Quaestio 2

ARTJCVLVS VNJCVS. Vtrum praedictus Decalogus praeceptorum sit de iure naturae.

VIDETVR, quod non, quia Deus non potest dispensare in ijs, quae sunt de iure naturae: modo Deus potest dispensare in praeceptis secundae tabulae, vt patet in multis locis sacrae Scripturae.

Contra, quia communia sunt apud omnes, quod proprium est iuris naturalis.

Respondetur, punctus Quaestionis est, quia aliqui dicunt, quod duo prima praecepta primae tabulae sunt de iure naturae, quia sunt conclusiones istius principij, Deus est super omnia adorandus: sed de tertio non apparet, quod sit de iure naturae, quia non tenemur Sabbatum custodire, nisi Deus praeciperet, vnde nec diem Sabbati de iure naturae sabbatizare, vt patet. quia non obseruamus istam diem, nec aliquam aliam in hebdomada, vel in anno, quia nec hunc, nec illum determinate: ergo nullum.

Illa secundae tabulae etiam non sunt de iure naturae, quia nec sunt principia iuris naturalis, nec conclusiones immediate deductae ex principijs, quia talia vera, & necessaria sunt ex terminis, & per consequens Deus non potest in talibus dispensare. Et confirmatur, quia illa sunt de iure naturae, quae oblata cuicunque voluntati vult illa statim ex terminis & necessario, & per consequens voluntas diuina necessario vellet talia, & sic necessario vellet aliquod creatum, nec esset prima regula, si talibus regularetur, cum dicunt isti, quod multum sunt consona iuri naturali, sed est de praeceptis cuiuslibet legis. Alij aliter dicunt, quod illa decem praecepta sunt conclusiones iuris naturalis.

Prima Conclusio, quod praecepta septem secundae tabulae, & tertium primae tabulae non est de iure naturae, sicut sunt duo prima: & hoc probo maxime quantum ad secundae tabulae: Quia illud, quod nominatum statim habet malitiam inuolutam, videtur esse de iure naturae: sed sic est de ijs, quae prohibentur per illa decem praecepta; vnde moechari, & adulterium, & homicidium, ista non sunt statim cum malitia inuoluta, vt patet per Philosophum 2. Ethic. similiter non obedire parentibus, ex terminis apparet malum, & sic de alijs, vt patet inducendo.

Secundo, quia 5. Ethic. distinguit Philosophus inter ius naturale & politicum, vel ciuile; quia ius naturale est, quod est idem apud omnes, non enim consistit in videri, vel non videri, & vocatur in proposito Jus naturale, Jus gentium, quod est de dictamine rationis: sed praedicta peccata sunt eadem apud omnes, nec est aliqua lex, quin reprobet, & prohi- beat homicidium tãquam malum, & sic de alijs. & si dicas, quod aliqua istorum sunt ex nimia malitia, sicut sunt peccata spiritualia, negantur ab aliquibus ex malitia.

Tertio argumentor a minori, quod vnum notum est apud multos, & minus videtur de iure naturae: non adorabis Deum alienum, vel: non assumes nomen Dei tui in vanum, quae alii reputant de iure naturae magis, quam istud: non occides, cuius ratio est, quia proximus est nobis magis notus, quam Deus, vel vnitas Dei. Vnde beatus loannes dicit: Qui non diligit fratrem suum, quem videt, quomodo Deum, quem non videt potest diligere: Et iam: non occides, magis videtur esse de iure naturae, quam duo illa post praecepta, quae sunt minus nota nobls, vel secundum te simpliciter magis nota.

Quarto, quia Deus non potest dispensare in illis septem praeceptis, inquantum praecepta sunt: si enim accipiamus materialiter, vt homicidium pro priuatione vitae facta violenter, & adulterium pro cognitione mulieris alteri nuptae; vel absolute, si non sunt praecepta sub ista ratione, quia tunc iudex occidens latronem faceret contra praeceptum illud: non occides. Si autem accipiatur formaliter, tunc sunt indispensabilia, vt homicidium sit priuatio facta a persona singulari auctoritate propria, non auctoritate eius qui potest: tunc enim Deus non potest dispensare; quia si praecipit fieri homicidium, & occidi aliquem, tunc ille, qui occidit, facit hoc auctoritate Dei, qui est dominus vitae & mortis. & tunc non facit contra illud praeceptum, & non est proprie dispensatio, quia nunquam fuit datum con tra occisionem proximi isto modo intelligendo: sed est interpretatio praecepti in tali casu, quantum ad sanctificationem, & obseruationem sabbati, quod ibi ponitur septimus dies, ceremoniale est, vnde nec nos obseruamus modo aliam diem, sed tamen de iure naturae est, quod aliquo tempore, vel aliqua hora vacandum est ab opere seruili, vt vacemus Deo, & hoc patet, quia tam sum obligatus Deo, quam mihi: Sed ius naturae, & ratio dictat, quod pro aliquo tempore debeo vacare mihi, & procurare salutem meam, & necessarium mihi: ergo & Deo debeo vacare, recognoscendo eius beneficia. Nec valet ista argumentatio ex deductis ista dies est de iure naturae, vt appropriatur diuino cultui, sicut de iure naturae est sacrificare Deo; sed vtrum bouem, vel ouem, hoc est in dispositione offerentis, vel iuris politici.

Secunda Propositio, quod praedicta praecepta decalogi non sunt de iure naturae, vt conclusiones, sed vt principia. Vbi sciendum, quod licet aliquae propositiones possint probari, & deduci ex principiis, non tamen propterea sunt solum conclusiones, imo dicuntur principia quod sint talia, quia teneant ex terminis, ac quae sint per se nota: vnde ista deductio non tollit ab eis, quod sint principia, sed bene tollit, quod sint immediata. Ista enim est per se nota, nix est alba, & tamen potest probari. Similiter hoc est vnum principium., omne totum est maius sua parte, & tamen potest probari argumentando, sic. Illud, quod est tenens, & amplius est maius, sic est de toto, ergo. Et isto modo dicerem de praeceptis decalogi, licet possent deduci septem conclusiones immediate ex aliis, quia tamen tenent ex terminis, & sunt per se nota, ideo sunt principia iuris naturalis. Cogni- to enim, quod est filius, statim patet ex terminis, quod filius debet patri reuerentiam, & sic sunt principia, licet forte non prima simpliciter. Et si dicas, quod tenent in virtute illius principii: non facias alteri, quod tibi non vis fieri. Dicendum quod istud principium non est magis notum quo ad nos, & quo ad communitatem, quam praecepta decalogi, quae magis respiciunt facta particularia, quae sunt magis nota nobis: vnde vna vetula melius cognoscit, quod herba haec sanat coleram, & hoc simpliciter, quam vniuersalem, quae dicit, quod omnis talis herba sanat coleram, & hoc patet quia quando talia principia communia volumus explanare, inducimus in singularia.

Sed tunc est vnum dubium, quia de positionibus per se notis non debent dari praecepta, ex quo notae sunt. Dicendum, quod imo, primo propter malitiam magnam hominis, ex qua inducuntur ad ne gandum prouidentiam Dei, vnde & aliqui negant esse vnum Deum. Secundo, vt homo magis timeat, quando videt ralia praecipi, & magis imprimat in corde suo. Ad argumentum patet ex dictis.