Quaestio 3

ARTJCVLVS J. Vtrum motus sit idem realiter, quod forma acquisita per motum.

QVantum ad primam quaestionem arguo primo, quod motus est idem realiter, quod forma acquisita per motum sic. Actus & potentia sunt in eodem genere ( diuidunt enim sicut differentia, quodlibet genus, & speciem, & idem numero sic, quod sunt differentiae eiusdem rei siue specie, siue genere, siue numero) sed motus & forma acquisita per motum habent se, sicut actus, & potentia, quia mo tus est actus entis in potentia, sed prout in potentia. Vnde motus, & illa forma, vt permixta est cum potentia, est in fine, & in quadam acquisitione: ergo.

Confirmo hoc per Commentatorem 3. physic. qui dicit, quod motus potest dupliciter capi, vel vt pars formae post partem, siue vt generatio partis formae post partem; vel vt via in formam: & dicit, quod opinio prima est verior, sed & secunda famosior, ergo ille intelligit, quod motus vere sit illa forma acquisita per motum.

In oppositum est. Illa, quae sic se habent, quod vnum manet, & aliud transit, non sunt realiter idem: sed motu transeunte forma manet, ergo.

Respondeo ad dissolutionem istius quaestionis. Primo pono quaestionis Conclusionem intentam, & secundo inferam quaedam ex illa. de Primo pono istam Conclusionem, quod loquendo de ratione formali, & quidditatiua ipsius motus, motus non est aliud, quam generatio partis post partem ipsius formae post partem, nec est via ad formam, sed est generatio successiuae partis post partem. Probo hanc Conclusionem triplici ratione, & deinde probo eam auctoritate Commentatoris.

Prima ratio est diffinita sic. Motus aut est illa forma, vel formae partes sibi inuicem succedentes, vel fluxus illarum partium succeden tium, vel via, vel est generatio successiua illarum partium, sed motus non est forma illa, quia motu transeunte manet forma: forma enim acquisita non est motus, quia labentibus principijs motus cessant. Similiter partes sunt succedentes, quia motu transeunte manent omnes partes, dum enim augetur calor per motum, partes ipsius caloris praecedentes non corrumpuntur, vt dixi alias, & tamen motus transit, & corrumpitur.

Secundo, quia omnes partes succedentes sunt termini succedentium mutatorum esse, sed motus non est terminus mutati esse, quare, &c. Per mutatum enim esse in actu, acquiritur pars in actu, & per mutata esse in potentia acquiruntur partes in potentia. Vnde diuidas per intellectum partes, & fac eam in actu, quae prius erat in potentia; statim intellectus concipit partem illam acquisitam per mutatum esse.

Tertio probo, quod motus non sit fluxus illarum partium, partis videlicet post partem: fluxus enim non est aliud, quam successio secundum prius, & posterius, secundum quod pars posterior dicitur aduenire priori; sed prius, & post non sunt ille motus, ergo.

Minorem probo, quia prius, & post sunt subiectiue in motu secundum Phylos. & Comment. 4. physic tex. 99. quae quidem prioritas, & posterioritas est tempus, vt dicam infra, non est ergo tempus fluxus formaliter, nec est ille fluxus, accipiendo fluxum cum fluente, puta partes illae, vt fluentes sunt, quia motus est forma simplex: tunc autem motus esset quid aggregatum ex partibus istis, & ipso sluxu, quod est idem, quod tempus, ita quod secundum hoc motus impertiret duo, scilicet formam aliquam, & ipsum tempus, quare, & c.

Remanet ergo, quod cum motus non sit illa forma, nec partes formae, vt succedentes nec fluxus partium, nec partes illae, vt fluentes; quod sit generatio illarum partium, & hoc per locum a sufficienti diuisione.

Secundo sic. Illud est vere motus, per quod acquiritur forma: forma enim acquiritur per motum: sed forma non acquiritur per successionem partium, nec per illas partes succedentes, sed per generationem successiuam partis post partem. Maior est euidens, & probo per Commentatorem, vbi dicit, quod motus est via ad rem, vocat enim viam, idest, acquisitionem rei, pro quanto inducit rem. Minorem probo videlicet, quod forma non acquiritur per partes succedentes, tum quia idem acquireret se tum, quia illae partes succedentes acquiruntur, quaero per quid acquiritur, non per aliquas partes, sic. n. esset processus in infinitum; nec acquiritur per fluxum partium. Ratio est, quia fluxus est posterior partibus ipsis fluentibus, posterius, quod non acquirit suum prius, quare, &c.

Tertia ratio ad idem: illud est motus proprie, quod terminatur: & diuiditur per mutata esse in actu, quia motus continnatur per mutata esse in potentia: sed huius non potest esse aliud. quam mutatio successiua partis post partē, quare, &c. Maior nota est, quia licet mo tus non incipiat a mutato esse, quia tunc linea componeretur ex punctis, remanet, quod per mutatum esse in actu, ac diuiditur, vt patet 6. physic. Minorem probo: quia partes forme succedentes non terminantur in mutationem, ita quod mutata esse sint termini illarum partium suc cedentium, imo est e conuerso, & partes succedentes sunt termini illorum mutatorum esse: sicut enim se haber tota forma ad mo tum, quod acquiritur per motum, sic se habent partes formae ad mutata esse, quod terminant illa mutata esse. Vnde vltima pars forme, quae actu torminat vltimum mutatum esse in actu, est ter minus mutationis: & sic sicut partes formae sūt infinitae in potentia, sic acquiruntur per motum ter mini per infinita mutata esse in potentia; & si partem in potentia facias in actu, statim illa est terminus acquisitus per mutatum esse in actu. Sic ergo mutata esse terminantur ad partes formae, non e conuerso. Sed generatio suocessiua terminatur ad mutata esse, & diuiditur permutata esse in actu. Probo. Generatio enim successiua terminatur in acquisitione alicuius indiuisibilis ipsius formae, sed acquisitio ipsius indiuisibilis formae est ipsum mutatum esse. Si onim diuidas acquisitiones indiuisibiles aliquorum indiuisibilium formae, puta acquisitionem vnius partis formae terminatam ad vltimum indiuisibile ipsius partis, & similiter acquisitionem alterius partis: terminatio ad vltimum indiuisibile illius partis habet duas acquisitiones terminatas ad duo vltima indiuisibilia duarum partium formae, quae quidem duae acquisitiones sunt duo mutata esse in actu diuisa, quae tamen si sic diuiseris, necessario diuidis generationem successiuam. quod si non po nas eam in actu, sed in potentia tantum, statim continuas generationem successiuam: ergo generatio successiua partium formae est, quae terminatur ad mutata esse in actu, & diuiditur per mutata esse in actu, & continuatur per mutata esse in potentia, ergo illa vere est motus.

Confirmo istam conclusionem, quia sicut se habet mutatio indiuisibilis ad formam indiuisibilem, sic motus ad formam diuisibilem, sed mutatio indiuisibilis non est illa forma indiuisibilis, sed est eius acquisitio; ergo motus non est illa forma diuisibilis, nec partes eius, sed acquisitio earum.

Secundo probo eandem Conclusionem, per auctoritates Commentatoris. Aliqui dicunt quod Commentator 1. & 2 physic. com. 4 ibi dat illam diuisionem de motu, quod motus considerari potest dupliciter, vt est fluxus formae, vel vt est forma fluens. Ista distinctio nun- quam fuit Commentatoris, sed ita dicamus, quod motus vno modo accipitur; vt est idem cum perfectione, ad quam vadit, differens tantum secundum maius, & minus; alio modo vt est generatio partis post partem, & via ad perfectionem, quae est alia a perfectione, quia via ad rem est aliud ab illa re: & primo modo est de genere eius, ad quod vadit, secundo modo est de genere passionis, & prima opinio verior, secunda samosor. Item idem dicit Commentator 2. physic com. 9. Vbi priusquam inprobauisset illud dictum, quod motus sit forma, dicit, quod motus formaliter est transmu tatio coniūcta cum tempore. Vbi notandum est, quod apud Arist. generans non est faciens, & producens, sed est extrahens, & trunsmutans, extrahit enim de imperfecto ad persectum, & ideo motus est huiusmodi transmutatio de imperfecto ad perfectum. Tunc Conimentator ibi ponit distinctionem hanc, quod motus habet duplicem considerutionē, primo secuntum suam materiam, & sic est de genere eius, ad quod vadit, secundo secundam formam, idest secun dum suam rationem formalem, hoc est secundum illud, in quantum est tranimuratio coniuncta cum tempore, & sic est in genere passionis. Super quo in eodem commento allegauit dicta Commentatorum aliorum; quibus magis assentit, quod motus est formaliter in genere passionis: Aristoteles autem attribuit motum alijs praedicamentis: quia alia praedicamenta sunt motus, non quia collocetur formaliter sub eis.

Secundo infero quaedam. Primum est. quod impossibile est, quod motus sit forma acquisita. Hoc probo: quia impossibile est, quod generatio successiua formae sit illa forma; sed motus (vt probatum est) est generatio sormae successiua, quare, &c. Maior patet: quia alias generationis esset generatio, quod est falsum, & contra Aristotelem. 2. physic. tex. 11. & infra, & primo Priorum.

Confirmo per Aristotelem, & Commentatorem 12. metaph. com. 18. idem impossibile est, quod disponatur per seipsum, & Augustinus 1. de Trinitate cap. 3. Nulla, inquit, est res, quae se ipsam gignat, habeo ergo, quod impossibile est, quod aliquid sit causa sui ipsius, in quocumque genere causalitatis: sed motus aliquo genere causalitatis est causa ipsius rei, ergo.

Ad illam rationem respondetur: quod cum dicitur, creatura creatione creatur, & subiectum mouetur motu, & forma generatione acquiritur: illae positiones notant ablatiuum illum teneri in ratione causae formalis, non vero in ratione causae efficientis: Hoc modo dicimus album albedine

Tunc ad propositum, vel prohibet, quod aliquid disponatur per se ipsum in genere causae formalis, sicut dicimus, quod intentum intelligit intentione.

Contra: concedo quod in illa propositione creatura creatione, hoc ly. creatione tenetur in habitudine causae formalis; sed ego non capio sic creaturam. Ad cuius euidentiam consideran dum est, quod per Creaturam possum duo intelligere, vel quoddam complexum ex creatione, & subiecto, vel ipsum subiectum tantum Exemplum cum dico, album possum intelligere per hoc, totum complexum ex albedine, & subiecto puta ligno, vel ipsum subiectum tantum, vt denominatur album: ad propositum, accipiendo creaturam in primo sensu pro toto com plexo, sic concedo, quod ista positio est formalis, creatura creatur creatione, sicut illa album est album albedine; sed accipiendo in secundo sensu pro subiecto, puta pro lapide, vt cum dico, creatur creatura, sic dico quod ly. creatione non tenetur ibi in ratione causae formalis, sed efficientis. Deus. n. hoc modo creat lapidem effectiue; similiter hoc modo ignis generatione generat ignem effectiue, creatio ergo & generatio hic tenentur effectiue. Probo, quia totum esse, quod lapis habet a Deo, habet per creationem, ergo ad idem genus causalitatis reducetur esse per creationem, & esse a Deo; sed esse a Deo non reducitur ad genus esse formalis, sed efficientis: ergo.

Eodem modo probo de generatione. Si enim dico, forma capit esse per generationem, ly. per, non significat causam formalem, sed efficien tem, sic forma est in esse per suum efficiens, & non nisi per efficientiam effecti, ergo ad idem genus causalitatis reducetur esse per efficientiam, & esse per efficiens, sed esse per efficiens reducitur ad genus causae efficientis, ergo, &c. Non ergo erat simile, cum dicebatur, quod lapis creatur creatione, & lignum album albedine, non enim albedo se habet ad lignum per modum efficientiae efficientis, sicut se habet creatio ad lapidem.

Et confirmo, quia secundum omnes, generatio non est aliud. quam hoc scilicet, quod impor tatur, per substantiam esse effectiue ab aliquo, similiter creatio non est aliquid aliud, quam quod importatur esse a Deo. Hoc autem esse effectiue praecedit lapidem causalitate originis. Probatio, aut enim lapis creatur, quia lapis; aut est lapis, quia creatur: sed ista non est vera, lapis est a Deo, quia est lapis: Hoc autem non est; non quia suum exire a Deo est sibi causa, vt sit: ergo quod significatur per esse a Deo, necessario est primum prioritate originis, & posterioritate causalitatis. & hoc confirmo, quia si Deus subtrahat actionem suam, creatura cedet in nihilum: ergo causa, quare creatio erat, est illa actio: ergo necessario ponitur origine: ergo illa creatura creatur creatione, quae non est formalis: quia for ma, vt sic non praecedit subiectum suum origine.

Ex hoc etiam non potest creatio dici, quod sit relatio, quia nulla relatio est causa, vt sit suum fundamentum, nec est prior origine, imo posterior, li cet actio, vt concipitur nominaliter, & per modum quietis, sit relatio, vt alias dixi.

Secundum, quod infero, est, quod motus aspicit formam in secunda ratione, & tanquam terminum, quia forma acquiritur successiue, tanquam terminus per generationem successiuam continuam: secundo aspicit eam tanquam subiectum sic, quod est subiectiue in illa forma. Primum horum est euidens, sed probo secundum, quia vltimata acceptio esse rei, & eius causulitas vltima- ta non separatur a re illa, sed forma est per motum, sicut per illud, quod est vltimata acceptio esse ipsius, & causalitas eius, ergo. Et sicut mutatio indiuisibilis habet pro subiecto formam indiuisibilem, sic motus continuus formam diuisibilem continuam motus: ergo primo, & per se subiectiue est in forma, sed secundario, & ex consequenti est in composito. Haec est mens Conmentatoris 3. phys. com. 20. & 21. & similiter com. 17. vbi dicit, quod actio, & passio & motus sunt idem subiectiue, sed differunt formaliter. Item dicit in a. phys. com. 9 quod res, ad quas sunt motus, sunt materia ipsius motus. Transmutatio autem coniuncta tempori est formaliter in motu, quae subiectiue reperitur in tribus praedicam entis.

Tertium, quod infero est de diffinitione ipsius motus, quam ponit Philosophus. 3. physic. text. 6. quod motus est actus entis in potentia, secundum quod in potentia. Hanc diffinitionem intelligunt quidam sic: quod in omni motu est considerare aliquid formae acquisitum, & aliquid, quod restat ad acquirendum; tunc cum dicitur, quod motus est actus entis in potentia, intelligitur per actum pars formae, quae perficit subiectum; sed per hoc quod dicitur entis in potentia, secundum quod in potentia, notatur, quod motus non est pars illa absolute, sed vt aliquod subiectum in potentia, infra quod motus includat illud, quod acquisitum est de forma, & in ordine ad illud, quod restat acquirendum.

Hanc Propositionem improbo, sicut & Commentator improbat, quod si diffinitio sic intelligitur, sequitur quod aliquid quiescens mouebitur: quia subiectum quiescens sub tepiditate, & sub actu imperfecto non est in potentia ad aliquid vlterius acquirendum.

Dices, non intelligo, quod motus sit forma illa ab soluta imperfecta, sed vt est in quadam perfectione, & successione. Contra, Philosophus putauit habere veram diffinitionem motus, & tamen non posuit hanc successionem in diffinitione. Ideo dico, vt Commentator dicit ibi, quod actus dupliciter potest accipi, vel pro realitate ipsius formae, vel pro acquisitione & fine ipsius formae, tunc accipiendo realitatem formae, haec propositio est vera: Calor est actus calefactibilis; accipiendo vero pro actu ipsum finem formae, & acquisitionem eius, sic dicendo, quod est actus calefactibilis, & non calidi: Verbi gratia, dico, quod calor est actus calidi, calefieri est actus calefactibilis. Vnde sicut aliud est existens in actu, & aliud est existens in potentia, sic alius est actus existens in actu, & alius existens in potentia & ideo actu calidum quandocumque minimo calore, vt sic, non habet, quod sit non calidum, non autem habet, quod sit in potentia ad calorem: E contra existens in potentia ad calorem, nullo modo, vt sic, se habet, quod sit calidus, sed solum, quod sit in potentia: quia ergo motus ad calorem non est actus calidi, sed calefactibilis, ideo actus, qui ponitur in diffinitione eius, non potest accipi pro minimo caloris gradu, sed debet accipi pro ipso fieri, & acquisitione caloris, qui est actus non calefa. cti, sed calefactibilis: Calefactum enim non calefit, sed calefactibile, sicut actus alterabilis est alterabilis, non autem ipsius alterati, alteratum enim non alteratur.

Ad argumentum in oppositum nego minorem. Ad probationem per auctoritatem Commentatoris 2. physic. com. 9. ibi loquitur de motu materialiter, non formaliter, sicut patet per eum alibi. Vnde formaliter accessio motus non est aliud, quam actus mobilis, idest acquisitiosuccessiua formae in ipso mobili, non quod sit illa successio: successio. n. formae non est aliud quam prius, & posterius in motu, quae sunt formaliter ipsum tempus, in quantum sunt ab anima numerata: sicut igitur dicimus, quod albedo est forma extensa, non quod extensio sit formaliter albedo ista; sic & cum dico, motus est generatio successiua, ibi successio est extra rationem motus.

Ad illud, quod Commentator 2. physic. com. 6. dicit, quod illa diffinitio est verior, quod mo tus est forma, siue perfectio illa, ad quam vadit, cum ille oppositum dicat, videretur sibi contradicere: dico tamen, quod verius quandoque accipitur pro eodem, quod formalius: hoc modo Vas, vel domus verius dicitur terra, quam dicatur aurum, vel argentum, & hoc modo Philosophus 2. physicor. text. 2. distinguit rationem quidditatiuam artificialium ab ipsis naturalibus. Alio modo, verius, idem est, quod principalius: hoc modo Aristotel. 9. metaphysic. text. I2. dicit, quod totum esse artificialium est per naturam, quod ideo est, quia materia in artificialibus dat vnam diffinitionem, quae est substantia: Forma vero artificialium est accidens, & ipsa tamen est formalis ratio artificialium, non materia illa eorum, alias Philosophus 2. Ethic. cap. 1. non distingueret naturalia ab artificialibus.

Ad propositum dicendo, quod Commentator 3. physicor. com. 6. pro tanto dicit, quod diffinitio motus, quae dicitur, quod est forma, est verior, quia forma est illud, quod est principalius in motu, quasi dicat: ideo est verior, quia consideratur, vt sit secundaria, quae est principalis in ipso motu, dans vnam diffinitionem: in secundo autem physicor. dicit, quod motus verior est transmutatio coniuncta cum tempore, quia accipit verius pro formaliori: non ergo contradicit sibi hic, & ibi, sicut non contradicit in hoc, quod 2. physic. comm. 6. dicit, quod artificialia sunt artificiata per formam, & c. & dicit, quod quicquid est artificialium, est materia. 9. metaph. text. 12.

ARTJCVLVS I Vtrum motus sit realiter idem, quod actio & passio.

AD secundam quaestionem arguo primo, quod motus actio, & passio sint idem realiter, sic. Illa quae sunt idem subiecto, differunt autem solum quidditatiue, videntur esse idem real iter ( Per esse enim idem subiecto intelligo, idem esse realiter: per differre autem quidditatiue, intelligo differre ratione) sed motus, actio & passio, secundum Commentatorem 3. physic. comm. 6. 20. & 21. sunt idem subiecto, & differunt tantum quidditatiue: ergo.

Contra: duo praedicamenta non coincidunt in idem realiter, sed actio, & passio sunt duo praedicamenta: ergo.

Respondeo. hic dicunt aliqui, quod motus, actio, & passio, & illa forma sunt idem realiter, differentes tantum secundum diuersas denominationes, quia forma, vt denominat efficiens, dicitur actio, vt vero denominat passum, dicitur passio, vt vero est in successione quadam & tendentia, & complementum dicitur motus, ideo pono has duas Conclusiones. Prima est, quod accipiendo motum pro partibus fluentibus, & succedentibus, quae acquiruntur per mo tum, sic dico, quod motus differt realiter ab actione, & passione, vt actio & passio inter se.

Hanc Conclusionem probo primo ex praecedentibus: quia actio, & passio sunt generatio, & acquisitio ipsius formae: generatio autem formae non est illa forma, vt superius probatum est; quare nec motus acceptus vt partes formae fluen tes sunt ipsa forma, & vt sic actio, & passio non sunt motus formaliter.

Secundo probo. Hoc idem in speciali sic, quando aliqua duo sic se habent, quod vnum potest tolli alio remanente, illa non sunt idem: sed remanente tota forma, & partibus fluentibus, seu fluxu earum partium, fluxu illarum partium potest tolli actio: ergo. Maior est euidens, sed probo minorem. Pono, quod ignis applicetur ad stuppam, generabit calorem in stuppa successiue, & in quodam fluxu partium caloris, & stuppae eodem calore remanente in eadem dispositione suarum partium, Deus potest supplere actionem ignis, ita quod non erit eadem actio ignis, quae primo, & tamen erit idem calor, & idem fluxus partium, quia erunt eadem partes succedentes sibi, & sluentes, nec vt primo; ergo actio non manet, & tamen manet successio eadem partium, nec illud deficeret, nisi quia deficit illa habitudo a priore, quod scilicet calor ille non est ab igne, sed a Deo; ergo motus vt materialiter est illae partes succedentes, non est idem quod actio, & passio.

Item Commentator: Actio mouentis est inmouente, dicit, quod non est in eo, sed ab eo, & ad rationem, quae posset fieri, quod actio est, vbi denominat, respondet per intentionem, quia actio non denominat in quantum est in quo, sed in quantum est a quo. Ratio est, quia actio mouentis non est aliud, quam facere motum in moto, & subdit statim, quod agere motum, & motus sunt idem subiecto, sed differunt secundum quidditatem.

Secunda propositio est, quod accipiendo per motum non formam fluentem, sed generationem suc cessiuam partis formae post partem, hoc modo dico, quod motus est species actionis, & passionis, quia Commentator dicit: quod mutatio formae indiuisibilis est actio, & tamen est motus: ergo in plus se habet actio, quam motus. Intelligendum igitur est, quod actio vniuersaliter, & adae quate est idem, quod generatio formae, & si illa generatio sit diuisibilis sormae, tunc talis actio est motus; si vero sit formae iudiuisibilis est mutatio; si sit sine subiecto, tunc est creatio, quia vero apud Arist. contradictio est, quod forma fuit per se, quia apud eum agens est tantummodo extrahens, & transmutans, ideo apud eum omnis actio est motus, vel mutatio: & quia omnis mutatio est finis alicuius motus, vt patet de illuminatione, quod est finis motus localis, hinc est quod dicitur vna cō- munis propositio accepta ab auctore: quia omnis actio in motu consumatur. Sed apud Catholicos oportet, quod actio se habeat in plusquam motus, vel mutatio, quia non omnis forma educitur e subiecto, sed aliquae formae sunt per se positiuae ab agente primo.

Vlterius addo vnum, quod, actio, & passio accepta vno modesunt vnus motus, alio autem modo sunt duo realiter distincti.

Ad cuius euidentiam considerandum est, quod hoc est natura cuius libet interualli, quod spotest vno modo capi absolute, nec esse inter duo, & fic de eo habetur vnus conceptus simplex, nec habet adhuc, vnde varietur. Alio modo potest considurari specialius, vt illud interuallum est ab hoc in hoc, & e conuerso, & in hoc ab hoc: exemplum de similitudine. Considerando enim similitudinem, vt est intermedium quoddam duorum consimilium, vt sic, habeo conceptum similitudinis, vt sic, pono ibi adhuc aliquam distinctionem; vt vero considero, quod est ab hoc in istud, & postmodum quod est in hoc ab hoc, statim pono distinctionem, & vnam similitudinem ab hoc in istud, & aliam in hoc ab hoc. sic dicit Commentator, quod ascensus, & descensus vno modo non distinguuntur, puta quando absolute concipio vnuminteruallum inter superius, & inferius. Si vero idem interuallum concipiam vt a superiori ad inferius, & ab inferiori ad superius, si distinguo eum, & habeo duos conceptus, videtur ascensus, & descensus. Sic in proposito concipiendo absolute actum illum, qui est generatio partis post partem, vt est inter medium quoddam per modum viae, inter agens, & productum, & hoc absolute, sic habeo rationem motus, & vt sic non habeo, nisi conceptum, vnum simplicem, qui est conceptus motus: vt vero illam acquisitionem formae considero, quod est ab agentem, sic habeo conceptum actionis, vt vero eadem acquisitio consideratur, vt est ipsius producti, & acquisiti, sic habeo rationem passionis. Haec est mens Commentatoris 3. physic. com. 20. Vnde dicit ibi, haec est dispositio omnis, quod refertur ad aliud, quoniam relatio inter illa est vna dispositio existens inter duo, & hoc esset actionis, quando fuerit vna secundum. vnum motum, & alia secundum alium: & tunc in principio 21. commenti dicit, actio, & passio non significant idem secundum quidditatem, sicut tunica, & vestis, sed vnum secundum subiectum, & duo secundum diffinitionem, sicut est via de Asia Athenas, & de Athenis ad Asiam. Via enim est eadem, sed respectu vnius relationis dicitur ascensus, & descensus dicitur respectu alterius, vt diximus superius. Hoc expressius dixerat commento 28. sicut cum addit in omnibus regulis, sic enim idem spacium ad sursum, & deor sum, quando accipitur secundum quod illa duo sunt opposita, tunc erunt duo. Vnum enim dicitur superius, & alterum inferius, & probat hoc alijs exemplis: dicit in fine, & secundum hoc est de motore, & moto, quoniam actio facta inter illa est eadem, sed in respectu vnius dicitur mouere, & in respectu alterius dicitur moueri, &c. Sic igitur dico, quod generatio successiua accepta per modum intrinsecus absolute est motus, eadem vero generatio, vt est ab agente, dicitur actio; vt est in patiente, dicitur passio, & hoc mo do actio, & passio, & motus sunt non idem extra intellectum. Ex dictis patet, quid dicendum sit ad argumentum.