Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum diffinitiones quas Magister in litera assignat de peccato, sint bonae, & sufficitur assignatae.

VIdetur primo, quod non, quia vnius rei vnica est difintio: sed hic ponuntur a Magistro plures diffinitiones: ergo. In oppositum est, quia Sancti ponunt eas; nam

Ambrosius ponit illam; Peccatum est praeuaricatio legis diuinae, & inobedientia caelestium mã- datorum. Augustinus autem ponit aliam, illam, scilicet. Peccatum est dictum, factum, vel concupitum contra diuinam voluntatem. Alia est. Peccatum est voluntas faciendi, vel recipiendi, quod aequitas, vel iustitia vetat.

Respondeo, dico, quod diffinitiones istae bene assignatae sunt. Vbi considerandum est, quod in peccato sunt duo, est enim ibi aliquid materiale, & aliquid formale. Peccatum enim potest considerari ethice, vel theologice. Si ergo peccatum consideretur theologice, sic peccatum materialiter est actus substratus, sed formaliter est caren tia conformitatis ad diuinam voluntatem: sec un dum hoc assignantur duae diffinitiones. Si vero peccatum sumatur Ethice, sic datur diffinitio tertia. Vbi considerandum est, quod regula actuum humanorum est voluntas diuina. Jlla autem innotescit nobis per praecepta, & leges diuinas expressas in sacra Scriptura, & per dictamen rectae rationis super nos signatum, quo iudicamus duplicem conformitatem actuum humanorum, vnam ad Dei voluntatem, vt ad primam regulam; & aliam ad dictamen rectae rationis, per quam etiam exprimitur conformitas prima.

Nunc ad propositum patet, quod diffinitio Ambrosij tantummodo capit illud, quod est formaliter in peccato, scilicet carentiam conformitatis praedictae, & hoc cum dicit, quod peccatum est praeuaricatio legis diuinae, hoc est, deformitas ad legem diuinam, &c. Sed diffinitio Augustini ponit materiale, & formale: materiale autem in hoc, quod dicit: est dictum, factum, vel concupitum; sed formale contra Dei voluntatem. Secunda autem diffinitio Augustini datur per materiale, & formale, & hoc ethice. Cum enim dicitur, vo- lantas faciendi, vel recipiendi; ecce materialea; quod iustitiae vetat, ecce formale, quod est priuatio deformitatis ad rationem rectam. Ex hoc patet, quid adimit peccatum in homine, non enim adimit potentiam, vt putant quidam, nec inclinationem ad vtramque viam cum peccato: de potentia patet, sed de inclnatione patet faltem theologice. Dico ergo, quod nihil aliud abiicitur, nisi illa priuatio, quae theologice loquendo est priuatio conformitatis. Ex hoc enim est actus malus, quia non conformatur diuinae voluntati, & ideo in actu transeunte peccato adhuc manet peccator, & hoc secundum esse intentionale, quia manet deformitas in extimatione naturae intellectualis, & maxime in extimatione Dei. Sed sunt hic quaedam dubia.

Primum est, quia secundum hoc peccatum vehiale, non est peccatum actuale, quia non est dictum, vel factum contra legem Dei.

Respondeo. Dico, quod imo contra legem Dei exprimentem consilia. Item, qui venialiter peccat, venit contra praecepta subiectiue, licet non deliberatiue, si enim deliberatiue, tunc esset mortale.

Secundum dubium est de peccato ommissionis, quia non continetur in diffinitione illa factum, vel concupitum, quia non est aliquod positiuum, imo Augustinus transit super negationem, hoc est, non impletionem mandati diuini, vel ad minus indifferens ad implendum, & non implendum.

Ad hoc dicunt quidam, quod in omni peccato est actus positiuus interior. Ratio est, quia peccatum est in potestate nostra; nihil autem est in potestate nostra nisi actus: ergo. Secundum hunc mo dum peccatum omissionis ita dicit tantum positiuum.

Alij sunt ad oppositum, quia tunc peccatum illud non esset omissionis, sed tantum commissionis. Et quod isti dicunt, quod in potestate voluntatis non est, nisi actus positiuus, respondent per interemptionem; imo in potestate voluntatis est suspensio omnis actus, quoniam licet praesentetur ab intellectu voluntati aliquod, quantumcumque appetibile, voluntas tamen potest libere velle, & libere omnem actum suspendere: Est ergo secundum istos omissionis peccatum tantum in voluntate non in volendo, sed in non volendo, quia in actum omnem suspendendo, quan doque actus deberet inesse, peccatum vero omis sionis non est actus positiuus, sed sola suspensio actus; haec opinio videtur mihi vera.

Tunc restat difficultas. Prima, quomodo esset dictum, vel factum. Respondeo, Diffinitio illa non competit ei, quantum ad materiale in peccato, quod exprimitur per hoc, quod dicitur dictum vel factum: sed quantum ad formale, quod exprimitur per hoc, quod dicitur, contra Dei voluntatem, quod nihil aliud est, quam difformitas ad diuinam voluntatem, qua non facit, quod vo- luntas diuina iubet fieri.

Ad argumentum in oppositum dico, quod vnius rei possunt aisignari multae diffinitiones secundum diuersas causas Vna tamen sola est com pleta, illa scilicet, quae complectitur omnes causas. Ad propusitum paret, quod difinitiones praedictae dantur per diuersas causas.