modo, sic possibile est quod panis transubstantietur in corpus Christti exi stens in caelo: sed sic non loquimur in proposito de transubstantiatione: tunc enim virtute talis transubstantiationis, non posset dici. quod aliquid quod prius fuit panis, nunc sit corpus Christi. Loquimur ergo hic de transubstantiatione secundo modo, & hoc modo dico, qui impossibile est, & contradictio, quod panis transubstantietur in corpus Christi exi stens in caelo; nam hoc modo transubstantiatio non est aliud quam transitio eiusdem hoc demonstrati a pane in Corpus Chrisi: nunc autem esse hoc aliquid demonstratum includit determinationem ad situm, quem habet formaliter per dimensiones: ergo ad hoc quod sit aliquid idem hoc demonstratum, requiritur quod sit eadem determinatio situs, & per conse quens ad hoc quod illud hoc demonstratum, quod prius fuit panis, sit corpus, requiritur quod eisdem dimiensionibus, quibus determinabatur pa- nis prius ad situm, determinetur nunc corpus Chri sti, & transubstantiatio hoc modo necessario est in corpus Christi, vt determinatum per dimensiones panis ad certum situm; si vero esset transubstantiatio ad corpus Christi in caelo exissens, tunc determinaretur ad situm dimensionibus proprijs non dimensionibus ipsius panis, & sic tunc non esset transitio, vt modo loquimur de transubstantiatione. Ad argumentum in oppositum patet ex corpore quaestionis.