Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum in vnione naturae ad verbum, forma cuius sit primarium fundamentum habitudinis, vel aliqua eius pars.

VAERO hic modo: Vtrum in vnione naturae, ad verbum forma, cuius sit primarium fundamentum habitudinis, vel aliqua eius pars.

Et arguitur, quod partes secundum Philosophum 7. Physic. totum non mouetur primo, & per te, quia sic mouetur omni alio quiescente: sed non mouetur totum parte quiescente. sic in proposito, si totum esset assumptum primo, & per se, esset assumptum nulla parte eius assumpta.

Dicis, quod sicut dicit Commentator ibi accipitur per se, quod est non per aliud. Respondeo volo, quod totum non per se, sed per partem.

Item, quando aliqua proprietas est communis causae, & causato, prius inest causae, quam causato, cui inest per causam, non e conuerso, hoc habetur 7. Metaph. cap. 1. sed assumi conuenit toti, & parti; pars autem est causa totius: ergo.

Item, quando duo sic se habent, quod vnum absoluitur ab alio, aliud non ab illo, quod potest absolui alio non absoluto, habet rationem prioritatis respectu eius, vt patet de animali, & homine: sed vnio partium potest absolui ab vnione totius, vt patet in triduo: tunc autem non fuit totum: ergo.

Item: pars ordine naturae praecedit totum: quaero ergo de illo priori: vtrum in priori illo erant partes in nullo supposito, & hoc non, quia esset contradictio: ergo in aliquo supposito: igitur vel in supposito creato, vel increato: sed patet, quod non in supposito creato: ergo increato, & sic in diuino: tunc ergo non existebat totum: ergo.

Item: quo manente, omni alio circumscripto ma net habitudo, illud est fundamentum eius immedia tum, & primum illius habitudinis. haec propositio est in praedicamentis capitulo de relatione: sed manente anima, & corpore separatis manet adhuc vnio, vt patet in triduo, tunc autem non fuit tota: ergo.

Item: ratio fundandi primo inest parti: probo, ex hoc homo est capax Dei, quia ad imaginem eius est: sed imago inest primo animae, quam coniuncto.

Item: gratia est ratio mediatiua vnionis: sed gra tia primo inest animae. Maior probatur, quod anima non est sine gratia mediante beata: ergo multo minus vnita.

Contra: primum fundamentum vnionis est quidditas, quae est alterius modo simplici &c. sed esse quidditatem conuenit primo toti, quam partibus.

Item: sicut totum integrale ad partes integrantes, sic totum essentiale ad partes essentiales: sed totum integrale fuit primo assumptum, quia non manus per se, nec pes per se, sed totum corpus: ergo.

Item: multo intimius verbum terminat absentiam naturae vnitae, quam forma corpori vniatur: sed forma per se, & primo informat prius totum, quam partes: ergo sic verbum per se, & primo coexistit toti, quam partibus. Respondeo: Ad euidentiam quaestionis, Primo inquiram de vno praeuio. Secundo descendendo ad quaestionem tria inquiram, An gratia, vel aliud fuerit medium istius vnionis. Circa primum quia ista quaestio innuit distinctionem inter totum, & partes: idcirco primo inquiram, an totum, & partes realiter differant, vbi sic procedo, primo recitabo duas opiniones: secundo mediabo intra eas.

ARTJCVLVS II. Vtrum totum distinguatur, vel sit aliud a partibus.

DE primo dico, quod est vna opinio, quae dicit, quod totum nihil aliud est, quam partes, vt nihil sit nisi haec pars, & illa simul iuncta, hoc dicit Commentator, quia Philosophus 1. Phys. quod totum nil aliud est, quam partes simul iunctae. Item 7. Metaph. quod ex elementis non resultat forma tertia ab illis, vt A, B, ex, A, B.

Item: si totum diceret rem aliquam vltra partes, sequeretur, quod verbum assumpsisset rem, quam deposuisset, vel rem illam non assumpsit, quae in triduo non remansit totum.

Item: omnis forma posterior est perfectior priore: ergo si totum dicit formaliter aliam rem a partibus, cum totum respectu partium sit vlterius, sequitur, quod in homine sit forma aliqua nobilior, quam anima intellectiua, quae est pars hominis.

Item: res illa vnitur corpori cum partibus, tunc quaero, aut ex tali vnione resultat res tertia, aut non; si non, pari ratione in vnione partium ad se inuicem; si sic, quae alia de illa, & sic fiet processus in infinitum, & propter hoc dicit Phylosophus 7. Metaph. quod nulla forma tertia sequitur ex elementis vnitis. Ista opinio sic exponitur; totum enim esse nihil aliud, quam partes est, quod, vel sit vna pars, vel duae sine habitudine, & sic non tenet opinio; vel quod sint ambae partes cum habitudine mutuae vnionis, & hic est intellectus opinionis.

Est secunda opinio opposita isti, quae dicit totum addere rem super partes, & probatur opinio sic. In ijs, quae sunt per se vnita resultat maior vnitas, quam in ijs, quae solum vniuntur per aggregationem: sed vnitas resultans ex vnione aggregatorum est vnitas respectus; ergo vnitas resultans ex per se vnitis est maior, & sic vnitas rei.

Item: illud, quod est terminus formalis productionis realis, dicit rem absolutam, quia relatio non potest habere per se rationem terminandi, & cō positum siue esse totius est terminus generationis, que est productio realis, & non pars ista, vel illa.

Dices, quod acquiritur per generationem esse formae. Contra, quia in resurrectione erit generatio ad esse, vbi esse totius erit terminus producttionis non partium, quia esse partium ante non sunt corruptae.

Item: passio absoluta non attribuitur formali per relationem, nec attribuitur nisi toti, vnde definitio quae comperit speciei, non dicit aliquid respectiuum: ergo dicit absolutum. Declaratur autem sic, quod totum, scilicet dicat realitatem aliam a partibus est, vel quod dicit rem tertiam perficientem, & sic non intelligit; vel quod dicit rem, quae est ipsum totum realitas, & quidditas eius, vel rei, & istud vocatur forma totius, & dicitur forma non respectu materiae, sed suppositi, & sic dicit opinio, quod dicit rem absolutam.

Nunc mediando, dico, quod quaelibet istarum opinionum, habet verum cum falso mixtum, vnde, vt punctus videatur, est distinguendum, quod res, vt spectat ad propositum est duplex, quaedam est res perficiens & addita, quaedam resultans. Dicit ergo secunda opinio, quod dicit rem resultantem, non additam. Prima vero opinio dico, quod non dicit rem, nisi partes vnitas.

Dico nunc, quod aliqua sunt componentia, quorum quodlibet est aliquid huius non adhoc, vt forma, quae est primus modus materiae primae modificabilis, vt dixi alias, ita quod neutrum istorum dicit hoc, & in talibus dico, quod compositum dicit rem tertiam resultantem, non additam. Alia sunt componentia, quorum quodlibet dicit aliquod hoc, non solum huius, vt anima & corpus in homine, vbi est magis compositio ex duabus materijs, quam ex materia & forma, eo modo quo forma dicitur proprie forma, quia horum quodlibet est hoc aliquid, tunc dico, quod ex talibus non resultat res: sed totum nihil aliud est, quam partes: ergo primo modo compositionis, teneo secundam opinionem esse veram. In secundo autem modo compositionis teneo primam opinionem veram.

Declaro primum modum, & accipio duas propo sitiones vel conclusiones.

Prima est, quod compositum dicit rem resultantem tertiam, quae non est aliqua partium, nec ambae. Secunda, quod talis res, vel compositum, non est ali quid, quod non sit ex partibus.

Primum declaro sic, quia res, quae est hoc, impossibile est, quod sit vnum huius, vel duo huius, quia esset contradictio, quod res esset hoc, & huius, vel non esset nisi huius: sed ex istis duobus, quorum quodlibet est solum huius, & nullum eorum est hoc, resultat syllaba, vel, A, B, vbi patet, quod nonincluditur totus sonus vtriusque, quia sic diceretur B, & A, non BA: sed est ibi truncatio soni partium, quibus truncatis resultat tertia forma: de qua dicit Philosophus 7. Metaph. quod non est aliquid additum, sed resultans solum. Dixi etiam secundo, quod licet talis forma resultans non sit aliqua partium, nil tamen est nisi ex partibus, & hoc probo.

Quia tunc illa realitas esset addita, & simplex, & sic in composito ex materia, & forma essent tres for mae, vel tres res simplices, & sequeretur, quod tunc compositum esset forma simplex: ergo concludo, quod isto modo accipiendo compositum dicit rem, quae resultat, quae res non est addita, & de hoc procedunt argumenta primae opin. quae probant, quod non est res addita in aliquo composito excepto homine, & ideo modo quaero, Vtrum scilicet homo compositus ex anima, & corpore dicat rem aliam a partibus. Dico, quod impossibile est, quod dicat rem aliquam aliam resultantem, sicut erat ibi, quod probo, quia vel esset res aliqua absolute precisa, vel modus realis, vel respectus, si talis res esset resultans, non esset res respectiua, vel respectus, quia respectus non resultat ex absolutis, nec esset res vna praecisa, quia ibi essent tria hoc aliquid, quod est impossibile; nec res modalis, quod scilicet acquiratur modus, quia modus numeratur secundum illa quibus inest: sed hic sunt duo aliquid; ergo duo modi, & non vnus, vel vnus modificaret tunc duo hoc, quod est impossibile.

Dices, quod idem probo de composito ex materia, & forma, quod est compositum dicens rem resultantem, quia certum est, quod non est res praecisa aliqua, nec modus vnus per rationem tuam, nec respectus quia materia, & forma sunt absoluta & non respectus. Dico ad hoc, quod scilicet resultat ad praecisum, quia sicut ex duobus semicirculis fit circulus, quod impossibile est fieri ex duobus completis: sic dico quod materia & forma sunt duo semi hoc, ex quibus resultat vnum hoc completum, & in talibus patet, quod non est impossibile, quod resultet res praecisa, quae non est aliqua partium, sicut est circulus, qui est res praecisa simplex, qui tamen non est aliquis semicirculorum: non est autem sic in proposito, quia quae libet pars componens dicit aliquid hoc actu, ex quo patet, quod non potest res tertia praecisa resultare.

Hoc etiam secundo probatur sic ex Aristoteles 7. Metaph. impossibile est ex duobus, quorum quodlibet est in actualitate praecisa fieri tertium, quia actus separat, & distinguit: haec propositio probatur, quod autem illud tertium esset tertium realiter ab ipsis, aut esset conflatum ex ipsis, non potest dici, quod sit res tertia conflata ab illis, quia manente integritate principiorum, est impossibile resultare tertium, nisi componentia truncantur, & in hoc decipiuntur omnes heretici, qui dixerunt, Christum esse vnum per accidens. Modo in vnione animae ad corpus tam anima, quam corpus manet perfecta: nec potest dici, quod illud ipsum tertium sit res alia realiter ab illis componentibus, quae non sit conflata; sed res quaedam simplex, tum quia compositum ex illis non posset dici compositum; tum quia res illa esset componibilis cum partibus, tunc quaero quomodo facit vnum cum eis: vtrum ex tali compositione resultat res tertia non conslata, vel non: si non resultat res tertia addita, pari ratione dicam de vnione componentium ad se, si dicis, quod res tertia non resultat, quaeram de illa similiter, & sic in infinitum procedam.

Item tertia ratio, haec est intentio Damasceni lib. 3. de incarnatione, vbi arguit quod ex vnione naturae humanae ad diuinam non resultat res tertia quia sequeretur, quod attendens ad naturam animae, & etiam corporis posset capere gnam rationem, & hoc ipse impossibile dicit; nam sibi impossibile est, quod capiendo hominem capiam vnam naturam, & rem praecisam sine praecisis partibus, vndesicut ex anima, & corpore fit homo, ex deitate, & humanitate est Deus Christus Jesus: sicut ergo vbi naturae sunt inconfuse hic, nec ibi, tertia natura resultat, ita nec hic: vnde dicit ibi Damascenus: Induabus naturis dico esse hominem, scilicet inanima, & corpore: talis ergo vnio principiorum non dicit vnitatem rei tertiae: sed solum cuiusdam mutuae vnionis duorum.

Item: si resultat res tertia, illa res fuit assumpta a verbo: ergo aut alia vnione, & sic sunt ibi tres vniones; si non alia vnione, sed vnica vnione, impossibile est, quia cum remansisset in triduo vnio ad animam, & corpus; ita remansisset respectu illius tertiae, quod est falsum, quia tunc in triduo Christus fuisset homo, quod non tenetur: non est ergo ibi aliud, nisi partes cum vnione accidentali. Sed distinguo de vnione illa: potest enim esse duplex, quia est quaedam vnio coexistentiae, & quaedam est vnio insormationis: hic autem non est vnio coexistentiae, quia hic non sufficit, quia si Deus separaret animam a corpore, & faceret corpori coexistere quantumcunque intime non informando, non fieret homo. Ideo oportet, quod vltra hoc dicat talis vnio informationem, vel sit vnio informationis, & in hac habitudine informationis conuenit anima cum alijs formis; sed alijs competit aliud, quod non animae: nam omnes aliae formae sunt huius, & non dicunt aliquid hoc; sed anima de se dicit aliquid hoc, quod potest separari, & quia habet essentialem dependentiam ad corpus, ex qua habet vnionem essentialem ad ipsum, & haec est Sanctorum intentio, sicut dixi alias: vnde si ponerem, quod forma asini diceret hoc, ponerem, quod vere crearetur, & esset factibilis.

Modo ex dictis consurgunt tria dubia, quia videtur, quod positio repugnet dictis communibus. Dicunt enim omnes, quod natura humana est vna natura specifica. Item secundo videtur, quod talem habitudinem ponas inter corpus, & animam, sicut inter humanitatem, & diuinitatem, in Christo, vel verbo. Item tertio videtur, quod argumenta omnia secundae opinionis sint contra positionem tuam,

Dico ad primum, quod Damasc. soluit, quia per vnam naturam potes intelligere aliquam naturam speciei, vel specificum conceptum, vel naturam resultantem ex partibus: modo non capio, quod sit vna resultans, vel conflata manente integritate principiorum praecisa, quia actns separat, & distinguit, & sic dico, quod homo non est vna natura; & sic ait Damasc. quod attendens ad naturam animae, & corporis non possum capere vnam naturam: tunc enim, quando ex compositionibus resultat vna, tertia res, oportet ipsa componētia esse huius non hoc, vel si hoc, oportet quod frangantur, & sundantur, & sic homo non dicit talem naturam, sed duas, & ex hoc dicitur medium esse inter corporalia, & spiritualia, quia in eo est vnita natura spiritualis, & corporalis. Si vero loqueris de vna natura, quae est conceptus communis praedicabilis sumptus a pluribus particularibus hoc, quod est vniri ex anima, & corpore, sic dico secundum Damate qut est tute testeut ntutomt aut esgitnt

Ad secundum dubium dico, quod vnio animae, & corporis, non est talis, qualis est vnio humanae naturae ad verbum. Idcirco enim humanitas verbo nitur, quia naturae humanae in Christo datur vnus respectus, quo Verbum quiddificatur, & tamen non dependet, ad eam: sed anima essentialiter dependet & est in corpore per informationem.

Ad tertium dubium dico, quod rationes illae non sunt contra me. Ad primum ergo dico, quod ex anima & corpore fit vnum per se, non per aggregationem, & dico per se vnum non vnitate simplicitatis, quod resultet aliqua res tertia simplex, vt in lapide, vbi est est vnum vnitate simplicitatis, in anima autem & corpore est solum vnitas vnionis, & dico vlterius, quod ex materia, & forma lapidis fit vnum, vel vna res simplex, non sic ex anima, & corpore.

Si dicas: ergo lapis est magis vnus homo, dico quod non reputo impossibile, quoad pluralitatem naturarum, quia lapis non dicit simpliciter duas naturas. Si vero loqueris quo ad vnitatem mutuae vnionis, non est verum, quia aeque intime inest corpori, sicut forma lapidis materiae suae.

Ad secundum de productiones dico, quod quia materia, & forma dicunt non hoc, ideo non sunt terminus productionis, non terminatur? enim generatio nisi ad hoc; sed in homine est duplex productio, vna, quae est generatio, scilicet corporis, quod producitur per generationem, anima vero per creationem: sed vltra hoc est ibi vnio corporis & animae, quae possent esse distincta tempore & sunt distincta natura, vt primo sit generatum cor-

pus, & sicut Deus creat animam infundendo, sic potest creare ante infusionem, & etiam vnire animam corpori, quae vnio est ipsa natura humanitatis, vel homo: sola enim vnio istorum sufficit, vt sit homo, & ad mortem sufficit sola separatio istorum secundum Damasc. quae fuit in morte Christi. Argumentum ergo arguit de illis, vbi vna est productio sola, sicut est in lapide, & in aliis similibus, vbi est tantum vnus terminus ipsum totum; sed in homine possunt esse tres productiones, vt patuit.

Sed dices, quod ista vnio est quaed am relatio: ergo relatio erit terminus productionis realis, quod est impossibile. Dico, quod non est impossibilerelationes huiusmodi esse terminum actionis, vt si connecterem duo ligna, esset connexio terminus, sic in proposito dico, possum vnire animam, & corpus sine variatione rei.

Ad aliud vero pro alia opinione dico, quod ex ta li vnione sequuntur tales proprietates, quarum quaelibet pars potest esse subiectum albedinis, anima vero scientiae, sed in lapide, & talibus compositum est subiectum proprietatum. Vtrum autem illa vnio animae cum corpore sit de definitione, Respondeo definitio Metaph. non includit respectum: sed in Physica capio respectum, quia tunc capio ani mam, & corpus, & vnionem, quia tunc capio compositum.

Dices: Sic dicam tibi, quod est de lapide. Respondeo non valet, quia in lapide non sunt praecisa aliqua, quae vniantur.

ARTJCVLVS JJJ. Quid sit fundamentum huius habitus, vel ipsum totum istius vnionis.

CIrca secundum Articulum, quid scilicet sit fundamentum huius habitus, vel ipsum totum istius vnionis. Dicunt aliqui, quod totum compositum est fundamentum huius habitudinis, vel ipsum totum. Contra: impossibile est non manente fundamento primario manere habitudinem; sed vnio, vel habitudo Verbi ad animam, & corpus mansit in triduo, & tamen totum non remansit: ergo totum non est fundamentum immediatum.

Item: non resultat tertia realitas, quae possit esse fundamentum immediatum. Ideo alij dicunt, quod anima est fundamentum huius vnionis, & dāt isti talem imaginem, quia in primo instanti est anima, in secundo instanti vnitur supposito diuino. In tertio instanti corpori, & sic corpus assumitur per animam. Contra: quia hoc est erroneum, tunc enim sequeretur, quod separata anima non fuisset corpus vnitum, quod est falsum. Item cum corpus fuerit vere vnitum in triduo, fuisset animatum

Alia est opinio, quod anima est medium non quidem quod; sed quo. Contra, illud non est medium, quo dempto non demitur habitudo, se i separata anima in triduo, adhuc corpus fuit subiectum habitudinis: ergo.

Jdeo alij dicunt, quod vnio animae ad corpus est subiectum huius habitudinis, vel fundamentum Contra, Vnio non fuit in triduo, & tamen fuit habitudo. Item relatio non est fundamentum relationis. Teneo, quod vtrumque, scilicet anima & corpus est fundamentum, & accidit vnio; ita quod siue vnita, siue separata sint, possunt fundare habitudinem, sicut in triduo. Probatur hoc, quia illud, cui competit esse suppositum, per eandem rationem competit, sibi esse fundamentum primo: sed corpori, & animae per rationes proprias conuenit esse suppositale: ergo. Et posito, quod anima non sit vnita corpori, adhuc manet vnio ex anima, & corpore, nec inest vni per alterum. Item, nisi anima, & corpus essent per se immediatum fundamentum, tunc sequeretur, quod tollendo fundamentum illius vnionis tolleretur vnio, sed tollendo vnionem corporis, & animae inter seadhuc remanet alia vnio corporis, & animae ad sup positum, nec vnum est ratio fundandi alteri, & animae ad suppositum. & hoc cogor dicere, quia non pono tertiam rem, & si separarentur, adhuc staret vnio. Dico ergo, quod si compositum hominis diceret tertiam rem resultantem, vnde sequeretur, aud res illa esset fundamentum: sed hoc non est,

Modo sunt hic duo dubia.

Primum, quod numeratis fundamentis numeratur vnio: sed hic per te sunt duo fundamenta ergo& duae vniones.

Secundum dubium est, quod haec vnio est quidditatiua; sed partes non sunt per se quidditates, sed totum. Haec dubia dimitto vobis.

ARTJCVLVS JJJJ. An gratia, vel aliud fuerit medium istius vnionis.

CIrca quartum Articulum dicunt quidam, quod gratia mediante assumpsit animam, ita quod gratia est medium quo. hoc reputo falsum. Primo, quia substantia prior est accidente ordine naturae: ergo in isto instanti, quo substantia praecedit accidens, quaero, aut erat natura in supposito nullo, vel proprio, vel diuino: non in proprio, nec in nullo: ergo diuino, & quod non in nullo, quia omne accidens supponit subsistentiam sui subiecti. Ideo teneo oppositum, quod gratia erat quaedam sequela; ex hoc enim, quod anima fuit vnita, gratia est consecuta ipsam vnionem, non e conuerso.

Ad argumenta in oppositum dico, quod primae rationes sunt pro me.

Ad primum in contrarium, cum dicitur, quod primum fundamentum est quidditas, dico, quod sicut ex anima, & corpore non resultat res tertia, sic nec quidditas, sed quidditas nominat ibi ambas partes, & dico quod pars habet habitudinem, vel ad partem, & hoc per modum informantis, vel informabilis; vel habet habitudinem ad suppositum, vt carneitas.

Ad aliud de partibus integrantibus, dico quod ibi resultat aliquid, licet non aliquid, quod non sit ex illis, ideo tota caro fundauit vnionem.

Dico etiam, quod fundamentum vnionis non erat materia & forma corporis; sed ipsum, & ita etiam oportebit, quod dicatur, quod corpus in triduo non assumpsit aliam formam, quia iam dimisisset vnionem illam; non sic autem de anima, & corpore, quia constituunt tertium: Dico ergo, quod corpus ex vna parte, & anima ex alia est fundamen tum, & non materia corporis per se nec forma.

Ad aliud: anima prius respicit totum corpus, quod est aliud a partibus, quia si respiceret partem, semper remaneret, & animaret eam separatam, nunc autem si separes, non animat. In proposito au tem eo quod vnione non assumpsit aliquod totum, quod sit hoc aliud a partibus, ideo si separes partes, adhuc remanent vnitae: ergo accidit animae, quod respiciat partem; & si separes, non animat, non sic in proposito. Haec de quaestione.