Quaestio 1

ARTICVLVS VNJCVS. Vtrum votum continentiae impediat matrimonium

ARGVO quod non, quia illud, quod stat cum solē- ni ssimo matrimonio, non impedit matrimonium: huiusmodi est votum con tinentiae, quia stetit cum matrimonio inter Mariam, & Ioseph, quod fuit solemnissimum: ergo.

In oppositum est Hieronymus, quod vouentibus continentiam non solum nubere, sed velle nubere damnabile est. Respondeo in ista quaestione primo praemittam quaedam de voto generalia. Secundo ponam duas propositiones.

Quantum ad primum videndum est primo, votum, cuius virtutis sit actus. Secundo quot modis fieri contingat. Tertio, circa quid potest fieri. Et quarto quis potest vouere. Quinto si sit dispensabile.

De primo dico, quod emissio voti ost actus latriz, quae est species iustitiae, vt supra dictum est, quae fundatur super obligatione causati ad causam scilicet ad Deum. Dico tamen, quod aliud est vouere, & aliud est votum emissum reddere, & pertinent ad aliam, & aliam virtutem.

Primum autem non est actus iustitiae, sed est actus cuiusdam erogationis. Secundum vero est acttus iustitiae, de qua dicum est.

Primum horum probo, quia actus iustitiae includit debitum: sed emissio voti includit debitum, qui enim vouit, est obligatus ad illud, quod vouet. Secundum vero patet, quia reddens, quod vouit, reddit Deo, quod suum est.

Quantum ad secundum dico, quod votum fit tri bus modis, secrete, publice, & solemniter. Prima duo vota dicuntur vota simplicia. Primum autem fit in corde, & intra vouentem tantum. Secundum sit coram multis. Tertium vero fit ex susceptione ordinis approbati, vel sacri ordinis, ex quo patet, quod non omne votum publicum est solemne, quia si voueret coram toto mundo, non dicitur votum solemne, nisi voueat in manu praelati, vel in susceptione Sacramenti ordinis.

Item si fiat occulte in manu praelati, vel tacite per remansionem in religione post septem annos; vel post vnum, si distinguitur habitus professorum, & nouitiorum, sine reclamatione adhuc esset solemne

Quantum ad tertium, de quo fit. Dico, quod non de re mala, quia reddere votum est actus latriae, Deus autem non vult coli de malo. Item non de re indifferenti ad bonum, & malum, eadem ratione. Item non de re, ad quam homo esset alias obligatus, nisi large sumendo votum. Item non de re minoris boni, sed de his, quae sunt supererogationis.

De quarto quis potest vouere? dico, quod non nisi ille qui est suis iuris, & hoc saltem illud, quod vouet, vt quo ad illud non subsit alteri, sed sit dominus. Ex quo patet, quod vir non potest vouerecontinentiam absque cōsensu vxoris, similiter nec mulier, & in hoc pares sunt. Potest tamen vir vouere quaedam, puta peregrinationem, vel huiusmodi, quae non sunt in praeiudicium actus matrimonialis, mulier autem non, sine consensu viri, ratio est, quia vir est caput mulieris, & quo ad talia non est iuris vxoris, sed sui; Vxor autem in his non est sui iuris, eo quod est sub potestate viri, quoad cohabitationem, gubernationem, & similia. Ex hoc etiam non potest vouere filiusfamilias sine assensu patris, filius tamen emancipatus potest. Nec religiosus similiter potest vouere sine consensu praelati sui, exceptis ijs, quae non sunt in praeiudicium obedientiae, vel alterius honoris religionis: potest tamen vouere alia indifferentia, puta orationem, & alia propter quae non impeditur commodum religionis.

Consimiliter seruus non potest vouere in ijs inquibus est domino subiectus, licet possit in aliis

De quinto, an sit dispensabile. Dicunt quidam quod dispensatio est idem, quod relaxatio, ideo (vt dicunt) est a Papa relaxabile, & ratio eorum est, quia in omni voto emisso secundum eos intelligitur haec conditio, si placet Deo, & eius Vicario domino Papae, qui habet vniuersalem gubernationem respectu omnium fidelium, & ideo si Papa infringeret ipsum, nullum esset omnino votum.

Alij tenent, quod Papa votum non potest relaxare, sed quandoque bene potest ipsum interpretari: ratio est, quia reddere votum cadit sub praecepto diuino, iuxta illud: vouete, & reddite Domino, ideo dispensatio voti non est relaxatio, sed sola interpretatio, qualiter votum debeat tenere in istapersona, vel illa, & est actus virtutis Epicheiae, quae est virtus interpretatiua legum, pertinens ad principes, quorum est interpretari.

Dico, quod dicere, quod Dominus Papa possit votum relaxare, videtur difficile, cum videatur esse de iure naturae, & praecepto Dei. Oppositum etiam videtur esse difficile, cum dictum fuerit Petro, quod quaecumque solueris, &c. Potest ergo dici, quod votum non est latriae, nisi sit rationabiliter, & licite factum, & ideo potest interpretatio voti pertinere ad Papam. Vtrum sit in praeiudicium communitatis, vel salutis vouentis, & ex consequenti, quod votum non teneat propter talem rationem; ex eadem etiam causa potest votum commutari in melius, sicut votum peregrinationis in religionis ingres sum, sed hoc non debet fieri sine Papae auctoritate, ad quem, quoniam ad illum pertinet interpretari, pertinet commutare, quoniam commutatio est quaedam interpretatio de maiori bono, vel minori, scilicet, quod est bonum maius, vel minus. Ratio horum est, quia in voto est obligatio, & contractus inter Deum, & hominem; commutatio ergo oportet, quod fiat de consensu cuiuslibet partis: locum autem partis Dei tenet Dei Vicarius, Papa, & Praelatus in ordine ad suum subditum. Nunc pono propositiones.

Prima est, quod omne votum continentiae impedit matrimonium cum proposito copulae carnalis, non tamen dirimit iam contractum, nisi sit solemne. Primum patet, quia omne illud impedit matrimonium, quo stante matrimonium non potest fieri sine peccato morta li: sed qui vouit continentiam, dum contrahit, obligat se ad peccatum mortalequia ad veniendum contra votum, & ideo est contra acum iustitiae; actus vero iustitiae cadit sub prae cepto Dei: ergo.

Dixi autem notabiliter, cum proposito copulae carnalis, quoniam alias non peccat, vt patet de Ma ria, & Ioseph, & sic intelligenda est auctoritas Hieronymi allegata ad principale.

Secundam partem propositionis, quod non dirimat contractum, nisi sit votum solemne; vnde quan tumcunque vouerit publice, si contrahat de facto, tenet matrimonium; non autem est hoc de voto solemni, quod expresse patet in sexto; vbi dicitur, quod in duobus casibus solemni zatur votum, scilicet in susceptione sacri ordinis, & professione regulae approbatae.

Sed dubium est: Vtrum, qui cum voto continentiae prius emisso contrahit, possit petere debitum sine peccato mortali. Dicunt quidam, quod licet possit reddere petenti, non potest tamen peteresine peccato. Alij dicunt, quod nullum peccatum est in petendo, sed cotum peccatum fuit in contrahendo.

Dico, quod cum illud sit verum matrimonium in ordine ad actum etiam carnalem, puto, quod licite potest petere debitum in voto simplici, ideo totum peccatum fuit in contrahendo, quia nonlicebat, sed postquam contraxit, matrimonium est verum, & ideo oportet seruare regulas matrimonij.

Sed videre causam horum est difficile, quare scilicet votum solemne impedit, & dirimit, non tamen votum simplex, cum eadem obligatio videatur facta Deo vtrobique.

Dicunt quidam, quod hoc est ratione scandali, quoniam maius scandalum est, quod ordinatus, vel religiosus contrahant, quam si alius contraheret.

Haec ratio non valet, quia maius scandalum facit bene maius peccatum, sed non propter hoc videtur, quod dirimat. Ex eodem non valet, quod dicitur ab aljs, quod est ratione manifestationis, quia si fieret coram toto mundo, non appareret ratio, quare ex hoc matrimonium dirimeretur. Ideo est ad hoc vna ratio antiqui Doctoris, in qua omnes resident, quod per votum solemne non solum obligat se vouens Deo, sed transfert dominium corporis sui quo ad acum continentiae in potestatem praelati, vt iam posuerit eum de hoc in possessione, & iste illum punire possit loco Dei. In simplici vero voto licet obligauerit le Deo, non tamen dominium corporis hoc modo transtulit in alium. Tunc potest sic argui: Nulla obligatio minor tollit maio rem obligationem: sed obligatio ad actum matrimonialem est obligatio maior, quam ad votum simplex, eo quod in matrimonio transfertur dominium, non autem in voto simplici, sed in voto solē- ni est aequalis translatio sicut in matrimonio, & vltra hoc est de maiori bono: ergo.

Haec ratio non placet quibusdam modernis, quoniam ita videtur fieri translatio corporis in voto simplici in Deum, in quem tali voto fit immediate, sicut in voto solemni, quo fit translatio in Deum ho mine mediante, & transgressionem voti simplicis punit Deus immediate: illam autem voti solemnis mediante homine, etiam, quia maius est dominium Dei quam hominis. Propter quod dicunt isti, quod tota ratio illius differentiae est auctoritas Ecclesiae instituentis, quod qui solemniter vouerint, sint illegitimati ad matrimonialem contractum.

Videtur mihi, quod hic sit vtendum distinctione quadam. Potest enim quaeri de ratione inductiua, vel completiua. Tunc alia est causa inductiua legislatoris, ad statuendum hanc illegitimationem, & alia est causa, & ratio completiua, qua redditur persona vouens solemniter illegitimata. Ratio enim inducens Ecclesiam, quod sic ordinaret, fuit illa quae dicta est, scilicet quia iste de faco trāstulit dominium corporis sui in contractu matrimoniali, quod non fecerat in voto simplici. Item esset quandoque periculum de voto simplici, quod quando fit secrete, & non esset qui posset punire, & ad hoc iuerunt antiqui Doctores. Ratio autem complens, & statuens fuit auctoritas Ecclesiae, quod patet, quia si non esset auctoritate Ecclesiae, Papa nō posset dispensare, cuius oppositum fecit, quandoque fecit aliquando, vt patet de Rege Aragoniae, & quibusdam monachis. Item patet ex interpretationeBonifacij, quoniam quidam dicebant, quod vouere in manibus Episcopi, vel praelati solemnizabat votum: alij quod quando fiebat in facie Ecclesiae. Bonifacius autem in Vl. determinat, quod votum non habeatur pro solemni, nisi in praedictis duobus casibus, & quod in istis tantum casibus dirimit matrimonium.

Secunda Propositio, vtrum Papa possit dispensare in voto solemni. Quidam dicunt, quod in nullo voto continentiae potest dispensare propter bonum quodcunque. Ratio est, quia potestas dispensandi non residet in Papa circa ista, nisi pro aliquo maiori bono, sed nullum est maius bonum, quam continentia, quia per ipsam homo Deo consecratur.

Alij dicunt, quod potest dispensare in voto simplici, non in solemni. Ratio est, quia solemne votum fit cum quadam speciali consecratione, vndein signum huius moniales consecrantur in religionibus: similiter suscipientes sacrum ordinem Domino Deo consecrantur. Papa autem non potest facere rem consecratam non consecratam.

Alij dicunt, quibus magis assentio, quod Papapotest dispensare in omni voto, & hoc frequenter facum est de facto, & concedo, quod talis dispen- satio sit propter maius bonum, quia maius bonum est pax Christianitatis, vel promotio fidei, & similia, quae sequuntur quandoque ex istis dispensationibus, quam continentia cuiuscunque, vnde continentia non habet libertatem ex se, sed ex circumstantia, quia ex continentia intellectus vigoratur ad contemplationem veritatis, & diuinorum. Item maius bonum est publicum, quam priuatum; ista autem continentia, si dicat de se bonum, tantummodo dicit bonum priuatum.

Nec illud de consecratione valet, quia res sacra potest adhiberi ad vsum maioris boni, & ita religiosa consecrata potest applicari ad bonum matrimonij, quod est bonum prolis, vel bonum aliud, quod sequitur inde. Per quod patet ad argumentum