Quaestio 2

ARTICVLVUS I. Vtrum in Baptismo paruulorum infundantur gratia, & virtutes.

QVANTVM ad primum arguo: quod gratia, & virtures non insunduntur in baptismo paruulorum, per illud Augustini de baptismo paruulorum, qui sic dicit: Paruulos saluos facit fides, non quae in voluntate ipsorum sed fidei Sacramentum: sed si infunderetur fides in baptismo, ipsa esset in voluntate ipsorum: ergoIn oppositum arguo per auctoritates Magistri, & Augustini de Baptismo paruulorum cap. 27. a medio. tom. 9. in litera.

Respondeo in ista quaestione pono quatuor propositiones. Prima est quod virtutes infunduntur in baptismo. Ad cuius euidentiam primo pono quoddam notabile. Secundo probabo propositionem, & tertio instabo.

De primo sciendum est, quod circa conclusionem istam sunt quatuor opiniones.

Prima est, quod in baptismo paruulorum non infunditur fides, & caeterae virtutes: cuius ratio est, quia paruulus non est idoneum susceptiuum harum virtutum, ad hoc enim requiritur, quod haberet vsum liberi arbitrij. Dicunt tamen, quod cum peruenerit paruulus ad terminos discretionis, tunc virtute recepti prius baptismi, infundit Deus eis gratiam, & virtutes.

Alia opinio est, quod in baptismo paruulorum infunditur gratia, non tamen virtutes: dicunt enim isti quod gratia radix est, quae subiectiue est in essentia animae, a qua profuunt virtutes in potentijs: paruulis ergo infunditur gratia in baptismo, virtutes tamen non profluunt propter impedimentum, carentiam scilicet liberi arbitrij, tunc remoto prohibente non per nouam actionem aliquam effluunt virtutes, & dona in potentijs a gratia prius in essentia infusa.

Alia opinio est, quod paruulis tantummodo infunduntur virtutes Theologicae, nam nulla neces- sitas, nec congruentia est ponere morales infusas.

Alij dicunt, quod paruulis infunduntur omnes virtutes tam theologicae, quam morales, & cum hoc dicunt, quod post modum acquirere possunt per actuum exercitium morales virtutes, quas acquisitas ponunt esse alterius rationis ab infusis.

Secundo ponam propositionem probandam quod in baptiimo infundantur paruulis gratia, & virtutes tam theologicae quam morales. Non curo modo de ipsarum distinctione, sed suppono cum scriptura, quod virtutes morales sunt donum Spiritus sancti, & per consequens, quod non solae virtutes theologicae dicuntur infusae, & morales tantum acquisitae.

Hoc autem supposito pono istam propositionem probandam, qui in baptismo infunduntur virtutes vni uersaliter in non habente, in habente vero prius habitae intenduntur. Haec autem conclusio determinata est nouiter per ecclesiam, lib. 1. Decretal. Gregorij cap. 1. Firmiter: licet ambae opiniones essent recitatae de baptismo, & eius effectu. cap. Maiores de Baptismo, & eius effectu Titulo 42. hanc nunc conclusionem probo rationibus aliquibus. Prima est ista: Istud tenendum est infundi inbaptismo, sine quo baptizatus non est gratus, & acceptus Deo: sed sine gratia, & virtutibus nullus es Deo acceptus: ergo. Maior nota est, quod fide tenemus, quod baptizati eo ipso sunt Deo accepti, & ratio est ad hoc, quia nullus ingredi dicitur nuptias, qui non est acceptus Deo non-- habens vestem nuptialem, nec euolat, si moriatur, ad gloriam: sed baptizati, vt fide tenemus, si post baptismum morerentur, statim ad gloriam euolarent: ergo. Minor autem expresse habetur ex scriptura. Primo de fide ad Haebr. 1I. Impossibileest sine fide placere Deo, & loquitur de fidei habitu. Similiter ad Rom. 1. Justus ex fide viuit. De charitate vero, quae secundum sanctos est vestis nuptialis, sine qua nullus placet in nuptijs. De misericordia similiter legimus, misericordiam volo, & non sacrificium.

Secundo sic: In baptismo infunditur gratia: ergo & virtutes. Antecedens patet, quoniam in baptismo remittitur culpa: ergo datur gratia, sinequa non remittitur culpa. Consequentiam probo per Magistrum, & Augustinum in litera huius dist. qui expresse dicunt, quod gratia non est aliud, quam ipsaemet virtutes; vnde dixi supra, quod gratianon distinguitur ab ipsis virtutibus, sicut alius habitus ab habitu virtutum: sed est aliquid resultans ab integritate omnium virtutum, sicut resultat pulchritudo ex proportione membrorum, & colorum, & huiusmodi.

Tertio moueo instantiam, & dubia. Primum est quod secundum Aristotelem 2. Ethic. cap. 3. signum ad generati habitus est superueniens delectatio, sed paruulus perueniens ad aetatem perfectam nullam experitur delectationem in actibus virtutum, imo sentit rebellionem, & difficultatem, patiturque frequenter maximum scrupulum in voluntate, & intellectu circa credenda.

Secundum est, quod per actum distinguimus habentem virtutem a non habente 9. Metaph. sed nullus apparet actus in baptizato post baptismum, qui non appareret ante, & qui non appareat in non baptizato, nam duo intemperati aequaliter si vnus baptizaretur, alius non, aequalem sentiunt difficultatem in actibus temperantiae. Et confirmatur ex 1. Metaph. tex. 49. Inconueniens est nos habere habitus nobilissimos, & quod lateat nos. Item, habitus est quo quis vtitur quando vult, sed paruulus, quando venit ad annos discretionis, non potest exire in actum per habitum virtutis infusum: ergo.

Vltimo: fides est habitus complexorum: nullus autem habitus complexorum infunditur sine similitudine terminorum: probo in simili. Jmpossibile enim est habere habitum scientiae sine cognitione terminorum: cognitio autem terminorum non habetur sine specie eorundem: sed in paruulis nulla est notitia, nec similitudo terminorum complexionis illius, ad quod inclinat fides, nisi enim specialiter erudiretur, nullam haberet prorsus notitiam paruulus baptizatus, quam paruulus Judaeus non baptizatus. Ex his fuerunt moti illi, qui sunt opinionis contrariae, quod in paruulis nulla infunditur fides, nec virtus, nisi in radice, putain gratia, quae radix est virtutum; vel in proposito diuinae voluntatis se determinantis ad dandum virtutes, cum fuerit idoneum susceptiuum.

Ad omnia ista dicta potest vnica via responderi, nam isti imaginantur, quod de ratione infusae virtutis sit, quod possit per experientiam demonstrari, quod nullo modo tenendum est: sicut enim sola fide tenemus, quod Sacramentum sit non per rationem aliquam, vel per naturalem experientiam, sic quod virtutes infundantur in baptismo, tenemus ex solo testimonio Sanctorum, & Scripturarum, & Ecclesiae determinatione.

Sed tunc resat difficultas, ad quid ponuntur virtutes istae infusae, & quid operantur: si enim faciunt ad inclinationem voluntatis, possent cadere sub experientia, experiendo ipsam inclinationem.

Dicunt hic quidam, quod virtutes infusae inclinant voluntatem sic, quod quando baptizatus peruenit ad annos discretionis, experitur se magis inclinatum ad credendum, quae sunt fidei, & ad eliciendum operationes virtutum, quam alius, qui non fuit baptizatus. Hanc autem opinionem non puto veram esse, quia si sic, posset homo probare se habere infusos habitus, puta fidem, & charitatem, ac per consequens posset scire, vtrum odio, vel amore dignus sit, quod est contra determinationem scripturae.

Ad hoc faciunt argumenta pro alia opinionestatim inducta. Propter quod licet sit valde difficile videre, ad quid ponuntur habitus tales infusi, dico tamen quod virtutes infusae non ponuntur propter illud, propter quod ponuntur virtutes acquisitae. Ad cuius euidentiam considerandum est, quod, vt colligi potest ex 3. Ethic. cap. 2. circumstantiarum quaedam sunt, quae se tenent ex parte agentis, quaedam vero ex parte ipsius acttus. Primo mo sicut faciliter, prompte, & delectabiliter, & immobiliter, & huiusmodi, haec enim se tenent ex parte elicientis actum: ex parte vero actus sunt aliae circunstantiae, puta quod eliciatur in ordinead debitum finem, & sicut oportet, & quando oportet, & cum oportet. & sic dicendum est de circunstantijs alijs.

Tunc pono propositionem isam, quod virtutes acquisitae ponuntur propter circunstantias primo modo, vtpote ex parte agentis ad faciendum causalitatem quandam inter agens, & operationem, ex qua sequitur delectatio, & facilitas, immobi- litas, & huiusmodi respectu virtuosae operationis; sed virtutes infusae ponuntur non propter circunstantiam ex parte agentis, sed propter circunstantias ex parte actus, propter quod habens virtutem infusam non propter hoc ageret prompte, immobiliter, ac delectabiliter, imo cum magna difficultate, & scrupulo, vnde nonnulli Sancti viri frequenter sentiunt repugnantiam ad credendum, magis quam vna simplex vetula, quae tamen tantam fidem infusam non hab ebit.

Et similiter dico de castitate, quod baptizatus intemperatus aliquis non se promptiorem sentiat ad actus temperantiae, quam sentiat intemperatus alius, qui non fuerit baptizatus: virtutes ergo infusae tantummodo respiciunt circunstantias ex parte actus, ex parte vero agentis nullam.

Sed sciendum vlterius, quod circa actum sunt circunstantiae aliquae dictante ratione naturali, & in actum sic circunstantionatum potest homo, & non habens habitum virtuosum, ne dum infusum, sed nec acquisitum; imo ex talibus actibus generatur habitus 2. Ethic. cap. 1. in fine. Sic ex loqui frequenter grammatice, generatur habitus grammaticae, & ex frequentibus actibus temperantiae generatur habitus temperantiae.

Aliae vero sunt circunstantiae, quae non posssunt dictari a ratione naturali, sed dictantur debereinesse actui a diuina voluntate, & huiusmodi circunstantiae sunt non paucae: frequenter enim multas circunstantias contingit indicare debere inesse acttui a diuina voluntate, quae tamen non sufficiunt, imo nec erunt quandoque illae, quas diuina voluntas exigit debere inesse actui; propter quod non est in potestate nostra elicere talem actum nisi assistat specialis motus Spiritus sancti: ita quod voluntas volendo agatur, & inducatur, ac moueatur impulsu Spiritus sancti: hic autem impulsus, & motus non est tantum actualis, ita quod non maneat cessante actu. Non enim videtur consonum in actu quolibet adesse nouum motum Spiritus sancti: sed est habitualis in habitu quiescente respectu actuum virtuosorum: Verbi gratia ad actum castitatis, vel temperantiae quando se offert materia, non videtur cum omni etiam habitu acquisito, vt actus eliciendus persecte circunstantionetur circunstantijs, quas diuina voluntas exigit in actu, tam positiuis circunstantijs, quam etiam priuatiuis; si enim abstineo, quomodo sciam circunstantiam omnem priuatiuam puta quod non sum in acttuali aliqua displicentia erga Deum. Similiter circunstantiam omnem positiuam, puta impletionem mandatorum, ac omnium, quae exigit voluntas diuina debere concurrere ad actum: Quapropter respectu: talium datur specialis directio, ac primum ductus Spiritus sancti, & hoc in aliquo infuso habitu, non quia talis ductus, & motio sit inclinatio voluntatis, sed voluntate se determinante adest Spiritus sancus illo habitu mediante ad merendum has circunstantias, ad quas non posset voluntas ex naturalibus per seipsam. Dico ergo, quod habitus infusi requiruntur ad eliciendum actum circunstantionatum secundum impulsum Spiritus sancti; & distingui habent habitus isti, sicut & morales, vt tertio lib. latius apparebit. Tunc ad omnes illas instantias, & dubia.

Ad primum enim de delectatione, non concludit, nisi de habitu acquisito, qui ponitur propter circunstantiam ex parte operantis: tales enim habitus ex consuetudine actuum faciunt connaturalitatem quandam in potentia respectu actuum, ex qua oritur delectatio praesente actu, quam non facit habitus infusus, quia non aspicit circunstantiam ex parte ipsius operantis; nunc baptizatus determinat se ad acum temperantiae, ex eo quod habet habitum infusum, qui est habitualis motio Spiritus sancti, habet autem se bene respectu omnium circunstantiarum requisitarum ex parte actus motu illo Spiritus sancti mediante.

Dices, quare illud non experitur? Respondeo concedo, quod non experitur, & ratio est quia non experitur concursum omnium circunstantiarum, quas si experiri posset, non esset forte necessarius talis motus habitualis: quantumcunque ergo agatur quis a Spiritu sancto, ac ducatur ad circunstan tiam omnem requisitam, nunquam tamen operanti notum est se habere omnem circunstantiam illam, nec per consequens potest motum Spiritus sancti huiusmodi mediantibus infusis habitibus experiri.

Ad secundum respondeo dicendo, quod per hoc differt baptizatus a non baptizato, quia si baptizato proponantur articuli, licet cum tanta difficultate credat ex parte credentis, sicut non baptizatus mouetur speciali motus Spiritus sancti ad credendum, & per consequens actus ille esset virtuosus, quia perfecte circunstantionatus: sed non baptizatus crederet ex motu voluntatis propriae, & per consequens actus suus magis erit leuitatis, & pertinentiae quam virtutis: non enim habet motiuum sufficiens ad circunstantiam omnem requisitam ad acum illum, sicut habet baptizatus.

Et si dicatur: Vnde nosti quod baptizatus habeat talem impulsum habitualem, quem non habeat non baptizatus? Respondeo concedo, quod non noui, sed est mihi tantum creditum, nec aliter crederem, me credendo elicere acum virtuosum; vnde credere, quod duo corpora sint simul, & quod se non tangant, siue non commensurant, esset magnae leuitatis, nec puto quod in me sint virtutes, nisi quia puto esse in me motum ad hoc specialem Spiritus sancti, qui non mouet ad leuitatem. Sic ergo ad dubium illud dico, quod habetur sufficienter, vnde distinguitur virtuosus a non virtuoso: licet enim conueniant in sentiendo aequalem difficultatem, ac in non experiendo motum, & inclinationem voluntatis, tamen baptizatus credet, & operabitur virtuose: alius vero non baptizatus leuiter tantum. Per idem potest responderi ad tertium, & quartum

Ad vltimum vero dico, quod habitus iste infusus qui est fides, tantummodo inclinat ad adhaerendum in ordine ad debitas ac requisitas circunstantias praesupposita notitia terminorum: alia enim est notitia terminorum, & alia adhaesio, & aliquid requiritur ad alterum horum, quod non requiritur ad reliquum, & alterum potest haberi non habito reliquo: adhaerere tamen semper supponit notitiam terminorum.

Ad propositum ergo habitus fidei iufusae per se, & praecise non sufficit ad credendum, imo requiritur determinatio voluntatis: non enim mouet, nisi ad illud ad quod determinat se voluntas: voluntas vero non se determinat ad complexionem aliquam, nisi sit prima notitia terminorum.

Secunda propositio quoad effectus baptismi est ista, quod vndecim efffectus baptismi tenendi sunt per fidem esse in quolibet baptizato, quorum quinque sunt priuatiui, sex vero positiui.

Priuatiui quidem sunt isti. Purgatio a peccato originali; lotio a peccato mortali in adultis; deletio peccati venialis, absolutio ab omni obligatione poenali, & gehennae pro mortali; ac releuatio a carentia diuinae visionis debitae pro originali.

Ex quo inferri potest Corollarium quoddam, quod baptizato nulla deinceps poena debetur pro quocunque actuali peccato praeterito; nec adulto, si baptizetur, est poena aliqua pro peccatis praeteritis imponenda: totum enim tollit baptismus, ex quo apparet, quod potior est quo ad istum effectum, quam poeuitentiae Sacramentum.

Vltimo vero effectus priuatiuus est fomitis remissio: habet enim quilibet baptizatus remissionem fomitis, & deletionem stimuli per baptismum.

Sed dices, quod oppositum huius quilibet experitur, nam tantum sentit homo de pronitate, & stimulo ad malum post baptismum sicut prius, & baptizatus, sicut non baptizatus.

Respondeo: fomes deleri dicitur in baptismo, non quidem quantum ad concupiscere, sed quo ad tyrannizare; nam qui non est baptizatus, seruus, & mancipium est peccati, ac peccati stimulus tyrannice trahit eum ad mortale. Sed qui baptizatus fuerit, gratia Dei habet, quod possit resistere, quod etsi aliquando concupiscat, ad mortale tamen tyrannyce non trahatur: sed licet suadeat stimulusnon tamen in nobis tyrannizet.

Sed nunquid baptismus priuat poenam irregularitatis, & defectus natalium?

Respondeo, circa hoc fuit controuersia inter Hieronymum, & Augustinum, dicente Hieronymo, quod sic. Augustino autem contrarium opinante. porro Ecclesia approbat Augustinum: vndedicendum est, quod non propter Ecclesiae determinationem.

Effectus vero positiui sunt sex, & duo quidem nominant gratiam gratis datam, & gratum facientem. Prima es character. Secunda integritas virtutum, tam moralium, quam theologicarum. De charactere patet per Augustinum, Dama sc. Dionysium vbi supra: De gratia virtutum vero patet similiter ex praecedenti propositione. Duo vero effectus sunt in ordine ad acttus meritorios, & primus quidem pertinet ad voluntatem, secundus ad intellecum

Primus quidem est foecundatio ad proferendum dulces frucus, vnde Closa super illud Psal. Super aquam refectionis educauit me, dicit, aquae foe cundantes sunt aquae baptismales, & dicitur notabiliter foecundatio, quia sicut arbor non est foecunda fructu sine irrigatione; sic anima originalis peccati spiritu excaecata, non valet fructus dulces producere, nisi dulcore gratiae irrigetur.

Secundus effectus se tenet ex parte intellectus, & ille est illuminatio, & hoc tam interioris oculi, quam etiam exterioris. Interior quidem per fidem: exterior vero ad videndum Sacramentorum, maxime Eucharistiae, misteria; vnde debet in fidelibus celari, maxime Eucharistiae Sacramentum, propter quod in primitiua Ecclesia cathecumeni in hora consecrationis ab Ecclesia emittebantur.

Alii vero duo effectus sunt respectu Ecclesiae, & vnus quidem respectu Ecclesiae militantis, quae est incorporatio Christi sponsi, iuxta illud ad Gal. 3. Omnes, qui in Christo baptizati estis, Christum induistis: alius vero effectus est respecu Ecclesiae triumphantis, & hic est apertio ianuae caelestis, quae quidem aperta es meritorie per passionem Christi, applicatiue vero per Sacramentum Baptismi.

Tertia propositio est, quod isti effectus non tantum dantur in baptismo fluminis, sed etiam in baptismo sanguinis & flaminis. Vbi sciendum, quod licet Apostolus dicat vnum baptisma, quo ad sufficientiam respectu istorum effectuum, tamen sunt tria baptismata habentia eundem effectum, scilicet fluminis, sanguinis & fllaminis. Fluminis quidem in aqua verbo vitae sanctificata. Sanguinis vero in effusione proprij sanguinis, ac martyrio accepto pro Christo: sed flaminis in cordis interiori contritione, quomodo latro in Cruce baptizatus est, secundum Augustinum, licet ipse aliquando videa tur dicere, quod forte prius fuerat baptiz atus.

De charactere tamen dubium est, Vtrum in baptismo flaminis & sanguinis infundantur. Dicunt quidam quod non. Ratio pro eis est, quia si baptiratus baptismo flaminis, vel sanguinis superuiuat, est rebaptizandus. Respondeo, videtur mihi dicendum, quod baptizati baptismo flaminis, vel sanguinis non recipiunt primum effectum baptismi, scilicet characterem nisi in morte; vnde qui effundit sanguinem pro Christo, non credo, quod recipiat characterem nisi in instanti mortis, & quandiu superuiueret, credo quod characterem non haberet, sed perueniens ad instans mortis, puto quod tunc recipit effectum tam primarium scilicet characterem, quam secundarium, scilicet gratiam, siue virtutes. De baptismo vero flaminis, dico quod habet gratiam & virtutes, vi talis baptismi, non tamen habet characterem ante mortem, vt Ambros. exponens verbum illud, Ventrem meum doleo, dicit de cathecumeno.

Hic tamen est error Georgianus. Georgiani enim vtuntur isto triplici baptismo: Primo baptismo flaminis, signantes se igne in fronte in modum crucis: secundo sanguinis, auferentes corrigias de spatulis, & deinde mergunt in aqua baptizantes baptismo fluminis, ac si ad effecum baptismi habendum sit necessarius triplex talis baptismus.

Quarta Propositio, de suscipientibus effecum baptismi est ista, quod omnes effectus baptismi recipiunt paruuli, nec in eis consensus requiritur actualis, sed quid de adultis, nunquid consensus requiritur?

Respondeo, quod respectu suscipiendi effectus primi, puta characteris, sufficit in adultis consensus interpretatiuus, nec requiritur necessario consensus verus, & proprius. Respectu autem effectus posterioris, scilicet gratiae, ac virtutum, requiritur consensus verus & proprius.

Dixi ergo tria. Primum, quod in paruulis nullus requiritur consensus actualis: & secundum quod in adultis sufficit consensus interpretatiuus, respectu characteris: tertio vero, quod in adultis requiritur respectu gratiae, siue secundi effectus baptismi consensus proprius & actualis.

Primum horum patet. Manifestum est enim, quod in paruulis non requiritur consensus proprius, sed parentum, & horum, qui curam gerunt paruulorum

Sed numquid sufficeret ad hoc consensus quorumcumque aliorum? Respondeo, quod sic, pro- pter speciale priuilegium baptismi.

Sed quomodo paruulus baptizatus ab infideli re cipit essectum baptisini, cum non consentiat, imo derideat baptismum? Respondeo, ibi est consensus Ecclesiae generalis, vnde generaliter credendum est, quod generalis consensus Ecclesiae concurrit ad effectum baptismi primum, & hoc sufficeret absque alio consensu; vnde & si nullus esset patrinus consentiens pro paruulo, adhuc paruulus non careret effectu baptismi.

Secundum vero de adultis manisestum est, quod in eis sufficit consensus verus. Manifesum est etiam quod si non fuerit in baptizato consensus verus, nec interpretatiuus, puta qui vi, & reclamans baptizaretur, quod talis non reciperet effectum baptismi, nec primum, nec secundum: sed de non habente consensum verum, habente tamen consensum interpretatiuum, puta de eo qui propter minas, vel poenas consentiret exterius, vel saltem non reclamaret, interius autem totaliter dissentiret, de hoc est dubium.

Dicunt enim quidam, quod fictus qui extra praetendit assensum, interius autem disientit, aut est fictus quo ad peccatum & dispositionem, ostenden do se esse atritum de peccato, & non est; aut fidem habet erroneam, fingit tamen veram, vt qui reputaret baptismum esse nihil, & si sic sictus, cum hoc intendat facere, quod facit Ecclesia, talis (inquiunt) esset vere baptizatus.

Si vero aliquis esset fictus quo ad consensum puta quod nullum haberet consensum interius, tamen fingeret exterius propter poenas, vel non reclamando, talis, inquiunt, non esset vere baptizatus, nec reciperet characterem, & recedente fictione esset rebaptizandus.

Sed istud non puto esse bene dictum, conformiter determinationi Ecclesiae, nam extra de Baptismo, & eius effectu cap. Maiores, dicitur, quod talis compellendus esset ad fidem, & si reinclinaret, ac relaberetur, haereticus diceretur, nec esset vnquam talis postea rebaptizandus: ergo Ecclesiasupponit, quod receperit esfectum Baptismi, alias clauderetur ei via salutis.

Et praeterea posset fraus fieri in Ecclesia frequen ter; posset enim quilibet, dum cogcretur ad fidem seruandam dicere, non consensi.

Alij dicunt, quod talis non esset baptizatus, nec rebaptizandus, nec tamen clauderetur ei via salutis, quia Deus supplet: licet ego non video quare oporteat, quod Deus suppleat, cum hoc fuerit in hominis potestate. Ideo puto dicendum esse, quod tantum est priuilegium baptismi, quod habens consensum saltem interpretatiuum, hoc est quod consentit exterius, vel non reclamat, quantumcumque intra se dissentiat, recipiat perfecte characterem licet non recipiat gratiam, nec virtutes, quas tamen recipit recedente fictione. Pro conclusioneista ergo

Dico, quod ad recipiendum characterem, sufficit in adultis consensus saltem interpretatiuus, vt dictum est.

Sed quid de dormientibus, & amentibus? dico, quod de amentibus, quod si aliquando, antequam adueniret amentia, consenserunt, vel saltem non dissenserunt, si baptizentur, recipiunt effectum baptis mi, consulendum tamen est de expeccatione, nisi mortis periculum immineret.

De dormientibus non est determinatio expressa Ecclesiae, extra de Baptismo, & eius effectu cap. illo Maiores: sed si baptizentur, recipiunt characterem, dum tamen ante dormitionem non apparuerit dissensus, puta si visi fuerunt inuoluntarij, vel si sint de secta aliqua puta Judaei, vel Saraceni, & alias quomodocumque.

ARTICVLVS II Vtrum paruuli Iudaeorum sint baptizandi inuitis parentibus.

AD secundam quaestionem, Vtrum paruuli Iudaeorum sint inuitis parentibus baptizandisine argumentis respondeo. Circa hoc sunt duae opiniones.

Vna opinio dicit, quod paruuli Judaeorum nullo modo sunt inuitis parentibus baptizandi, ratio eorum est, quia vel redderentur parentibus, & tunc baptismus eorum esset in contumeliam fidei Christianae, quia post nutrirentur a parentibus in errore parentum, vel non redderentur, & tunc parentibus fieret iniuria, quia quandiu sunt paruuli, sunt possessio parentum.

Alia opinio est Doctoris Moderni Subtilis, quod licet personae priuatae non possint paruulos Judaeorum inuitis parentibus baptizare, tamen hoc possunt personae communes, scilicet principes terrarum, quorum dominio subditi sunt parentes; imo hoc non tantum licet eis, sed si fieret, esset eis vtique meritorium. Haec autem opinio habet pro seauctoritatem & rationem.

Ratio est, quia in potestatibus ordinatis potestas inferior non obligat in eis, quae sunt contra superiorem, secundum Augustinum de verbis Domini homil. 6. Si illud iubet potestas, quod non debet facere, licet sane contemnere potestatem, timendo Potestatem maiorem. Similiter si essent sub eodem dominio ordinata, scilicet quod aliquis esset seruus Titij, & Titius Petri, deberet Imperator, magis cogere seruum seruire Petro, quam Titio: ergo a simili non solum potest princeps cogere filios seruire Deo dimissum parentibus: sed debet, & tenetur eos auferre a dominio parentum volentium eos educare contra cultum Dei, qui est superior dominus, & secundum hoc quando posset cum bona cautela agere, ne parentes cogitantes hoc futurum, occiderent pueros suos.

Auctoritas etiam videtur esse expressa pro hac opinione, illa de Consecratione dist. 4. cap. qui pridem, vbi commendatur Rex ille, qui coegit omnes infideles baptizari, & vocat eum ex hoc capitulum fidelisimum Regem.

Adhuc dicit iste plus, quod si ipsi parentes cogerentur ad suscipiendum Baptismum, ac postmodum ad seruandam fidem, quod esto quod non essent fideles, tamen sequeretur maius bonum tum quia minus malum esset eis non posse legem suam impune seruare, quam si permittantur libere eam seruare; tum quia etsi ipsi non essent fideles, tamen filij eorum educati in Fide essent in tertia vel quarta generatione saltem fideles.

Si obijciatur contra eos illud Apostoli ad Rom. quod reliquiae Israel saluae fient, ideo non oportet cogi Judeos ad relinquendum legem suam totaliter. Respondet, quod pro tam paucis conuertendis, non oporteret Judaeos in tanto numero, ac tot terris permittere seruare illicite legem suam, quia finalis fructus eorum erit Ecclesiae patuus valde

Istarum duarum opinionum vna innititur fidei pietati, altera iustitiae rigori. Pro ista autem opinione, quae iustitiae innititur, potest ratio vna adduci: si enim esset illud licitum, vt alij dicunt, imo secundum eos congruum, quare Ecclesia Romana, nullum super hoc praeceptum legibus, & Principibus hactenus promulgauit; nec enim potuit sineculpae periculo tot, quot baptizati fuissent, salus negligi animarum.

Ideo ad quaestionem respondeo, quia aliud est, Vtrum Principes ad hoc teneantur, & aliud est, Vtrum hoc eis liceat de bono, & aequo. Certum est, quod non tenentur, sed vtrum eis liceat est dubium, praecipue autem mouet me ratio illa de Ecclesia, quomodo tantam salutem neglexisset, propter quod magis declino ad rigorem iustitiae, quia paruuli possessio sunt parentum: Puto tamen quod qui pietate fidei motus oppositum faceret, non multum grauiter peccaret.