Quaestio 1

ARTICVLVS VNICVS. Vtrum indiuisibilitas sit de essentia Matrimonij.

VIDETVR mihi, quod non, quia si sic, non posset indisssolubilitas tolli, stante quolibet coniugum: sed hoc falsum videtur, quia si ante carnalem co pulam vir ingreditur re ligionem, soluta est mulier secundum determinationem Canonis a vinculo Matrimonij.

In oppositum est illud Matth. 19. Quod Deus coniunxit, homo non separet. Respondeo ad euidentiam huius quaestionis pono aliquas conclusiones.

Prima est, quod indissolubilitas temporis est de essentia Matrimonij, ita quod Matrimonium essentialiter ex sua ratione est perpetuum vinculum, & aeternum. Hanc propositionem probo, videlicet, quod perpetuitas sit de ratione Matrimonij, tam inquantum est de iure naturae, quam vt estt signum sacrae rei, & vt efficit, quod figurat. Primum probo, sic: In omnibus ordinatis ad finem necessitas, & conditio debet accipi secundum exigentiam finis, vt patet ex 2. Physic. tex. 78. & infra Sed finis associationis Matrimonialis in insolubilitate maris, & foeminae exigit insolubilitatem perpetuam: ergo, &c. Maior vera est. Probo minorem, sic. Finis Matrimonii, vt est de lege naturae, est procreatio, & educatio prolis ad conseruatio- nem speciei: sed illud exigit associationem maris, & foeminae, non tantum pro aliquo tempore, sed pro semper. Probo. Ad hoc enim, quod habeatur proles debita, non tantum sufficit, quod sit genita: si enim postquam genita est. dimitteretur, statim moreretur: ergo vltra hoc, quod est genita, oportet, quod sit sufficientur educata, vt possit viuere, & conseruare esse speciei; sed ne hoc adhuc sufficit, sed oportet, quod sit erudita, hominum enim genus arte, & experimentis viuit r. Metaph.

Sed nec hoc est ei sufficiens, sed oportet quarto, quod habeat patrimonium, & haereditatem, vnde habeat aliqua bona, quibus possit vitam continuare; sed praedicta non possent haberi, nisi essent determinatus vir, & determinata vxor; nisi enim esset determinatus vir cum determinata vxore, nesciretur cuius esset filius, vtrum istius patris, vel illius. Similiter oportet, quod sint perpetuo coniuncti, alias non congregarent bona, nisi pro tempore illo quo essent simul, & tunc proles remaneret sine patrimonis beneficio. Et confirmo, quia videmus in aliis animalibus, quod quanto proles indiget meliori educatione, tanto instinctu naturae plus manutenent mutuam associationem, vnde videmus, quod aliqua animalia indigent tantummodo ipsis parentibus in actu generationis, & quiastatim, vt nata sunt, posunt sibi necessaria procurare, ideo natura non monet in talibus asssociationem mutuam, nisi pro instanti generationis, sicut pisces, in quibus cessat conuictio statim post actum generationis. Quaedam etiam animalia ouificantia statim, cum ouum emiserint, dimittunt illud, nihil amplius se circa nascituram prolem sollicitantes, & generatio ibi est a solo sole. Quandoquevero proles in quibusdam animalibus indiget parentibus, non solum in actu generationis, sed propter educationem; & horum quaedam indigent in educatione altero parente tantum, vt patet in quadrupedibus, & ideo ibi non durat asssociatio pro tempore educationis. Quaedam vero indigent vtroque parente in ipsa educatione, vt videmus in auibus quibusdam, vbi masculus quaerit, & portat cibum foeminae, & illa remanet ad custodiam, & lactationem filiorum, & in talibus tantum durat associatio, quousque proles indigeat educatione & ex tunc associatio cessat, & hoc secundum magis, & minus, secundum quod proles plus, & minus eget educatione.

Similiter cum educatio debitae prolis in hominibus requirat perpetuam possessionem patrimonii, quae non habetur, vt dictum est, nisi coniunctio maris & foeminae esset perpetua, sequitur, quod ex dictamine naturali associatio eorum habet perpetuitatem quo ad tempus.

Secundo Probo idem, quod scilicet de essentia eius associationis sit perpetuitas, & hoc, inquantum ei coniugatur actus signi. De ratione enim signi est, quod exprimat veraciter signatum. Signatum autem coniunctionis maritalis est coniunctio Christi, & Ecclesiae, quae est coniunctio perpetua: ergo ipsa coniunctio matrimonialis, quae est signum eius verax, debet esse perpetua.

Tertio hoc probo, inquantum coniunctioni maritali conuenit esse causam respectu gratiae, & charitatis in anima; nam Deus (inquantum in se est) semper infundit nobis gratiam, & charitatem vnde nullus potest nos separare a charitate Chri sti, nec gladius, nec mors, nec persecutio, nec tribulatio secundum Apostolum, & ratio est, quia ( vt dicum est statim Deus) quantum est ex se semper assiitit ad causandam, & conseruandam gratiam: ergo oportebat, quod illud, quo mediante gratia infunditur, esset perpetuum, & aeternum, cuiusmodi sunt septem Sacramenta, alias non semper, quantum ex se est, posset dici gratiam in anima causare.

Sed tunc restat dubium de eo, quod adductum est argumentando ad principale. Quomodo scilicet Matrimonium possit solui per ingressum Religionis ante carnalem copulam, si indissolubilitas sit de eius essentia, post copulam autem solui non potest? Respondet quidam, quod ideo est, quia Matrimonium non est completum ante copulam carnalem

Sed si hoc sit bene dictum, sequeretur, quod inter Mariam, & Ioseph non fuerit Matrimonium

Alij dicunt, quod hoc ideo est, quia fortior est conditio possidentis. Nunc autem ante carnalem copulam ingrediens religionem est actualiter possessio ordinis, & praelati sui: sed non fuit adhuc possesssio vxoris, ideo Pralatus de isto est iam in possessione. Jsta autem nondum intrauerat in possessionem de ipso, & ideo obligatio ad ordinem tenet, & dissoluitur obligatio ad vxorem in virtute istius regulae: fortior est conditio possidentis.

Sed contra hoc est, quia idem esset, si contraxisset per verba de praesenti, & statim consumaret per co pulam, & postea cum alio rediret ad primum.

Alij. dicunt, quod obligatio ad maius bonum tollit obligationem ad minus bonum: obligatio autem ad Matrimonium est minus bonum, quam obligatio ad Religionem. Sed contra, quia secundum hoc posset post introitum religionis dissolui Matrimonium post copulam.

Praeterea dicitur, quod relatio soluitur corrupto altero extremorum. Ma trimonium autem est quaedam relatio, quia mutua obligatio coniugum, & hinc est, quod spirituale Matrimonium soluit corporale, eo quod corrumpit alterum extremorum illius obligationis. Facit enim mortuum mundo, & carni, iuxta illud Apostoli ad Gal. 2. Viuo ego iam non ego, &c. sic ergo secundum Doctores stantibus extremis non soluitur Matrimonium, sed est omnino insolubile: per ingressum autem religionis soluitur alterum extremorum. Sed remanet hic adhuodifficultas, quoniam quaero de Matrimonio ante copulam carnalem: vtrum habeat totam essentiam Matrimonij, vel non: si non: ergo inter Mariam, & Joseph non fuit Matrimonium secundum totam essentiam suam: si sic: ergo indissolubilitas non est de essentia Matrimonij.

Adhuc facit difficultatem, quia commune dictum omnium loquentium est, quod Matrimonium per carnalem copulam consumatur. Tunc distinguunt Doctores de Matrimonio, quia est Matrimonium ratum, & Matrimonium consumatum, & de essentia Matrimonij secundo modo est indissolubilitas, non de essentia Matrimonij primo modo.

Ad istam difficultatem ergo respondeo, quod sicut relatio, quae fundatur super potentiam naturalem, non fundatur super eam, nisi vt reducta est ad actum, sic nec Matrimonium, Ad cuius eui- dentiam sciendum, quod Matrimonium est mutua coniunctio viri, & mulieris, dans potestatem legitimam super vsum corporum suorum sibi mutuo ad conueniendum simul ad prolis generationem, haec autem potestas non habet actum vltimate, nisi in carnali copula.

Ex his posset dist ingui de Matrimonio, quia Ma trimonium potest accipi, vt dicit potestatem habitualem; vel vt dicit potestatem reductam ad actum. Si primo modo accipiatur Matrimonium, dico, quod copula non est de essentia eius, imo eius essentia per secte habetur ante copulam, & ad propositum indissolubilitas pertinet ad essentiam Matrimonij hoc modo accepti, quandiu extrema viuunt mundo: si autem ambo, vel alterum moriatur mundo, Matrimonium est solutum. Sed si Matrimonium dicat potestatem reducam ad acum, sic non habetur eius essentia perfecta, nisi post copulam actualem; sicut nec relatio de secundo modo est in actu, nisi potentia, super quam fundatur, ad actum reducta, & hoc modo indissolubilitas est de eius essentia, non solum quamdiu extrema viuunt mundo, sed quandiu sunt in corporali vita vnde non soluitur per ingressum Religionis, nec per quemcunque alium casum.

Secunda Propositio est: quod indiuisio carnis, non est de essentia huius Sacramenti, & hoc inquan tum est de iure naturae, nec inquantum habet rationem aliquam signi, nec inquantum habet efficere, quod figurat, & est tam bene de essentia Matrimonii indiuisio carnis, vt accipitur in ordinead aliquod signatum, quod non efficit, vt est coniunctio Christi, & Ecclesiae: non enim de iure naturae est, quod tantum vnus contrahat cum vna nec de ratione Matrimonii est, quod sit praeciseduorum, inquantum significat vnionem gratiae inanimo, & illam efficit; sed vt Matrimonium significat coniunctionem Christi, & sponsae, quae tantummodo vna est, iuxta illud: Vna est columbamea, &c. Hoc modo indiuisio carnis est de eius ratione, cuius oppositum dicitur bigamia.

De bigamia autem sciendum est, quod habet annexam irritabilitatem, sed propter quam causam, dubium est. Dicunt quidam, quod propter votum continentiae, quod exprimitur in ordinandis.

Sed contra est, quod incontinentes posssunt ordinari, & recipere Sacramentum Ordinis, saltem quo ad rem primam.

Ideo dico, quod hoc non estt ex defectu Matrimonii, sed ex ordinis conditione: sacramentum enim ordinis significat, quod est sponsus Ecclesiae, sicut Christus, qui tantummodo est vnus, vnius. Jste autem coniunxit se duabus: ideo diuisus est, nec est vnus vnius, ideo non potest sibi correspondere signatum Sacramenti Ordinis.

Sed quot modis contrahitur bigamia? Dico quod sex modis, vel in contrahendo de iure cum duabus successiue cum vna post aliam; vel contrahendo simul cum duabus, cum vna de facto, & cum alia de iure; vel successiue cum vna de facto& cum alia de iure, quia contraxit de facto, cum qua contrahere non potuit de iure. Non loquor de concubina, quia cum illa non contrahitur, vt sic, nec de iure, nec de facto. Quarto modo incontrahendo cum corrupta, vel cum vidua Quinto modo in cognoscendo suam, cum ab alio viro sciuerit esse corruptam. Vltimo si contrahat de facto post solemne votum, sicut patet de apostaticis, & hoc intelligendum est, si antequam ordinentur.

Sed nunquid Papa potest dispensare? Dico quod sic. Quid ergo ad auctoritatem Apostoli? Respondeo: Papa potest dispensare secundum iura in ijs, quae sunt contra praecepta Apostolorum, vt Aposto lorum: vnde dispensauit de facto, Panormitano. Sed nunquid posset Episcopus dispensare? Respondeo, quod sic in tantum, & hoc quantum ad mi nores ordines non quo ad maiores exceptis ijs, qui ingressi sunt Religionem.