Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum Angeli meruerint suam beatitudinem.

QVANTVM ad primam arguo primo, quod Angeli non meruerint suam beatitudinem sic. Nullus actus est meritorius, qui non est laboriosus: sed in Angelo nullus erat actus huiusmo di: ergo.

In oppositum arguo, quia beatitudo Angeli, & hominis est eiusdem rationis; ergo eius subie ctum, & principium acquirendi vtrobique est eiusdem rationis: sed beati tudo hominis nón habetur in homine sine meritis: ergo.

Respondeo. Teneo de facto, quod Angeli meruerunt suam beatitudinem. Secunda Propositio est, quod meruerunt eam actu amoris, & timoris circa Deum.

Primam Propositionem probo sic. Deus in prima institutione naturae non immutauit naturalem ordinem, quem exigit iustitia commutatiua: sed iustitia commutatiua exigit, vt detur gloria pro merito, paena pro demerito; quia exigit iustitia, vt detur finis pro his, quae ex natura sua sunt ad finem, nono Ethicorum: ergo si Deus dedisset Angelis beatitudinem sine merito, & malis paeuam sine demerito, immutasset ordinem naturalem, quem exposcit iustitia commutatiua. Hoc inconueniens est: ergo.

Item: Si Deus dedisset Angelis beatitudinem sine meritis, dedisset eam fortius, vel melius, quam hominibus. Et confirmo, quia vnumquodque agit, prout natum est agi, a. phys. sed creatura rationalis est apta, & potens acquirere suam bea titudinem: ergo acquisiuit eam: sed non acquirit eam, nisi merendo: ergo.

Sciendum est autem, quod beatitudo potest consider ari dupliciter, vel quoad absolutum, siue sit actus, siue habitus, siue passio, siue actio, quoad hanc rationem, in quantum praemium importat formaliter relationem ad meritum: primo ergo modo Deus potuis sine meritis causare beatitudinem in Angelo. Vnde superius dictum est, quod Angelus potuit causare beatitudinem in primo instanti suae creationis, sed accipiendo beatitudinem sub illa ratione, in quantum meritum est, & ex sua institutione habet rationem finis, sic dico seruato natura li ordine oportet dicere, quod meritum in Angelo praecessit beatitudinem suam.

Secundam Propositionem probo. Ad cuius euidentiam infero istam Propositionem, quod aliter actui, qui est perfecte circumstantionatus in ordine ad diuinam voluntatem debetur ratio meriti per se, & immediate, nec oportet, quod induat aliquam qualitatem aliam, vt dicunt quidam, licet ad aliud exigatur impulsus Spiritus sancti, de quo dicetur alias, & in 4. lib. dictum est.

Hanc Propositionem probo: Aut actus est meritorius, quia laboriosus, & hoc non, quia labor non est circumstantia ex se accepta. Vnde Isaias, Nonne est hoc ieiunium, quod elegi? &c. pro tanto tamen communiter dicetur, quod vbi intercidit maior labor, meritum est fortius, quia electio ibi est fortior, & intensior, sed absolute labor, vt labor stante aequali electione non est meritorius, immo frequenter actus cum minori labore est magis meritorius: & hinc est, quod ieiunantes ex habitu cum ieiunent delectabiliter, plus habent de merito, quam illi ieiunantes sine habitu, qui abstinerent cum maximo labore actus: ergo ex hoc habeo, quod sit meritorius, quia est decens, & bonus, & perfecte circumstantionatus, sicut dictat di- uina voluntas, & recta ratio; sed actus diligendi Deum cum debitis circumstantijs est perdecens, & bonus, quia per istum amorem impendit se amans Deo, nec plus dare potest, & vnit se intime illi, ac reddit Deo, quod iustum est, & quod suum est: ergo.

Confirmo hoc per Phylosoph. 8. Ethic. cap. 3. vbi dicit, quod amor ex se meretur ad readamationem: ergo amor, quo quis amat Deum, meretur redamari a Deo: sed hoc est amari a Deo, quod acceptari a Deo: esse autem acceptum est esse meritorium: ergo. Et confirmo per illud. Ego diligentes me diligo: dico autem, quod Angeli boni non habuerunt actum laboriosum, sed actum ardentissimi amoris, quo se Deo totaliter intimarunt, & impenderunt omni alio concepto, & ideo quia cum vehementissimo affectu illud donum fuit maius omni eo, quod nos impendimus merendo ipsi Deo. Ad argumentum in oppositum patet quid dicendum.

ARTJCVLVS II. Vtrum Angeli prius tempore receperint beatitudinem, quam illam meruerint.

AD secundam quaestionem, Vtrum Augeli prius meruerint beatitudinem suam, quam acceperint, sine argumentis respondeo, pono aliquas Propositiones. Prima est ista, quod Angeli non meruerunt suam beatitudinem, sicut Magister dicit expresse, cuius opinio communiter reprobatur. Adducuntur autem contra eum rationes multae, quae non concludunt. Et prima quidem est, Quia si sic: tunc Angeli supremi ordinis, vt Seraphini, non meruissent suam beatitudinem, cum non mittantur. Sed respondetur ad illam rationem, quod omnes Angeli mittuntur missione exteriori ad obsequendum nobis, vel missione interiori ad reuelandum secreta ijs, quae obsequuntur nobis.

Alij arguunt aliter videlicet, quod terminus non praecedit viam: ergo nec beatitudo, quae est terminus, praecedit merita, quae se habent, vt via. Sed Magister respondet, quod terminus in intentione est prior via, oportet quod via semper sit prior ex intentione, immo apprehendens illud, quod est prius in executione, potest illud dare prius tempore propter aliquid, quod nondum est, sed postea suturum est. Exemplum ponit Magister de Rege, qui potest militi dare equum, vel aliquod aliud donum, non tamen propter victoriam, & actum fortitudinis, quem exercuit, sed propter aliquem bonum actum, quem ab eo sperat.

Alia ratio communis, quae adducitur est ista. Nullus actus, qui se habet ad alium actum vt posterius ad prius, potest habere rationem meriti, nisi actus prior sitmeritorius. Ratio est, quia propter quod vnumquodque tale, & illud magis: actus autem posterior est meritorius propter priorem: ergo: Verbi gratia, de acttu exteriori, qui non estt meritorius sine interiori: Sed omnis actus meritorius est propter actum amoris, vt patet superius: ergo si ille actus non sit meritorius nullus alius actus posterior erit meritorius: sed actus amoris Angeli, quem elicit circa Deum, videndo Deum, non est meritorius: est enim finis: de rationeautem meriti est, vt sit ad finem. Vnde posset ratio sic formari. Nullus actus, qui procedit a fine, siue ab actu, qui est finis, & sequela eius, potest esse meritorius, non enim habet rationem ordinabilem ad finem. Da enim oppositum, sequitur, quod illud, cuius ipsum est sequela, ordinabitur ad ipsum sicut ad finem, & ratio est, quia cum illud, quod est sequela, ordinabitur, ad quidquid ordinatur in virtute eius, cuius est sequela, si ipsum ordinatur ad aliud, & illud, cuius est sequela, ordinabitur ad illud: sed omnes actus, qui eliciuntur ab Angelo circa nos, sequuntur per modum cuiusdam sequelae ab actu amoris beatitudinis, quo diligunt Deum summe. Is autem non habet rationem ordinabilem ad finem, cum sit finis vltimus, & vltima perfectio naturae rationalis: ergo.

Dices, licet huiusmodi actus sequantur acum beatificum, tamen Deus prouidit, quod huiusmodi actus consecuti erant beatitudinem, puta, quod obsequerentur nobis, & elicerent actus aliquos circa nos, & tunc Deus bene potuit dare primo illud, & primo cadebat in intentione sui.

Contra. Etsi sic Deus praeuiderit, non tamen praeuidit, quod huiusmodi actus haberent rationem meriti, sed sequelae ad meritum; ergo.

Alia ratio est, quia si obsequia impensa nobis ab Angelis mererentur eis suam beatitudinem, sequitur, quod Angeli essent magis beati, qui magis ministrant nobis, quia sicut simpli citer ad simpliciter, ita magis ad magis: ergo.

Tertio, quia tunc actus meritorius primo, & per se esset actus dilectionis proximi, quod tamen falsum est, cum meritum principalius consistat in Dei dilectione.

Secunda Propositio est, quod actus concomitantes beatitudinem, vel simul tempore inexistentes non habuerunt rationem meriti in Angelis bonis. Hoc dico propter quandam opi- nionem, quae dicit, quod in instanti, quo Angeli fuerunt conuersi ad Deum, habuerunt gratiam, & in eodem habuerunt gloriam, quia tnnc actus, quo conuerterent se ad Deum, poterat comparari ad voluntatem, & sic erat actus naturalis; poterat comparari secundo ad gratiam, & sic erat meritorius, tertio ad gloriam, & sic erit beatificus.

Sed non capio istam opinionem. Ideo pono oppositam propositionem, & probo eam. Quaero enim de actu illo, aut in primo instanti illo fuit beatificus, & si sic, impossibile est, quod fuerit meritorius, quia impossibile est, quod idem habeat rationem finis, & eius, quod est ad finem: ergo ille actus in instanti illo fuit alius actus ab actu beatifico. Tunc, aut fuit actus perfectus, quo perfectissime diligit Deum, & si sic, ille fuit beatificus, aut fuit imperfectus, & hoc est impossibile; quia tunc in eodem instanti fuisset in Angelo circa idem dilectio perfecta, & imperfecta.

Et confirmo, quia actus meritorius est actus inchoatus siue initiatus. Est enim actus, qui elicitur circa absens, actus autem beatificus est actus vltimatae complacentiae circa iam habitum, & praesens: contradictio autem est, quod in eodem respectu eiusdem sit desiderium, & com Placentis vltimata; ergo

Tertio, ergo, quod in Angelis meritum praecesssit tempore beatitudinem, siue ipsum meritum. Sed quod fuit illud tempus, in quo ponis praecessisse i

Respondeo, dico, quod fuit mora aliqua cui correspondere potuit aliqua duratio saltem imaginata, vel duratio realis caeli, & hoc extrinsece, vel intrinsece, Angelus licet non habeat, per quod duraret vt sic, esset ille ordo; in aliquo enim instanti conuertunt se ad Deum, & cum in illo instanti super omnia dilexerunt, tunc habuerunt gratiam, & in aliqua mora. Existentes in actu illo, fuerunt in statu meriti, & erat eis actus iste meritorius, & in termino illius mo rae Deus dedit illis beatitudinem tanquam finem. De mora autem ista dictum est in Distinctione praecedenti.