Quaestio 2

Quaestio J1. DE INSTITVTIONE BAPTJSMI quantum ad formam, siue de forma eius.

QVANTVM ad secundam quaestionem arguo primo, quod Sacramentum Baptismi non sit congrue institutum quantum ad formam, qua dicitur: Ego te baptizo, & c. sic: Sacramentum, quod est maximae & summae necessitatis, quodq. potest & a peritis, & imperitis ministrari, non debuit in forma tali institui, quod posset accidere error circa eam: sed in forma praedicta potest valde de facili error accidere; Vnam enim vetulam, cui concessum est quod possit baptizare, facilius & frequentius contingit errare in forma predicta, quam recte ipsam pronunciare: ergo.

In oppositum est verbum Christi, Matth. vlt. "Euntes docete omnes gentes baptizantes eos in nomine Patris, & Filij, & Spiritus sancti."

Respondeo, in ista quaestione sic procedam. Primo praemittam notabile: secundo ponam quasdam regulas per ordinem.

De primo sciendum propter hoc, quod in titulo quae stionis ponitur forma, quod forma, quantum spectat ad propositum, dupliciter potest accipi. Vno modo pro eo quod dat esse rei, & quo habet res for maliter quod sit; hoc modo forma domus est figura resultans ex partibus ipsius domus.

Alio modo forma potest accipi pro parte principali ipsius rei, quae quidem licet realiter sit pars materialis, potest tamen dici pars formalis, quia pars principalior, hoc autem modo tectum dicitur forma domus, eo quod tegumentum est pars prin cipalior pariete & fundamento, eo quod inter caeteras partes complet formam domus: sic & manus posset dici pars materialis hominis, cor vero formalis, quia principalior, & essentialior pars hominis.

Nunc ad propositum cum loquimur de formaBaptismi, aut loquimur de forma quae dat essse formale Baptismo, vel loquimur de forma, accipiendo sormam pro parte principali, licet pars illa sit materialis. Primo modo loquendo, & intelligendo. Forma Baptismi est duplex habitudo (de qua dictum est alias) scilicet signi & causae: secundo vero modo cum partes materiales Baptismi habent fundamenta illius duplicis habitudinis, quae sunt aqua & verba, verba autem sint principale fundamentum, ac per hoc principalior pars, sequitur qui hoc modo loquendo de forma Baptismi, sunt verba ipsa forma.

Quod autem verba sint principalius fundamentum relationis signi, & causae, quam Baptismus dicit in ordine ad gratiam, potest probari ex tribus. Primo, quod verba sunt spiritualiora quam aqua, ac per consequens magis formalia. Tum quia de ratione formae est, quod det certitudinem, & sit limitatio materiae, quae quantum est ex se, spargitur, secundum Bonauent. de vnitate, & vno, ides de illimitata, & indeterminata; nunc vero aqua est quiddam indifserens ad multa, limitatur autem & determinatur ad esse fundamentum habitudinis, quam importat formaliter Baptismus, per verba, iuxta illud verbum Augustini, accedit verbum ad elementum, & sit Sacramentum. Ex quo sequitur, quod verbarespectu aquae, habent quasi rationem formae, vt ambo concurrunt ad fundandum habitudinem praedictam: est tamen per rationem signi, eo quod verba ex se, secundum rationem propriam, & ex primainstitutione habent, quod sint signum, imo trahitur ad hoc, quod sit signum per ipsa verba: quapropter sanctificatio aquae attribuitur verbo, iuxta illud Augustini, Baptismus est tinctio in aqua verbo vitae sanctificata.

Tunc ad propositum, cum quaeritur, si Baptismus sit conuenienter institutus quantum ad forma m Intentio est quaerere de forma, accipiendo formam pro altera parte materiali, scilicet pro altero fundamentorum, quod est magis formale. Et in hoc sensu adhus quaestio potest quaerere de forma remota, vel propinqua. Videndum est ergo primo de forma remota.

Secundo pono istam regulam, scilicet quod forma remota Baptismi est quaecumque verba cuius- cumque linguae exprimentia actum lotionis transeũ- tem super tinctum cum inuocatione Trinitatis, sub nominibus exprimentibus proprie tres personas, & sub vocabulis proprie personalibus.

In ista regula exprimuntur sex conditiones requisita ad remotam formam Baptismi, per quas soluuntur multae quaestiones, quae occurrunt circa materiam istam.

Et prima conditio est, verba vniuscuiusque linguae, tantum enim valet hic Gallicum, quantum Picardum, & Craecum, quantum Latinum, vnde Christus baptizauit in Hebraeo, nos vero in Latino, Graeci autem in Graeco.

Ratio autem, quare forma Baptismi nullam determinat linguam, est, quia Baptismus est Sacramentum necessitatis, propter quod verba aspiciunt tale idioma & linguam, quam quilibet sine errore sciat proferre, alias immineret periculum in casu necessitatis, scilicet periculum in modo proferendi.

Ex hac quaestione soluitur etiam quaestio: Vtrum sacerdos si baptizaret in Craeco, vel Hebraeo, vel etiam in lingua vulgari, vtrum baptizaret: & dicen dum est quod sic, sed tamen grauiter peccaret, quia si scit Latinum, tenetur in Latino, secundum institutionem Ecclesiae baptizare.

Ex hoc etiam soluitur quaestio difficilis. Vtrum Baptismus, qui fieret per verba Craeca, & qui fieret per verba Latina esset idem Sacramentum. & difficultatem facit, quia non videtur quod sit idem signum, eo quod fundamentum est vtrobique aliud; & quia alia & alia vox, videtur esse aliud, & aliud signum.

Respondeo autem ad hoc secundum praedicta. In huiusmodi signo est considerare aliquid, quod est indeterminatum, & aliquid quod est determinatum, & aliquid quod est ratio determinationis: nam determinatum est, quod sit verbum absolute; sed indeterminatum est, quod sit tale vel tale verbum; illud vero, quod habet determinare, est significatio ipsa: oportet ergo quod idem sit specifice, licet non numero id, quod habet determinare, puta significatio. Quia vero significationem non variat quaecumque variatio vocum, ideo accidit quod si sit vox Graeca, vel Latina, talis variatio vocum non variat significationem specifice, vel numero.

Secunda conditio est, quod sint exprimentia acum lotionis, nam si fieret per verba exprimentia alium actum, puta dicendo, linio te, vel tango te, vel percutio te, non esset Baptismus, propter quod in forma verborum posuit Christus verbum significans lotionis actum, cum ait, baptizantes. Baptizare enim Craece, idem est quod lauare Latine. Ratio vero ad hoc est, quod nisi exprimeretur actus lotionis, posset actus significari indifferens ad effectum, puta, vtrum fuerit ad refrigerandum, vel ad solatium, vel ad alium quemuis modum.

Tertia conditio est, transeuntem super illum qui tingitur, oportet enim quod tale verbum ponatur, quod exprimat illum qui tingitur, vt dicendo, te vel nomen proprium, dicendo Petrum, & huiusmodi.

Et dico nomen proprium, quia qui sic exprimeret dicendo, Ego te baptizo Petrum, nulli dubium esse debet, quin baptizaret. Quod probo per hoc. quia Graeci baptizant in forma tali, qui tamen vere baptizant; tamen qui sic baptizaret, peccaret grauiter, in hoc quod non se conformaret Ecclesiae, ad quod quilibet tenentur in Sacramentorum ministratione.

Sed hic est dubium. Vtrum tingendum oporteat exprimere in numero singulari, vt sit vnus tingendus, vel abluendus vnica ablutione, vel in plurali, ita quod plures possint attingi vnica lotione.

Respondeo, quidam dicunt, quod de necessitate Sacramenti est, quod tingendus sit vnus tantum, & exprimatur in numero singulari.

Sed contra: Si hoc verum est, nimirum oportuit laborare Apostolos, quando baptizabant simul quandoque numero quinque millia, vel plus: propter quod videtur mihi, quod sufficit quod tales multi exprimantur nomine vno in plurali, vt dicen do vos: hodie tamen peccaret, qui sic vteretur, cum non sit necessitas illa, quae erat in primitiua Ecclesia.

Quarta conditio: Cum inuocatione nominis Tri nitatis in singulati sub vocabulo iso, In nominequod idem est, quod in virtute, vel notitia, siue declaratione.

Quinta conditio est, trium personarum, per quod soluitur vna communis quaestio: Vtrum baptizaret vere, qui diceret, Baptizo te in nomine Cristi, & difficultatem facit, quia sic baptia abant Apostoli in Ecclefia primitiua.

Respondeo ad hoc, quod in Ecclesia primitiua dispensatum fuit baptizari in tali forma propter reuerentiam Christi cordibus credentium imprimendam; hodie vero cessat causa ista, quia Cristi nomen per Dei gratiam est in cordibus fidelium radicatum, ideo qui sic baptizaret non seruaret veram formam, quam seruat vniuersaliter Ecclesia moderna

Sexta, & vltima conditio est sub vocabulis proprijs personalibus. hoc dixi, quia non vere baptiraret dicendo in nomine Genitoris, & Geniti. Ratio autem est, quia secundum Magistrum, nomina ista: Pater, & Filius, magis nominant hypostases, quam nomina ista Genitor, & Genitus: ista enim magis proprie significant actionem.

Vltra omnes isas conditiones, est dubium dealia, scilicet de Ly. Ego. Vtrum sit de necessitate & forma Sacramenti. Ad quod dicunt quidam, quod sic, pro quibus facit id quod habetur extra de Baptismo, & eius effectu cap. sed quid, vbi dicitur, quod si non ter puerum in aquam miserit, & si non dixerit, Ego te baptizo, & c. vere puer non est baptizatus.

Sed in oppositum est, quoniam Graeci baptizant exprimendo actum verbi in tertia persona, & tamem vere baptizant secundum Ecclesiae determinationem. Sed nunquid Latini sic in tertia persona vere baptizarent? Respondeo dico, quod sic, sicut & Craecus, tamen grauiter peccarent ita mutando Ecclesia statutum.

Sed quid de auctoritate praeallegata? Dico, quod loquitur quantum ad debere se praeseruare a peccato, non autem quantum ad efficaciam Sacramenti simpliciter.

Sed quae est melior forma, an Graeca, an Latina? Respondeo, dico quod Latina, & hoc propter tria. Primo, quia Craeci dimittunt ministrum, qui tamem vere agit vt instrumentale agens applicando, vt superius dictum est. Secundo exponunt actum verbi optatiue, Latini vero indicatiue, & per consequens Latini exprimunt magis efficaciam Sacramenti. Tertio, quia exprimunt recipientem Baptismum in- tertia persona, dicentes, seruus Cristi.

Secundo, videndum est de forma propinqua Baptismi. Ad cuius euidentiam pono istam regulam. Forma Baptismi est prolatio determinatorum verborum continua, seriosa, integra, nullo addito, vbi patet, quod ponuntur quatuor conditiones.

Prima est continua: non enim debet esse interpellata, puta incipiendo verba, & in medio enarrando hiloriam aliquam, & demum verba complendo.

Secunda conditio est, seriosa, non enim debet esse transposita, vbi sciendum es, quod qui scienter transfert, grauiter peccat. Sed vtrum vere bapti2et? Respondeo, si talis transpositio mutet verborum, siue ordinis signisicatum, talis ordo nihil efficit, puta si dicatur, ego te Patris & Filij bapti20 in nomine Spiritus sancti: si vero transpositio ista non mutet significatum verborum, & totius orationis, talis vtique vere efficit Baptismi eff ecum, licet tamen grauiter peccet, vt dictum est, puta si dicat: Ego baptizo in nomine Filij, & Spiritus sancti, & Patris, & hoc si per talem transpositionem errorem inducere non intendat.

Tertia conditio est, integra, idest ne verba sint corrupta. Sed aduertendum, quod verborum corruptio triplex, vel ex ioco, vel ex impotentia, vel ex mala intentione. Primo modo peccat grauiter verba corrumpendo; secundo modo non peccat, & verum effectum inducit: sed tertio modo, & grauissime peccat, & effectu Baptismi caret.

Quarta conditio est, nullo addito, vbi generaliter sciendum, quod qui scienter addit aliquid, grauiter quidem peccat; sed vtrum quod significat esficiat?

Respondeo, aut additio mutat sententiam, & tra hit ad alium sensum, & sic effectum non sortitur, vt si diceretur: Ego te baptizo in nomine Patris, & Filij, & Spiritus sancti serui vtriusque. Si vero additio verborum sensum pristinum non immutat, talis additio non impedit effectum Baptismi.

Sed quid dicendum de quibusdam, qui addunt nomen alicuius Sancti, puta S. Nicolai. Respondeo, talis additio licet non sit licita, quia in talibus praecise modus Ecclesiae est seruandus, tamen effectum Baptismi non excludit.

Sic ergo patet ratio ad formam quaestionis, q Baptismus institutus est congrue quo ad formam, & hoc quo ad conditiones eius remotas, siue propinquam, vt est in duabus regulis declaratum.

Ad argumentum in oppositum patet, quod forma est facillima, quia breuissima, & in qualibet lingua