Quaestio 5

ARTJCVLVS J. Vtrum ex mente Philosophi repugnet intellectui ex natura sua vniuersali intelligere singulare materiale.

QVantum ad primam quaestionem arguo primo, quod sic, quia illud, quod est per se obiectum vnius potentiae videtur nullo modo apprehendi ab alia potentia, & ratio est, quia potentiae distinguuntur per actus, actus vero per obiecta ex lib. de anim. sed singulare est proprium obie etum sensus, secundum Philosophum, qui in plerisque locis dicit, quod sensus est singularium, sed intellectus vniuersalium: ergo. Et confirmo, quia per hoc assignat Philosophus differentiam inter sensum, & intellectum. Jllud autem, per quod dist inguitur sensus ab in- tellectu non est commune sensui, & intellectui: ergo.

In oppositum arguo, quia intellectus quicquid intelligit, in phantasmate intelligit secun⸗ dum Philosophum, vnde de memoria, & reminiscentia dicit, quod intellectus non intelligit lineam simpliciter, nisi linea pedali, vel alia particulari linea. Similiter Commentator 3. de anima comm. 39. dicit, quod intentio intellecta, in quantum est ens, vnam habet pro subiecto intentionem imaginatam: ergo de mente Arist. est. quod intellectus speculetur phantasma intelligendo: speculari autem non est aliud, quam intelligere: ergo.

Et confirmo, quia secundum rationem Philos. 3. de anima tex. 39. intellectus noster priusquam intelligat conuertitur ad phantasmata Jllud autem conuerti, cum non sit nisi quoddam intelligere, sequitur quod in isto priori intellectus intelligit singulare, quia vniuersale non est in phantasmate: ergo videtur ex dictis Philosophi, quod intellectus esset prius ordine nat urae; & directius intelligat singulare, quam vniuersale: concluditur ergo, quod non repugnat intellectui ratione, qua intellectus est, absolute intelligere singulare.

Respondeo in ista quaestione non oportet procedere, nisi ad ostendendum mentem Philosophi, & Commentatoris sui de intellectione singularium, & hoc absolute non comparando ad istum intellectum, vel ad illum, sed absolute accipiendo illum intellectum secundum propriam rationem, secundum quam conuenit communiter isti naturae intellectuali, & illi. Ideo ad solutionem istius quaestionis primo ponam quaestionem intentam principaliter, & probabo eam Secundo ad dissolutionem argumentorum adducam duas propositiones de modo, quo singulare est cognoscibile in intellectu nostro in speciali, secundum rationem Philosophi, & Commentatoris sui.

Sit igitur prima ratio ista, quod mens Philosophi, & Commentatoris sui fuit, quod intellectus nullo modo attinget aliquid, quando remaneat communicabile, & por confequens forma simpliciter non signata, & particulata. Quod haec sit mens Philosophi patet per Commentatorem sic exponentem Philosophum. Format autem rationem Philosophi per hunc modum: Sicut sehabet intentio apprehenta ad intentionem aliam apprebensam, sic virtus comprehensiua ad aliam virtutem comprehensiuam, cum potentiae distinguantur per actus: sed forma simpliciter, & indiuiduum signatum sub illa forma differunt, quia quaedam sunt entia, in quibus non inuenitur haec secunda intentio, scilicet indiuiduum, & forma signata, sicut in substantijs separatis, quae sunt formae vere simpliciter existentes, & non sunt hae formae signatae, in quibusdam vero reperiuntur hae duae intentiones, sicut in magnitudine, & in corporeo, & quanto. Aliud enim est magnitudo, & haec magnitudo, sicut homo simpliciter, & homo signatus. Similiter aliud est albedo, quae nihil aliud est, quam vera albedo subsistens, & quicquid est, & aliud estt haeo albedo: ergo necesse est, quod formam fimpliciter cognoscat per aliam virtutem, sci licet per intellectum, & formas singulares, & illas apprehendat per sensum, & imaginationem, & intellectae essent vna intentio, nec esset differentia inter vniuersale, & indiuiduum. Et subdit, quod sit duplex ordo intentionum, vnus indiuidualium, & singularium, quae sunt formae signatae; & alius vniuersalium, quae sunt formae simpliciter. Intellectus agens transfert rem de ordine ad ordinem, tamen formam signatam abstrahit a signatione, & relinquit formam simpliciter. Idem ponit diffinitionem intellectus possibilis dicens, quod est illud, quod est in potentia ad omnes intentiones formarum vniuersalium; prima autem materia recipit formas diuersas indiuiduas, ex quo concludit, quod intellectus possibilis non est aliud hoc, nec virtus in corpore, quia tunc reciperet formas, secundum quod sunt diuersae, & istae distinguent naturam formarum, secundum quod sunt formae: ergo patet, quod intellectus apud eum nullo modo intelligit vniuersale signatum. haec de prima Conclusione.

Secundo annecto huic alias duas propositiones, & prima est, quod anima nostra potest appre hendere formam simpliciter, & singulare ipsum per se, quodlibet sigillatim, & esse apprehendit vniuersale, & singulare per duas virtutes, scilicet per intellectum, & imaginationem: quandoque non comprehendit vniuersale, & singulare per duas virtutes, scilicet per intellectum, & imagi- nationem, quandoque vero comprehendit eos fimul, vt cum ponit differentiam inter illa, vel con uenientiam, vt tamen praedicat formam de indiuiduo, & tunc comprehendit per eandem virtutem aliter se habentem, habet enim se tunc intellectus respectu indiuidui, sicut sensus commu nis, qui non cognoscit perse obiecta sensuum particularium, nisi imediantibus sensibus particularibus per se; tamen ponit differentiam inter illa, quod est, quia sensus particularis reducitur in ipsam tanquam in centrum; per simile, intellectus cognoscibilis vniuersale per se; singulare vero non cognoscit nisi mediante sensu particulare per se: tamen ponit differentiam, & conuenientiam vnius ad alterum: hoc expresse ponit Commentator 3. de anim. com. 21. vbi dicit, quod necesse est, quod quando aliquid comprehendit diuersitatem inter aliqua duo, vt fit vnum vno modo, & duo alio modo, quemadmodum fensus communis conprohendit alietatem inter sensibilia per dispositionem diuersam, quia pert sensus plures; & ralis est dispositio intellectus in comprehendendo alietatem, quae esti inter formam, & indiuiduum: Comprehendit enim formas per se, & indiuiduum mediante sensu. haec ille. Ex quibus patet, quod quia eadem est anima, quae iudicat vniuersale per intellectum, & indiuiduum per sensum; ita quod vtrumque indiuiduum refertur ad animam tanquam ad centrum, id circo experitur differentiam eorumdem: nec oportet, quod apprehensio indiuidui sit subiectine in intellectu, sed tantum in imaginatione, & tamen intellectus dicitur illa apprehensione cognoscre indiuiduum mediante sensu pro tanto, quod quodãmodo efficiuntur vna virtus; sicut plu res sensus efficiuntur vna virtus, sicut plures sensus efficiuntur vnum in sensu communi. Vnde intellectus, quando apprehendit diffferentiam inter formam, & indiuiduum, dicitur apprehendere per se formam, sed indiuiduum concomitatine propter identitatem animae, ad quam vtrumque indiuiduum refertur secundum differentiam eorum per se secundum mentem eius.

Secunda propositio annexa est, quod mens fuit Philosophi, & Commentatoris sui, quod intellectus noster se habet per modum lineae rectae, & extensae, tamen mediante imaginatione experimentatur singulare, secundum vero lineam specialem vel circunftexam, quae non est proprie singularis, quia non redit ad eundem punctum, cum intelligit formam illam, resoluit in aliam communiorem, & deinde illam aliam in aliam communiorem, & sic procedendo ad modum sperae, sicut apparet in vitibus torcularium, donec perueniat ad formam simplicem, a qua non potest fieri vlterior abstractio, & ibi sistit. Sic autem ex ponit Commentator 3. de anim. com. 24. reflexio nem intellectus, vbi dicit, quod necesse est, quod intellectus experimentetur formam, aut secundum dispositionem liucae rectae, cum inteilexerit primam formam existentem pure simpliciter; aut secundum dispositionem lineae specialis, quã- do fuerit reuersa a quaerendo intelligere quidci: itatem illius formae, & deinde quicditatem inius quidditatis, quousque perueniat ad simplicem quidditatem, non enim cessabit, quousque perue- niat ad formam simplicem. haec ille. Ex his patet, quod Doctores illi non intellexe runt reflexionem intellectus, de qua Philosophus 3. de ani. text. 10. loquitur, qui dixerunt, quod singulare intelligitur per reflxionem, vniuersale vero directe, cuius oppositum dicit Commentator.

Ad argumentum in oppositum ex sequentibus apparebit.

ARTJCVLVS JJ. Vtrum secundum veritatem repugnet intellectum ex natura sua vniuersali intelligere singulare materiale.

QVoad quaestionem secundam arguo primo, quod secundum veritatem repugnet intellectum ex natura, qua intellectus est intelligere singulare, sic: Intellectui repugnat species singularis propria; ergo ei repugnat intellectio: Intellectio enim est species illa vel non est sine specie: ergo. Consequentia patet, antecedens probo, quia species singularis re praesentat singulare modo quantitatiuo, & materiali, videlicet vt hoc, & nunc, sub certo situ, & sub quadam linea situali, alias non repraesentat singulare, vt distinguitur ab vniuersali: sed nulla species in intellectu est huiusmodi: Modus enim repraesentandi sequitur modum essendi: modus autem essendi, quem habet species in intellectu, est spiritualis abstractus ab omni conditione ma teriali, & quantitatiua, ergo.

In oppositum est: quia tunc Deus non intelligeret singulare: similiter vnus Angelus signatus non posset intelligere hominem hunc signatum, & per consequens non haberet notitiam eius, quem custodit. Similiter cessarent omnes reuelationes, quae sunt de existentijs singularium, quae omnia sunt Scripturae sacrae dissona.

Respondeo, in ista quaestione sic procedam, primo dicam illud, quod facit difficultatem inquaesito, & secundo respondebo ad questionem.

Quoad primum considerandum est, quod difficultas oritur in proposito ex vno syllogismo, cuius maior, & minor videntur posse probari demonstratiue: est autem syllogismus iste. Jmpos sibile est intelligi singulare, nisi designando, & demonstrando ipsum sub certo situ, & termino in ordine ad apprehendentem potentiam, siue eum qui cognoscit: sed talis cognitio est impossibilis intellectui: ergo. Maior videtur posse demon strari; quia non videtur, quod species aliqua possit repraesentare aliter ipsum singulare, vt distinguitur ab omni alio singulari, nisi repraesentando sub certo situ per modum intentionalium linearum: si enim species abstraheret a tali modo repraesentandi, esset omnino indifferens ad omne singulare eiusdem rationis, vt similia sunt; & per consequens similitudo huius alterum representat, in quantum similitudo (simillimorum enim videtur esse eadem similitudo) sed cognitio rei sequitur modum sui repraesentantem: ergo.

Confirmatur, Pone enim duas similitudines, quoad omnia talia accidentia tam animae, quam corporis, constat, quod potentia non distingue- ret vnum ab alio, nisi demonstrando, & situando, puta dato quod sint similes, talis non est ille, dicendo autem iste, etiam includit alium, & alium terminum situalem. Pronomina enim demonstra tiua videntur sumi a differentijs situs, quia ille ab istuc, & ille ab illuc. Similiter, hic, est aduerbium loci, quod si abstrahatur alietas talium situum, necessario qui caperet vnum, caperet reliquum.

Secundo potest ratio confirmari, quia sub qua cunque conditione res apprehendatur, apprehen ditur vt communicabilis, & vt reperibilis in pluribus, nisi dum apprehenditur cognitione de monstratiua, & situatiua: quicquid enim apprehenditur de aliquo homine, totum est cominune, nisi apprehendatur iste, vel ille. Si enim appre hendo hominem, vt aliquem hominem, & indiuiduum, & vnum, & bipedalem, & talis figurae, & in certo situ, manifestum est, quod adhuc non ha beo incommunicabiles: plures enim possunt esse, qui sunt indiuiduum, & vnus, & bipedalis, & talis figurae, & situs: sed si apprehendatur vt ille homo, impossibile est, quod sint plures, quorum quilibet sit ille homo: Jlla autemcognitio non dis fert a praedictis, nisi quia est demonstratiua rei, quae apprehenditur, vt illud, sub determinato si tu, & alijs: ergo.

Dices Pone, quod duo corpora sint similia in eodem situ per diuinam potentiam, tunc non distinguentur in situ, & tamen e ssent realiter duo, & posset apprehendens distinguere, hoc non est illud.

Respondeo, data illa hypothesi, dico, quod co gnoscens distincte vnum ab alio necessario varia bit terminum demonstrationis, & situs, vnum situando propinquius, puta dicendo, hoc corpus, & alium remotius, dicendo, non est aliud corpus, & necessario sic dicendo ponet vnum ad vnam partem, alterum vero ad aliam. Ex quo patet, quod ille situs, de quo hic agitur, non est realis: sed intentionalis tantum, qui circa indiuiduum & apprehensionem secundum numerum apprehensionum sit numerus talium situum; propter quod dicitur apprehensio demonstratiua, & significatiua.

Est autem considerandum, quod illud, quod est situs in permansiuis, est prius, & posterius, siue nunc, & tunc in successiuis, Vnde si dentur duo soni distincti, nisi apprehendo ipsum, vt nunc& alterum, vt tunc; ita quod cognitio singularis demonstratiua non solum est quantitatiua, quia concernit situm determinatum, sed quia concernit determinatum prius, & posterius, siue nunc, & tunc; & hoc est, quod consueuit dici, quod cognitio singularis, vt distinguitur a cognitione vniuersalis, concernit hic, & nunc, sic ergo medium videtur esse illa maior. Sed minor videtur etiam posse efficaciter probari, scilicet quod nulla talis co gnitio sit possibilis intellectui, & potentiae: Quia modus operandi sequitur modum essendi; vnde 1. de anim. tex. 12. ex operatione abstracta concedit Philosophus potentiam, cuius est operatio, esse abstractam, ergo per oppositum, si operatio sit materialis, & quantitatiua, & designatiua rei sub determinato situ, & nunc, secundum esse apprehensum est quantitatiua, & materiale indi- uiduum, etiam omne huiusmodi est materiale, & quantitatiuum: ergo. Omnis enim talis appre hensio est sub quadam linea intentionali, cuius terminus est hic, vel ibi, nune, vel tunc: vt sic linea, scilicet procedens ab ipso apprehendente & terminetur in prius, vt cum dicitur, tunc fuit, vel in posterius, vt cum dicitur, tunc erit, vel in directum, & simul, cum dicitur nunc est. Similiter ex parte situs, in propinquum, vt hic fuit ille homo, aut indistans, vt cum dicitur ille homo, aut in eundem, vt reflectendo, vt cum dicitur, ergo ille est, ergo tale indiuiduum est lineare, & per consequeus quantitatiuum, non quod sint ibi lineae tales in re: sed tantum secundum indiui duum: ergo talis apprehensio non conuenit poten tiae incorporeae, sed quantae; alias incorporeum haberet modum operandi corporeum, & operatio non sequeretur esse.

Tertio ad idem: Quia modus operandi huiusmodi linealiter non potest cadere in potentia, inter quam, & iuum obiectum non potest cadere linea media ducta intentionaliter a potentia ad obiectum. Hoc patet, quia alias tale indiuiduum non esset linealiter; sed inter intellectum, & eius obiectum non potest cadere linea talis media, sicut nec inter ali qua non quanta, sicut nec inter duos Angelos, vt alias dictum est.

Quod de intellectu probo specialiter per hoc, quod si talis linea posset imaginari inter intellectum, & obiectum, necessario linea illa caperet intellectum per modum vnius termini indiuisibi lis, & tamen terminus lineae sit quoddam positiuum, necessario oportet dicere, quod Angelus sit substantia posita per modum puncti, quod tamen non conuenit vnitati, quae est etiam minus abstra cta, quam intellectus, Vnde sicut dissonum est di cere, quod vnitas est terminus lineae, siue secundum rem, siue sctundum rationem iudicij, sic. dico de intellectu.

Quarto, ad hoc idem facit ratio, quae adducta est arguendo ad principale: sic ergo patent maior & minor rationis illius, ac per consequens ratio videtur demonstratiua, & tenere ex terminis, qui sunt intellectus & apprehensio designatiua, & demonstratiua.

Est autem vlterius aduertendum ex praedictis, quod intellectus non impeditur (secundum hunc modum dicendi) intelligere singulare propter ma teriam, nec per aliquid, quod se teneat ex parte obiecti in ratione cogniti, siue sit quantitas, siue situs, siue aliquid aliud, quod oportet esse; tale potest cognosci abstractiue: sed impeditur ex modo ipsius apprehensionis, quia nulla apprehem sio attingit indiuiduum, vt incommunicabile, & signatum, nisi demonstratiua, & designatiua quae procedit a potentia per modum iudicij linearis, vt dictum est; quae repugnare videtur intellectui: Ex hoc etiam patet intellectus cuiusdam antiquae propositionis, quod intellectus abstrahit a conditionibus materialibus; non enim abstrahit sic obiectiue in ratione cogniti, cum nulla sit talis conditio materialis quae non possit intelligi, siue sit materia, siue quantitas, siue situs, siue aliud quodcunq. materiale, sed abstrah t modaliter, quantum ad modum cognoscendi, quia non habet iudicium lineare, & desi- gnati uum demonstratiue, siue situale. Vt sic con ditio materialis, a qua abstrahit intellectus, non sit aliud, quam modus situalis, & quantitariuus: quantitas enim, & corpus dicuntur materialia quaedam, eo, quod quantitas inest ratione materiae. Est enim proprietas primae materiae, vt Commentator 3. de cael. & mund. com. 1. dicit.

Et ex ratione dicta videtur repugnare intellectui, quod intelligat indiuiduum, & singulare, quod licet non tantum simile, sed etiam materia le, quia nullum tale potest apprehendi, vt distinctum ab alio, nisi designando, & determinando; quod non pertinet ad potentiam immaterialem, vt per se patet.

Nunc secundo respondeo ad Quaestionem. Ad cuius dissolutionem, Primo pono quasdam distin ctiones, secundo formabo propositiones quasdam, ex quibus apparebit propositum.

Quantum ad primum sciendum est, quod indiuiduum est duplex, quoddam signatum, vt ille, vel iste, quoddam abstractum a designatione, & situ, vt quidam Angelus, & quaedam anima, quae designari, & demonstrari non possunt, vt dictum est alias.

Secunda distinctio est, quod indiuiduum signatum potest accipi dupliciter, vno modo cognitione demonstratiua, & designatiua, de qua dictum est articulo praecedenti; alio modo cognitione immateriali, & abstracta, non demonstrando. His praemissis formo aliquas Propositiones.

Prima est, quod indiuiduum materiale & signatum, quantum est in se, est cognoscibile cognitione tali immateriali, & abstracta. Hanc con clusionem probo primo, quia sicut res se habet ad esse, sic se habet ad intelligi, a. metaph. sed indiuidua certa, & signata, puta ille homo, vel ille Sortes, & Plato, non sunt indiuidua certa, & distin cta in se hoc, quod sunt signata, seu demonstrabi lia in situ; Tum quia variato situ necessario remaneret indiuiduum; Tum quia manente distinctione indiuiduorum, poni possunt in eodem situ per diuinam potentiam; tum quia demonstrabile, siue designabile videtur importare relationem accidentalem ipsi Sorti, & per consequeus Sortes non distinguitur a Platone per esse designabile: ergo cognoscibile est in ratione, qua distinctum indiuiduum est, absque hoc, quod de signetur, vel demonstretur hoc, vel illud.

Item: Indiuiduum potest accipi vel vagum, vel signa tum, siue demonstratum, vel demonstrationi, & signa tioni substratum. Vagum quidem, vt alius homo, substratum vero, vt natura, quae substrata est re lationi designationis, & demonstrabilitatis. Con stat enim, quod demonstrabilitas, aut designatio respicit substratum, quod quidem vniuersale non est, sed magis indiuidua natura, ita quod esse hoc, vel illud non addit super substratum, nisi mo dum, quo cognoscitur, & attingitur a cognoscente; attingitur. n. notitia demōsratiua, & situali, & sub quodãmodo lineari. Vnde demonstrabilitas deter minata, puta, hoc, vel illud attingit indiuiduum, quod in se certum est sub quodam modo, quod non det sibi formaliter distinctionem, & cercitudinem in se: sed tantum in ordine ad cognoscentem: sed manifestum est, quod omne illud, quod in se cer- tum, & distinctum est, potest cognosci vt sic absque omni modo, quo redditur certum per accidens, & in ordine ad cognoscentem, quia ratione perfectionis suae indiget tali modo cognoscibilitatis: ergo. Si enim omnis entitas cognoscibilis est, manifestum est, quod aliqua cognitio potest attingere ad indiuiduum, prout est in se distinctum, quamuis alteri simillimum; non est autem indiuiduum entitas distincta, quatenus a cognoscente signatur, nec quia designabile vel demonstrabile, imo illae habitudines praeexigunt ipsum esse distinctum.

Secunda Propositio est, quod substantiae separatae, impossibile est, quod intelligant singulare signatum signando, aut demonstrando ipsum, hoc, vel illud, nam tale indiuiduum est materiale, vt dictum est, quod repugnat substantijs separatis; possunt tamen indiuiduum signatum intelligere abstracte, & immaterialiter, vt infra melius apparebit.

Tertia Propositio est, quod intellectus humanus non potest indiuiduum signatum intelligere abstracte, & immaterialiter, vt infra diffusius apparebit.

Quarta Propositio est, quod intellectus humanus non potest indiuiduum signatum intelligere etiam demonstrando, & fituando, cum sit potentia immaterialis, & separata; sed non potest directe illud intelligere non demonstrando, immaterialiter, scilicet & abstracte, sicut intelligunt substantiae separatae, & hoc pro statu illo, vbi coniungitur cum phantasmate: nullus enim experitur se pertingere ad lineam indiuiduam, nisi demonstrando, & designando, dicendo hunc hominem, & hanc lineam: nec potest quis ponere differentiam inter duas lineas, nisi per diuersos situs, si sint simillimae, cum tamen situs sit posterior, & passio quantitatis. Vnde patet, quod indiuiduum non intelligitur ab indiuiduo intellectu coniuncto, exclusa omni signatione; cognoscitur tamen subiectum illius signationis, & de monstrationis non directe, sed arguitiue. Jmaginatione namque existente in suo indiuiduo demonstrato istius lineae, vel illius, intellectus arguit, quod substratum istius, & illius est aliud in se certum, & distinctum differens ab esse signabili, & signato, & ita quodam indiuiduo non demonstratiuo attingit substratum indiuiduum, non tamen, nisi in ordine ad signationem, concipit enim non demonstrando haec duo, scilicet illud, quod demonstratur, & signatur per imaginationem, secundum quam demonstratur, & secundum hoc intelligit indiuiduum certum, & distinctum in ipso phantasmate, modo tamen immateriali, & abstractiuo, nec nunquam per certitudinem distinctionis eius ab omni alio, nisi in respectu ad designationem, quam facit imaginatio: & ita potest dici quodammodo, quod intelligit eum per coniunctionem cum phantasinate, vel magis proprie per arguitionem. Vnde patet quomodo diuersimode intelligit vniuersale, & singulare: vniuer sale namque intelligit per se, & intuitiue, non coniungendo cum phantasmate; sed abstrahendo ab illo, singulare vero arguitiue, & per coniunctionem cum phantasmate, quoniam per suum im- materiale indiuiduum non posset vnum indiuiduum ab alio distinguere, nisi referendo ad indiuiduum materiale, quo apprehenditur cum demonstratione, & signatione. Haec autem est mens Commentatoris 2. de anima com. 47. cum dicit, quod comprehensio intentionis vniuersalis est intellectus, vniuersalitas autem, & indiuidualitas comprehenditur per intellectum, scilicet dispositio vniuersalis, & indiuidui. haec ille.

Sic ergo resumendo dico, quod intellectus noster pro statu isto non cognoscit singulare signatum, nec intelligit intellectus nisi ponendo differentiam inter actum designatiuum albedinis, quo dicimus albedinem illam, vel illam, & illud quod, ad quod talis actus demonstratiuus terminatur: non enim albedo simpliciter est, sed illa quae demonstratur, cum dicitur haec albedo, vel illa; nec est albedo quaedam sub ratione indiuidui vagi, cum hoc sit quoddam com municabile; nec potest dici, quod sit albedo hec vt signata, alias idem terminaretur ad se, & signatum huius demonstrationis, haec albedo, vel illa terminaretur ad se ipsum, & ideo oportet, quod terminaretur ad substratum designationi, & demonstrationi; quod est omnino incommunicabile. Et per hunc modum assignando differentiam inter illud, quod demonstratur, quod est terminus designationis, & demonstrationis, & signatum ipsum, & esse demonstratum, vel signatum, in quantum intelligitur indiuidum substratum ipsi signationi, & demonstrationi: Indiuiduum autem signatum, in quantum signatum, intelligitur mediante signatione, & demonstratione actuali imaginationis; accipiendo enim actum designatum imaginationis, & terminum substratum demonstrationi, in quantum intelligitur indiuiduum signatum actu vt haec albedo, vel illa.

Et secundum hoc patet, quod non potest intellectus coniunctus intelligere singulare signatum per se, & primo: sed secundario & mediante imaginatione, vnde oportet, quod intelligat actum designatum & demonstratum, licet ille non demonstret. Haec est mens Philosophi, & Commentatoris, vt allegatum est supra, cum dicunt, quod intellectus experimentatur formam, quae est communicabilis per se, & primo, & immediate secundum formam hanc singularem, non primo, nec per se, sed mediate actu imaginationis, non quidem mediante & formaliter, cum intellectus non informetur per actum imaginatiue: sed eo mediante obiectiue, quia actus designationis huius albedinis, & eius terminus concurrunt in ratione vnius obiecti, dum intelligit, & apprehendit intellectus hanc albedinem demonstratam, & est simile de sensu communi, qui apprehendendo visionem, & obiectum eius, scilicet colorem in ratione vnius obiecti, cognoscit colorem non immediate, sed mediante visione terminata ad ipsum, & ideo dixit Commentator vbi supra, quod habet se intellectus in apprehen dendo singulare mediante imaginatione, sicut sensus communis in apprehendendo singulare sensibile proprium, mediante sensu proprio, cuius illud est per se proprium obiectum.

His visis patet, quid dicendum ad quaestio- nem; quomodo intellectui repugnet intelligere singulare; & quomodo non.

Nunc vltimo respondeo ad illa, quae faciebant difficultatem in proposito. Ad primum dico, quod species in intellectu nostro possibili non repraesentat indiuiduum sub suis conditionibus materialibus. Vnde si repraesentat indiuiduum, hoc est tantummodo indiuiduum vagum, concedo, quod per talem speciem nunquam deueniret inllectus in notitiam indiui dub doe: sed ad ilquod dem repqusontamem lintam inobo sicuali. ogaut quod rocipiut speciem guionis, quam facit smaginatio: & tanc per Be tem linen vagae, & signationis: inipipariae Suectim intelligi meno linoour utn ognacum mnecquidem periotam ctun, sed por imagipationem tantum, vt sio speuies illiuo indiuidui vagi appegprietur signato per speciemillius acths imaginotionis, quo teum signatur in imaginatione, & hoc dictum est, quantum ad indlloctum nostrum, quia quid sit dicendum deinte leete immataeialium separatorum, postea apparebit

Ad secundum dico, quod intellectus non potest intelligere duo indiuidua distincta, nisi intelligendo ea, vt signata; illam tamen signadonem non facit intellectus; sed tantum imaginatio.

Ad tertium dico, sicut ad primum, & secundum. Ad alias rationes probantes minorem illius syllogismi patet per dictae solum enim concludunt, quod intellectus noster non possit immediate aliquid situaliter signare.

ARTICVLVS III. Verum substantia separatae possint intelligere singularia materialia

AD tertiam quaestionem arguo primo, quod substantiae separatae non possint intelligere singularia materialia: Quia nulla species potest repraesentare intellectui Angeli aliquod singulare, vt distinguitur ab alio singulari, nisi repraesentando ipsum sub certo situ, secundum rationem intentionalium linearum, quia alias non videtur indiuiduum posse repraesentari distincte: sed in imellectu Angeli nulla potest esse species talis punia tunc species illa esset materialis, & corporalis, quae repugnat Angelico intellectui: ergo. Sed impossibile est intellectum Angeli intelligere singulare sine specie repraesentante: ergo.

In oppositum est auctoritas sacrae Scripturae. Respondeo, primo inquiretur de conclusione prin cipaliter intenta: & secundo declarabitur modus/ possibilitatis eius.

Quoad primum pono primo propositionem vuam videlicet, quod de intentione Arist. & Cō- mentatoris fuit, quod intellectus substantiae separatae, nec primae aliarum intelligerent indiuidua materialia, quae non sunt tota natura spe- cloi, fite suosttom.

Aa hante Gohaalusionem addbeant Aristot. & Commentatur suus rationes aliquas, quarum prima est, quod cognitio rei flagularis, in quanomn sic, vel perfectionis, non audit ad cognitionem quiddiatis, sed potius condumitatur illam imperfectio quaedum, & indignitus, nihil autem talē ponendum est in nobillibimis substantijs: ergo. Non enim veritas illa: Triãguius haber trel. perfectias scletur, s absolute feigur, quod trian gulus habet mes, quam si sciatur, hinig, e illum triangulum habere tres.

Et si dicatur, quod secundum Phitit. connenie scire omnem mulam serilem, & ignerare in particulari, quod haec mula sit sterilis, dicendum iud verum est ratione materiae. In talibus enim fegulae viuersales patiuntur instantias in partihmibus.

Secunda retio est, quia particulatia sunt infinita: ergo vel substantia separam nullum intelligit, vel intelligit quaedam, & alia nunquam intelligit; quod non est rationabiliter dictum vel intelliger aliqua, & sic poterit siqua intelligere pro futus ribod est magis inconuenieos, quod aliqua pebsctiio de nouo possit eis aduenire: & arguetui mctessario in eis esse potentiam cum labore, & mutabilitatem, quae bieset pro inconuenienti. Istae duae rationes habessur expressius a Commentatore 1a. metaphys. commento 35.

Tertia ratio est, quia nulla sorma, quae est in tota natura speciei, & quiddita ubfistens, potest habere in se similitudinem repraesentatiuam alicuius indiuidui signati: quicquid enim in tali quidditate simpliciter subsistemn est natura subsistens simpliciter, & non haec natura, vel illa, & per consequens non potest repraesentare aliquam naturam fignatam: Intelligenti℞ autem abstractae sunt secundum eos, quasi natura quidditatis simpliciter subsistens: ergo 4

Et hanc rationem ponit Commentator specialiter, vbi agit de veris somnijs, ibi namquedicit, quod declaratum est in prima Philosophiaquod intellectus denudatus a materia intelligum vniuersale, & impossibile est, quod habeat intentionem indiuidualem omnino, tamen secundum hanc naturam apprehendit intemionem particularem: formae enim vniuersales non indiuiduantur, nisi per materiam, & si intelligentiae abstractae comprehenderent indiuiduum, necessario essent materiales, & tunc non agerent, ni si secundum contactum, haec ille.

Quarta ratio est, quia indiuiduum in sua incommunicabilitate impossibile est apprehendi, nisi modo lineari demonstratiuo, & disgregatiuo, quo lineatur sub certo situ intentionali, vt supra suit ostensum, dicendo hanc albedinem, vel illam. Omne enim, quod non comprehenditur hoc modo, necessario comprehenditur vt i'nueu ni n nem materialem: ergo.

Hanc rationem innuit Commentator, cum ait, quod Intelligentia abstracta nihil intelligit eorum, quae sunt hic. Sed alia ratio est, quia indiuidua materialia habent eandem similitadinem, & ratlonem repraefentatiuam cum sint simillima, quae appropriari non potest enifi iem mediante demoniatione, & designatione, ita quod si talis spocies approptietur necessario oporter, quod repraesentet linealiter, siue pyramidaliter. non quidem quoad esse reale, sed quoad esse inrentionale: nec indiuidua posunt Habere speces aliter, nisi sint materiales in repraeseteaiploa sud uales species imposfibile vidotur soni im substantijs separatiss argo, Et hanc rationem euidetur innuere Commentator ternio de ansna tomineot. I8. loquens de intellestu possibili, rbi ait. Ex hoc apparet, quod intellectus non est aliud hic, nec virtus in corpore, quoniam sr ita esset, tunc reciperet fumas, secundum quod sunt diuersae, & illae etiam non, distingueret naturam formarum secundum quod sunt formae, ficut est dispositio in formis indiuidualibus, siue corporibus, sine spiritibus.

Nunc sopundo peno, quid dibendum de quastione. Diio, quod renendum est firmiter, quod Angeli intelligans substantios ibas materia les, & in hoc non ost vera sententi amf Phllosophi, nec Commentatoris sui: Ratio autem quae valeat effi cciter pinbare, licet non sic est in promptu. Aliqui ãrguunt ex hoc, quia motor alicuius corporis necesse est, quod cognoscat in fingulari mobile ipsum.

Sed ratio ista non concludit, quoniam alias oporteret, quod anima esset in continua cogmitione actuali corporis sui, quod moues continue, vnde dicendum, quod sufficit, quod moton talis se cognoscat monere aliquod conpus non designando illud ,uel illud, eo modo, quo apparet manifeste in motu cordarum a citharedo. Aliae ration adducuntur communeb Deo, & intelligentijs a quas ostensum est in primo distinctione 3 j non valere. Ibidem etiam adductae sunt rationes aliquae pro illu parte, quae videntur mihi efficaciter concludere pro parte illa quas ad praesens non est commodum replibane

Ad rationes autem Philosophi, & Commentatoris nego minorem illius rationis. Vel distinguo, quod cognitionem esse perfectiorem intelligitur dupliciter, vel obiectiue, vel modaliter, idest quoad modum cognoscendi: tunc dico, quod cognitio particularis, vel perfectionis addit obiectius, quoad obiectum cognitum, quia scito vniuersali scitur particulare, vnde dicit Philosophus, quod quorundam oportet simul accipere notisiam, & eorum, quae sub ipsis sunt. Addit tamen cognitio singularis super cognitionem vniuersalis nouam scibilitatem, quoad modum cognoscendi, & ad istum aspexit Commentator, & quia videbatur sibi repugnare talem modum cognoscendi substantiae separatae, & ideo sensit, vt supea.

Ad secundum dico, quod nulla infinitas poneretur in actu, ex hoc, quod singularia simplici. intuitu cognoscuntur, & impossibile esset physice euadere hanc rationem., si vera esset quorundam imaginatio, quod in Diuino prospectu reluceant creaturae, sicut obiecta secun- doiia Ex ila enim oporteret necessanio ponere infinitatem in acti, quod verum non est ualias dictum est inprimo, & sic non valet ratio Commentatoris, nec in Deo, nec in Angelis, quia degandum osnnquod supponit, quod, scilicet. An gelus non possit acquicere notinam do singula⸗ ribus nouam, & successiue. ci mertia rationon poriprobat, nisi, quod nop posaint intelligere fiugeare signando & siuaddo, quod concedo.

Consimiliter dicendum est ad quatum, s deoe magis apparebit quaestione sequuati, & ad aegumentum principalae patet ibidum responio magis clare.3

Visp quid tenendum de quaestiones vidond est dē inodo possibilitatis, & quio hoc habe cum magis in quarta quostiune, ido℞ vltim quantum ad materiam illam quaero.

M ARTJCVL VSJJJJ Vtrum Angelut per eandem speciem numero inbelligat naturam simpliciter, & quidditatis, & singulare, & materiale, sine articulitis.

REspondeo; primo videbitur de quadam opinione cuiufdam Doctoris solomnis: secundo ponetur illud, quod videbitur.

Quantum ad primum, quae est opinio Doctoris ouiusdam in summa, & in scripto, quod in Angelis omnes species suntuniuersales, & per quã- libet talium intelligunt omnia indiuidua istius spe ciei, & primo hoc probat, & secundo dat modum. Probatio est ista, quia frustra ponerentur species propriae singularium: quod probatur, vel enim essent sub conditionibus materialibus, & sic impossibile est eas esse in intellectu Angeli immate riali; aut essent abstractae ab eis, & tunc non repraesentarent particulare.

Secundo dat modum: Non est enim intelli. gendum secundum eum; quod hoc modo Angelus cognoscat singularia per species vniuersales, sicut cognoscitur effectus in causis, & principijs vniuersalibus, talis enim cognitio non est rei in se: Sicut Astrologus cognoscit eclypsim futuram in suis causis: Nec etiam cognoscit Angelus singu laria ex comparatione vniuersalium ad inuicem, donec ad inuicem adaequentur,quia facta illa adaequatione, adhuc totum est reperibile in pluribus talibus singularibus, vt patet per Philosophum, & Auicenn. ergo Angelus ex hoc per tales species intelligit singularia, quia species ille in mente Angelica effluunt ab idaeis in mente diuina, quae quidem idaeae sunt rationes cognoscendi non tantum vniuersalia, sed etiam particularia; quia est ratio producendi illa particularia, & secundum materiam, & formam.

Contra opinionem istam arguo primo, quod per nullam speciem potest repraesentari speciale singulare in quantum tale, quae abstrahit a conditionibus indiuidualibus. Tunc enim non est magis species propria istius singularis, quam illius. Tunc sic: Quantumcũque species in mente Ange li demonstretur ab idaeis in mente diuina, illa tamen diuinitas non dat ipsi speciei, quod concernat condi- tiones materiales indiuidnantes: ergo non dat ci, quod repraesentet intellectui Angeli singulare secundum rationem singularis.

Confirmo: quia si Angelus haberet species a rebus abstractis, quae essent denudatae a conditio nibus indiuidualibus materialibus, secundum eum non repraesentarent singulare: Tunc sic: aut repraesentarentex hoc, quod a rebus sunt abstractae, aut ex hoc, quod a conditionibus indiuidualibus denudatae; non propter primum, quia ante vltimam abstractionem a talibus conditionibus species illae repraesentabant singularia secundum eum: ergo hoc est, quia abstracta a talibus conditionibus: sed manente caula, manet effectus: ergo licet tales species sint ab ideis infusae; ex quo ponuntur denudatae a talibus conditionibus, non poterunt repraesentare singulare

Secundo arguo, quia cuilibet fingulari correspondet species propria, quae repraesentat illam secundum propriam cognoscibilitatem suam: ergo species potest repraesentare persecte plura singularia, quae non continent perfecte proprias earum species eminenter, vel virtualiter, sed nulla species vniuersalis potest continere virtualiter species proprias omnium indiuiduorum sub vna specie, cum tales sint infinitae, & per consequens oporteret speciem illam esse infinitam in virtute: ergo. Nec valet dicere, quod omnia indiuidua in specie sunt vnius rationis, & per consequens nihil addunt ad speciem, & per consequens repraesentans naturam speciei, poterit omnia indiuidua illa repraesentare.

Contra: quia etsi in re indiuiduum non adderet aliquod reale ad speciem, tamen secundum cognoscibilitatem, cognoscibilitas speciei non videtur esse cognoscibilitas; tum quia alias habens speciem Sortis posset per illam cognoscere Platonem, quia species illa contineret speciem, nec adderet aliud ad eam; tum quia Angelus habens speciem illam vniuersalem naturae specificae posset per illam, tamquam per principium sufficiens, quando vellet, intelligere omnia indiuidua possibilia sub illa specie, quod non videtur. Aliter dicitur, quod species il la vniuersalis sit propria isti singulari, vel illi percomparationem eius, & respectum ad hoc singu lare, vel illud.

Sed contra. Relatio numquam est ratio distin cte cognoscendi suum terminum, cum praesupponat notitiam extremorum, quomodo etiam possit dari talis habitudo de nouo tali speciei, nulla mutatione facta in absoluto, non bene videtur possibile.

Nunc secundo pono, quid videtur. Suppono autem primo, quod cum repraesentatio fiat ratione assimilationis: species enim repraesentat, in quantum est similitudo, oportet necessario, quod si species aliquae repraesentent duo distincta, aliquid sit in vno eorum, cuius simile non sit in alio;alias si essent simillima, vt nihil in vno esset dissimile alterius, quaecunque species esset similitudo vnius, eadem ratione esset similitudo alterius. Si ergo ponatur, quod species contrahatur ad indiuidua per aliud additum, vt quidam dicunt, sic, quod aliud sit in vno indiuiduo, cuius simile non possit reperiri in alio, tunc quaestio non habet difficultatem, quia tenendum est, quod Angelus quodlibet indiuiduum intelligeret per propriam speciem eius simplicem in intellectu suo existentem, siue per infusionem, siue per acquisitionem. Sed quia alias ostendi opinionem illam non posse stare, & quod nihil est omnino in vno indiuiduo, cuius simile non sit in alio, ita quod conceptus indiuidui non addit rationem aliam a ratione speciei; sed dicit illam eandem totalem rationem speciei adaequatae sub alio tamen ordine, ideo agetur in proposito difficultas quaestionis. Pono ergo tres Conclusiones per ordinem ad ad difficultatem illam, vt melius poterit, disoluendam.

Prima Propositio est, quod si ponatur, quod species aliqua non habeat, nisi vnum indiuiduum sub se, quod quidem sit tota natura speciei subsistens, sicut dicerent, qui non ponerent plures Angelos sub vna specie, hoc modo non apparet difficultas, quin species aliqua in intellectu Angeli duceret in cognitionem distinctam illius indiuidui, vt distinguitur a quocunque non tali, quia omne, quod est in eo, dissimile est cuique alteri ab eo. Si etiam ponantur plura indiuidua sub vna specie, in alio tamen, & alio gradu, ita quod quodlibet indiuiduum esset gradus illius spe ciei totus subsistens, & ideo impossibile esset facere duo indiuidua eiusdem gradus, sicut impossibile est esse duo indiuidua eiusdem gradus, sicut sub specie, quorum quodlibet sit tota ratio speciei eminenter subsistens, imo eo, quod essent plura, neutrum eorum esset tota species subsistens, quia ibi conceptus speciei excederet conceptum cuius libetillorum: si inquam sic diceretur, sicut dicerent aliqui eorum, qui ponerent plures Angelos eiusdem speciei, ad huc secundum illam viam quaestio non habet difficultatem, quin possit poni in intellectu Angeli species aliqua repraesentans aliquod tale singulare, vt distinguitur ab alio eiusdem speciei: secundum hoc enim aliud est in vno, cuius simile non est in alio, & ideo simi litudovnius non est necessario similitudo alterius.

Secunda Propositio est, quod si ponantur plu ra indiuidua sub specie, & in eodem gradu, ita quod nihil sit in aliquo eorum, quod non sit communicabile vt apparet in duabus lineis aequalibus, nulla species poterit repraesentare alterum eorum, vt distinguitur ab altero, quaecunque enim species esset similitudo vnius, esset etiam similitudo alterius, cum nihil sit in vno, cui non sit simile aliud in altero, ac per consequens quicquid est in illo, est communicabile. Et ideo species repraesentans istum non repraesentabit illum, quantum est ex se incommunicabile, & distinctum.

Dico tunc, quod species nulla repraesentare po test distincte, aliud tale indiuiduum, nisi reprae sen tando linealiter sub determinato situ, non ex par te rei, sed ex parte modi repraesentandi, sub nullo n. alio modo potest indiuiduum signatum incommutabiliter repraesentari; quaelibet enim simili- tudo vnius non repraesentat correspondentem, nisi approprietur ei per aliquam correspondentiam situalem, & ex hoc species tales duae sic appropriatae ducunt quidem in indiuidua, vt simi lia sunt: sed ta men hoc non eadem, sed alia, & per consequens cognitiua apprehendit indiuidua illa sore similia, & tamen non eadem, sed distincta, quam distinctionem faciunt species illae mediante alia, & alia designatione situali, in quantum ducunt in illa non absolnte, sed designando sub certo situ, & hoc modo erunt rationes indiuidui, & designandi, & distinguendi indiuidua illa apud potentiam cognitiuam. Talia enim indiuidua non distinguuntur per similitudinem aliquam, sed per similitudines appropria tas ex situali compositione facta secundum repraesentationem, situaliter enim tantum vnum opponitur vni; cum inter duo puncta vna tantum linea, & realiter, & imaginarie siue intentionaliter duci possit. Qua propter representatiue opponere hoc modo non est aliud, quam rem illam signare, & incommunicabilem reddere, & ideo repraesentatio talis lincaris necessario terminabitur ad vnum distinctum, & duae tales lineares repraesentationes terminabnntur ad duo distincta, & tamen simillima. & quia talis modus repraesentandi materialis est, ideo species. huiusmodi non potest poni in potentia immateriali, cuiusmodi est intel lectus Angelicus: sed necessa rio habet poni in potentia organica, cuius modus apprehendi est cum talibus appropriationibus hic, & nunc.

Sed tunc restat dubium, quia secundum hoc nulla poterit esse species in intellectu Angeli ducens in cognitionem singularis signati: Ideo pono propositionem tertiam, & vltimam, quae est haec.

Nulla species in intellectu Angeli potest immediate esse propris, siue propriata aliter signato indiuiduo sub specie, modo, quo accepi in prae cedenti propositione. Ratio est, quia nulla similitudo est propria aliter, vt distinguitur ab alio, nisi in quantum illa duo aliquo modo sunt dissimilia, & nisi ratione alicuius rationis incommunicabilis, quae sit in illo; vel nisi species talis approprietur ex modo repraesentandi situaliter vt superius dictum est: sed talia duo indiuidux non habent aliquam rationem incommunicabilem in se, immo sunt similia, nulla etiam species in intellectu Angeli potest habere modum repraesentandi situaliter: ergo.

Dico tamen secundo, quod species aliqua in intellectu Angeli potest immediate esse appropriata alicui indiuiduo signato, & per consequens ducere potest immediate in notitiam talis indiuidui signati, vt distinguitur a quolibet alio.

Ad cuius euidentiam sciendum est, quod cum dico indiuiduum signatum, duo dico, siue constitutum ex duobus, scilicet ex designatione ipsa, & eius termino, quod est substratum ipsi designationi, dico tunc, quod substratum non potest immediate per speciem aliquam in intelle ctu existentem, demonstrari; potest autem reprae sentari per speciem illam mediante designatione. & intelligo per designationem fignatum pronominis demonstratiui, quod non est aliud, quam actus animae designantis, vel aliquid derelictum iu re demonstrata ex tali actu, puta illa fignabilitas passiua. Et sciendum, quod ad repraesenrao: dum indiuiduum signatum, in quaruum signati, oporter repraesentare illam designationem circa rem non quidem necesario in actu sufficit, pustiua enim fignabilitas in aptitudine; sed ramen nec res illa, nec signabilitas sua potest repraescutari, nisi mediante signabilitate, quae est actus ani mae, siue potentiae sensitiuae, vt fertur in aptitudine super illam rem, designando ita, qund non excluditur ab ipso totali constituto ex re, & signatione passiua acus ipsius designantis: immo in cluditur necessario obiectiue, cum constitutum includat rem, & passiuam designationem; de qua non est dubium, quod praesupponit signationem mediam passiuam animae: sic ergo indiuiduum signatum, in quantum huiusmodi est, cnm positum ex illa re, & passiua designatione. includens obiectiue etiam actiuam desi gnatioutm, & tale constitutum important pronomina, cum dicitur ille, vel ille, & illud totale, scilicet hic iapis, vel ille homo, in quantum huiusmodi, distimile est omni alteri, quam distincttionem dat pri mo illa designabilitas. Tale enim signatum plurificari non potest, nec possunt plures lapides reperiri, quorum quilibet sit hic lapis, & illud totale potest habere similitudinem propriam. & ideo potest esse species aliqua in Angelo repraesentans illud totale, quod esset appropriata alicui indiuiduo signato non immediate, & quod illa signet illud, sed mediante demonstratione; in quantum enim repraesentat non solum lapidem distinctum, sed etiam illam designationem mediante adu imaginationis, vel sensus, in tantum repraesentat hunc lapidem distincte ab alio. Sed quia via ista difficilis est ad imaginandum, moueo dubia aliqua Primoquia videtur secundum illam viam, quod indiuiduum non distinguatur incommuni cabiliter ab alio indiuiduo, nisi per actum animae: ergo duo indiuidua ex natura rei non sunt incommunicabiliter distincta in re extra, quod falsum est, immo in re sunt incommunicabilia & communicabilia tantum apud apprehendentem.

Secundo, quia hoc videtur repugnare dictis in prima Propositione secundae quaestionis immediate praecedentis: dictum est enim ibi, quod indiuidua signata, puta Sortes, & Plato sunt distincta in se non per designationem illam; tunc ar guo: Sicut res se habet ad esse, ita ad repraesentari: sed indiuidua in esse sunt distincta absque tali designatione: ergo.

Tertio, quia adhuc manet difficultas, nam illud non videtur esse dissimile ab omni alio sub il la ratione, in qua potest sibi simile reperiri: sed isti lapidi in esse istum lapidem, potest alius similis reperiri, quia potest esse alius, qui esset etiam hic lapis, & signatus, sicut erat ille: non ergo pote rit hic lapis, in quantum est hic, & includit designationem, habere magis similitudinem propriam, quam sine illa: ergo.

Quarto, si ille lapis, inquantum ille, posset habere fimilitudinem propriam, posset illam imprimere in sensu: sed supra dictum est, quod nulla similitudo propria potest repraesentare hunc lapidem: ergo.

Confirmo: quia si hic lapis in quantum hic lapis, posset habere similitudinem propriam, per quam vt sic distingueret ab omni alio absque lineari reprefentatione, talis posset recipi in intellectu, & per consequens in intellectu immediate per se, & non mediante imaginatione posset intelligere singulare.

Praeterea videtur intentionaliter dictum, quod Angelus non possit cognoscere singulare existens in re extra, quam absque hoc, quod cognoscat imaginationis actum transeuntem super illud.

Vltimo: quia actus imaginationis, quo indiuiduum demonstratur, est ita singularis, & signatus, sicut hic lapis: vel ergo poterit species aliqua re praesentare singulare signatum absque imaginatione, vel actu imaginationis repraesentabit per alium actum imaginationis, & sic in infinitum.

Ad istas difficultates respondeo ad primam, nego consequentiam, quam infers contra me. Ad probationem cum dicitur, quod duo indiuidua sunt distincta ex natura rei, non per designationem, concedo etiam quod ex natura rei sunt incommunicabilia, sicut quod absolute vnum non potest esse aliud, tamen ista non sunt ex natura rei incommunicabilia, vt terminant actum apprehensoris, sicut incommunicabilia, nisi aliud sit in vno, cuius simile non possit reperiri in alio, repraesentatio enim fit ratione similitudinis, & ideo quae sunt similia in omnibus, non habent distinctas similitudines. Et sciendum quod multum refert aliqua esse realiter incommunicabilia, & esse similia. Duo enim bene possunt esse incommunicabilia, hoc modo, quod nihil in vno esset, nec esse poterit idem alteri, tamen cum toto hoc poterunt esse perfecte similia: & ratio est, quod communicabilitas non est eadem habitudo, quae est similitudo: prima enim pertinet ad substantiam, nam importat identitatem: secunda vero ad qualitatem, quae importat non identitatem, sed conformitatem, & ideo priuationes harum habituationum, puta incommunicabilitas, & dissimilitudo non sunt eaedem, & per consequens vna stare potest, & stat de facto cum opposito habitu alterius. Vnde possunt aliqua simpliciter esse incommunicabilia, & tamen erunt conformia, & similia, & quia distinca repraesentatio non sit secundum identitatem, sed secundum conformitatem, & simi. litudinem: Jdeo duo aliqua quantumcumque sint incommunicabilia, non possunt tamen distince repraesentari, nisi in aliquo sint similia. Tunc concedo, quod duo indiuidua ex natura rei sunt distincta, & incommunicabilia, tamen ex natura rei non sunt dissimilia, & ideo non habent ex natura rei, quod habent, quod possint distincte repraesentari, cum nihil obiectiue sit in vno, quod non sit in alio simile illi, nec ex parte potentiae, cum sit eadem; nec ex parte ipsius speciei, quia eadem est species, & similitudo simillimorum; oportet ergo quod oriatur ex aliquo incidente inter assimilatum, potentiam, & obiectum. Illud autem non posset esse aliquod reale, cum sint similia, quoad esse reale in eis: ergo oportet, quod sit aliquid intentionale, vt puta, intentionalis modus repraesentandi cum quadam linea situali, & statuendi illa in diuersis sitibus cum quadam linea situali, non quoad esse reale, sed quoad esse intentionale. Vnde impossibile est alias distinguere, nisi per diuersos tales situs, vel per diuersa prius, & posterius in eodem situ. Quando ergo dicitur, quod in re duo indiuidua sunt incommunicabilia, communicabilia vero in apprehensione, concedo, quod in re sunt incommu nicabilia, non tamen in re sunt dissimilia, & ideo si habent in re, vnde possent distincte repraesentari.

Ad secundum dico per eandem formam, cum dicitur, sicut res se habet ad esse, ita ad repraesentari, quod verum est obiectiue, sic, quod quicquid est in re, totum repraesentatur, non tamen verum est modaliter, licet enim in se sint distincta, nulia tamen potentia potest ferri distincte in ea, nisi mo do cuiusdam lineae situalis intentionaliter, ex diuerso enim modo ferendi capit res primo distincta repraesentari, ratio vero hornm dicta est prius.

Ad secundum dico, quod sicut haec natura lapis aequiuoce dicitur de pluribus, & non secundum vnam rationem, in qua assimilantur, ita hic lapis; ita totale illud constitutum ex re, & passiua signatione; non enim sub eodem signato aliquid aliud potest dici ille lapis, & ideo totale illud importatum per illum lapidem est omnino assimilabile.

Ad tertium dico, quod totale illud constitu tum ex re, & signatione, quae sint per actum sensus, non potest imprimere similitudinem suã- in sensu, alias sensus esset reflexiuus; solum ergo illud constitutum imprimit similitudinem in sen su, quantum ad alteram partem, quam dicit, quae est res illa determinata, vnde hic lapis constitutus, videlicet ex re, & signatione, non habent similitudinem in sensu, quantum ad illud, quod dicat illa signatio, & ratio est huiusmodi, quia talis signatio non se tenet ex parte obiecti, sed sequitur modum cognoscendi.

Ad confirmationem, cum dicitur, quod hic lapis, in quantum hic lapis, ex quo potest habere propriam similitudinem replicantem absque modo lineari, poterit imprimi in intellecttu species repraesentans hoc totum, rem scilicet & sen sationem, mediante actu sensus designantis, & tamen insers: ergo species illa repraesentare potest indiuiduum signatum absque actu sensus designantis: nego consequentiam: cum enim dico, quod illud totale signatum potest habere similitudinem in intellectu repraesentantem ipsum immediate, non excludo mediationem actu sensus signantis, immo obiectiue includo, vt superius dictum est in vltima propositione.

Nec valet quarta instantia; non est enim inconueniens, quod species in intellectu Angeli repraesentet rem, sicut apta nata est repraesentari, cum vnumquodque sic fiat, vt aptum natum est fieri ex 2. Physicorum. Sed res simillimae, cuius sunt singularia, non sunt apta nata habere similitudines proprias repraesentantes ea secundum proprias rationes distinctas, per quas vnum ab alio distinguitur: Quare dissimilitudo, qu eonsur git inter indiuidua, consurgit ex designatione, & demonstratione animae scientis, & ideo mediante il la, & alia signatione habent, siue apta nata sunt indiuidua habere proprias similitudines repraesentantes, & non alias.

Ad vltimum dico, quod non repugnat indiuiduo habere similitudinem propriam ratione, qua indiuiduum est; sed ratione, qua est alteri simillimum, vt actus designatiuus imaginationis, cum hoc, quod est indiuiduum, est etiam certum alteri dissimile ex propria natura, quia actus designatiuus est sub certo intentionali situ, & ideo ei non repugnat habere similitudinem propriam. Sic autem patet, quod non est simile de aliqua alia re indiuidua ex se ipsa, & non habet, vnde sit alteri dissimilis, sed hoc habet ex ratione actus ipsius designatiui. Dices: Tu contradicis tibi hic, & in quaestione praecedenti, vbi dictum est, quod substratum signantis est intelligibile, & potest iutelligi ab inrellectu non habente huiusmodi imperfectionem annexam; hic autem dicitur oppositum.

Respondeo, non contradico, quod enim superius dictum est, debet referri ad cognitionem mediatam; quod vero hic dicitur, intelligi debet de immediata cognitione: indiuiduum enim, quantum ad substratum, intelligibile est, mediante tamen designatione, vt dicebatur, immediate vero, nullo modo potest attingi, nisi mediante hu iusmodi actu designationis, vt illud, quod primo immediate attingitur, sit hoc totale complexum ex actu imaginationis designatiuo, & illo substrato, qui est terminus actus illius, & aptitudine, vel actu, vt superius dicebatur.