Quaestio 1

ARTJCVLVS J. Vtrum primum peccatum Angeli fuerit Superbia.

QVANTVM ad primam arguo primo, quod primum peccatum Angeli non fuerit Superbia. Quoniam passiones sunt concupiscibi les: ergo actus inordinatus in irascibili praesupponit actum inordinatum in cō cupiscibili: sed superbia est actus, vel passio irascibilis. Est enim erigere se supra omnes: ergo praesupponebat in Angelo passionem, siue actum concupiscibilem: non ergo primum peccatum Angeli erat Superbia.

In oppositum est illud Isaiae: In caelum ascendam, & c. vbi loquitur de peccato Luciseri.

Respondeo primo ponam duas opiniones, & secundo mediabo inter illas per duas propositiones.

Prima opinio est, quod primum peccatum Angeli fuit formaliter superbia, vt superbia est peccatum speciale, Quia inordinatus appetitus propriae excellentiae est formaliter superbia: sed primus inordinatus Angeli fuit appetitus propriae excellentiae: ergo.

Maior probatur. Ad cuius euidentiam sciendum est, quod superbia accipitur tripliciter, vno modo pro naturali inclinatione, quae sequitur complexionem, vel habitum, vel formalitatem; sicut aliqui sunt naturaliter inclinati ad excellen- tiam. Secundo modo pro actu appetitus inordinato, quod est efferre se inordinate per contem ptum superioris, proijciendo se extra subiectionem per contemptum praecepti maxime a Deo, & hoc modo superbia est communis omni pecca to, quia hoc modo superbia est auersio formaliter a Deo. Tertio modo potest accipi pro inordinato appetitu dominij, vel honoris, siue alterius excellentiae; Primo modo non est speciale peccatum condiuisum contra alia, immo nec est actus elicitus, sed quaedam tantum inclinatio habitualis naturae, siue fomes. Secun do modo superbia est communis omni peccato, iuxta illud: Radix peccati est apostatare Deo. Tertio autem modo superbia est peccatum speciale condiuisum contra alia, & sic patet illa Maior declarata. Minorem probo videlicet, quod in Angclo fuit appetitus propriae excellentiae inordinatus tertio modo sumptus. Vbi considerandum est, quod omnis acttus voluntatis habet ortum ab amore sui, quia secundum Damasc. Amor est principium motuum voluntatis, & secundum August. Pondus meum amor meus, eo feror, quocumque feror: ergo primum inor dinatum velle voluntatis est amare se, & velle sibi bonum inordinate. Bona autem sunt in triplici genere, quia quaedam sunt bona vtilia vt diuitiae; quaedam delectabilia, vt carnales delectationes, & quaedam spiritualia, vt propria excellentia, & honores. In appetitu autem Angeli patet, quod non fuit actus inordinatus circa bonum vtile, puta diuitias, nec circa delectabile, vt sunt delectationes carnales: ergo restat quod fuerit circa tertium bonum, puta circa bonum spirituale. Jllud autem (vt dictum est) fuit velle sibi propriam excellentiam inordinate, patet ergo minor, & sic concludit ratio.

Alia opinio est, quod impossibile est, quod primum peccatum Angeli fuerit superbia. Ratio est ista: Primus actus inordinatus in Angelo fuit amor amicitiae respectu sui: secundus vero fuit amor, & appetitus commodi summi, puta appetitus beatitudinis, & secundus oritur ex primo, quia enim se summe diligebat amore ami citiae; ideo summe sibi commodum optabat, quod optare secundum eos est amor concupiscentiae: sed neuter illorum actuum est formaliter superbia: ergo.

Maiorem probant sic: quia actus irascibilis oriuntur ex actibus concupiscibilis, quia enim amo, siue aliquid concupisco, & in aliquo delector, per irascibilem ad illud consurgo, & ad repellendum impediens conor per irascibilem; ex quo sequitur, quod nullus actus irascibilis est actus primus voluntatis: sed ille, qui est primus, necessario est actus concupiscibilis.

Iterum: Quia actus concupiscibilis est amor, amor autem quidam est amicitiae, quo diligo te propter teipsum, quidam vero concupiscentiae, quo diligo aliquid propter alterum. Jdeo amor concupiscentiae non potest esse primus actus voluntatis; non enim volo amico bonum, nisi quia amo, & complaceo in amico: ergo primus actus concupiscibilis est amor amicitiae; ex quo sequitur quod amor amicitiae, quo amo, & complaceo in me, vel in alio, est primus, & radix omnium actuum voluntatis. Nullus enim concupiscit sibi vel alteri ordinate aliquid, vel inordinate, nisi quia prius amat se, siue alterum ordinate, vel inordinate amore amicitiae.

Vlterius. Primus actus amicitiae inordinatus non fuit respectu Dei, quia Deum non potuit inordinate amare amando nimis intense; nam Deus est tale obiectum, quod ex ratione sola sui, vt obiectum est, dat perfectam rationem bonitatis actui perfecto, & intenso amoris circa ipsum.

Secundo, Non est verisimile, quod aliquid aliud a se dilexerit nimis intense amore amicitiae. Tum quia inclinatio naturalis magis inclinabat ad se, quam ad aliquid aliud. Tum quia, nihil aliud sic intellexit, sicut se. & confirmant illud per Augustinum, Ciuitatem Diaboli fecit amor sui, vsque ad contemptum Dei: sic ergo patet ma ior quantum ad primam partem.

Nunc probo eam quantum ad secundam partem, quod scilicet primus actus inordinatus amoris concupiscentiae fuit appetitus beatitudinis; nam primum velle concupiscentiae inordinatum non praecessit ex affectione iustitiae, sicut nec aliquod peccatum processit ex affectione commo di, quia voluntas naturaliter inclinatur ad appetendum sibi commodum, & illud maxime appetit, quando non regulatur affectione iustitiae: maximum autem commodum est beatitudo perfecta: ergo.

Secundo, quia omnis potentia apprehensiua consequens in actu suo apprehendere, primo appetit delectabile conuenientissimum suae cognitiuae, patet inducendo in appetitu, qui sequitur apprehensionem visus, gustus, & sic de singulis. Vniuersaliter autem omnis potentia apprehensiua primo fertur in obiectum perfectissimum suae cognitiuae, vel in delectationem circa illud, cuius consequentia sequitur appetere in appeti- tu: sed beatitudo est summum bonum delectabile potentiae cognitiuae: ergo.

Tertio, quia illud primo appetitur a voluntate non regulata per iustitiam, quod si esset solum, & nihil aliud, adhuc appeteretur: sed tale, quod est delectatio, nec enim excellentia, nec quodcumque aliud, si esset triste, appeteretur: beatitudo autem est summum bonum delectabile: ergo quantum ad actus concupiscentiae videtur, quod Angelus malus appetiuit beatitudinem quam quodcumque aliud, & ibi fuerit primus actus inordinatus eius, quantum ad actum concupiscentiae,

Quomodo autem appetitus beatitudinis possit esse non rectus, cum sit bonum conuenientissimum secundum se naturae, & ab omnibus appetibile, ac per hoc omnibus videatur esse naturale ( Appetitus autem naturalis semper rectus est) Respondeo. In Angelo non cadebat deformitas in actu appetendi beatitudinem, quantum ad illud appetibile. Nullus enim errat, qui appetit esse beatus, cum beatitudo sit obiectum bonum ex genere, ideo actus circa illam non potest esse malus ex genere; hoc est ratione obiecti: sed erat malus ratione circumstantiae, vt quia forte nimis intense beatitudinem appetebat, vel nimis accelerate, antequam sibi deberetur. Sic ergo probata est maior, quoad vtramque partem.

Minorem autem probant, videlicet, quod neuter illorum actuum sit superbia. Nonenim diligere se nimis intense, vel appetere nimis intense beatitudinem est superbire, quia neutrum est alijs se praeferre. Secundum ergo istum Doctorem iste fuit processus Angeli, primo fuit inordinatus amor respectu sui: secundo inordinatus appetitus beatitudinis: tertio appetitus inordinatus eorum, quae post beatitudinē erant sibi magis conuenientia: quarto actus vellendi, qui sequebatur, qui erant formaliter ira, vel inuidia.

Secundo principaliter concordo istas opiniones, ad cuius euidentiam pono duas propositiones. Prima est ista, quod primum peccatum Angeli necesse est dicere, quod fuerit superbia, & quod illud erat amor sui vsque ad contemptum Dei. Primam probo, quia de peccato Angeli, & caeteris, quae credimus de facto, nihil scimus, nisi quod ex scripturis habetur: sed sacra Scriptura vbicumque loquitur de ista materia, non exprimit peccatum Angeli tantum, quantum est superbia, & de nullo alio peccato facit mentionem, nisi de superbia, & omnes Sancti ad hoc tendunt, vt patet discurrendo per omnes auctoritates, sicut patet per illud Isaiae: Quomodo cecidisti Lucifer, qui mane oriebaris, qui dicebas in cor detuo: Ponam sedem meam ad aquilonem, & ero similis Altissimo, & c.

Secundam partem probo. Ad cuius euidentiam considerandum est, quod amor amicitiae quo quis diligit se, vel alium, non est aliud, quam complacentia quaedam, si sit respectu habiti, quia si respectu non habiti, esset desiderium. Vnde cum diligo tibi bonum, si habes tunc, complaceo in bono, quod habes, cum vero opto tibi, quod non habes, tunc desidero. Cum ergo amor amicitiae respectu sui sit respectu habiti, quia nihil tantum habeo, quantum meipsum, sequitur quod amor amicitiae respectu sui sit complacere in se: quod si amor respectu sui sit inordinatus, ideo est, quia complacet in se nimis inordinate. tunc assumo secundo, quod illa inordinata complacentia respectu sui fuit quantum ad bona naturalia, & fuit amor supereminentis excellentiae quoad gradum personalem fuit amor, & delectatio specialis sufficientiae; haec autem inordinata complacentia, & delectatio est species superbiae, quae dicitur vanitas.

Haec est Conclusio, quam volo probare, arguo ergo sic. Ad idem genus vitij reducitur complacentia respectu non habiti, & complacentia respectu habiti. ita enim dicitur gulosus ille, qui inordinate delectatur in cibo habito, sicut ille qui inordinate appetit non habitum, & per consequens ita superbus dicitur ille, qui delectatur, & complacet in excellentia, & dignitate, quam habet, sicut ille qui inordinate appetit excellentiam, & dignitatem, quam non habet.

Et confirmo hoc, quia Superbus, & vanagloriosus dicitur, qui exprimit suam excellentiam verbo, sicut qui exprimit etiam facto, ex his argno, & ostendo intentum, videlicet quod amor, quo Angelus ipordinate dilexit se, fuit superbia, & specialis species superbiae, quae dicitur vanagloria, arguo sic. Actus, qui est complacere in propria excellentia, vere est species superbiae, cum sit actus vanaegloriae: sed amor, quo Angelus inordinate dilexit se, fuit complacentia in propria excellentia, & hoc tam quo ad propriam excellentiam in naturalibus, & perfectione prima, quam quoad perfectiones secundum alios: ergo.

Haec est intentio Aug. de Ciuitate, vbi distinxit dnas Ciuitates, Dei scilicet & Diaboli, & ibi dicit, quod Ciuitatem Diaboli fecit amor sui vsq; ad contemptum Dei, & Ciuitas Dei fuit e contra amor Dei ad contemptum sui. Ex quo elicitur, quod qui non peccauerunt, Deum se contemnendo super omnia dilexerunt: E contra, qui peccauerunt, se super omnia Deum contemnendo dilexerunt.

Sed hic est aduertendum, quod licet vanagloria ponatur esse species superbiae, potest tamen aliquo modo distingui, & poni species, siue genus distinctum ab ea. Vbi sciendum est, quod quidam volunt; quod superbia non sit vitium speciale, & capitale, sed est quoddam vitium commune & quasi rex vitiorum. Alia vero septem vitia capitalia sunt Duces exercitus, & ideo vanagloria secundum eos est vnum vitium capitale, scilicet Dux vnius aciei sub illo exercitu, & hoc modo superbia non esset speciale peccatum sub vanagloria. Possumus tamen distinguere aliquo modo superbiam vt speciale peccatum contra vanamgloriam. Ad cuius euidentiam considerandum est, quod aliud est complacere, & delectari in sui excellentia habita, & aliud est erigere se super alios: affectiones enim appetitus sequuntur conformiter extimationes intellectus: sed extimatio alia est in intellectu extimare qualitatem suae excellentiae absolute; & alia est extimare excellentiam suam comparatiue ad alios secundum excessum, immo haec secunda oritur ex prima. Primo enim instanti intellectus inordinatus extimat suas sufficientias esse magnas, & supremi gradus: ex hac extimatione oritur sta tim in intellectu extimatio insufficientiae aliorum, quia extimat excellentias aliorum prauas, & hoc dupliciter, vel extimando sufficientias ma iorum minores quam sint; vel extimando sufficientiam aequalium sibi modicas: ergo in appetitu erant affectiones conformes; & primam extimationem, qua extimat excellentiam suam magni gradus absolute sequitur in appetitu delectatio, & complacentia. Secundum vero extimationem, qua paruipendit aliorum bona, sequitur in appetitu erectio, & talis erectio respectu maiorum dicitur irreuerentia, & haec sequitur extimationem, qua iudicat maiores sufficientias esse minores, quam suae sint. Respectu vero aequalium dicitur contemptus, qui sequitur exlimationem, quia bona aequalia aliorum reputat quasi nulla. Superbia ergo vt est speciale peccatum distinctum contra vanamgloriam, non est affecttio appetitus sequens primam extimationem absolute: sed est affectio sequens extimationem secundam, de qua dictum est, quod est erectio appetitus. Affectio enim sequens primam extimationem, quae est delectatio & complacentia in propria excellentia, est actus vanaegloriae.

Tunc ad propositum dico, quod primum peccatum Angeli non fuit superbia, accipiendo superbiam hoc modo, vt est erectio appetitus; non enim primus actus inordinatus Angeli suit erectio appetitus: sed fuit complacentia & delectatio in propria excellentia, ex qua oriebatur contemptus Dei: sed accipiendo superbiam, vt est communis vanaegloriae & alijs septem vitijs capitalibus, sic dico, quod primum peccatum eius fuit superbia, & erat ordo ille, vt primo fuerit in Angelo extimatio inordinata propriae excellentiae, & hanc sequebatur inordinata complacentia & delectatio in ea; & tunc secunda erat extimatio in intellectu inordinata de excellentia Dei, quam reputabat minorem, quam sit, & tunc in appetitu sequebatur inordinata erectio contra Deum, quae dicitur Contemptus Dei. Primus autem actus inordinatus appetitus erat vanagloria, & species superbiae, vocommunis est: secundus erat superbia, vt est species distincta contra alia vitia capitalia.

Ex hoc infero secundam propositionem quod peccatum Angeli non fuit vnicum, sed mul tiplex. Aliud enim peccatum est complacentia inordinata, & delectatio in propria excellentia, & aliud erectio contra Deum, siue contemptus aliorum: Quodlibet tamen eorum potest dici superbia modo, quo dictum est, & in hoc peccato fuit Diabolus obstinatus, & puto quod adhncsit hodie.

Et ex hoc ad difficultatem, quae oriebatur ex alia parte, cum dicebatur: quod primus actus inordinatus Diaboli fuit in concupiscibili: superbia autem est in irascibili: nam non est inconueniens ponere superbiam in concupiscibili, vt superbia est vitium commune ad alia vitia capi talia. Jlla autem, vt est speciale peccatum condistin ctum contra alia, est praecise in irascibili. Delecta ri enim est in concupiscibili, ted erigi, & extolli est tantum in irascibili, & ex hoc potest patere sensus illius verbi Jlaiae: Quomodo cecidisti Lucifer, &c.

Sequitur Qui dicebas in corde tuo: Ascendam in caelum, sese verbum vanagloriantis, sequitur, Similis ero altissimo. Ecce verbum se erigentis. Jlla enim vox, ascendam in caelum, non erat vox appetentis, vel desiderantis: sed gloriantis, cum sit sensus: Tanta est sufficientia mea, quod dignus ium ascendere, &c.

Ad argumentum in oppositum dico, quod omnis actus irascibilis praesupponit actum concupiscibilis secundum Arist. Sciendum est autem, quod in concupiscibili sunt sex passiones, & in irascibili sunt septem: passionis enim concupiscibilis sunt, amor, odium, fuga, prosecutio, delectatio, & tristitia. In irascibili vero respectu mali absentis sunt timor, & audacia, respectu vero praesentis ira, sed respectu boni absentis spes, & desperatio. Tunc dico, quod Superbia, vt est vitium speciale, & est idem, quod erectio, est in irascibili, & oportet, quod reducatur ad aliquam illarum septem, & videtur, quod formaliter sit idem quod audere, sed de hoc alias; sed accipiendo superbiam, vt est communis, & vt est inordinatus amor sui, est primus actus concupiscibilis, & est vanagloria, & species superbiae, quae dicitur Vanitas.

Ad propositum ergo dico, quod argumentum bene concludit de superbia, vt est idem quod erectio, non autem vt est communis, & rex.

ARTJCVLVS JJ. Vtrum Angelus potuit appetere Dei aequalitatem.

QVantum ad secundam quaestionem arguo primo, quod Angelus non potuit appetere Dei aequalitatem, quia nihil est appetibile, quod implicat contradictionem: sed Angelum esse aequalem Deo est contradictio: quia si esset aequalis Deo, esset Deus: ergo non esset Angelus.

In oppositum est illud Isaiae. In caelum ascendam, &c. Glosa dicit, idest, in caelum diuinitatis, vnde appetijt diuinitatem.

Respondeo. Hic ponam duas Propositiones. Prima est, quod Angelus voluntate elicitiua, & deliberatiua, & efficaci potuit appetere Dei aequa litatem si voluisset, licet voluntas sua esset indiscreta: & dico voluntate deliberatiua, quia aliqui dicunt, quod voluntate deliberata nihil potest appeti, quod implicat contradictionem. In proposito autem dicunt, quod voluntate efficaci non potest, licet possit voluntate simplici: Sed ego dico oppositum illorum, & probo propo sitionem propositam. Probo sic: Non minus est po tens voluntas in appetendo, quam sit intellectus in repraesentando, immo aliqua, quae intellectus sequens naturam rei non potest componere, potest voluntas componere, & appetere: sed intellectus potest repraesentare simultatem contradictionis, vnde potest praesentare, quod esse, & non esse simul sunt contradictoria: ergo voluntas potest velle.

Confirmo, quia posset voluntas velle, quod contradictoria essent simul vera. Confirmo etiam, quia licet intellectus sequens naturam rei non posset componere contradictoria eius, vt sic tantum est formare propositiones indicatiuas, ta men intellectus, qui sequitur determinationem voluntatis, cuius est formare vt sic, propositiones imperatiuas, cuius actus est actus liberi arbi trii(de quo supra dictum est) talis intellectus non videtur, quod non posset formare simul contradictoria.

Secundo sic: Non est minus potens voluntas deliberatiua, quam sit voluntas non deliberatiua: sed voluntas non deliberatiua potest appetere contradictoria vnde potest esse impossibilium ex 3. Ethic. ergo.

Dices, ratio non concludit: Non enim est simi le de yoluntate deliberatiua, & non deliberatiua, quoniam deliberatiua semper sequitur rectam rationem: sed recta ratio non est impossibilium. Contra. Hoc falsum supponit, quia voluntas deliberatiua potest quandoq. esse contra dictamen rationis. Ideo dixi voluntate, licet indiscreta. Tertio sic: Jlli qui sunt alterius rationis, & opinionis, dicunt, quod Angelns potuit appetere aequalitatem Dei indirecte, puta appetendo se habere gloriam a se, ex hoc arguo sic. Ita implicat contradictionem, quod Angelus habeat habeat gloriam a se, sicut, quod esset Deus: ergo propter implicationem contradictionis non oportet ponere, quod Angelus non appeteret Dei aequalitatem. Consequentia patet, probo Antecedens, quia habere gloriam a se est habere gloriam per principia naturalia: sed habere beatitudinem per propria naturalia arguit in Angelo infinitatem essentiae suae in ratione obiecti, arguit etiam omnipotentiam: ergo. Et dico, volun tate efficaci, idest intensissima, quantum potest.

Nunc pono hic aliqua dubia, & primum est, quia per Phylosoph. electio non est impossibilium, licet voluntas sit possibilium.

Respondeo. licet actus voluntatis omnes sint indifferentes ad rectum, & non rectum, tamen ex vsu loquentium accommodate, electio tantum dicitur de actu voluntatis recto. Exemplum est ad hoc in intellectu; intelligere enim vere est cō- mune alicui vero, & falso, & tamen ex vsu intelligere appropriatur intellectioni verae tantum: vnde si falsum intelligis, dicimus, quod non intelligis. Sic esset, quando visio est falsa, dicimus, quod falsum vides. Vnde decipiuntur multi, qui putant, quod omnis visio sit vera. sic dico, quod est quaedam electio recta, & quaedam non recta. Electio recta est, quae sequitur consilium. Ideo electio est appetitus primi consiliati secundum rectam rationem. Electio autem non recta & fatua est appetitus praeconsiliati secundum rationem errantem. Arist. ergo in Moralibus accipit electionem secundum vsus accommodationem, pro ea, quae sequitur consilium secundum rationem rectam, & de tali electione dicit, quod non est praeteritorum, nec impossibilium.

Secundum dubium est, quia nullus potest dili. gere, quod non potest extimare: sed impossibile est, quod aliquis, qui sit creatura, existimet se deeus esccs lue groper cortradicionem, quia

Respondeo, & dixi alias. Intellectus extimatio est duplex, quaedam enunciatiua sequens naturam rei, & haec non est impossibilium; quaedam vero sequens liberum arbitrium, quae est imperatiua, & talis extimatio est mere in potestate nostra, nisi quia talis imperatiua extimatio, si est in potestate nostra, quia sequitur determinationem voluntatis. Hinc est, quod velle in primis non est in potestate voluntatis, quia extimatio in eis non imperatur libere a voluntate propter deordinationem fantasmatum. Ad talem autem aestimationem imperatiuam, & liberam non mouetur intellectus ab obiecto: sed illa est a libero arbitrio, qui includit intellectum, & voluntatem, & est actiue, in quantum libera est, a libero arbitrio per rationem voluntatis, passiue vero per rationem intellectus, ita quod totum liberum arbitrium mouet, & mouetur, licet per aliam partem, & huius extimatio bene potest esse impossibilium, licet non indicatiue: Ego sum Deus, vel, ero Deus.

Secunda Propositio est de facto puto, quod Angelus malus de facto non appetijt aequalitatem Dei, non quidem per hoc, quod fuit impossibile: sed quia videbat, quod erat fatuum, & impossibile haberi. Vnde dico, non est ponenda tanta fatuitas in eo, cum habuerit ita splendida naturalia. Quid ergo est primum, quod primo appetijt?

Respondeo, non aequalitatem Dei (vt dictum est) nec etiam gloriam a se ipso, vt dicunt alij, quia vidit, quod erat impossibile omnino: ergo primus actus eius non est huiusmodi desiderium, nihil autem desiderauit, quod non habuisset, si non peccasset, secundum Sanctos. Pri. mus ergo actus eius fuit inordinata complacentia in propria excellentia, quam praerogatine vidit se habere super alia, & hoc, modo superborum; non quod illam aestimaret se habere a se, sed quod erat dignus illa, & ex hoc appetijt excellentiam gloriae, quam posttea habuisset, si non peccasset, & appetijt illam habe- re a Deo, sed aestimauit illam deberi sibi propter excellentiam naturalium. Et hic est modus communis superborum, qui cum extimant suam sufficientiam superexcedere sufficientiam aliorum, continuo appetunt, & extimant sibi dari debere aliquid magnum super alios. In hoc ergo erat primum, quod appetijt Angelus, ac primo desiderauit, & hoc statim sequebatur extimatio, qua extimauit bona minora aequalia, & aequalia minora, & tunc oriebatur in appetitu quaedam erectio contra superiorem, vtpote contra Deum, & contra alios Angelos, & in hoc quod erigebat se contra Deum, quod ponebat se iuxta Deum, & in hoc videbatur quasi tendere ad Dei aequalitatem per quendam ipsius contemptum. & sic intelliguntur Sancti, & auctoritates Isaiae, qui dicunt, quod appetijt aequalitatem Dei.

Dices, ille appetitus, quo appetijt excellentiam gloriae debere sibi dari ex meritis, erat fatuus, & videbat, quod erat ad impos sibile: quo modo ergo potest poni, quod fuerit in Angelo in tam praeclaris naturalibus creato? Respondeo dico, quod Angelus ille fuit excaecatus in intellectu ab actu vanaegloriae, qui erat immoderata complacentia sui. Ex hoc enim statim putauit debere sibi dari aliquid praecaeteris excellens, sicut accidit communiter vanagloriosis.

Dico ergo ad quaestionem, quod Angelus ma lus de possibili potuit appetere Dei aequalitatem, sed de facto dico, quod illud primo apperijt, quod sibi fuisset datum, si non peccasset, quod erat excellentia gloriae, (vt dictum est) quam vtique appetijt habere a Deo, sed tamen ex meritis sibi debitis propter excellentiam naturalium suorum, & similiter ad argumentum in oppositum patet ex dictis.

Et ad argumentum principale, & similiter ad argumentum in oppositum ex dictis patet quid dicendum.