Quaestio 2

ARTICVLVS VNJCVS. Vtrum omnis homo etiam peccator sit idoneus ad sumendum hoc Sacramentum Eucharistiae.

QVOAD secundam quaestionem arguo primo, quod peccator sit idoneus ad sumendum hoc Sacramentum: Quia est idoneus ad videndum hoc Sacramentum: ergo est idoneus ad suscipiendum. Probatio consequentiae: non enim magis attingit Deum, qui sumit ore per sensum tactus, quam qui attingit oculo corporali.

In oppositum est auctoritas Pauli ad Corinth. 1. cap. 1r. vbi dicitur, Qui manducat indigne, iudicium sibi manducat, & bibit.

Respondeo, hanc conclusionem introduxi propter quatuor conditiones, quae exiguntur ad digne suscipiendum hoc Sacramentum, ex quibus potest ad multos casus responderi, qui in hac materiaconsueuerunt quaeri. Pono ergo hanc regulam:

Jdoneus susceptor huius Sacramenti est homo, viator, ficelis, adultus, mente praeditus, ieiunus, deuotus, apparitione miraculosa non prohibitus, sine conscientia peccati mortalis, in conuersatione crimine non notatus, corpore mundus, a ministro idoneo, tempore debito, & recta intentione.

Dico ergo primo homo, vt excludatur omne aliud, siue brutum, siue angelus, & dico notabiliter homo, olim enim fuit vna opinio immediate, quod si brutum sumebat sacramentum, desinit esse ibi corpus Christi. Quod quidem reprobatur de Consecratione dist. 2. cap. Qui bene non custodierit: & hoc est rationabile propter pactum d iuinum, sicut enim ex pacto diuino ad dispositionem vltimatam corporis humani Deus infundit animam, ac eam tenet dispositione durante, sic statuit Ecclesia, vt tamdiu Christi corpus esset sub Sacramento, quamdiu permanent species, quae afficiebant prius panem, & hoc vt redderet certam Ecclesiam quando esset ibi corpus suum, & quando non: & ideo dicendum est, quod quamdiu species illae receptae transmutatae non fuerint per calorem stomachi, tandiu ibi remanet corpus Christi.

Secundo dixi, Viator, hoc enim Sacramentum est viatoris, non comprehensoris: ideo si quando apparerent sacrificanti pater, & mater defuncti, petentes Sacramentum, sicut quandoque facum est, non debet Sacerdos Sacramentum eis ministrare

Tertio dico, fidelis, per quod intelligo non solum illum qui habet fidem, sed qui iam recepit Sacramentum Baptismi, ac factus es de familia Chri sti; ex quo apparet vel patet, quod hoc Sacramentum non debet ministrari cathecumeno habenti fidem perfecam.

Sed nunquid infidelis suscipit corpus Christi. Respondeo, hic fuit error, quem reprobat Magister in litera, dicentium quod statim, quod infidelis suscipit Sacramentum, desinit esse corpus Chrisi, dicendum est ergo, vt supra, quod suscipit quidem realiter, sacramentaliter autem nullo modo.

Sed contra, omnis sumens Sacramentum videtur sumere sacramentaliter, quomodo enim potest sumi Sacramentum non sacramentaliter?

Respondeo: aliud est sumere Sacramentum, aliud sumere sacramentaliter, sumere enim sacramentaliter addit ad sumere Sacramentum sumere per modum signi, vt sumatur inquantum signat esse corpus Christi.

Quarto dico, adultus, Craeci enim Eucharisiam praebent pueris, & quandoque hoc obseruabatur in antiqua Ecclesia, vt patet per illud capitulum de Consecr. dist. 2. cap. paruuli. Similiter Dionysius cap. 2. Eccl. Hierar. dicit, quod baptizatis continuo ministranda est synaxis.

Dico tamen, quod melius est talibus Eucharistiam non minisrare. Ratio est, quia Sacramentum illud nulli ministrandum est, qui nec actualiter, nec virtualiter potest percipere illud sacramentaliter, nunc autem puer, qui est infra annos discretionis, etsi possit realiter Eucharistiam, sicut quem libet cibum alium manducare, non tamen-- potest sacramentaliter manducare. Ratio est, quia non vtitur Eucharistia vt sacro signo, sed vt communi cibo, & quia propter discretionis carentiam non percipit se recipere corpus Christi.

Sed vsque ad quot annos dicitur quis paruulus? Re spondeo, non est tempus determinatum, scilicet quando apparent in ipsis pueris actus discretionis, quos quidam habent in septem annis, quidam vero necdum in nouem annis, ideo hoc est in tali casu boni viri arbitrio committendum.

Quinto dico, mente praeditus. Hoc quidem dieo propter daemoniacos, & amentes, quibus non est Eucharistia ministranda. Et sciendum est de talibus, quod vel faciunt gestus periculosos, & sunt furiosi, de quibus posset perpendi, quod eijcerent corpus Christi, vel tractarent impudice, & irreuerenter, & in hoc casu propter reuerentiam Sacramenti nonesset eis Eucharistia ministranda, & ideo sacerdos accedens ad infirmum cum proposito ministrandi sibi hoc Sacramentum non debet ei ministrare, si ipsum videat furiosum.

Si autem sit amens, & non sit furiosus, sed tantummodo loquens inania, ac alienus a sensu, tunc distinguendum est, quare praetendit ad Sacramentum, & sic determinat capitulum de Consecratione dist. 2. cap. de infirmitate, quod tali Eucharistia non est neganda. Si vero nullum tunc praetendat actum, vel signum deuotionis, recurrendum est ad tempus praecedens passionem, vel enim tunc petijt, & deuotionem praetendit ad Sacramentum, & alias non immineret periculum, posset quidem licite sibi dari, sed non video necessitatem magnam, nec quare esset ei in tali casu danda, & si talis amens haberet quandoque lucida interualla, possumus tunc ei tempore lucido petenti Eucharistiam ministrare.

Sexto dico, quod ieiunus, vt habetur de Consecratione Dist. 2. cap. Liquido apparet, & est Augustini in lib. responsionum ad Januarium cap. 6. epistola 118. vbi dicitur, quod licet Christus Sacramentum Discipulis tradebat manducandum post cibum, tamen mos est in Ecclesia, quod primo, & a ieiunis corpus Domini sumatur, & hoc rationabiliter, ne sacrae illae epulae cum cibis alijs immisceantur.

Per quod patet, quod qui praecedenti die operam crapulae impendit, & sentit se die sequenti indigestum ac ponderosum, debet a Communione omnimode abscinere.

Sed quale ieiunium est hic necessarium, Vtrum corporis, vel naturae? Dico, quod naturae, ex quo patet ad illum casum, numquid post medicinam receptam est ministranda Communio? Dico enim quod non. Sed pone quod de sero coenauit, vel post dictum matutinum bibit, & postea non dormiuit, nunquid potest talis communicare, vel celebraresequenti mane?

Respondeo, aliqui quandoque conscentiosi dixerunt, quod non: videtur obstare cap. Si constiterit de accusationibus. Sed respondeo ibi non puniri sacerdotem, eo quod post coenam non dormierit, sed quia in taberna pernoctauerat. Sed ego non video, quare dormitio sit necessaria, praesertim cum quidam citius digerant in vigilia, quam alij dormiendo. Opinionem de digestione sequitur Glosa in cap. Si conititerit, sed consuetudo Ecclesiae est in contrarium. Ideo in tali casu, puto quod quilibet sentiens de mane se digestum, hoc non obstante poterit celebrare.

Sed pone, quod mane in principio diei bibat quid modicum, ac hora modica tertia sentiat sedigestum, nunquid. poterit celebrare? Respondeo quod non, quia talis non est ieiunus, eo quod sumpsit aliquid potabile, vel comestibile illa die artificiali, quia tunc incepit quando Missae incipiunt celebrari.

Septimo dixi, deuotus, hoc enim Sacramentum datur vere in cibum & potum, vbi considerandaest manducatio realis, quae consistit in specierum attritione, & sacramentalis, quae consistit in ruminatione interiori per fidem, & in digestione per cha ritatis, & deuotionis ardorem: sicut ergo non potens masticare, & digerere ex defectu caloris naturalis aptus non est ad percipiendum cibum corporalem; sic qui deuotionis caret ardore, dignus non est ad sumendum cibum sacramentalem. haec sententia expresse habetur de Consecratione Dist. 2. cap. Timorem, & est Basilij in regulis breuioribus cap. 172.

Octauo dixi, sine conscientia peccati mortalis, qui enim conscientiam habet de mortali, debet om nino abstinere a communione, licet hoc non oporteat propter peccatum veniale. Ratio de mortali est. quia qui conscientia peccati mortalis accedit, facit iniuriam Sacramento; cuius ratio est, quia talis protestatur se recipere Sacramentum charita tis, & vnionis Christi, & Ecclesiae, qui tamen nullam recipit charitatem, & gratiam propter obicem peccati mortalis, ideo talis peccat mortaliter. Primo per peccatum hypo:risis, & fictionis: secundo vero per actualem irreuerentiam, quam Deo exhibet, indigne ipsum intra se realiter recipiendo. Sed dico notabiliter, conscientia, quia etsi peccatum habeat, conscientiam tamen non habeat de peccato, non peccaret communicando, nisi talis ignorantia esset affectata, vel crassa, quia ad inquisitionem de commisis diligentiam debitam nonadhibuit.

Sed quando signum es, quod huiusmodi nonconscientia de peccato sit excusabilis? Dico, quod huiusmodi non conscientia consistit in diligenter recogitando praeteritum tempus, & si tunc sentit deuotionis saporem, displicentiam de commissis, ac propositum non peccandi, & huiusmodi, potest aliqualiter praesumere, quod sit in diuina gratia ac per consequens sine conscientia actualis offensae.

Sed quid de praeparante se ad Missam dicendam, & iam induto, & pro tunc memoranti primo dealiquo mortali, de quo non confesssus fuerit, nunquid debet indumenta deponere, & ad confessorem ire? Respondeo: dico quod non, sed celebrare debet cum debita attritione de peccato, ac posmodum illud, vt citius poterit, confiteri, quando sine scandalo, vel necessitate abstinere non posset.

Idem dico de sacerdote parochiae non habentecopiam alterius sacerdotis, si contingat, quod memor sit peccati mortalis, etiam antequam induat se ad Missam, sufficit quod conteratur, & habeat propositum, quando poterit, consitendi.

Per idem dico de religioso, qui extra claustrum es cum socio non sacerdote, & celebraturus est memor peccati mortalis, non enim debet confiteri laico, nec saeculari sacerdoti, quia non est sub eius iurisdictione, nec oportet Missam omittere sed praemisssa contritione idonea, & proposito confitendi poterit celebrare.

Sed quid si Sacerdos iam Missa incepta memor sit de peccato, & habeat secum copiam sacerdotis, nunquid debet, antequam procedat vlterius, confiteri? Respondeo, si est ante secreta, sic; si vero iam processit vlterius, sufficit conteri, & cum proposito postea confitendi.

Sed hic est quaedam quaestio, quae frequenter consueuit fieri, posito quod quis accedat ad altare cum peccato carnis, alius cum peccato odij, & rancoris; alius vero cum peccato infidelitatis, quis grauius peccat Sacramentum percipiendo? Respondeo, hic non debet attendi maioritas, & minoritas offensae penes peccatum in quo est, dum ad Sacramentum accedit, sed penes maiorem & minorem irreuerentiam, quae fit Sacramento: Modo possibile est, quod ab illo, qui est in peccato minori, ratione alicuius circumstantiae exhibeatur maior irreuerentia Sacramento, quam ab illo, qui est inpeccato maiori, eo quod quandoque minus peccatum directius opponitur Sacramento, quam maius.

Propter quod dicunt quidam Doctores, quod licet peccatum rancoris sit maius peccato carnis, peccatum tamen carnis magis directe opponitur Sacramento, ideo magis peccat accedens cum peccato carnis, quam cum peccato odij & rancoris.

Alij autem Doctores tenent oppositum, eo quod peccatum quanto maius est, directius opponitur Sacramento.

Videtur mihi dicendum, quod cum. turpitudo corporalis, & immunditia non opponatur directe huic Sacramento, sed animae immunditia, quae tanto es maior, quanto maior culpa, ideo simpliciter magis peccat, qui cum maiori peccato accedit, & ideo grauius peccat accedens cum rancore, quam cum peccato carnis, licet peccatum carnis maiorem habeat immunditiam corporalem.

De infideli autem non est dubium, quod grauiter peccat, sed puto quod fidelis peccator grauius faciendo irreuerentiam Sacramento, quam infidelis. Ratio est quia si infidelis crederet ibi esse corpus Christi, forte talem irreuerentiam non exhiberet Sacramento.

Nono cum dico, in conuersatione de criminenon notatus, regula generalis est, quod nulli notato publice de infami crimine debe: Eucharistia mi nistrari, vt euntibus ad duellum, aleatoribus, balistarijs, euntibus ad tornea vetita, si tamen sint prohibita.

Sed quid de suspendendis? Dicunt quidam, quod non debet eis Eucharistia ministrari. Videtur mihi, quod tales debeant propter Sacramenti reueren tiam abstinere, sed si petant, non video quare eis debeat denegari. Non video enim quare non habeant ius suum in corpore Domini, sicut & caeteri, dum tamen sint vere poenitentes.

Quid de mulieribus publicis. Respondeo, si appareant poenitentes, & vere conuersae poterit Sacramentum eis administrari; si vero non, non.

Sed quid de vno vsurario, & publico peccatore? Respondeo, si est publicus & notorius vsurarius & peccator, debet Sacramentum vtique ei denegari. Si vero dedisset cautionem idoneam de facienda sufficienti restitutione, & non amplius foenerandi, poterit ei vtique ministrari. Si vero talis sit vsurarius in secreto, & ille petat in publico Sacramen- tum debet ei illud administrari, puta ne reuelet secretum, vel confessionem; si vero petat illud in secreto, debet ei illud totaliter denegari. Ex his infero, quod agentibus publicam poenitentiam, non debet Sacramentum administrari, quousque peracta sit poenitentia.

Decimo dixi, corpore mundus, non intelligendo excludere immunditiam corporalis infirmitatis, puta leprae & huiusmodi, sed loquor de immunditia corporali, quam quis potest tollere, & non tollendo grauiter peccat.

Sed quid de muliere in puerperio. Respondeo, si petat, non video, quare ei debeat denegari.

Sed quid de pollutione nocturna? Respondet Gregorius, quod quandoque prouenit ex culpa quandoque ex debilitate naturae, quando non potest conuertere alimentum in carnem, ideo transfert illud in superfluitatem illam. Ex peccato etiam sine culpa euenit, cum ex memoria praeteritorum accidit.

Vbi sciendum, quod nullus actus in somnijs formaliter est culpa, vel peccatum; est tamen quandoque aliquid peccatum virtualiter, & ostensiue, quare oportet affuisse praeteritam imaginationem. Nunc ergo si immundus nocturna pollutione experitur se habuisse turpes imaginationes praeteritas, vel forte se inebriasse, & dedisse crapulae, tunc debet propter Sacramenti reuerentiam absiinere: si vero non experitur imaginationes praeteritas, nec crapulam, imputandum est debilitati naturae, & tunc non oportet abstinere. Si autem sit in Ecclesia, vbi sunt multi sacerdotes alij, nec est tunc necessitas celebrandi, puta quod non est festum notabile, vel casus alius, puto quod tales bene facerent abstinendo. Et si etiam in ipso actu dormitionis fuerit imaginatio de turpi actu, vel consensus fuit, aut fuit dissensus, ita quod etiam dormiendo dissentiebat, sic non debet a celebrando, vel communioneabstinere: si vero experitur se dormiendo consensisse, debet abstinere, & ratio est, quia consensus nocturni testantur turpes imaginationes, & consensus, vel morosas recogitationes diurnas, eo quod somnia, vt plurimum sunt derelictiones quaedam factae in phantasmate in vigilia: hoc ergo dictum sit de pollutione.

Tamen vnum generale consilium mihi videtur, quod pollutione quocumque casu interueniente, abstinendum sit a celebratione, vel communione, vbi necessitas non occurrit.

Vndecimo dixi, apparitione miraculosa non prohibitus, si enim in speciebus illis apparet frustum carnis, vel puer, vel aliquid huiusmodi, non essent tunc species illae percipiendae. Ratio est, quia Christus instituit, quod sumeretur Eucharistia in specie panis & vini, ideo quando apparent species aliae, non debent sumii. Et sic habemus vndecim conditiones.

Aliae vero tres conditiones sumuntur in ordine ad ministrum.

Quarum prima est, a ministro idoneo, non enim debet sumi a muliere, nec a laico homine, nec etiam a Diacono, vbi haberi potest copia sacerdotis; nec ab excommunicato, quia cum illo non habet in Sacramentis communicare, multo minus ab illo Sacramentum sumere. Et similiter dico de schismati: is, & chyromanticis.

Secundo dico, tempore debito, quia laicus semel ad minus in anno, sacerdos autem frequenter tenetur celebrare suo modo, secundum status diuersos: plus enim & saepius tenetur religiosus communicare, & secundum statuta religionis, & sacerdos religiosus celebrare frequentius, quam alius non religiosus. haec sententia habetur extra de celebratione Missarum cap. Dolentes referimus.

Sed nunquid bis in dieldico, quod bis nullus debet sine causa necessitatis celebrare, vt habetur de Consecratione dist. 1. cap. Bis qui semel. Casus autem necessitatis erit, quando sacerdos habet satisfacere pluribus parochianis, vel in aduentu alicuius magni Domini, vel in casu necessitatis, vel si deberet sepeliri solemnis homo, vbi consuetum est non sepeliri sine Missa, vel periculum esset de reseruatione.

Sed nunquid ad minus congruum est celebrare omni die? Respondeo, Augustinus hoc non laudat, nec improbat; dico tamen vnam regulam, quod si experitur quis, quod celebratio frequens adaugeat ei deuotionem, & timorem, talis licite, imo laudabiliter posset omni die celebrare. Si vero ex srequenti celebratione adgeneretur tanta familiaritas, quod ex hoc se sentiat indeuotum, & ad Sacramentum quasi ad mensam accedere, in tali casu consulerem rarius esse celebrandum.

Tertia conditio est, recta intentio. Debet enim hoc Sacramentum sumi ad eam intentionem, qua a Christo institutum est, non ad medicinam, vel ad male ficium exercendum, & repertum est quandoque de aliquibus vetulabus consulentibus sumi a muliere corpus Christi, vel alias secum haberi, & in corpore ipso dare operam generationi, vel actui consimili.

Sed numquid sumendum est corpus Christi ad probationem habendam, sicut in quibusdam mona sterijs factum est quandoque, quod si committebatur furtum aliquod in monasterio, omnes monachi debebant communicare, vt sic deprehenderetur maleficus, dum exponeretur conscientiae aculeo. Respondeo, dico quod hac occasione Eucharistianullo modo potest licite ab aliquo ministrari.

Ad argumentum in oppositum dico, qui multum interest inter visionem, & sumptionem, quoniam per visionem non habetur praesentia Cristi corporis, scilicet intra se realiter, sed tantum extra se terminatiue; manducans autem ipsum corpus recipit reali praesentia intra se.