Quaestio 1

ARTJCVLVS I. Quinam homines fuissent generati in statu innocentiae.

DE primo dicunt quidam quod soli praedestinati, & qui saluabuntur, fuissent generati: ratio est, quia diuina praedestinatio non potest minui, & quos ab aeterno praedestinauit fuissent nati ad gloriam praedestinatam; alias fuisset diminura ea praedestinatio: reprobi vero non fuissent nati, eo quod peccatum non fuisset. Sed contra hoc est, quia tunc impossibile esset, quod aliquis saluaretur, qui natus est ex parentibus damnatis, per te enim non fuissent parentes: ergo nec ille fuisset natus: Tunc vltra: ergo non omnes saluati, & praedestinati fuissent nati. Confirmatur, quia vbi est materia alia, & aliud agens, non videtur esse idem effectus, alietas enim materiae, & agentis sufficit ad alietatem effectus, sed quicunque est hodie saluatus, natus ex paren tibus damnatis fuisset natus ex parentibus alijs, quia damnati non fuissent nati, ergo quilibet ta lis habuisset parentes alios: ergo aliam materiam, & aliud agens. & per consequens alius esset quili bet talis, quam ipse qui nunc est.

Dicetur quod ad hoc, vt effectus sit idem non oportet semper agens esse idem quia quodcunque agens applicatum eidem passo potest vnum numero inducere, & ideo ex alio, & alio parente non est inconueniens idem numero generari. Sed haec opinio non videtur esse vera, quod scilicet idem homo possit a diuersis parentibus generari. & si dicatur, quod nihil distinguitur per agens, dico, quod verum est formaliter, tamen efficaciter, & originaliter facit, quod illud seipso, formaliter tamen efficeretur, & originaliter, quod illud se ipso formaliter distinguatur, & praeterea ibi fuisset materia alia, quia tunc materia seminis fuisset lignum, nunc autem est ad alimentum, etiam alterius matris est aliud & aliud menstruum, quae sunt alia, forma autem alia est propter materiam. Qui tamen vellent hanc opinionem sustinere, dicerent, quod non esset idem homo quantum ad cor pus, licet esset idem, quantum ad animam, licet enim forma sit complementum, & perfectio materiae, tamen, quia non est ita de anima, illa enim non educitur de potentia materiae, sed creatur; ideo indifferenter potest vniri alteri corpori.

Quicquid sit de hoc, dico, quod non oportet intrare in tantam dimcultatem. Dico enim, quod non oportuisset, quod aliquis saluandus nunc fuisset natus, & ad illud de praescientia; Respondi in primo, quomodo illa abstrahit a potentiali- tate, & futuritione. Ideo Diuina praedestinatio est tantum simplex intuitus, & ideo non respicit istos, qui nunc sunt, scilicet talem futuritionem temporis determinati.

ARTJCVLVS JJ. Quales homines generati fuissent in statu innocentiae quantum ad sexum.

SEcundo est videndum quales fuissent generati homines quantum ad sexum: Respondetur, quod aequales fuissent in numero viri, & mulieres quia omnes vacassent generationi. Sed hic est du bium, quia secundum Aristotelem de animalibus mulier est masculus occasionatus, nam mulier secundum eum generatur ex frigiditate virili seminis, & imperfecta eius digestione, vnde ex hoc videtur, quod natura non intendit mulierem nisi per accidens, sed in statu innocentiae fuisset perfecta digestio in semine, & caliditas proportionata, ideo videtur, quod semper fuisset masculus generatus. Dico ad hoc, quod, etsi mulier dicatur masculus occasionatus, non tamen intenditur a natura simpliciter per accidens, & hoc quia facit ad bonum vniuersi. Sciendum tamen quod aliquod potest esse per se intentum a particulari agente, & tamen per accidens erit intentum ab agente vniuersali; & ego dico tunc, quod quia agens particulare, quantum est ex se, semper agit, quantum potest, & ideo inducit effectum sub maiori perfectione, qua potest: ideo respectu istius agentis particularis generantis mulier est intenta per accidens, & ob hoc est masculus occasionatus: sed quia agens vniuersale non semper agit quantum potest, & perfectiori modo, quomodo potest cum agat propter bonum vniuersi, & totius speciei: & quaedam imperfecta sunt necessaria ad vniuersum: ideo cum mulier sit necessaria propter bonum speciei, licet non sit necessaria propter bonum huius indiuidui, & agentis particularis; hinc est, quod mulier est per se intenta ab agente vniuersali. Sed dubium est, quae esset causa in semine, quod ex ipso generaretur mulier, cum ibi sit digestio perfecta, & caliditas & digestio proportionata. Dicunt aliqui, quod cau sa fuisset non ex parte seminis, sed fortis imaginationis generantis.

Alij vero dicunt, quod quandoque generatio mulieris est causa extrinseca non tantum ex defectu seminis, & tamen illa extrinseca est proprietas quorumdam ventorum qui quando flant disponunt semen ad generationem mulieris. Sed haec causa non videtur ad propositum, quia forte in Paradiso non fuissent tales venti. Videtur mihi, quod causa esset reducenda ad diuinam prouidentiam, quae nunc statuisset generari masculum, nunc feminam, sicut sciebat necessarium esse ad continuationem hominum. Vel dico, quod aliquo modo potuisset reduci in causam vniuersalem; sunt enim in matrice mulieris diuise cellulae, & in dextera, & sinistra; quando autem semen cecidit in partem dexteram, in illa cel lula generatur vir, quando vero in sinistram generatur mulier: & secundum hoc potest dici, quod vir generans in statu illo fuisset plenus scientia, & idcirco potuisset se taliter disponere, quod semen cecidisset nunc ad vnum locum, nunc ad alium, secundum quod visum ei fuisset expedire nunc generatio viri nunc mulieris. Sed nunquid fuissent omnes generati in statura & magnitudine per secta? sicut fuit Adam creatus? Respondeo dico, quod non: natura enim procedit de imperfecto ad perfectum: nec apparet necessitas, quare oportuerit homines procreari sic perfectos in quantitate, & alijs membris corporis, & ideo non oportet ibi ponere diuinum miraculum; sed puto, quod Deus ibi permisit naturalia secundum modum suum.

Sed nunquid fuisset dolor in partu? posset dici vno modo quantum ad naturalia principia ibi fuisset necessario dolor, licet supernaturaliter diuina actione poterat non esse dolor, tum quia scriptura videtur dolorem illum attribuere peccato, vt sit paena peccati, iuxta illud, quod dixit Dominus mulieri post peccatum. In dolore paries filios, ac per hoc non videtur esse dolor ille naturalis nisi naturae lapsae. Ideo potest dici aliter, quod tunc nullus dolor fuisset; & hoc ideo, quia per donum Dei speciale potentia motiua totaliter fuisset in potestate mulieris, quae nunc quia non est in potestate, causat dolorem. Vnde sciendum est, quod vt dicitur, quod sunt aliqui homines qui habent virtutes motiuas speciali mo do in sui potestate, vt patet de quibusdam monentibus aures, & alia membra, & partes, quae communiter in alijs sunt immobiles, & sic potest dici, quod secundum conditionem illius status fuisset in potestate mulieris dilatare partes illas per quas egreditur faetus, adeo quod ibi nullus fuisset dolor, quia nulla fuisset vioientia. Sed nunquid fuisseut generati homines in membris debilibus ita, quod non potuissent ire in principio sicut nec modo: & de imaginatione, vtrum fuisset eo modo quo nunc apparet in nobis, quando sumus pueri. Respondeo dico, quod sic, ita enim habuissent membra fluida, sicut modo: quia ita habuissent complexionem humidam humoribus abundantem sicut nunc: & sic oportuisset prius digeri humores illos, quae digestio causa est solidationis membrorum. Sed de actu intellectus nunquid statim habuissent notitiam intellectualem? Respondeo cum Magistro, quod non oportet: anima enim tunc elicuisset suas operationes per corpus, sicut & modo fecit, & per consequens vim in organo corporali, quo vtitur anima in intelligendo, puta in cerebro; non fuisset superfluitas humoris, & humiditatis, sicut est modo in pue ris: propter quod species existentes in cerebro non fuis sent ad motum, & fuissent organa alia interiora ita impedita ex hoc, quod phantasma non potuisset exire in actum ordinate, sicut modo apparet in pue ris, & ebriosis. Propterea quod sunt vapores ibi multiplicati perturbantes cerebrum, in pueris quidem propter superfluitatem humorum, & eorum cruditatem, siue indigestionem: in ebriosis propter superfluitatem vini, vel potus, vel alterius, quia(inquã) conditio haec fuisset in pueris tunc sicut nunc, ideo actus imaginationis fuisset in eis im peditus tunc, sicut nunc, & per consequens non habuissent notitiam intellectiuam; smo nec puram phantasiam, sed processu temporis humores fuissent paulatim digesti, & phantasia ad perfectam dispositionem reducta priusquam intellectualem notitiam habuissent: Sed nunquid fuissent omnes generati in gratia? Respondeo hic sunt duo quae sunt certa, & vnum, quod est dubium. Certum est vnum quod pater non generasset filium in gratia illam gratiam in filio generando, vel transfundendo, & de hoc idem de iustitia originali, illa enim fuissent immediate a Deo, & hoc ex generali influentia Dei, quae tunc fuisset a Deo volita, & instituta tunc, sicut nunc generato corpo re & disposito vltimate Deus absq. speciali influem tia, sed per generalem solam infundit animam. Sic etiam tunc generato homine ex anima, & corpore sta stim Deus astitisset ad infundendum originalem iustitiam, & gratiam. Et ideo secundo certum es, quod ab instanti generationis omnes habuissent gratiam, & originalem iust itiam a Deo sibi datam. Originalem autem iustitiam ego voco subiectionem virium inferiorum totalem ad superiores, & superiorum ad Deum. Jllud autem, quod est dubium, est, vtrum Deus dedisset eis gra tiam gratum facientem, vel fuisset gratia gratis data, & dicunt quidam, quod sic: quoniam sicut primus homo demeruit omnibus, vt haberent peccatum originale, sic meruisset omnibus, vt haberent gratiam gratum facientem: sicut nunc omnes sumus filij naturae, sic tunc omnes fuissent filij gratiae.

Alij dicunt oppositum, & ratio est, quia homo se disposuisset ad habendum eam, & hoc, quia gloriosius est illud, quod datur cum meritis.

Alij dicunt, quod est in nobis nunc quoad ali quid, sicut ante originalis iustitia data fuit Adam pro tota eius posteritate, carentia vero istius cum debito habendi est hodie in paruulis originale peccatum: illa autem carentia non tollitur nisi per habitum oppositum, vel per aliud continens aliquo modo illud virtualiter: gratia autem quantum adhoc, quod est coniungere tan tum, immediate est donum perfectius, & excellentius iustitia originali, & ideo quantum adhoc supplet, qd faciebat originalis iustitia perfectius quam illa iustitia. & ideo carentia originalis iustitiae tollitur per hoc donum gratiae, vt iam non sit amplius debitor iustitiae originalis ille, cui confertur gratia. In statu ergo innocentiae dicitur, quod potuit esse originalis iustitia seu gratia, quia quantum ad illum statum originalis iustitia erat prius: e conuerso autem, qui habuissent gratiam, sine originali non fuissent in statu perfecto innocentiae, quia originalis iustitia constituebat in ta li statu essentialiter. Quid autem dicendum sit de istis opinionibus? Nunc ad propositum, vtrum generati fuissent per commixtionem sexuum dico, quod sic, quia non apparet alius modus generationis naturalis, & credendum est, quod quoad talia Deus permiserit illam naturam in suo ordine naturali. Sed dubium est contra hoc illud, quod inductum est ad principale de amissione virginitatis, & de absortione rationis.

Ad ista respondeo, quod in actu illo generationis quaedam sunt actu talia, quae induunt ra- tionem indecentiae, & turpitudinis oppositam pulchritudini, & munditiae virginitatis, cuius sunt ex parte appetitus improbabilis, & inordinatus motus, ex parte autem voluntatis intima absortio, quae ibi profundius absorbetur, aliud est ibi videlicet delectatio, quae sequitur emissionem seminis. Jllud vltimum putandum est, quod fuisset in summo in statu illo propter necessitatem naturae, & complexionis, quae tunc fuisset permaxima; sed alia puta inordinatus motus, & libido, & absortio rationis ibi non fuissent propter intimam subiectionem virium inferiorum rationi, & rationis ipsi Deo, & illa praecise sunt, quae frangunt virginitatem, vt virtus est. Nam etsi virginitas, si claustrorum fractio a materiale, tamen immoderata libido, & subuersio rationis sunt ibi formalia: Vnde, secundum Augustinum Virgo oppressa per violentiam non perdit virginitatem: licet ergo ibi fuisset virginitatis amissio quoad materiale, quod est claustrorum fractio non fuisset tamen ibi, quoad formale, vt opponit decentiae, & pulchritudini virtutis. Sed nunquid potuisset ibi esse semen? videtur enim quod non, quia semen est superfluum alimenti, ibi autem alimentum non fuisset superfluum, non enim fuisset ibi gulae inordinatio, sicut nunc est. Respondeo: semen est de superfluum alimenti in or dine ad indiuiduum, cuius est, non autem in ordi ne ad speciem; nam natura intendit per se semen illud propter multitudinem speciei, licet non egeat eo indiuiduum, in quo est: quia homo in sta tu illo fuisset praeditus ratione, & si non sumpsisset cibum quantum suffecisset ad eius nutrimentum & seminis geuerationem, quantum necessarium fuisset ad generationem prolis tamen nulla ibi fuisset superfluitas vbi totum necessarium fuisset, & si non respectu indiuidui tamen respectu, speciei.