Quaestio 3

ARTJCVLVS I. Vtrum in intellectu Angeli species & intellectio realiter distinguantur.

QVantum ad primam arguo primo, quod species, & intellectio realiter in intellectu Angeli non sint idem: Quia illud, quo intellectus constituitur in actu primo formaliter ad intelligendum, non est idem cum actu secundo, alias causa, & effectus erunt idem: sed per speeiem fit intellectus in actu primo ad intelligendum, quia per speciem fit de potentia essentiali ad intelligendum in potentiam actualem tantum, vt videtur Philosophus dicere: ergo.

Contra. Illud, quod intellectus possibilis primo recipit ab intellectu agentis & phantasmate, est illa species, secundum Commentatorem 3. de anima tex. comm. 14. & 18. Vnde actio intellectus agentis (secundum eum) est trans ferre species de ordine ad ordinem: sed illud, quod recipit intellectus possibilis ab agente, & phantasmate est electio illa, nam intelligere est pati. 3. de anim. cext. 2.

Respondeo ad dissolutionem plenam istius quaestionis, primo ponam propositionem intentam; secundo mouebo dubia quaedam, & remouebo ea.

Quoad primum pono Propositionem intentam, quod species, & intellectio tam in nobis, quam in Angelis est realiter idem, quod actus intelligendi. Hanc propositionem probo rationibus quibusdam. Prima es haec: Impossibile est respectu eiusdem ponere duas similitudines realiter differentes, & hoc respectu eiuidem, & in eodem: sed species est quaedam similitudo perfecta rei, & intellectio similiter: ergo impossibile est, quod species & intellectio differant realiter. Maior patet, quia illae duae similitudines, vel essent distinctae solum numeraliter, etsi sic: tunc dieo, accidentia eiusdem speciei essent in eodem; aut erunt alterius rationis, & sic vnum erit perfectius altero, & virtute continebit: sed impossibile videtur, quod duo accidentia quorum vnum continebit aliud in vnitate, sint distincte in eodem subiocto, sicut tepiditas, & calor in summo: ergo species, quae est similitudo rei imperfecta, & remissa, non poterit esse in eodem intellectu distincta ab intellectione, quae est in eodem perfecta, & expressa similitudo eiusdem subiecti.

Item haec est intentio Philosophi 3. de anim. tex. 3. & infra, vbi dicit, "quod anima sicut est om nia sensibilia per sensum, sic est omnia intelligibilia per intellectum", ita quod per actum sentiendi est omnia sensibilia, sic per actum intelligendi est omnia intelligibilia: sed non est anima omnia sensibilia realiter; non enim per actum videndi lapidem reducitur aliquod esse lapidis: ergo hoc est tantum per assimilationem, in quantum per actum sentiendi assimilatur rei sensatae: ergo sic a parte intellectus anima est omnia intelligibilia per intelligere, non quod per intelligere reducatur ad esse, & naturam rei intellectae realiter, sed tantum per assimilationem, quia per te intelligere, quod est similitudo rei expressa, assimilatur ipsi rei.

Ex ijs posset ratio sic formari. Anima per vnam potentiam assimilata est obiecto mediante tantum vnica similitudine: sed per nullam aliam similitudinem, quam per intellectum anima assimilatur rei intellectae: ergo mediante vnica tantum similitudine: sed illa est ipse actus: ergo intellectus non est alia similitudo obiecti, quam actus ille. Minor huius rationis probatur per Augustinum, vbi dicit, quod visio est simillima rei, de qua gignitur.

Confirmo, quia tunc oporteret ponere, quod intellectus esset duae potentiae quia anima per in tellectum bis assimilaretur intellectui sensibili per speciem, semel per actum; per vnam autem potentiam vno tantum modo anima asfimilatur obiecto: ergo.

Confirmo hoc, quia species ponitur in Intellectu ad repraesentandum obiectum & facere obiectum praesens intellectui, & ad exhibendum ipsum in esse praesentiali: sed hoc maxime competit intellectioni: ergo non videtur, quod sit ponenda species alia ab intellectione.

Secunda ratio est, quia impossibile est ponere in eodem intellectu respectu eiusdem obiecti duas intellectiones, siue duas apprehensiones, seu cognitiones: sed si ponatur in intellectu species, & actus vt duo distincta, tunc necessario erunt in intellectu duae cōprehensiones & cognitiones de eadem re: ergo. Maior patet, & probata est in simili superius, quia ille conclusiones, vel essent eiusdem rationis, vel alterius. Minor patet, quia non est minoris abstractionis, & intellectionis species in intellectu, quam in sensu: sed species in sensu secundum propriam eius ra- tionem habet, quod sit apprehensio, & sensatio formaliter: ergo hoc non est negandum de specie in intellectu. Immo patet per Philos. 2. de anim. tex. 12. & per Commentatorem ibid. com. 1a. Philosophus enim dicit, quod sensatio recipit formas in materia: & Commentator exponens dicit, quod eae formae sunt in sensu sensationis, & comprehensiones verae: sed re extra non; Coloratio enim in pariete non est comprehensio coloris, sed coloratio in sensu est comprehensio vitalis: ergo.

Dices, quod loquitur de visione, non de specie, quae est verior natura illa visione.

Contra. Ille videtur loqui de eadem forma comparata ad sensum, & ad rem extra. Si ergo forma aliqua comparata ad sensum, non esset vera sensatio, non distingueretur vniuersaliter inter speciem comparatam ad sensum, & ad modum, per quem in medio non est sensatio. In sensu autem est sensatio: Dicetur enim sibi, quod omnis forma comparata ad sensum non oportet. quod sit sensatio.

Confirmo, quia nihil aliud requiritur ad hoc, quod forma aliqua sit aliqua vera apprehensio, nisi quod per ipsam exhibeatur ob iectum in esse obiectiuo praesentialiter, quod est esse intelligibilo. Habere enim sic obiectum praesens est ip⸗ sum cognoscere, & e conuerso: sed species inquantum est similitudo rei, habet ex propria con ditione, quod exhibeat rem praesentem: ergo in acie cogitantis, non an esse reali: ergo in obiectiuo esse: ergo ex propria conditione habet, quod sit vera comprehensio.

Dices, quod quaelibet exhibitio, quae est praesentata penes iudicia, talis dicitur intellectio cō- tra iudicium, quo potentia dicitur iudicare dere cognita, nec est aliud, quam cognitio illa qua res iudicatur praesens in prospectu vnius. Omne ergo illud, quo res sic ponitur in prospectu mentis, est veri cognitio.

Dices, quod species non exhibet rem praesentem in prospectu: sed cognitioni actus tantum

Contra: Vbi est eadem ratio, ibi est idem illud, quod sequitur ex ratione illa: sed actus intelligendi habet, quod exhibeat rem praesentem in prospectu mentis, quia est vera similitudo rei. Si autem conuenit speciei, illa enim est rei similitudo, licet non ita clara: ergo illa species vere exhibet rem presentemi, ac per consequens est vera rei intellectio.

Tertia ratio est, quia quaero, ad quid ponitur species alia ab intellectione, aut vt impleat vitam obiecti in ratione terminantis; aut in rationi formalis principij elicitiui actus: sed nec sicnec sic: ergo. Maior patet ex opieionibus diuersis. Omnes enim opiniones solemnes ponunt speciem vel in pofitione termini vel actus. Ideo dicunt aliqui, quod in visione beatifica non requiritur species, quia ibi non terminatur actus ad speciem, sed ad essentiam diuinam immediateiaut ponitur in ratione principij elicitiui actus eum intellectu secundum alios. Minor patet primo, quod non requiritur inratione terminantis, quia actus, quo intelligo rosam, non terminatur ad speciem rosae, alias omnis intellectio, quae esset mediante specie, esset actus reflexus; ter- minaretur enim ad aliquid mediante intellectu: similiter non esset tunc notitia, nec scientia derebus, nec propositiones notificarentur immediate de rebus: immo haec propositio esset, plures triangulos habet tres, in quantum comparatur ad intellectum enunciantem, similiter sensus immediate terminatur ad res extra, nam immediate iudicat res, quae sunt extra, alias sensatio esset actus reflexus: ergo multo magis intellectus iudicat primo de rebus ipsis.

Confirmo, quia alias sequitur necessario error Auerro: de vnitate Intellectus, quia cum intelligo rosam simpliciter, non intelligo hanc, vel illam, secundum intellectum est ens simpliciter non particulatum: ergo actus erit ens simpliciter, non particulatus, quia obiectum ideo habet tale esse simpliciter, quia actus habet esse, simplieiter. Haec ratio magis concludit in proposito; quia si species rosae esset illud, quod immediateterminat actum intellectus: ergo species rosae est ens simpliciter non particulatum; ex quo sequitur, quod intellectus esset ens simpliciter non particulatus, & sic vnus in omnibus, nisi ponas, quod subest vnum numero particulatum, & non accidens eius, quod est falsum.

Item: intellectus intelligendo rosam, aut sistit in specie rosae, aut procedit vltra ex specie ad res, sed si primo modo, sequitur, quod intellectus nihil intelligit de rebus: si secundo modo, sequitur, quod omnis actus intellectus circa res est discur sus, quae ambo sunt falsa.

Secundo probo, quod non requiritur species in ratione elicientis actum vna cum intellectu, quia impossibilo est effectum excedere in perfectione causam suam aequiuocã: sed intellectio est perfectior ipsa specie: ergo impossib ile est, quod sit effectus aequiuocus ipsius speciei: sed non potest esse effectus vniuocus eius, cum sint alterius rationis, alias duo accidentia eiusdem speciei essent in eodem: ergo.

Dices, quod non est inconueniens, quod effectus excedat in perfectione causam suam partialem, & minus principalem: species autem respectu intellectionis est causa minus principalis, & partialis, quia concurrit ibi intellectus, vt causa magis principalis: ergo.

Contra. Actio simplex habet vnum principium quo, elicitiuum simpliciter: sed actio, qua producitur intellectio, est simplex illud: ergo non est ambo ista intellectus, & species.

Item: illa actio, pro quanto conuenit intellectui, aut est intellectus possibilis, & hoc est impos sibile, quia purum possibile in genere sensibilium, nullam habet actualitatem: inte llectus autem possibilis est huiusmodi, patet per Commentatorem. Si ab intellectu agente, non videtur, quod sit ibi species necessaria.

Praeterea: non videtur ratio, quare intellectus agens cum phantasmate non possit reducere intellectum possibilem ad actum respectu intellectionis, sicut respectu speciei, quam ponis in intelle ctu: non videtur enim, quod phantasma & intelle ctus agens simul habeant maiorem repugnantiam ad causalitatem intellectionis, quam speciei. Et con firmo hoc per Arist. qui dicit, quod sicut se habent senfibilia ad sensum, sic phantasmata ad intelle- ctum: sed secundum eum ibidem actio sensibilis est passio ipsius. Sonatio enim est auditio, coloratio visio, quare in intellectu prima impressio formae, & phantasmatis in intellectu, erit illa intellectio.

Ad hanc intentionem multum fouent auctoritates Commentatoris, & Aristotelis vbi dicit, anima est locus specierum, non tota, sed intellectus. Item ibidem: intelligere, est pati: illa non essent vera, si species esset aliud ab intellectione. Et in eodē dicit, quod anima est omnia per sensum, & omnia intelligibilia per intellectum, vt supra deductum est. & quod multum facit ad hoc est, quia Aristotel. non fuit tantum diminutus quod nullam mentionem faciat de ordine isto speciei ad intellectionem, secundum quod primo imprimitur species post intellectionem. Dices, quod immo, ille enim dicit, quod anima ante actum fit de potentia essentiali in potentia actuali: hoc autem non est nisi per speciem.

Dico, quod Arist. non intelligit ibi, quod intellectus fiat de potentiali essentiali in potentia actuali respectu actus, qui est simplex intellectio, consideratio per aliquod inhaerens intellectui: sed intelligit hoc tantum reipectu actus complexi, qui est considerare. Considerare enim proprie est vnum cum alio per intellectum componere, diuidere, & tunc ille vult, quod respectu talis actus complexi intellectus primo fiat de potentia essentiali in potentia actuali per aliud inhaerens intellectui. Jllud autem est habitus scientiae secum dum mentem suam. Item Comment. in quaestione illa, quam Philos. mouet. Vtrum videlicet intellectus intelligat se, sicut intelligit alia, hoc est per inten tionem abstractam a se, sicut abstrahit ab aliis, respondet, quod intellectus non est res extra in actu, quia illa est materialis, & ideo non est forma, quae sit comprehensio, forma vero in intellectu est illa comprehensio. Et ex hoc oritur illa famosa opinio, quod in separatis a materia idem est intellectus, & quod intelligitur; & illa intellectio non est aliud, quam res illa, vt est abstracta a materialitate in re extra est illa com prehensio, non autem in re extra, & hoc Commentator dicit expresse.

Item secundo pono dubia, & primum est, quia secundum hoc sequeretur, quod intellectus noster simul haberet intellectiones respectu eorum, quorum simul habet species, ex quo sequitur, quod plura simul intelligit, ac infinita.

Secundum dubium est de intellectu Angeli. Tenemus enim communiter, quod habet spe cies multas, siue sint acquisitae, siue infusae: ergo oportet quod respectu omnium illarum habeat actu intellectiones.

Ad primum respondeo: Propter istam primam rationem dicit quidam Doctor, quod species non remanent in intellectu, non remanente intellectione, & ideo in omni intellectione oportet secundum eum recurrere ad phantasmata, vt educat inde rei speciem, quam vult intelligere, & videtur illa esse opinio Auicen. sed licet ista possit dici satis pulchra probatio, non teneo tamen ad praesens viam illam: non enim video, quare debeat species auferri ab intellectu, quando actu non intelligit, cum in sensu remaneant species, quando actu non sentit.

Praeterea Arist. 3. de anima tex. 6. dicit, "quod intellectus est locus specierum: locus autem est conseruatio". Confirmo, quia alias separata anima oporteret quod non remanent species in instanti, nec haberet fantasma, vnde numeret: ergo nihil posset intelligere. Nisi dicatur, quod Deus infundit tunc nouas species numerabiles, quod non videtur bene rationabile.

Alij non habent pro inconuenienti, quod homo, seu Angelus omnia intelligat, quorum habet species, intelligit tantum omnia illa actu ita remisso, quod super illud non potest cadere reflexio, nec potest perpendere se intelligere, & haec videtur esse imaginatio similiter August. 14. de Trinit. cap. 1o. de intelligere addito, sicut experientia docet de recitante psalmum, & cogitante de aue volante. Jlle enim, ex quo recitat, actu intelligit, & tamen postea non icit se cogitasse. Ita & hoc dicunt isti, quod species remanentes in Intellectu non sunt aliud, quam actus ipsi remissi imperceptibiles ab intellectu. Ista via non placet mihi, ad praesens non curo improbare eam, & ideo pono solutionem aliam, quae est Commentatoris 3. de anima com. 18. licet enim in commento illo de vnitate intellectus di xit multa falsa, tamen aliqua vera dixit, quae sunt valde probabilia, & consona rationi. Dicit autem ibi inter alia, quod comprehensio, quae est intellectio consideratio illa habet duplex subiectum, potest ea intellectio dupliciter considerari, vel vt vnum de numero entium realium, vel vt ens vnum. Ad cuius euidentiam considerandum est, quod vt alias dixi, res posita in esse intellecto, & in prospectu mentis, non est res illa secundum esse reale, nec est species, nec actus, sed est res illa in alio esse, scilicet obiectiuo, & intentionali: tale autem esse intentionale habet duplex subiectum, sicut habet duplex esse, habet enim quoddam esse proprium formale, & hoc est esse intentionale, & hoc vocat Commentator esse verum. Habet etiam existentiam, & denotationem ab alio, & hoc est esse reale intellectionis, cuius esse deducitur ad esse intellectionis, & hoc vocat Commentator ens de intus est tantum: Rosa enim in esse obiectiuo non habet, quod sit de numero entium extra animam, nisi per intellectionem, Tunc dicit Commentator, quod subiectum istius esset vt ens extra animam, de numero entium est intellectio, quia si non esset realiter extra animam res intellecta, nullo modo ha beret tale esse intentionale: sed res in illud esse intentionale, quod est esse cognitum, in quantum habet esse intentionale. Quod enim esse eius proprium, in quantum est in intellectu, qnod idem est, quod esse verum reale esse, habet pro subiecto esse fantasiatum, siue cogitatum. Impo ssibile enim est, quod res ponatur in tali esse obiectiuo, quod est esse simpliciter, nisi in aliquo esse fantasiato, & ideo non pono in proposito mentis meae rosam simpliciter, nisi potestate, quia rosa simpliciter in intellectu, est quasi similitudo in hac rosa: vnde non intelligimus lineam simpliciter, nisi materiata pedali, vel ali. qua huiusmodi secundum Philosophum lib. de memoria, & reminiscentia. Consimiliter in hac rosa fantasiata, & imaginata intelligo rosam sim- pliciter, & hoc modo: & hinc est, quod dicie Commentator, quod intentio imaginata se habet ad intellectionem simpliciter, sicut superficies ad colorem, & forma ad subiectum, quia tale esse rei simpliciter de necessitate apprehenditur in aliquo esse eiusdem rei fantasiato. Vnde quando intellectus intelligit rosam, & ponit eam in prospectu suo de necessitate fantasiata, oportet, quod aliquam particularem rosam ponat in prospectu suo, in quo intellecta est, quod nuuquam aliquod intelligimus nisi eius particulare fantasiatum, & haec est ratio potissima, quare in omni intellectione oportet recurrere ad fantasiata.

Sic ergo ex his colligitur, quod res secundum esse intentionale, & apparens dependet realiter a duobus, & ab illa intellectione reali, a qua habet, quod sit esse distinctum de non ente, & ab ese rei fantasiato, in quo habet necessario fundare, in quantum suum esse esset esse iudicatumDeficiente ergo altero istorum puta intellectione reali, vel esse rei fantasiatae: in actu deficit; Necesse est res habere esse obiectiuum, & praesens in intellectu; & ideo res, vt sic, non potes habere esse intellectiuum quocumq; illorum deficiente proptet colligantiam necessariam harum intentionum, scilicet intellectionis intellectae, & imaginatae. Hinc est quod secundum viuam Com mentatoris, hic ego, & tu habemus eandem intellectionem, quantum ad idem, quod intellectio dicit realiter, non intelligimus autem ambo nunc eadem, quia phantasia tua est in actu per respectum alterius intentionis alterius rei, quam sit mea. Ad hoc enim, quod res sit intellecta eadem a duobus requiritur, quod capiatur idem esse intellectum in quolibet, & ita mea res capit esse intellectum, quia res illa in me capit imaginatum, a quo res dependet in esseintellectiuo; in re autem non capit illud esse intellectiuum, quia licet in te sit intellectio quo ad illud, quod intellectio importat realiter, ponitur in esse obiectiuo, quia illa non capit in te per tuam phantasiam esse phantasiatum: sed res alia, quam phantasmatis est. Nunc ad propositum, dubitatur, si actu homo intelligit omnia, quorum habet species? dico, quod non, quia adhuc, quod res intelligatur, requiritur vltra realitatem intellectionis, quod res ponatur in esse iudicato, & apparenti fundamento in esse rei phan tasiato cogitato, & quia plures res simul omnino possunt habere esse actu fundamentum, ideo licet actu sint plures intellectiones in intellectu, non tamen erunt plura intellecta per istas intellectiones: sed vnum tantum, quod capiet in phantamate esse phantasiatum.

Ex hoc patet quomodo in intellectu distinguitur actus primus, qui est species, ab actu secundo, quae est intellectio: non enim sunt duae realitates vt intellectus, sed eadem realitas dicitur species quoad realitatem praecise & a causa intellectionis, & ex hoc habet praecise quod sit actus primus: Eadem autem realitas, etiam vt connotat rem secundum esse obiectiuum apparens, dicitur intelligere; & quia potest realitas illa esse in intellectu absq; hoc, quod res per illam capiat esse obiectiuum, & praesens, pu- ea, s phantasia non sit in actu cirea rem illam: hinc est, quod species potest esse in intellectu absque intellectione, ex eadem apparet, quod potest esse in intellectu modo isto. Intellectus primo inducitur de potentia essentiali ad potentiam actualem; quia per acquisitionem illius intellectionis realis, quam nominat sequelam imollectionis: De potentia autem actuali exit ad actum, quando res per illam realitatem capit esse intellectum in prospectu mentis, ita quod nulla facta noua ratione in abstracto intellectionis, & eius realitate, eadem res, quae primo non habebai esse apparens in intellectu, post capit esse apparent, & hoc modo fit intellectus de non intelligente actu intelligens.

Sed contra, quia tunc non videtur, quod mutatio terminetur praecise ad esse intentionale.

Respondeo, dico, quod esse obiectiuum, & intellectiuum ipsius rei non est per se terminus dieuius realis mutationis, sed est causa benesequela termini realis mutationis: In proposito autem res potest habere tale esse reale in intellectu, vt sequela intellectionis, & esse eiusdem in phantasia. Ideo facta intellectione rosa in itellectu, quae idem est, quod species eius, & fcta phantasia in actu respectu eiusdem statim sequitur per modum sequelae necessariae esse intellectiuum, & obiectiuum ipsius rosae in intellectu. Sic ergo mutatio non est ad esso intentiotale in intellectu: sed sequitur ad illam intellectionem in actu phantasiae simul, vel ad alterum, fialterum prius fuit.

Ad secundum dubium dicit quidam Doctor, quod non cognoscit in actu omnia, quorum habet species: sed quando Angelus vult aliqua imtelligere de nouo, oportet, quod se conuertat ad rem extra, a qua habet abstrahere intentionem intellectam, & hoc potissime secundum eos, quia nihil potest agere in se, quia oportet agens, & patiens esse distincta loco, & subiecto.

Sed opinio ista nimis aufert ab intellectu Angeli, quia secundum eam rosa non existente in actu, non poterit intellectus Angeli intelligere illam rosam. Ideo alij dicunt, quod non habent species, sed habitum quendam latissimum continentem in virtute omnes intellectiones, & per eum, quando vult, reddunt se ad actum respectu cuiuscunque intellectionis.

Contra: quia habitus ille species est: est enim forma naturaliter repraesentans obiectum, nec videtur differre a specie, nisi repraesentatiuum latissimum a limitato, & determinato repraesentatiuo. Quod si dicatur, quod habitus non est forma repraesentatiua.

Contra. Quomodo ergo per ipsum reducitur obiectum ad esse intentionale & praesens? Propter quod concedunt aliqui, quod intellectus Angeli potest simul plura intelligere, & om nia quorum habet species, immo semper est in actu respectu eorum; non enim esse tale intentionale in intellectu Angeli habet fundari in esse imaginato, sicut dicebatur e intellectu hominis.

Praeter istas difficultates quae tactae sunt, sunt edam aliae, quae adducuntur a quodam Doctore moderno subtili; aliquae enim rationes procedunt vno praesupposito, soilicet, quod debet obiectum actu viae esse praesens intellectui in ratione obiecti prius, quam intelligat, & ex hoc statim apparet, quod in illo priori esset ponenda species in intellectu, videlicet ante actum, in quaobiectum actu vniuersale sit praesens, quia inse non potest esse praesens actu vniuersale. Primum autem conceditur ab omnibus, cum naturaliter obiectum praesentetur potentiae, quod efficiat actum. Hoc praesupposito declaratur mul tipliciter, quod oportet necessario praecedere in intellectu speciem intelligibilem ad praesentandum vniuersale ante actum intelligendi, & quod ad hoc nullo modo sufficit species existens in phantasmate.

Sed omnes rationes istae non probant aliud, nisi, quod oporteret ponere in intellectu realem similitudinem obiecti, aut naturaliter, antequam obiectum appareat, & capiat esse intentionale praesens intellectui, quod concedo. Nulla enim res potest apparere obiectiue intellectui, nisi ante fuerit in forma, specie, & similitudine ipsius rei, vt dicetur sequenti quaestione: sed species illa est ille actusmet. Nec oportet ponere vltra qualitatem aliquam, & speciem quia per illam obiectum caperet esse intentionale, & apparens, & per consequens obiectum caperet duplici modo esse intellectiuum in intellectu, quia non est aliud rem in te contr 2 istam oblectiue intellectui apparere. Ad formam ergo rationis concedo, quod oportet obiectum esse praesens intellectui, aut naturaliter, antequam intellectus sit in actu intellectiuo, & hoc est in specie, quae est ille actus.

Contra: Videris contradicere, quod idem non praecedit se: ergo non est actus ille; cum concedas, quod species ordine naturae prius est in intellectu, quam intellectus sit in actu.

Respondeo actus intelligendi nihil dicit reale absolutum vltra potentiam & speciem, siuesimilitudinem rei; tamen species non dicitur actus intelligendi, nisi vt connotat obiectum positiuum in esse praesentiali obiectiuo, & intentionali. Vnde si tollatur a qualitate illa quae ponitur intellectio, hoc, quod est habere rem praesentem in ratione apparentis, iam non dicitur intellectio, vt dicitur in quaestione sequenti; nam ponitur in tali esse obiectiuo per illam qualitatem, quae est rei similitudo, quae quidem qualitas in esse suo absoluto praecedit se ipsam, vt connotat rem positam in tali esse apparenti, & ideo hoc modo potest concedi, quod species praecedit actum, sed hoc magis apparebit in quaestione sequenti. Vel aliter posset responderi negando illud, quod praesupponit, quod obiectum capiat esse praesens intellectui in ratione apparens pro eodem instanti, quo est intellectus in actu intelligendi, quia intellectum intelligere actu non est aliud, quam ipsum habere rem sibi praesentem in ratione apparentis obiectiue, vt dictum est, & magis apparebit in sequenti quaestione.

Alias difficultates tangit Doctor ille aliter, & prima est, quia cum species in organo sit eiusdem rationis cum specie in medio, sequitur quod species in medio erit visio: ergo medium per eam erit formaliter videns.

Si dicas, quod est in sensu species alia, quae est alterius rationis a specie in medio, sit ibi etiam species eiusdem rationis aliqua cum illa, quae est in medio, ex hoc habetur propositum; quod licet qual itas illa, quae est visio, dicatur species, tamen in oculo est aliqua alia qualitas prior alterius rationis, quae, vt communiter dicitur, quod est species proprie dicta, differt a visione Si dicas, quod nulla species recipitur in oculo, quae sit eiusdem rationis in medio, quia subiectum vtrobique est alterius, & alterius rationis:

Contra dupliciter: primo, quia organum est similis dispositionis cum medio propter diafanei tatem & perspicuitatem, propter quam inest eis aptitudo ad recipiendam speciem. Secundo, quia alietas subiectorum non arguit diuersitatem formae, patet de albedine in ligno, & cigno.

Item ad conclusionem principalem arguit, quia in oculo caeco remanente sic mixto, vt prius, causatur species, quae in eodem passo ab eodem actiuo, sequitur eadem actio similiter in oculo dormientis, alias non excitaretur ab excellenti visibili. Et expressius patet idem de aure, non enim excitatur dormiens a sono excellenti, nisi quia prius causatur species aliqua in aure, & tamen in istis non est visio: ergo non ideo quia species valeant omnino separari:

Ad primum horum concesso, quod species esset in medio eiusdem rationis cum specie in oculo, siue in organo, quod dubium est, non tamen ex hoc species in medio est formaliter visio; ad visionem enim plura concurrunt, quam ad ratio nem speciei, licet visio nullam aliam qualitatem ab ea dicat aliam a specie. Sed de hoc magis in sequenti quaestione.

Ad secundum concesso antecedente, scilicet quod in oculo dormientis & causatur visio, & spe cies; non habet ex hoc, quod visio sit absolutum aliud a specie: sed sufficit, quod visio secundum rationem visionis connotet apparentiam obiectiuam rei, quam non connotaret species secundum rationem speciei; & quia talis apparentia obiectiua potest abesse manente specie; hinc est, quod licet eadem qualitas sit species, visio tamen potest manere quoad qualitatem absolutam, & non dici visio propter defectum connotati. Hoc est valde difficile, ideo declarabitur sequenti quaestione.

Per hoc autem posset responderi ad illud, quod obijcitur de anima separata, in qua manent species, & tamen non oportet, quod tunc actu intelligat omnia, quorum habet species: ergo non videtur, quod actus intelligendi, & species sint idem, cum possint separari: Haec autem requirunt prolixiorem declarationem, ideo moueo quaestionem secundam hanc, & quaero.

ARTJCVLVS JJ. Vtrum intellectio Angeli, siue nostra sit tanquam aliqua simpler qualitas in intellectu Angeli.

ET videtur quod sic, quia vnica simplex operatio non claudit in suo conceptu plura; sed intellectio est quaedam simplex operatios ergo.

In oppositum arguo, quia praesente visibili potentiae visiuae terminatur visio, & causatur visio quoad absolutum, quod terminabatur ad actionem eius, quia eadem est actio sensibilis, & sensatio 3. de anima: nam omnis qualitas absoluta, quae apta nata est esse a visihili in visum causatur in potentia visibili. praesente, cum sit agens naturale, & agat secundum totum conatum, & tamen non semper praesente visibili potentia visiua est in actu videndi, vt patet, quando imaginatio fuerit circa aliud fortiter attenta: ergo actus visionis aliquid aliud importat vltra quamcumque qualitatem absolutam datam.

Respondeo in ista quaestione primo ponam duaas propositiones intentas, & addam duas & eliciam ex illis alias duas, & tertio mouebo dubia aliqua, & soluam illa,

Prima Propositio est, quod intelligere in com muni formaliter non significat praesentialiter, & in recto aliquam determinatam naturam sed quicquid importat determinate haec est sensatio, & in obiecto praesentialiter ei, & in recto, non importat determinatam aliquam naturam: sed significat totum conceptum entis inde finite, & indeterminate: sed in obiecto importat certum connotatum determinatum, scilicet aliud, vt apparens illi, qui dicitur intelligere. Sic ergo intelligere formaliter non est aliud, quam illud s quo res pouitur in esse praesenti obie ctiue per modum apparentis,

In hac autem definitione aliud ponitur in recto, quod in recto ponitur de ipso intelligere scilicet hoc, quod dico illud a quod ponitur, & illud non dicit aliquid determinatum in quocunque praedicamento, siue in quacunq specie, sed dicit totum connotatum entis indefinite, & indeterminate: aliud autem ponitur etiam sensatio & in obiecto, scilicet hoc, quod dico aliquid positum in esse praesenti obiectiue, & hoc est aliud determinatum connotatum ab illa ratione indeterminate, a quo intelligere habet, quod sit conceptus determinatus. Et ideo quicquid sit illud, quo intellectus habet obiectum sibi praesens, vt apparens obiectiue, dicitur intellectio, Est ergo propositio prima, quod intelligereimportat determinatum aliud in obiecto videlicet hoc, quod obiectum praesens in rationeapparentis. Propositionem primam probo per duas rationes.

Prima ratio est ista, quia illud dicitur esse importatum determinatum per intelligere, quo posito in intellectu intellectus dicitur intelligere, & quo remoto, intellectus dicitur ignorare: sed posita re aliqua obiectiue praesente ipsi intellectui in esse apparenti, intellectus dicitur intelligere rem ipsam, de praeterita vero dicitur illam ignorare: ergo. Maior patet, quia vltima differentia conuertitur cum definito. Minor patet, quoniam si menti nihil appareat obiectiue, nullus dicitur intelligere aliud, immo esset in dispositione dormientis, cui vero aliquid apparet obiectiue, illud dicitur cognoscero, vnde si per picturam Caesar apparet parieti, Caesar vti que diceretur cognosci pariete: ergo non est de ratione comprehensionis in vniuersali plus, nisi habere aliquid praesens per modum apparentis.

Confirmo hoc, quia latere, & apparere sunt contraria: ergo rationes eorum sunt contrariae; Latere autem est formaliter ignorare, vnde ille ignorare dicitur, quem latet res ignota: ergo ap parere erit formaliter cognoscere: ergo cognitio includit apparentiam obiectiuam ipsius rei, vt illa posita sit cognitio, & de praeterita remoueatur.

Secunda ratio est ista, quoniam bonum hominis confistit in apprehensione vltimi finis, & in habitione ipsius. secundum August. Beatus est, qui habet quiequid vult, & nihil mali vult: sed finis vlrimus, in quo consistit ratio omnis boni, non aliter haberi potest, quam per modum apparentis obiectiue: non enim haberi potest formaliter in se, nec per hoc, quod habetur quaecunque qualitas in intellectu, diceretur haberi finis vltimus: ergo. Videtur ergo per necessitatem, quod ratio comprehensionis consistit in habitione rei per modum apparentis, vt illud, quo res habetur in esse tali, quicquid sit illud, dicatur vere proprijssime comprehensio.

Secunda propositio est, quod illa ratio indeterminata, quam importat intelligere in recto, coincidit in idem, cum ratione determinata, cui applicatur. Vnde quando qualitas in mente mea est illud, quo habetur res in esse apparenti, conceptus ille importatus per se coincidit in idem re, & ratione cum qualitate in mente mea.

Jdem dico de quacumque ratione determinata, cui applicetur ratio indeterminata, quam importat intellectio in communi, & ideo qualitas in mente mea est re, ratione formaliter intel lectio: et si nuda potentia intellectus nostri esserillud, quo haberetur res praesens in tali esse, potentia mea esset formaliter. & quidditatiueintellectio.

Tertia Propositio, quod si debeat esse intellectio in actu in rerum natura praeter obiectiuam praesentiam obiecti, oportet ponere aliud absolu tum determinatum in intellectu, quo habeatur talis praesentia obiectiua, quod quidem absolutum, quicquid sit, dicitur formaliter intellectio. in hoc, quod connotat huiusmodi prae senti am obiectiuam. Hanc Conclusionem probo primo, quoad primam partem, videlicet quod illud, quo habetur praesentia obiectiua obiectum, oportet esse absolutum; Omne enim, quod huiusmodi est, oportet quod sit realitas quaedam simillima ipsi rei, ex quo virtute eius res capit esse apparens. Vnde adeo oportet, quod sit simile tali rei, quod quodammodo sit res illa, vel eminenter, ficut dictum est de deitate in primo, vel fiene species rei est quodammodo illa res, sed nulla relatio potest esse illud, quo habetur res in esse apparenti. Secundam partem Conclusionis, quod illud oporteat esse rem aliquam determinatam probo per hoc, quod nihil indeterminatum potest esse in rerum natura.

Aduertendum est etiam, quod huiusmodi absolutum in communi non potest esse nuda potentia intellectus, tum quia tunc intellectus contiueret vniuoce infinitas perfectiones causarum. Esse enim, quod facit formaliter apparere flo- rem, quodammodo est flos, & ita quod faceret apparere omne intelligibile, esset quodammodo omne intelligibile: Tum quia intellectus per propriam rationem esset dictus beatus, & intellectus damnati haberet in se totam realitatem bea tificae vinonis, & qui haberet meliorem, & nobiliore in intellectum, nobiliori modo videret Deum in patria, & creatura videret Deum ex puris naturalibus: nec esset vt tabula rasa; nec esset intelligentia omnia in potentia, sed in actu, contra Philosophum. Tum quia praesentia obiecti est necessaria ad cognitionem saltem in fine: hoc ergo aut est propter aliud absolutum, quod causatur ab obiecto propositum, aut propter respectum intellectus ad obiectum, qui exigit obiectum inratione termini; sed hoc est impossibile, quia respectus non est nouus, nisi facto absoluto aliquo nouo: sed in obiecto nihil est absolutum, nec in potentia per te: ergo.

Et praeterea non posset esse alteratio a sentia. litate, & motus, contra Philosophum. Et si dicatur, quod Philosophus dicit, quod ad intelligere non est motus; hoc non valet, non enim negat Philosophus, quin vera actio posset ad intelligere terminari, nisi facta mutatione prius, sed vt dicit pro tanto, quia non acquiritur intelligere, nisi facta mutatione prius in altero, scilicet invirtute imaginatiua, sicut Commentator dicit ibi de imagine, quae sit in speculo ad corporis mutationem tantummodo; ergo vult habere quod ad intelligere non est mutatio primo.

Aduertendum est vlterius, quod illud absolutum additum potentiae non est qualitas alia ab ipsamet specie: sed est species illa, vt probatum est in quaestione praecedenti.

Secundo principaliter addo duas Conclusiones ad praedictas. Ad euidentiam autem conside randum est, quod ad intelligere in actu concurrunt illa, scilicet intellectus informatus rei subiectiue, & potentia obiecti in esse apparenti per similitudinem existentem in intellectu. Junc pono illam propositionem, quod ad intelligere con currit aliud formaliter, quod formaliter, & quidditatiue, & in recto est ipsum intelligere. Jllud autem est realis similitudo existens in intellectu: concurrit etiam aliud, in quo cosistit non formaliter, sed connotando, & illud est illa apparitio obiectiua, siue res sic apparens: & concurrit illa actualis formatio rei sic apparentis, quod est ipsum dicere, quod concurrit per modum primum, nunquam enim realis similitudo in intellectu dicitur formaliter intellectio, nisi prima sormatione obiecti in esse apparenti.

Est etiam aduertendum, quod realis similitudo in tali esse secundum duplicem rationem intelligitur, vno modo, vt per illam actiue formatur (Res enim in tali essle formatur per intellectum tali similitudine informatum, ) Alio modo, vt per illam res habeatur sic praesens in tali esse; aliud est enim rem facere apparentem, & aliud est rem habere potentialiter sic apparentem. Primum enim horum pertinet ad genus quoddam actionis, secundum vero non potest separari; vnde si res fieret in tali esse ab alio, quam ab intellectu informato rei similitudine, res illa haberetur praesens intellectui sic intor- mato & certe cum res non esset facta in tali esse ab intellectu sic informato; realis ergo similitudo, in quantum est illud, quo res actiue formatur in tali esse, sundat habitudinem quandam de genere actionis, videlicet actionem. intentionalem, quae est ipsum dicere: Vnde dicere non est aliquid aliud, quam rem in tali esse intentionali formare. Sed eadem realis similitudo, in quantum per illam habetur res in esse obiectiuo, non sundat habitudinem aliquam ad rem in tali esse; non enim habere rem praesentem, dicit respectum absolutum, sed tan tum terminat, siue est ipsi intellectui ratio terminandi similitudinem rei praesentis ad ipsum: ita quod relatio sit ex parte rei praesentis, quae apparet; ex alia vero parte non sit respectus aliquis, videlicet ex parte rei apparet, si idem se habeat praecise in ratione termini rei: ergo similitudo est illud, quo habetur res praesens intellectualitati, & formaliter. Vnde licet formare rem in tali esse, sit aliquid pertinens ad intellectionem; tamen non est formaliter ipsa intellectio; sed habere sic rem praesentem in ratione termini habitudinis praesentiae ad ipsam.

Secundam Conclusionem addo, quod scilicet realis similitudo sit formaliter pertinens ad intellectionem; tamen non est totalis ratio formalis intellectionis.

Ad habendum. n. rem praesentem in esse apparenti non sufficit rei similitudo; alias similitudo coloris in aere poneret rem in tali esse intentionali, & similiter species existens in memoria, & per consequens memoria habens speciem cognosceret, & ideo simul cum specie concurrit intellectus; vt sic intellectus informatus rei similitudine sit vnum principium, totalis causa apparentiae obiectiuae; & sic (loquendo in intellectu creato) intellectio formaliter, & in recto non sit aliud, quam intellectus cum similitudine rei, quantum apparet sibi res posita in esse apparenti, vnde connotat apparens, vt sibi apparet: quod quidem apparere, vt dictum est, ponit habitudinem ex parte apparentis, non autem ex parte eius, cui apparet. hinc est, quod licet realis similitudo sit in medio, & forte eiusdem rationis, quae in oculo; non tamen medium intelligit per illam, nec cognoscit. Ex hoc etiam apparet, quod intellectio nullam includit, vt sit, habitudinem ad obiectum per hoc, quod habet obiectum praesens: sed terminat e conuerso habitudinem obiecti ad ipsum, & connotat ipsum in ratione termini.

Haec conclusio potest probari per Commentatorem 3. de ani. com. 18. vbi dicit, quod intellectus in actu cum potentia ex intuitione intellecta, idest ex rei similitudine tanquam ex forma, & intellectu materiali, tanquam ex materia, & resultat vnum ex his oppositum, sicut ex materia, & forma: ergo videtur, quod intelligere, quod intelligit Commentator per hoc, quod sit intellectus in actu, sit realitas concludens illa duo.

Ex his infero duas Conclusiones. Prima est, quod intelligere in intellectu creato non est idem, quod rei similitudine informari, vt intellectus dicatur formaliter intelligens per hoc, quod est rei similitudine informata, vt dicit opinio quaedam, & hoc potest ex praecedentibus appa- rere, & in speciali: tum quia, illud, quod in formali ratione sua includit est tam formale, quam materiale tanquam compositum ex ipsis; cuius ratio non consistit in pati, vel in formari, tum quia per hoc solum, quod intellectus est informatus similitudine rei, non habetur cognitio, nisi vlterius res per talem similitudinem formetur in esse apparenti: potest enim rei similitudo haberi in intellectu, & tamen res non ponitur in esse apparenti, vt tangit argumentum principale, & apparebit infra magis.

Secunda Conclusio est, quod intelligere nonconsistit formaliter in hoc, per intellectum etiam informatum per rei similitudinem, idolum, & imaginem rei formaliter; licet enim hoc sit primum ad intelligere, non tamen formaliter est intelligere, sed magis est dicere, vt superius dictum est. Et licet Philosophus dicat, intelligere esse actionem immanentem, aequiuoce accipit actionem, vt patet per Commentatorem ibid. & 9. metaph. com. 18. vbi dicit: Omnia quae non habent factum aliud, sed finis corum etiam actio; actiones sunt in ipsis, vt videre in visu, & vita in anima, & forma in eo, in quo est: ergo intelligere non est magis agere, quam sit vita, vel forma.

Tertio principaliter moueo dubia, & primum est, quia ex secunda Conclusione addita videtur haberi, quod intelligere non sit ad vnum simplex, quia dicitur, quod intelligere claudit in sua ratio ne speciem, & intellectum.

Secundum dubium est, quia dicitur, quod per intellectum cum specie obiectum ponitur in esse apparenti, absque hoc, quod fiat realis quantitas alia ab illa specie praeexistente: Jmpossibileest enim dare actionem intentionalem, quin detur aliqua productio realis: sed (secundum dicta) obiectum ponitur in esse apparenti actione sola intentionali, nulla praeuia actione reali alicuius qualitatis, cuius productio est sensatio, productio rei in esse intentionali: ergo.

Tertium dubium est in hoc, quod intelligere connotat apparitionem obiectiuam: Jmpossibile est enim, quod ex absoluto, & respectu fiat per se vnum: sed talis apparitio est relatio: ergo ex illa, & specie non fit vnum per se. Minor patet, quia apparitio rei non videtur aliud, quam rei attingentia: attingencia autem videtur relatio esse.

Quartum dubium est: quia videtur supponi ex dictis, quod apparentia obiectiua potest separari manente absoluto, quod pertinet ad realitatem. Impossibile est, quod alias fiat de non intelligente intelligens, nulla mutatione facta in aliquo: sed per te quis habens penes se similitudines obiectorum fit de non intelligente intelligens, per hoc solum, quod res apparent, quarum prius habent similitudines: nulla autem sic fit mutatio in obiecto: ergo oportet, quod mutatio fiat in aliquo ex parte intellectus, puta in absoluto intel lectionis: ergo impossibile est, quod manente tota realitate actus, per ipsum cognitum res appareat nunc, & in alio nunc non appareat.

Ad ista dubia respondetur. Ad primum dico, quod intellectio pro tanto dicitur operatio simplex, in quantum illud, quod est de ea per modum formae, est aliud simplex, idest, similitudo rei, quae a Commentatore dicitur intentio intellecta. Intelligere enim includit intellectum materialem, quasi materiam; & illam speciem, quae est intentio intellecta, quasi sormam secundum Commentatorem, vt dictum est supra. Vnde sic se habere videntur intellectus in actu, & intelligere, ficut album, & albere.

Ad secundum dico, quod est valde difficile-, Vtrum apparentia obiectiua possit fieri sine acquifitione alicuius realis in obiecto, vel in potentia.

Respondeo pro nunc, quod praesentia obiectina rei, quamuis sit pure intentionalis, potest ab absoluto intellectionis separari, & eo manentemutato de nouo poni, & haberi, Hoc probo multipliciter, Primo quia de facto separantur in visione, vt probat argumentum principale, tamen ad formationem intentionalis obiecti concurrit in esse apparenti non solum species, sed intellectus, secundum illud Augustini, quod tanta est vis animae, quod introrsus tanquam in regimine natarae in corpore imagines corporum repraesen tat, cum voluerit, & capit fructus interius ipsa de se ipfa. Ex quo patet, quod res in esse apparenti, & formato habet hunc modum intentionalem ex natura ipsius animae, & ideo actio huius intentionis, qua res ponitur in tali esse in potentia ipsius voluntatis, non est quantum ad totalem suspensiobem, sed quantum ad alterationem, secundum eundem dicentem, quod non potest acies simul omnia, quae memoria tenet, vnico aspectu continere, sed alternatur vicissim. Formatio autem rei in esse apparenti non est aliud, quam intuitus cogitantis, immo quod huiusmodi intuitus, & conspecies possunt separari ab intellectu similitudine informato. Hinc est, quod August. dicit frequenter, quod voluntas copulat aciem cogitantis cum prole, idest cum obiecto formato ergo illud, quod supponitur, quod actio intentiomlis non est fine productione alicuius nouae qualitatis, non videtur esse verum: & probo ex Commen. dicente, quod sensus, & intellectus sunt virtutes receptiuae, & sunt virtutes actiuae; recipiunt enim formas, & rerum similitudines, & iudicant secundum eas: & subdit: quod recipere non est ludicare; agunt ergo fecundum iudicium, & patiuntur secundum iudicatorum receptionem. Haec ille.

Ex his arguo ad propositum. Hic enim nonpotest poui aliquod reale impressum intellectui; tum quia intellectus recipiet illud, & sic iudican do patietur; tum etiam quia illud reale esset simi litudo aliqua rei, & tunc essent duae fimilitudines eiusdem rei in intellectu.

Confirmo hoc in speciali, & multum pondero rationem illam, qua multa capiunt esse iudicatum in intellectu, quae nullam habent similitudinem propriam, sicut relationes, priuationes, & negationes: Vnde talia non mouent per se ipsa ad intellectionem sui, saltem negationes, & priua tiones secundum omnes, & tamen talia capiunt ese iudicatum ab intellectu: ergo agere secundum iudicium, & iudicare, non est rei similitudinem agere: restat ergo quod sit rem in esse appatenti ponere; & ideo iudicium nihil addit ad rei smilitudinem, quae est intellectio: Nihil (dico) reale, sed tantum intentionale: non est enim aliud iudicare de re, quam rem in esse apparenti formare, siue, illam in tali esse habere, ergo productio speciei in intellectu non est rei formatio in esse iudicato, ergo non est impossibile ea separari.

Et confirmo hoc: quia habens similitudinem lucis cognoscit tenebram in alio nunc, vel iudicat de tenebratergo manente eadem similitudine facta est mutatio in esse cognito, & iudicato ip⸗ sius tenebrae. Nisi dicatur, quod tenebra habet pro priam similitudinē, in qua facta est mutatio, quod videtur absurdum, quia tunc aliqua qualitas imi taretur ipsum, vel mensuraretur per ipsum: vt ha bet rationē fortissimam, & innuit Commentator vbi supra, quod iudicium non addit ad rei similitudinem qualitatem aliquam realem, sed tantum intentionalem actionem.

Per hoc patet responsio ad secundum dubium; cum enim dicitur, quod de non intelligere nullus potest fieri intelligens sine reali mutatione concedo quantum ad actum primum, quia est acquisitio speciei, non quantum ad actum secundum, qui est

considerare, fiue iudicare: imo intellectus de otio potest exire ad actuale iudicium sine reali mutatione, & ideo intellectus habita specie non est semper in potentia, sicut erat ante intelligere, & considerare, vt Philosophus dicit.

Ad tertium dubium patet ex dictis supra, quo niam habere obiectum apparens non est aliqua habitudo. Ad argumentum in oppositum patet in corpore quaestionis, & in solutione primi Dubij.

ARTJCVLVS III. Vtrum aliqua intellectio angeli fit eadem cum subiecto ipsius Angeli.

AD tertiam quaestionem: Vtrum aliqua intellectio in intellectu Angeli sit eadem subiectiue ipsius Angeli, & respondeo: Quaedam est intellectio Angeli, quae est respectu sui, quaedam vero respectu aliorum a se, quae quidem intellectio aliorum a se sit aliquo modo alia ab essentia Angeli. Videtur de hoc esse concordia inter aliquos Philosophos, & Theologos. Expressa enim intentio Philosophi, & Commentatoris fuisse videtur, quod intellectio Angeli, qua intelligit alia a se, aliquo modo differat a substantia ipsius An geli, & hoc concedunt in omni natura intellectua li. Circa primum hoc probatum est in hoc secun do in tractatu Angelorum, & similiter in principio huius secundi in prima distinctione, sed deintellectione, qua Angelus intelligit se ipsum, est controuersia apud Philosophum, & Theologum. Posuit enim Philosophus, & Commentator, quod intellectio Angeli respectu sui est ipsamet substan tia Angeli, vt patet per expressas auctoritates eo rum, quas vbi supra. Theologus autem videtur tenere oppositum: nec videtur sic faciliter posse opi nio Philosophi improbari: nec etiam propter hoc Angelus adaequaret perfectionem diuinam, esset. n. intelligere subsistens sui ipsius, Deus autem tantum est pure intelligere subsistens omnium rerum. Nec pro pter hoc Angelus esset purum intelligere, imo esset potentia in eo, quod recipit intellectionem aliorum. nec beatificaretur Angelus per propriam essentiam, quia intellectio respectu sui non est beatifica, sed respectu Dei, illa autem non ponitur cadem fibi. Non uidetur ergo magnum inconueniens, quod substantia ipsius Angeli sit illud, quod habet Angelus sibi ipsi praesens obiectiue, vt ficut species rosae in intellectu meo, est illud, quo rosa habetur obiectiue praesens, & ex hoc ip sa est intellectio formaliter: sic in proposito de es sentia ipsius Angeli. Probatum est enim supra, quod omne illud, quod res ponitur in esso apparenti obiectiue, est se ipsa primo formaliter intellectioae & non per additum, quod sic species rosae simul cum intellectu est illud, quo rosa habetur in prospectu: quia substantia Angeli simul cum intellectu Angeli non poterit esse illud tale, quo ponatur Angelus in prospectu: vel ergo opor ter dicere, quod quatumcunque res sit praesens, necessario oporteret ponere vltra hanc similitudinem eius in intellectu, quia forte intellecus non posset formare rem in esse apparenti, nisi in formatus similitudine, quod videtur vtique esse tenendum; vel oportet di cere, quod intellectus Angeli praesente sua essentia concurrente cum intellectu in ratione vnius principij nullo alio addito posset se ipsum formare in esse apparenti, quod non videtur esse ita concorditer dictum ijs, quae dicta sunt in quaestionepraecedenti, quicquid tamen sit dicendum circa hoc non assero; de intentione tamen Philosophi, & Commentatoris fuit, quod essentia Angeli est intellectus sui ipsius subsistens nullo addito. Sed quid Theologice sit tenendum, & vtrum ex his, quae tenemus fide, possit argui contrapositionem Philosophi efficaciter, non curo modo.