Quaestio 3

ARTJCVLVS VNJCVS. Vtrum caelum animal dici possit, si est compositum ex anima, & corpore, sicut materia, & forma siue intelligentia.

REspondeo breuiter, quod si teneatur, quod Intelligentia vniatur corpori, vt motor tantum, & extrinsece sicut figulus vnitur rotae, clarum est, quod hoc modo ex corpore caelesti, & eius anima non fit vnum magis, quam ex quocunque alio mouente, & moto. Sed si teneatur via Aristotelis, & Commentatoris, quod Intelligentia vnitur corpori, vt forma naturalis, & materialis aliquo modo, tunc dico, quod ex tali corpore vt quasi materia, & Intelligentia, vt a forma fit vnum, quod aequiuoce animal dici potest.

Ad pleniorem autem euidentiam pono per or dinem quatuor propositiones, quae secundum hanc viam de tali composito sint tenendae, quas diuersis locis exprimit Aristoteles, & Commentator. Prima igitur propositio est, quod animal illud aliter est compositum ex materia, & forma, quam animalia, quae sint hic, & illa alietas consistit in quatuor, quae enumerat Commentator 3. tract. de substantia orbis dicens, quod corporum, quoddam est compositum, adeo quod forma non constituitur per materiam, sed materia est subiectum tantum, & forma non habet esse, cuius esse sit in materia, & hoc est corpus caeleste: & quoddam est compositum ex materia, quae est in potentia, ad formam, quae con stituitur per materiã; & haec sunt generabilia, & corruptibilia, & ex hoc videtur, quod corpus de istis dicatur aequiuoce, quia in animalibus hoc corpus non tantum indiget anima propter motum localem, sed etiam propter esse. Ex quibus potest duplex differentia accipi, prima quod in animalibus, quae sunt hic, subiectum animae, est compositum ex materia, & forma in caelo est simplex natura secun da. secunda, quia in animalibus hoc corpus indiget anima propter esse, ideo indiget anima sensibili in caelo vero, quia ipsum est intransmuta bile ab extrinseco, ideo non indiget ibi materia illa anima sensitiua. Tertia, quia formae animalium, quae sunt hic, sunt huiusmodi actus perfectio & complementum materiae, & ideo constituuntur per materiam. Anima vero caeli est separata in esse, & est ab hac, & habens entitatem praecisam, ideo non constituitur per subiectum. Quar ta differentia, quia in talibus, quae sunt hoc corpus, indiget anima propter esse, non tantum propter motum, & alias postremas perfectiones, e contrario est de anima caeli.

Secunda Propositio est, quod animal caeleste aliter est, vnum, quam animal, quod est hoc. Vnde dicit Commentator 2. de cael. & mundo com. 7. "Dicamus, quod debet intelligi, quod primus orbis mouet omnes alios, quia corpus or bis est, quasi animal vnum, si non est vnum, quasi ligatum multis legaminibus, sicut animal dissimilium partium"; idest animal, quod est hoc, sed est vnum per vnam spiritualem potentiam, quae est in eo, debet habere magnitudinem terminatam necessario. & sic intelligendum est, quod vltimus orbs mouet alios orbes, sicut pars mota dicitur, quod mouet totum, sicut cor mouet ani mal, quoniam illa potentia vna spiritualis non diuiditur in alias, nisi quia prius diuiditur in primo Orbe, quemadmodum potentia mouens aliter hoc, non diuiditur in alia membra, nisi, quia primo diuiditur in corde, & non est mirum, quod haec potentia diuiditur in partibus corporum caelestium, cum sint consimilium partium; sed est magis mirum, quomodo potentia mouens animal diuiditur in membris dissimilium partium. Diuisio enim in istis est ingeniose per ligamentum: illic autem, idest in corporibus caelestibus, est sine ingenio, & naturaliter non indigens ligamen to, donec ex eis fiat vna res mota, sicut indiget, quod est ex hoc. Probat enim Commentator ibi, quod totus orbis, scilicet caelum stellatum, & alij orbes planetarum, sunt vnum animal, pro eo quod vnus motus requirit vnam rem motam: motus autem diurnus ab oriente in occidens est vnus in rei veritate, & ideo orbes stellarum, scilicet fixarum, & erraticarum, erunt aliquo modo vnus orbs. Vnde imaginatur Commentator, quod sicut animal, quod est hoc, habet vnum motum princi palem, qui est motus totius, licet attribuatur principaliter vni parti puta cordi, & hoc est motus progressiuus, cum hoc autem singulae partes animalis habent singulos motus proprios; patet de oculo, manu, & alijs; tamen isti motus sunt semper melius principales motus, qui est progres siuus. Sic in proposito caelum est enim animal quoddam, cuius motus principalis est motus diurnus, qui attribuitur orbi stellato secundum Aristotelem, vel capiti secundum Galenum: motus autem orbium Planetarum habent alios mo tus proprios propter meliorem motum diurnum: Tertia propositio est: quod animal caeleste aliter dicitur viuere, quam ani mal, quod est hoc. Animalia enim haec sunt viua per aliud, quod non est separatum in esse: caelum vero viuit secundum animam, quae est in esse abstracta, & separata Vnde Commentator de substantia orbis dicit, quod caelum dicitur viuum per principium sepa ratum, quod est in eo, non per principium, quod est pars in eo. Vnde est viuum, & appetens, & motum in loco vniuersaliter. Homo vero tan-

tum est intelligens per partem sui, hoc est, quia intellectus copulatur homini per partem sui, puta per phantasma, & ideo non est vniuersaliter intelligens per omnes partes suas, sed suum intel ligere viget in determinata parte, non formaliter, sed obiectiue. Forma vero corporis caelestis eo, quod vnitur sibi, non mediante parte aliqua dat corpori caelesti, quod sit intellectus vniuersaliter secundum totum. Et hoc est, quod idem Commentator 2. de cael. & mund. comm. 3. dicit, quod haec corpora sunt intellectiua, & animata secundum vniuersum, propter hoc, quod formae eorum sunt non dissimiles secundum diuisionem corporis,

Quarta propositio est, quod animalia illa sunt naturalia in genere animatorum. Hinc est, quod Commentator 2. de cael. com. 63. dicit, quod in genere animatorum nobilius animatum est primum caelum, quod mouet motu diurno: & dicit, quod corpora caelestia cum habeant appetitum propter intellectum, necesse est illa esse nobiliora corporum sensibilium. In eodem comm36. dicit, quod principia omnium substantiarum forte anima, & corpus, aut intellectus, & anima, & desiderium tantum, quae sunt corpora caelestia; quae enim sunt principia animatorum, sic necesse, vt essent animata, & vt principia eorum sint anima, & corpus habens partes, Ad quaestionem dico, quod concedi potest, quod corpora caelestia sint aliqualiter animata, & ani⸗ malia, imo vnum animal, sed aequiuoce cum animalibus, quae sunt hic, vt ex istis quatuor Proposi, tionibus est declaratum.