Quaestio 4

ARTICVLVUS I. Vtrum terminus ad quem istius transubstantiationis sit anima dans esse corporeum, vel materia cum forma alia substantiali.

QVANTVM ad primam quaestionem arguo primo, quod terminus istius tran substantiationis sit ani ma dans esse corporeum sic: In Christo nulla est forma substantialis nisi a nima: ergo transubstantiatio non fit in materiam ub alia forma ab anima. Consequentia clara est. Probo antecedens, quoniam forma substantialis dat esse simpliciter: si autem esset ibi forma aliapraeter animam, iam inueniret anima adueniens esse simpliciter.

In oppositum arguo, quod istud Sacramentum fuit semper vniforme: sed si aliquis Apostolus confecisset in triduo, non fuisset tunc transubstantiatio in materiam sub anima dante esse corporeum, quia anima in triduo non erat vnita materiae: ergo nec modo terminus transubstantiationis est materia sub anima dante esse corporeum. Respondeo, non curando modo de illa difficultate, vtrum inhomine sint plures formae, nisi quantum pertinet ad propositum pono propositiones aliquas.

Prima est, quod impossibile est, quod formalis terminus istius conuersionis sit materia accidentibus affectata, vt dicit opinio cuiusdam Doctoris. Ait enim, quod in materia separata anima, derelin quitur aliquid in quantitate, & similiter ab alijs accidentibus, vt materia cum derelicto sibi a quantitate dicatur corpus, cum derelicto vero ab accidentibus carnis dicatur caro, & similiter de sanguine, & alijs, ex quo consequenter oportet eos dicere, quod Nicodemus posuit in sepulchro non materiam cum forma alia substantiali, sed materiam tantum accidentibus affectatam. Sed istapositio includit contradictionem de plano. Contradictio enim est, quod subiecum remaneat sub effectu formali, forma vero non existente, sicut esse rubicundum sine rubedine: sed effectus formalis quantitatis est ipsa extensio: ergo contradictio est, quod corpus sit extensum sine quantitate.

Decipitur autem ista opinio, quia imaginatur, quod accidentia sint quaedam res terminatae, & quasi causantes affectiones aliquas in subiecto, q non puto verum, sed credo, quod sint ipsae purae affectiones, sed de hoc infra.

Secunda Propositio est, quod impossibile est, quod transubstantiatio sit in materiam & animam dans esse corporeum, sicut informari est corpus actuari, & tamen cum hoc anima non sit in Sacramento nisi concomitanter, vt dicit communis opinio.

Hanc conclusionem probo sic: Quando aliqua differunt sola ratione, impossibile est quod per a- liquam actionem attingatur vnum, & non aliud: sed anima, vt dat esse corporeum, per se differt sola ratione a seipsa, vt dat esse intellectiuum, transubstantiatio autem est realis actio: ergo impossibile est, quod attingat eum, vt dat esse intellectum ergo vi conuersionis aeque directe erit anima inSacramento, vt dat esse intellectiuum, sicut vt dat ese corporeum: ergo contradictio videtur, quod formalis terminus sit anima dans esse corporeum, & quod anima vt intellectiua tantummodo sit terminus per concomitantiam.

Tertia Propositio est, quod transubstantiatio fit sicut in terminum in materiam sub aliqua forma siue realitate, quae non est ipsa anima, sed est ipsa corporeitas, & carneitas ipsa, quae aliud est a realitate animae, & non nisi formaliter differt.

Hanc conclusionem teneo specialiter propter au ctoritates, quarum prima est Innocentij de officio Missae particula 8. Ego, inquit, qui vitam aeternam habere desidero, carnem Christi comedo veraciter, illam, quam extraxit de Virgine.

Ex hoc articulo dicitur primo sic: In triduo si aliquis Apostolorum confecisset, aut fuisset caro, quae hodie est, aut non: si sic, habeo propositum quia illa caro, quae fuit in triduo in sepulchro, fuit alia realitas a realitate animae: si vero non, sic eadem caro, quae hodie est, non est illa a qua effluxit sanguis, & quae iacuit in sepulchro. Sanguis enim emanauita carne exanimi, vt habetur Ioan. cap. 19

Similiter non fieret transubstantiatio in sanguinem, qui emanauit de Christi latere, quia non erat animatus.

Similiter secundo ipse dicit, quod carnem illam manduco, quam Christus extraxit de Virgine: sed non extraxit animam de Virgine, cum non sit anima ex traduce: ergo.

Item alia est auctoritas de Consecratione dist. 2. cap. omnia quaecumque, vbi dicitur, non alia, quam quae in Cruce passa est, & de sepulchro surrexit, patet quod non fuit ipsa anima. Et pos hoc, data caro est pro mundi vita, & sequitur, haec caro formata est in vtero Virginis, & decocta inara Crucis. Et vlterius; non sunt haec scilicet, & illa, duae, sed vna caro. Et vltra sequitur: Illud sane quod natum est de Virgine, quod sepultum est, quod resurrexit, & venturum est iudicare viuos & mortuos. Sed manifestum est, quod anima nec fuit nata, nec sepulta: ergo. Et Closator ibi signat multa notabilia, & subdit, quod idem corpus, quod iacuit in sepulchro, est in altari.

Propter has, & similes auctoritates, etsi appareret mihi demonstratio, ad oppositum tenerempropositionem istam; nec est noua philosophia, sed est philosophia Aristotelis & Commentatoris.

Jmo oppositum, quod in animato non sit nisi vna forma, est vere philosophia noua. Probo per expressas auctoritates Commentatoris, & miror, quod illi, qui dicunt oppositum esse de intentione eius, non aspexerunt ad illas. Jpse enim expresse in lib. de substantia orbis facit contra se rationem illam, quae est Achilles pro parte opposita, & soluit eam, istam scilicet, quod vnius rei vna estt forma, & alibi etiam in secundo de anima, & alias, vt dicetur suo loco in secundo.

Item idem 5. metaph. comm. 15. dicit sic: Et dixit, supple Philosophus, & dicitur substantia, & de sorma, idest de illo per quod indiuiduum substan- tiae fit substantia, & subdit, & dedit exemplum de anima, quia est forma in substantia in actu, e contra est de formis corporum simplicium.

Item idem 8. metaph. in fine: Sicut prima materia se habet ad formas, sic se habet corpus ad animam: In eodem commento penultimo. Et anima cum corpore est vnum, sicut prima materia cum forma: nec alias vbi ageretur de ista materia, darem solutionem ad rationem illam, vnius rei vnum est esse, nisi solutionem Commentatoris.

Vnde ad argumentum in oppositum alias dicam solutionem Commentatoris. Ipse enim dat illam propositionem & intellectum eius, pro nunc dico, quod vnius rei vna est forma, quae est actus vltimatus, sed quin in animato sit aliqua alia realitas ab anima, quae est actus vltimatus, quae quidem realitas sit in actu medio permixto potentiae, hoc inquam non est impossibile, vnde scilicet inter materiam primam, & vltimam formam omnis similis materia est composita.

ARTICVLVS II Vtrum quodlibet possit transubstantiari in quodlibet.

AD secundam quaestionem sine argumentis reC spondeo. Dicunt aliqui, quod quodlibet per diuinam virtutem potest transubstantiari in quodlibet, vnde & substantia in relationem, & lapis in caelum, & in vnam ciuitatem. Respondeo pro ista opinione est ex conditione & ratione ipsius transubstantiationis: transubstantiatio enim secundum eos non est aliud quam totalis successio alicuius, secundum totum suum esse post totale non esse alterius: nunc autem non apparet, quare quodlibet non possit sic secundum totum suum esse succedere tota li non esse alterius. Ab hac tamen excipiunt deitatem: ratio est, quia ipsa non potest habere sic esse nouum succedens. Sed non video, quod ratio ista multum concludat de Deitate: non enim oportet, quod terminus transubstantiationis capiat esse nouum, vel quod mutetur, vel etiam quod capiat de nouo respectum praesentiae, scilicet esse hic vi ipsius transubstantiationis, sicut ipsimet dicunt.

Alij dicunt, quod corpus, licet possit transubstantiari in corpus, non tamen in spiritum: ratio est ex dico Augustini lib. 7. super Gen. ad literam cap. 20. idem refertur lib. Sentent. Prosperi sententia 284. tom. 3. operum Augustini, quod corpus inspiritum mutari non potest.

Secundo dicunt, quod non quodlibet corpus potestt transubstantiari in quodlibet corpus, sed tantum in illud, quod habet materiam eiusdem rationis secum, & per hoc dicunt, quod lapis non posset transubstantiari in caelum: sed posito, quod in caelo sit materia alterius rationis, nihil facit ibi, quia materia non est subiectum, sed est terminus transubstantiationis, quae in termino a quo, desinit esse, in termino vero ad quem capit hoc esse

Videtur mihi distinguendum de transubstantiatione: potest enim accipi, vel pro transitu termini 2. in terminum praecise, absque hoc, quod aliquid conmune transeat ibi de vno in aliud; & si talis modus sit possibili, non video, quare non quodlibet possit conuerti in quodlibet.

Sed loquendo de transubstantiatione secundo modo, qualis est illa, quae hodie est de facto secundum Innocentium, quod est conuersio substantialis non formalis. eo quod manet sensibilis forma cō- munis, de tali dico, quod impossibile est, quod ali quid sit terminus transubstantiationis, nisi vel aliquid sibi acquiratur, vel ipsum alteri acquiratur, & sic est in propusito, quod corpus acquiritur illi communi, quod signatur per ly, hoc, quod prius erat panis.

Vtrum ergo Deus posset aliter conuertere, sicut & facit, quod Deus est homo, nescio, illum tamen transitum non intelligo: sed transitum illum, quem fides vult habere, & quem dat Innocentius, cum dicit, quod est conuersio substantialis non formalis, quia manet forma, puto vtique esse possibilem, & satis intelligibilem, vbi licet nihil fiat in cor pus, tamen corpus per modum termini fit alteri, scilicet ei, quod exprimitur per hoc demonstratum determinatum ad situm; & sic capiendo transubstantiationem, respondeo ad quaestionem, quod nihil potest fieri, quod non potest trahi ad esse hoc determinatum ad situm, vnde non in Angelum.