Quaestio 1

ARTICVLVS VNJCVS. Vtrum duo corpora possint esse simul in eodem loco.

QVANTVM ad primam questionem arguo primo, quod impossibile es duo corpora simul esse in eodem loco, sic: Quia qua ratione possent duo esse in eodem, pari rationepossent esse infinita, ex 4 physic. tex. 55. sed infinita corpora esse in eodem loco est impossibile, quoniam infinitum in actu possibile non est: ergo.

Oppositum tenet fides, tenet enim, quod dimensiones corporis nosri simul erunt cum dimensionibus caeli empyrei post resurrectionem.

Respondeo pono primo propositionem istamquod repugnantia, qua repugnant duo corporain eodem, non debet reduci ad genus causae eficientis, sed magis ad genus causae formalis, vel subiectiuae.

Hoc dico propter quandam opinionem, quae dicit, quod aliud est habere vbi, & aliud est occupare vbi, non repugnat ergo duo corpora esse simul, quia oportet necessario corpus habere vbi: sed propter hoc, quod corpus necessario occupat vbi: ita quod repugnat, quod duae dimensiones occupent, & repleant eundem locum. Alij autem dicunt, quod repugnantia, qua duo corpora non possunt simul esse, non est repugnantia formalis, sed effectiua, quia de ratione dimensionis est, quod expellat alteram actiue, & resistat alteri contraagendo, & quia Deus potest suspendere omnem actionem agentis creati, ideo potestt facere, quod duo corpora sint simul in eodem.

In oppositum ergo huius positionis. Ego pono praedictam propositionem, quam probo rationibus aliquibus, & primo rationibus duabus fundatis in duabus expressis auctoritatibus.

Prima est ista. Illud quod repugnat dimensionibus ex terminis mathematicis, & natura quantitatis, repugnantia illius non debet reduci ad genus causae efficientis, sed ad genus causae formalis: sed duas dimensiones esse simul in eodem situ repugnat ex terminis mathematicis, & natura quantitatis: ergo. Maior patet, quia termini mathematici abstrahunt ab omni efficientia, ideo non est in mathematicis bonum nec finis: ergo nullarepugnantia mathematica est in genere causae efficiantis. Consimiliter quantitas non est de genere formarum actiuarum per Commentatorem 4. phys. com. 133. penultimo: ergo quod repugnat per rationem quantitatis, non repugnat effectiue in genere causae efficientis. Maiorem probo expresse per Philosophum 4. physic. tex. 55. vbi dicit, quod dato, quod cubum nullam haberet omnino quantitatem, adhuc non posset simul esse cum alio corpore, vnde dicit, quod duo corpora esse simul repugnat ex eorum essentijs, & est de genere propositionum inopinabilium. Et Commentator exponens illud 4. phy sic. com. 66. dicit, quod repugnantia illa est ex terminis mathematicis, non ex ratione qualitatum, & calidi, & frigidi. Hoc etiam apparet, quia propositiones, & principia mathematica fundantur super naturam terminorum mathematicorum, & quantitatis, vt quod inter duo puncta impossibile est intercidere nisi vnam lineam: ergo inter illa impossibile est esse nisi vnam dimensionem.

Secunda ratio est ista ad idem. Illa repugnantia, qua mens nostra non potest fingere, non redu- citur ad genus causae efficientis, sed reducitur necessario ad naturam terminorum, & per consequens est formalis. Ratio huius est, quia intellectus noster potest abstrahere quodcumque agens, & intelligere eum sine actione sua, ignis enim non causat calorem suum in intellectu, vt per hoc oporteat intellectum intelligere ignem necessario calefacere, sed, secundum Boetium 1. de Trinit. non longe a medio libri, nullus potest intelligere, quod duae dimensiones sint simul, quin vna aliam penetret: ergo.

Tertia ratio ad idem est ista. Repugnantia, quod duae dimensiones sint simul, est ex hoc, quod dimen sio facit latera loci distare, hoc non est effectiue, sed formaliter: ergo. Maiorem probo, quia enim dimensio facit latera distare, ideo ex natura rei, quando imaginor illam distantiam inter duo latera. necessario imaginor dimensionem puta longitudinem, eo quod necessario imaginor spatium spatium autem non est, nisi dimensio ipsa in longum vel latum, vel huiusmodi: si ergo imaginer duas tales longitudines, necessario imaginor duo spatia: inter duo autem latera non duo spatia: ergo nec duae dimensiones: ergo ex ratione distantiae duarum dimensionum est, quod duae dimensiones non sint simul.

Secundo ad idem, quia impossibile est, quod ima gineris inter duo puncta nisi vnam lineam, alias a dato puncto ad datum punctum possent duci duae lineae: sed tanta repugnantia est inter datas superficies ducere duo spatia, siue duo lata, & profunda, quanta inter duo puncta ducere duas lineas: ergo.

Confirmo hoc tertio, quia licet inter duo puncta, siue inter duas superficies distantia media non fundet respectum distantiae ipsarum inter se, eo quod respectus ille distantiae immediate fundatur in ipsis distinctis, est tamen ratio quare ipsa distantiafundat respectum ipsum distantiae. Quod ex hoc pa tet, quia variata distantia variatur respectus distantiae, si enim sit magnum spatium intermedium, erit distantia magna, & extrema magis distabunt; si vero sit minus spatium, erit minor distantia extremorum: ergo ratio fundandi respectum distantiae inter duas superficies est distantia ipsa, siue spatium medium interceptum. Ex hoc habetur, quod inter duas superficies non possint esse duo spatia, quia multiplicata ratione fundandi multiplicatur respectus, qui est inter extrema: ergo si inter duas superficies sint duo spatia, erunt duae rationes fundandi respectum distantiae inter ipsas: ergo superficies vna, a data superficie vna, bis distabit & duplici distantia: Consequens est impossibile, sicut impossibile est, quod idem sit bis pater respecu eiusdem. Sic ergo patet, quod maior est vera, quod repugnat duas dimensiones esse simul propter distantiam mediam, quia dimensio facit latera distare, quia si sint duae dimensiones, necessario oportet imaginari duo media: ergo duas distantias, quia multiplicatis medijs multiplicatur distantia, sicut facto maiori, & minori medio sit maior & minor distantia. Minorem autem probo, quoniam etsi corpori conueniat effectiue aliquid ratione qualitatis, puta soliditatis, vel duritiei, tum rationequa est distantia media duarum superficierum, ex hoc ipso facit distare formaliter praecise, quia est ipsamet distantia, dimensio enim media inter duas superficies non videtur aliud, quam distantia media carum.

Quarta ratio ad conclusionem principalem est ista, quod duo subiecta non subsint eidem passioni, non est ex repugnantia effectiua, sed magis subiectiua; sicut repugnantia qua eadem simitas non po test esse in duobus nasis, non est efficientia nasorum: sed ratio eorum formalis, qua est impossibile, quod duo subiecta sint vnius passionis: ergo. Probo minorem, quoniam propria passio quantitatis est habere positionem, & ideo ponitur a philosopho positio differentia quantitatis, quae non est aliud, quam habere in continuo, vbi assignes partes ipsas, & sumas hic, & ibi. hoc autem est habere. determinatum situm.

Tunc sic: Quando ponis simul duas dimensiones, ponis eas in eodem ibi: ibi autem idem est, quod situs, situs vero est positio, positio est quantitatis passio: ergo ibi erunt duo subiecta sub vna passione, quia duae dimensiones sub vna positione, quod repugnare videtur ex rationibus formalibus subiectorum, quae appropriant sibi proprias passiones; sicut ex ratione splaerarum repugnat, quod sit eadem circularitas in duabus sphaeris. haec autem est antiqua opinio Thomae in 4. d. 44. q. 2. art. 2. quaestiunc. 2. quaestione ista; est etiam opinio Scoti in quarto libro in principio de Sacramentis.

Secunda Propositio est, quod non obstante praedicta repugnantia Deus potest facere duo corpora simul in eodem loco. tota ratio est, quia Deus potes contra repugnantiam omnem quantumcunq. formalem, dummodo non sit repugnantia in primo modo dicendi per se vbi implicatur contradictio non tantum repugnantia: nunc autem repugnantia duorum corporum ad idem vbi non est repugnantia in primo modo, sed tantum in secundo; licet enim multiplicato subiecto necesssario multiplicetur passio ex necessitate connexionis subiecti, & passionis in secundo modo, tamen non est contradictio in primo modo, quod subiectum sit mul ciplicatum & non passio, eo quod praedicatum non affirmatur & negatur ibi de eodem, quia subiectum non est sua passio in primo modo.

Tertia Propositio est, quod ex hoc opinio quaedam infringitur, quae dicit, quod Deus non potest facere simul duo corpora in eodem situ; propterea quod non possunt hoc imaginari.

Ad auctoritates scripturae quae videntur dicere, quod de facto fecerit duo corpora simul Deus, in Christi natiuitate exeuntis de vtero Virginis clau sis claustris. Similiter quod dicitur, quod exiuit clauso sepulchro, & quod intrauerit ianuis clausis. Ad ilias auctoritates respondent adducendo ad expositionem eorum quaedam magna absurda, Vnum quod adducitur de natiuitate Christi, dicunt quod hoc fuit per dotem subtilitatis, per quam tan tum subtiliatus est, quod potuit exire per modicam aperturam vteri virginalis.

Sed haec responsio non valet, quia certum est, quod Beata Virgo remansit virgo post partum sicut expresse haberi potest ex circunstantia Scripturae, vnde Ezech. cap. 44. Porta illa clausa crit in aeternum. Videtur etiam supponere falsum, quod caput hominis posset subtiliari vsque ad quantitatem vnius filis hoc enim videtur impossibile, quia tale corpus, cum careret debita organizatione, non esset aptum susceptiuum animae, quae est actus cor poris organici potentia vitam habentis.

Alij eiusdem opinionis dicunt, quod Deus po- test facere corpus Christi extra vterum absquehoc, quod transiret per eum, & per consequens absque hoc quod duo corpora essent in eodem loco. Potest enim Deus trans ferre corpus de loco extremo absque hoc, quod transiret per medium. Sed haec solutio euadit vnum difficile per aliud aeque difficile: nonne apud Aristote lem fuisset aeque difficile & impossibile, quod aliquod corpus posset moueri de extremo ad extremum, non transeundo per medium, sicut quod duo corpora possint esse simul in eodem loco? continuitas enim motus dependet necessario ex continuitate spatij. Similiter non iuuat eos solutio ista in hoc, quod ponitur de caelo Empyreo, & corporibus beatorum, quae simul erunt cum caelo Empyreo, nisi fingatur, quod sint extra caelum, & extra locum; vel cuilibet fecerit Deus capsulam suam de caelo Empyreo, vel quod non moueri possint: aut si sic, oportet quod caelum frangatur, quod est absurdum.

Hic tamen sunt duo dubia contra hoc, quod dixi saepe, quod Deus sua virtute infinita non tantum facit illa, quae sunt in potentia naturali, siue non re pugnantia naturali, sed etiam illa, quae sunt repugnantia ex terminis in secundo modo per se. Contra hanc propositionem dicunt aliqui quod est nimis vniuersaliter dicta, & quod non est vniuersaliter vera: quoniam si sic, posset Deus facere quod totum non erit maius sua parte, quia maioritas non est ipsum totum in primo modo dicendi per se.

Respondeo: totum est maius sua parte, potest du pliciter accipi, vel actualiter, idest, per relationem actua lem maioritatis, quam fundat totum ad par tem; vel aptitudinaliter, vel fundamentaliter, quia concipiens totum fundat necessario relatione m maioritatis ad partem etiam simul conceptam. Primo-modo intelligendo non tantum Deus facit, quod totum non sit maius parte, sed hoc facit natura, nam totum non habet actu relationem ad partem suam, alias sicut habet relationem ad vnam partem haberet relationem ad aliam, & sic necessa rio haberet infinitas relationes in actu ad infinitas partes. Vel enim per eandem relationem dicetur maior omnibus partibus, & hoc est impossibile cum termini sint alij, & alij: vel per aliam & aliam relationem, tunc erunt infinitae, sic ergo non potest intelligi, quod totum sit maius parte per actualem relationem maioritatis, quam fundat. lit praeterea hoc posito non video quare non posset Deus relationem tollere non stantibus extremis, si relatio sit alia realitas ab eis. Si autem intelligatur, quod to tum est maius sua parte fundamentaliter, tunc con cedo quod Deus non posset facere, nec illa separare, quia per suam quidditatem est fundamentum illarum relationum.

Secundo arguitur contra propositionem, quod falsum videtur, quod Deus possit facere circa ea quae repugnant ex terminis. Ratio est, quia Deus illud non potest nisi destruendo naturam terminorum. Contradictio est ergo, quod termini sint secundum corum naturam, & quod non sint termini.

Respondeo, repugnare ex rationibus est dupliciter, vel entitatiue, quia repugnat rationibus ter minorumi, & facere contra illa quae repugnant hoc modo, est facere quod haec ratio non sit haec ratio; hoc modo aliquid dicitur tale ex terminis, quia ratio haec est ratio illa. Secundo modo dicitur aliquid repugnare ex terminis, non quod opposi- tum destruat rationem rei, quia illud esse tale ex terminis, non est rationem istam esse rationem illam; sed intelligitur, quod haec ratio vnius non sit ratio alterius, tamen hoc, ex natura sua determinat sibi illud, & hoc est oppositum repugnare ex terminis.

Ad propositum, licet Deus non possit facere quae repugnant primo modo, quia facere ibi esset non facere ibi esset non facere, potest tamen facerequae repugnant secundo modo, quia hoc facereetiam si sit contra connexionem naturalem terminorum, non tamen est facere rationes proprias esse rationes eorum.

Ad argumentum in oppositum, dico quod ex alio est quod Deus non posssit facere infinita corpora simul quam ex hoc quod non possit facereplura corpora in eodem loco, illud enim est ratione infiniti, quod est impossibile in actu fieri.

ARTICVLVS II Vtrum idem corpus possit esse in diuersis locis.

QVo ad secundam quaestionem arguo primo, quod impossibile est idem corpus esse in diuersis locis virtute diuina, sic: Impossibileest quacunque virtute, quod idem diset a seipso, quia si sic, cum illa quae distant inter se, distinguan tur, idem distingueretur a seipso, sed si Deus faceret idem corpus esse in diuersis locis faceret, quod idem disaret a se: ergo. In oppositum est Hugo de Sacramentis parte decima cap. 4. Respondeo, pono isam propositionem, quod idem corpus esse in diuersis locis non est repugnantia primi modi, & ideo potest Deus illud facere. potestergo ratio sic formari. Deus potest illud quod non implicat repugnantiam, quod videlicet facere non est non facere, & hoc est quando non est affirmatio, & negatio eiusdem de eodem, sed facere quod idem corpus sit in diuersis locis non est conditio & repugnantia in primo modo, quia non est affirmatio, & negatio ibi de eodem: ergo. Probo. si Deus faciat idem corpus in diuersis locis, facit vnam affirmatiuam, & aliam negatiuam, non de eodem subiecto, licet de eodem praedicato, affirmatiua est ista, plurificari, negatio vero est, non plurificari, plurificatio ibi dicitur de situ, quia situs plurificatur, non plurificatio vero dicitur de corpore, quia corpus ibi non plurificatur, sed corpus & situs non sunt idem: ergo affirmatio & negatio puta plurificari & non plurificari, non dicitur ibi deeodem

Secunda Propositio est, quod idem corpus fieri in diuersis locis est repugnantia secundi modi, determinatio enim ad situm est propria passio corporis: impossibile est autem ex connexione in secundo modo, quod passio multiplicetur subiecto non multiplicato. Aliqui tamen Doctores tenent oppositum, quod Deus non possit illud facere, & ideo pono tertiam propositionem, quod rationes & inconuenientia quae adducuntur ab eis non concludunt: hoc pacet discurrendo breuiter per singu las difficultates. Prima est ista. Corpus determinatur necessario ad situm per dimensiones proprias. Tunc sic: quando aliquid per se determina tur ad aliquid, illo plurificato necessario plurifica tur aliud: sed corpus per se determinatur ad situm: ergo: Respondeo, concedo maiorem sic, quod si aliquid determinetur ad aliud, illo alio plurificato plurificatur illud. Concedo in secundo modo dicendi per se, licet non in primo modo, quia licet ad plurificationem vnius sequatur in secundo modo plurificatio alterius, & ideo potest Deus face re vnum multiplicatum alio remanente immultiplicato.

Alij adducunt impossibilia, quae videntur sequi.

Primum est, quod ex hoc sequatur, quod duae for mae essent in eadem parte materiae: probatur: ponatur hic vnus panis coram famelico, & idem panis ponatur coram alio famelico, vterque comedet panem, virtute etiam digestiua vterque digeret eum, virtute quoque nutritiua materia eiusdem panis fiet sub forma carnis vtriusque, & habetur propositum.

Respondeo. Ista eadem difficultas oritur dato, quod duo corpora ponantur in eodem loco, quod tamen ipsi non negant. Probo. si ego & tu simus in eodem situ, omnino impossibile est, quod idem panis assimilatur ad stomachum meum quin assimiletur ad somachum tuum, tunc calor meus aget in panem illum, & similiter calor tuus, & virtute caloris mei panis ille conuertetur in carnem meam, virtute autem caloris tui conuertetur in carnem tuam: ergo eadem materia eiusdem panis erit sub forma carnis meae, & sub forma corporis tui.

Ideo ad difficultatem respondeo, quod peus potest hoc facere, potest enim suspendere actionem somachi alterius, nec est repugnantia aliqua, quia propter hoc non desinet esse.

Alia ratio est, quia videntur sequi contradictoria, quia ponatur corpus vnum iuxta ignem, poneidem iuxta frigus, in vno loco calescet, & in altero frigescet, in eodem etiam loco poterit famescere vbi non sit cibus, in alio saturari vbi sit cibus.

Ad istud inconueniens diceretur, quod vel frigus & calor aequabuntur hic & ibi, & tunc fiet ex eis vna qualitas media, vel calor vincet, & tunc vtrobique calefiet, similiter si vincat frigus, vtrobique frigefiet. Jdem enim iudicium esset tunc de calore & frigore in duobus locis applicatis ad idem corpus vtrobique, quod est de calore & frigore applicatis eidem in vno loco.

Alij adducunt mirabilia quae videntur sequi, nam tunc idem poterit hastiludiare secum, & idem solum poterit facere vnam magnam choraeam, & in vno lo co eleuare manum, in alio vero simul deponere, & poterit in vno loco vertere faciem ad orientem, in alio ad occidentem, & sic idem venire, & moueri contra se, & cum eadem hasta percutere se, & plura mirabilia huiusmodi quae videntur repugnare.

Respondeo. Concedo quod talia repugnant in secundo modo per se, non in primo, omnia enim ista non aliud sunt, quam situm multiplicari subieco eodem remanente.

Alij adducunt quod tunc posset Deus facerequod oppositae relationes essent in eodem, puta si fiat idem simul sursum, & deorsum.

Respondeo, licet subiectum sit idem, tamen ratio fundandi respectus illos variatur & est spatium & distantia media, vt patet quod sunt alia, & alia ratio fundandi.

Ad argumentum in oppositum Respondeo, tan tum sequitur ex illo medio, quod idem differret a se secundum situm, & secundum consequentia si- tum, & hoc non est inconueniens, nec arguitur differentia aliqua in aliquo, quod sit prius ipso situ.

DE SVBTJLJTATE CORporis gloriosi.

ARTICVLVS III Vtrum duo corpora gloriosa possint ese simul in eodem loco per dotem subtilitatis.

AD tertiam quaestionem Respondeo, sicut respondet antiqua opinio, quod nulla virtute naturali creata vel data a Deo, vel naturali potest fieri, quod duo corpora gloriosa sint simul, sed sola virtute Dei: Sicut enim sola Dei virtute potest fieri, quod passio plurificetur subiecto impluri ficato, quod oportet dicere, quando idem corpus fit in diuersis sitibus, vel duo in eodem situ, & ideo non potest Deus dare qualitatem aliquam, per quam duo corpora possint simul esse; sicut non potest dare qualitatem, per quam accidens sit sine subiecto. Sed hic sunt dubia.

Primum est, quod videtur quod virtute creata possint duo corpora ese in eodem loco & situ, patet de igne & ferro, in ferro candente, idem patet de vaporibus existentibus simul cum aere. Jdem patet de nutrimento existente simul cum quacunq. par re minima membri. Jdem patet de vesica non habente nisi vnum foramen: ergo oportet ad hoc quod non sit vacuum, quod prius mutet corpus ad extra, quam exeat illud quod erat interius.

Ad primum respondeo, quod in ferro candente illud, quod apparet ignis, non est nisi calor, non tamen in illo gradu quem requirit forma ignis. Vel secundum aliquos dicendum, quod etsi sit ibi vere ignis, non tamen ignis ille est simul cum ferro, sed est in quibusdam poris minutissimis ipsius ferri.

Ad secundum dico, quod vapores cum aere non sunt simul, sed illud, quod videtur esse vapores, & aer, est aer inspissatus, tunc aer sic inspissatus cedit, & dat locum vapori.

Ad illud de vesica dico, quod semper trahit ad se aliquam humiditatem, cum sit res valde porosa. Ad illud de nutrimento nego, quod sint simul, immo si essent simul, nunquam posset fieri nutritio, dico tunc, quod nutrimentum illud est in diuersis poris.

Aliud dubium est, quia si sola virtute dinina illud fit, quomodo verum est, quod dicitur communiter, quod fit per dotem subtilitatis.

Respondeo, non est imaginandum, quod dos subtilitatis sit aliqua qualitas, sed est sola Dei assi stentia, sicut dicimus de gratia miraculorum: est ergo assistentia Dei ad nutum beati, vt, cum vult, possit se facere cum quocunque corpore. & hoc est quod dicunt aliqui quod dos isa non est aliud quam dominium animae super corpus, quod debet intelligi cum diuina assistentia.

DECLARJTATE CORporis gloriosi.

ARTICVLVS JJJJ. Vtrum corpora gloriosa post resurrectionem erunt clara, & luminosa.

QVantum ad beatitudinem corporis quae est Ados claritatis, quaro vnam quaestionem & arguo quod non: quia impossibile est opposita simul esse: sed lumen, & color requirunt in subieco oppositas dispositiones, corpora autem beatorum erunt colorata: ergo.

Probo minorem, quia color requirit subiecum terminatum cum sit lux in corpore terminato: lumen autem requirit subiectum suum peruium: ergo.

In oppositum est auctoritas Scripturae, quae dicit: Fulgebunt iusti sicut sol & tanquam scintillae, & c. Sap. 3.

Respondeo, pono primo aliquas propositiones negatiuas.

Prima est, quod luminositas illa non potest esse ex refractione luminis extrinseci; nec quod sit sola viuacitas colorum ex intentione lucis elementaris. Hanc propositionem pono propter duas opiniones.

Prima dicit, quod luminositas subiectiua intrin seca non erit in corpore beati, sed sola venustas co lorum. Motiua sunt, tum quia luminositas ista repugnat venustati faciei, nam pulchrior est facies ornata venustis coloribus, quam facies quae luceret: Tum quia summe est delectabile videre faciem beati; videre autem lumen vt sic non tantum videtur esse delectabile, quantum videre colorem pulchrum.

Tertio quia lux, & color videtur, quod sibi repugnent in eodem subiecto eo, quod color non videtur esse aliud quam quaedam diminuta lux, est enim lux participata in corpore terminato-

Propter quod dicunt aliij, quod luminositas illa non est intrinseca subiectiue in corpore beati, sed orietur ex refractione luminis solaris & stellarum. Corpus enim beati erit valde tersum & politum. ideo frangetur ibi lumen Solis & stellarum.

Alij dicunt, quod luminositas illa non erit nisi quaedam viuacitas colorum, hoc miodo. Color. n. enim secundum eos non erit nisi lux elementaris, illa autem lux fiet viuacissima, ac si rubedo, quae est in facie, tantum fieret viuida, quod appareret quasi lucida.

Istarum opinionum tertia mihi magis plact, nisi quia videtur repugnare Scripturae & auctoritatibus sanctorum. Ideo posui praedictam proposi tionem, quam primo probo auctoritate Apostoli qui dicit, quod corpus nostrum configurabitur cla ritati corporis Christi: sed claritas corporis Christi est claritas quasi solaris, non tantum venustas siue viuacitas colorum: ergo. Minor patet Matt. 17. vbi in transfiguratione dicitur, quod resplenduit facies eius, vt Sol, & Apocalip. 7. dicitur, quod facies eius lucebat, sicut Sol lucet in virtute sua. Item Sap. 3. dicitur: tunc fulgebunt iusti sicut Sol. & vbique in Scriptura claritas illa exprimitur claritas solaris: sed certum est quod refractio luminis Solis ad corpus quantumcunque politum similiter venustas colorum, vel viuacitas quantum Cssui tin essa nunquam adaequaret illam Solis

Ad hoc etiam est aucoritas expressa Augusti- ni lib. 22. de ciuit. Dei cap. 19. tom. 5. vbi distinguit lumen faciei Chrisi post resurrectionem a coloreitate, vnde dicit, quod Apostoli post resurrectionem videbant colorem faciei Christi, claritatem autem non videbant.

Et ad motiua alterius opinionis. Ad primum dico, quod ibi erunt colores venusti simul cum luminositate. Et cum dicitur, quod luminositas tollit venustatem colorum.

Respondeo, quod verum est vbi colores disper guntur propter lumen; vbi vero colores non dispergentur propter claritatem, quanto sunt luminosiores, tanto sunt magis venusti, & ideo ibi erunt omnes colores in optima proportione, & cum hoc luminositas magna, & in vtroque consiset eorum pulchritudo.

Ad aliud, ratio illa valet, vbi organum oculi po test pati passione abieca, quod nullo modo concedendum est in beatis propter dotem impassibilitatis.

Ad vltimum dico, quod lux & color licet sint eiusdem generis, non tamen sunt eiusdem speciei, & ideo non repugnat, quod sint simul. Sed de hoc amplius in secundo.

Secunda Propositio est, quod in corpore beatorum cum coloribus pulcherrimis, ac venustissimis erit quaedam luminositas solaris, ita, quod ambae qualitates istae erunt ibi subiectiue.

Hanc Conclusionem quantum ad possibilitatem, nituntur aliqui probare sic: Quando aliqua simul possunt stare in eodem subiecto in aliquo gradu, possunt simul stare in quocunque gradu, & etiam in summo saltem alterum illorum, sed color, & lux possunt simul stare in aliquo gradu, vt patet expressse de noctiluca, vt dicunt. Sed ratio ista non valet, quia non video, quod lux, & color possint simul esse in eodem quantum ad immutandum visum, quod tamen oportet dicere de corpore beati, & hoc patet in exemplo corummet, quoniam noctiluca de die, quando immutat visum per colorem, non immutat eum per lucem, & e conuerso in noce.

Ideo aliter arguo sic. Si lux solaris, & varietas colorum repugnaret esse simul in eodem subiecto, etiam quantum ad immutandum, visum hoc est propter alterum trium, aut propter oppositionem quam requirunt in subiecto, quia lux requirit perspicuitatem, color terminationem; aut erit proprer oppositionem eorum formalem, eo modo, quo repugnat albedini esse in eodem, aut hoc erit, quia alterum impedit alterum in operatione sua, vt lux impedit ne color possit immutare visum in praesen tia sua: sed nullo iitorum modorum repugnat sibi: ergo nullo modo. Maior patet per locum a sufficienti diuisione. Minor patet quantum ad primum, quia licet lumen requirat in subiecto diaphaneitatem, non tamen lux.

Probo: Corpus enim diaphanum est terminatum secundum Commentatorem de substantia orbis, & secundo caeli & mundi, & hoc patet per experientiam de Luna, alias enim non appareret maculata, ratio enim, quare apparet maculosa est, quia in aliquibus partibus eius est terminata, & in aliquibus peruia.

Item de substantia orbis, dicit Commentator, quod claritas in caelis & in istis inferioribus est aequiuoce, quia ibi est qualitas quaedam simplex; stel la enim (secundum eum) non est aliud quam aggre gatio partium orbis quae facit illam qualitatem simplicem. In istis autem mixtis inferioribus est qualitas elementaris mixta. Similiter secundum non repugnat, nam lux & color non sunt opposita formaliter, licet sint opposita in ordine ad omnem virtutem creatam; id. n. est, quia color non est nisi lux imperfecta, resultans ex commixtione elemen torum, & hoc apparet expraesse per experientiam in coloribus Jridis, qui sunt cadentes a lumine solari, quia franguntur alij ad perpendicularem alij a perpendiculari, & concurrente alia, & alia nube causantur diuersi, & varij colores, vnde color ceruleus minus cadit, color vero rubeus plus, gramineus autem plus, & violaceus multo plus, & quanto magis cadunt, tanto minus habent de luce. Per hoc etiam patet, quod albedo est mensura aliorum colorum, quia plus participat de lucesecundum Philosophum lib. de coloribus, & ideo qui colores magis accedunt ad albedinem, magis habent de luce. Differunt ergo color, & lux sicut qualitas perfecta & imperfecta, sicut tepidum, & calidum, talia autem impossibile est essse simul, immo opponuntur ad inuicem in ordine ad quamcunque virtutem creatam. Hoc patet per experien tiam in vitrea, quando enim sol intrat per vitream, in tantum color intenduntur ibi ratione luminis, quod sit extra gradum suum, quem determinat talis natura coloris, & ideo non potest videri, & trahitur quasi totaliter ad luminositatem, sed repugnantia ista non est in ordine ad virtutem increatam, & hoc potissime, quia lux & color sunt alterius speciei, nec vt erunt in corporibus gloriosis miscebuntur in essendo, nec in operando, nec in visum immutando.

Tertium etiam non impedit, puta quod vnum impediat actionem propriam vtrique, ac si alterum solum esset ibi.

Tertia Propositio est, quod illa luminositas erit ex dono Dei, nec redundabit ab anima in corpus sicut imaginantur aliqui, qui redundabit gloria corporis a gloria animae, ita quod claritatem animae consequatur claritas in corpore per quandam redundantiam vnius in aliud. Nec obstat secundum eos, quod claritas animae est spiritualis, corporis. vero corporalis, claritas enim ista sequitur naturam receptiui, & ideo vbi receptiuum est spirituale, ipsa est spiritualis, vbi vero est corpus ipsa est est corporalis. & idem dicunt isti de omnibus dotibus, quod sunt per quandam redundantiam agloria animae in corpus. Ego non capio, quod illa redundantia possit esse efficientia aliqua, & ideo si positio intelligat, quod illa redundantia sit per modum efficientiae, vt dos ista in corpore sit eff ectiue ab anima, puto, quod illud non sit benedictum

Si vero intelligat. quod sit effectiue a Deo, & exi gitiue a beatitudine animae, quia congruum est, quod Deus ostendat exterius donum, quod influit interius, sic intelligo, quod opinio est vera, sed intelligendo primo modo non puto, quod sit verum. Ratio est, quia illa luminositas animae cum sit spiri tualis, non potest esse principium alterationis corporalis, vnde licet imaginatiua possit esse principium transmutationis in corpore, hoc tamen nullo modo conuenit intellectiuae, quae est virtus mere spiritualis. Per hoc patet ad argumentum in oppositum.

DE AGJLJTATE CORporis gloriosi.

Quantum ad dotem agilitatis quaero vnam quaestionem.

ARTICVLVS V Vtrum corpora gloriosa possint moueri in instanti.

ARguo primo, quod sic: quia secundum Augu stinum 12. de Ciuit. Dei cap. 30. tom. 5. Vbicunque volet esse spiritus, ibi confestim erit corpus: sed spiritus potest velle, quod in istanti sit in aliquo loco: ergo.

In oppositum est, quia motus in instanti est impossibilis ex 8. physic. tex. 79. & 80. vnde ex hoc concludit Philosophus, quod virtus infinita, si esset in magnitudine, non posset mouere, quia moueret in instanti, quod ipse habet pro impossibili. Respondeo: pono tres propositiones.

Prima est, quod virtute diuina corpora beatorum efficientur neutra, hoc est, nec grauia, nec leuia, sic quod grauitas, quae modo sequitur naturam praedominantis elementi in corpore humano, tolletur ab eis, nec tamen propter hoc dabitur eis grauitas aliqua.

Circa hanc Propositionem sic procedo. Primo ostendo, quod est possibilis. Secundo, quod est congrua. Tertio, quod est necessaria. Quarto, quod vera est de facto. Primum probo sic: Non magis possibile, immo videtur habere maiorem repugnantiam, passionem fieri sine subiecto, quam e conuerso subiectum fieri sine propria passione, sed in Sacramento altaris fit passio sine subiecto, quia grauitas sine graui: ergo magis videtur possibile in proposito, quod subio ctum fiat sine passione, vt graue sine grauitate.

Secunda ratio ad idem est ista. Deus potest omne illud, quod non implicat contradictionem, vbi ex illo non sequitur, quod affirmatio, & negatio dicantur de eodem: sed fieri corpus mixtum sine grauitate, non includit contradictionem, quia ibi afirmatio, & negatio non dicuntur de eodem: ergo. Maior nota est.

Probo minorem. Si enim fiat corpus mixtum sine grauitate, ibi est vna affirmatiua, puta corpus mixtum; ibi etiam est negatiua eiusdem praedicati, puta grauitas non est: sed ista affirmatio, & negatio licet sint eiusdem praedicati, non est tamen eius dem subiecti, quia non sunt idem in primo modo dicendi per se corpus mixtum, & grauitas: ergo. Ex hoc apparet verum esse, quod frequenter dixi, scilicet, quod Deus potest immutare propositionos de secundo modo, quia, terra est grauis, & cor pus mixtum est passibile, sunt propositiones de secundo modo, secundum Philosophum de caelo & mundo.

Secundum quod sit rationale, probo ex duobus.

Primo, quia si corpus beati esset actu graue, inclinaretur corpus beati ad esendum in centro: ergo caelum non erit locus eius naturalis, immo erit ibi violenter: ergo.

Secundo, quia inconueniens videtur, quod corpus beati habeat inclinationem naturalem contra motum ipsius animae: sed grauitas si qua inesset, haberet illud corpus inclinationem contra motum ani mae, qui esset ad sursum, leuitas etiam, si qua inesset haberet inclinationem contra motum animae, qui esset ad deorsum: ergo.

Confirmo hoc, quia grauitas, & leuitas data data sunt corporibus naturalibus, vt per illos cor pus quodlibet tenderet in locum suum, vt ibi conseruaretur, quod habet corrumpi, dum est extralocum proprium, vt patet ex 3. & 4. caeli & mundi tex. 18. & 21. Sed ista causa non habet locum incorporibus beatorum, quia immediate consernantur a Deo per dotem impassibilitatis: ergo.

Tertium probo, scilicet, quod sit necessarium, fic Grauitas imped it motum voluntarium animae, non solum vt est actus secundus, sed vt est actus primus: probo, quia actus secundus grauitatis est motus localis: sed non obstante, quod sit aliquis motus localis grauitatis, adhuc sola grauitas, vt est actus primus, impedit, & resistit motui voluntario, nam quando quis mouet se sursum, grauitas eius nonest tunc in actu secundo, quia non mouetur quis deorsum secundum illam, & tamen grauitas eius impedit motum eius, quo mouet se sursum: ergo.

Vbi considerandum est, quod aliquibus videtur, q inclinatio grauis, quam graue dat deorsum quam experior in manu mea, sit actus secundus gra uitatis, & per consequens inclinatio auis ad deorsum, quae impedit motum eius sursum, sit actus secundus: quod non reputo verum; immo inclinatio ista grauitatis ad centrum, quam experitur ani mal, est actus primus grauitatis, & quaedam sensibilis qualitas, & experimentalis: sed in corporeglorioso non est aliquid, quod impediat motum vo luntarium animae ad quemcumque situm: ergo in corpore glorioso necesse est ponere quod nulla sit grauitas in actu secundo, sed nec in actu primo.

Vnde ratio ista infringit quandam communem opinionem, quae dicit, quod in corporibus beatorum remanebit grauitas quantum ad actum primum non quo ad actum secundum, & ratio eorum est quia acttus secundus quem ponunt esse inclinationem illam sensibilem haberet impedire motum animae. Sed ista ratio concedat in medio cum ratione quam adduxi, tamen in alio discordat, puta in conclusione, quia propter istam rationam opor tet tenere, quod grauitas ibi non remaneat etiam in actu primo, quia in actu primo habet resisere motui voluntario ipsius animae.

Sed contra dicta est, quia inclinatio grauitatis ad centrum videtur essse quaedam operatio. operatio autem dicit actum secundum. Respondeo, vt prius, quod inclinatio illa non est actus secundus; aut enim esset motus localis, aut alteratio; neutrum horum apparet in proposito: nec enim per hocquod teneo graue in manu mea, acquiritur noua qualitas, nec nouum vbi, ideo inclinatio illa non est operatio aliqua, vt operatio nominat actum secundum; est tamen actus primus quoniam formaliter inclinat ad centrum. & hinc est, quod opor tet, quod tollatur in corpore beati, & in hoc opinio illa confirmat propositum, qui dicunt, quod auferetur impedimentum motus animae, licet non putent, quod grauitas impediat, vt est actus primus. Vltimo probo, quod ita sit de facto, & hoc per Augustinum 21. de Ciuitate Dei cap. JJ, qui dicit, quod talia faciet Deus illa corpora, scilicet beatorum, quod erunt sine ponderis grauitate.

Ex hoc patet quid est dos agilitatis. Ad cuius euidentiam sciendum est, quod secundum Commentatorem de substantia orbis cap. 1. & 2. & 8. physic. comm. 79. & primo caeli comm. 17. & 18. causa quare corpus caeleste non est graue, nec leue, est ipsa anima corporis caelestis, & intelligit de propria anima cuiuslibet caeli, quae ei vnitur in ratione non largientis actum primum, sed actum secundum, & extremas perfectiones: quia yero motus animae corporis caelestis siue Intelligen tiae, non est rectus, sed circularis, oportet dare corpus, quod non habeat inclinationem ad motum op positum mnotui circulari: ergo illud corpus impos sibile est, quod sit graue, vel leue, sed necessario oportet ese neutrum. hac est ratio Commentatoris vbi supra.

Sic potest dici in proposito, quod dos agilitatis non est aliud, quam corpus esse in pleno dominio aimae, vt per nullam inclinationem naturalem resisat motui voluntario animae, vt sic nulla sit resistentia, quae resistat animae, nec qualitas in corpore, nec spatium aliquod medium excepta sola distantia termini a quo, & ad quem; & potest concedi, vt aliqui dicunt, quod intendetur virtus animae beatorum, ita vt per hoc illa resistentia duplex tollatur.

Non intelligo autem, quod dos illa sit qualitas, quae inclinet corpus ad nutum voluntatis superius vel inferius, vel ad situm quem voluerit. Jmpossibile est enim motum talem indifferentem esse a for ma naturali, primo celi & mun. tex. 5. & 3. de ani. tex. 48. quia talis motus proprius est soli animae, vt ibidem dicitur. Similiter multo melius est, & congruentius ponere, quod motus corporum beatorum sinta voluntate animae, quam ponere, quod sit ab vna qualitate quasi per modum praeuij.

Secunda Propositio est, quod virtute creatanullo modo potest motus esse in instanti, virtute autem diuina potest motus esse in instanti sormaliter, potest tamen esse in instanti materialiter. hanc propositionem pono propter duas opiniones oppo sitas, quae secundum rei veritatem possunt ad concordiam reduci.

Vna quidem opinio Philosophi s. phys. tex. 79. & illam prosequitur specialiter Commentator ibi, & similiter de substantia orbis. Ratio autem eorum est, quia prius & post videntur essentialiter pertine re ad motum: sed impossibile est prius & post esse in eodem instanti: ergo. Opinio aliorum est ad op positum, & dicunt, quod Deus posset in instanti transferre corpus ab oriente in occidens.

Dico tunc, quod hae duae opiniones optimae possunt adduci ad concordiam per distinctionem prae. dicam, quia motus potest accipi quantum ad illud, quod est in eo formale, vel quantum ad illud, quod es materiale: & primo quidem modo, impossibile est motum quacunque virtute fieri ininsanti, & ad hoc ibat opinio prima. Secundo au tem modo possibile est diuina virtute motum fieri in instanti, & ad hoc vadit secunda opinio. Probo ergo vtrumque membrum istius distinctionis, & primo quod motus quo ad suum formale imposssi- blle est, quod fiat in instanti. Nec capio rationem illam, quam capiunt aliqui de priori & posteriori, quae videntur intrinsece pertinere ad motum, quae impossibile est fieri in instanti: quia non puto, quod motus sit prius, & post in primo modo dicendi per se, sed tantum in secundo; nam prius & post in motu formaliter sunt duratio motus, motus autem non est in primo modo per se sua duratio, & sic non apparet, quare motus non posset a Deo fieri sineprius & post.

Ergo capio rationem aliam, eundo ad illa, quae sunt de essentia motus, arguo ergo sic. De quidditate motus est, quod sit actus mixtus potentiae, motus enim est actus entis in potentia secundum quod in potentia 3. physic. tex. 6. hinc est quod om ne, quod mouetur, partim est in termino a quo& partim in termino ad quem 9. metaph. & tex. 12. & 6. phys. tex. 40. & alibi in eodem libro. & ratio huius est, quia moueri de ratione sua habet, quod sit actus incompletus expectans vlterius complemen tum. Tunc sic: Illud est impossibile fieri circa motum, quo posito motus non remanet actus permixtus potentiae: ergo. Maior nota est ex immediate praemissis. Minorem probo, quia de ratione potentiae est quod careat actu 9. met. tex. 10. quod enim est in potentia, est in opposita dispositione ei, in qua est, dum est in actu: ergo de ratione permixti cum potentia est, quod careat aliquo actu & vlteriori complemento. & ideo pro tanto motus est actus permixtus potentiae, quia est actus cum carentia com plementi: sed si motus esset, siue fieret in instanti, non esset ibi carentia, & expecatio vlterioris actus, immo esset omnino in actu completo, & nihil pror sus explicaret: ergo ibi nulla esset potentia commixta cum actu: ergo. Ergo impossibile est ex hac ratione motum fieri in instanti formaliter accipiendo motum, & hoc intendunt primi.

Secundo, Quantum ad secundum membrum non video, quod inconueniens sit, quod motus quam tum ad suum materiale fiat in instanti: nam materiale in motu ad locum sunt ipsae vbeitates: modo ego non video inconueniens, quod Deus faciat, quod aliquod mobile acquirat in eodem instanti omnes vbeitates, quas acquisiuisset ordinate per motum. Vnde quoad materiale dico, quod credo, quod Deus potest facere, quod in eodem insanti, quo corpus est hic in ista vbeitate prima, sit invbeitate vltima, & in vbeitate qualibet intermediae. Probo, quia ex hoc non videtur lequi aliud im possibile, nisi quod illud corpus fieret simul in diuersis. vbi: sed probatum est supra, quod hoc facere non repugnat potentiae diuinae: ergo. Et ad hoc vadunt alij de secunda opinione.

Secunda Propositio est, quod Deus potest corpus transferre de loco ad locum, siue de extremo ad extremum absque hoc, quod transferat per me dium. Hanc conclusionem probo, quia non est magis ordo essentialis inter istum locum extremum & medium, quam sit ordo essentialis inter formas, scilicet foruiae extremae ad mediam: sed Deus potest facere, quod materia transeat de prima forma ad vltimam, absque hoc quod pertranseat per mediam. Probo: Inter formam enim virgae, & formam serpentis sunt multae formae mediae necessariae secundum naturam, & tamen Deus facit materiam, quae erat sub forma virgae, immediate transire de forma virgae ad formam serpentis, praetermissso omni ordine formarum mediarum: ergo non minus potest Deus facere corpus existens sub vno vbi transire ad extremum vbi, praetermisso ordine mediorum: ergo.

Item secundo ad idem, quia licet ordo extremi vbi ad medium vbi, insit extremo vbi in secundo modo per se, tamen extremum vbi non est ordo ille, nec ipsa vbi media in primo modo dicendi per se: ergo nulla est contradictio, quod in corporedato aliquo fiat extremum vbi, & non fiat medium vbi, quia ibi contradictoria non erunt vera de codem

Vltima propositio est, quod corpora beatorum per modum agilitatis non poterunt moueri celerrime, nec etiam poterunt moueri ab extremo in extremum non transeundo per medium: ratio est, quia talis motus possibilis est praecise fieri per diui nam virtutem: sed motus, qui per dotem agilitatis erit, erit ab anima interueniente dispositione corporis neutri, & animae vigoratione, ex quo infero, quod ex hoc poterunt celerrime moueri. Dico tamen quod Deus spirituali virtute assistet eis quandoq. vt quando voluerint moueri in iustanti, vel de extremo ad extremum sine medio, confestim possint, non virtute propria, sed Deo eis ad nutum assisten te. Sed nunquid mouebuntur ab anima non organice

Dicunt quidam, quod mouebuntur progressiue faciendo passus per aerem.

Alij dicunt, quod anima poterit totum corpus mouere immediate, & non partem mediante alia parte. Et hoc videtur habere circunstantia Scripturae, quae ponit corpus Cristi eleuatis manibus ferri in caelum, non progressiuis passibus.

Dico circa hoc, quod ponenda est nobilitas maior circa corpora beatorum, si tamen non appareat impossibilitas, sed possibile est, quod anima imme diate moueat corpus aliquod, ita quod ipsa sit pri mo mouens, corpus vero sit primo motum, & hoc secundum totum, non pars mediate parte: ergo. Assumptum probaui supra per Philosophum, & Commentatorem, quod anima immediate spiritum mouet in musculis, & lacertis.

Sed hic dubium, quod Aristoteles in libro de motu animalium cap. 1. dicit, quod in talibus prae ter mouens immobile oportet dare aliquod extrin secum cui innitatur, & apodietur, ideo homo non bene mouetur per aerem, vel per aquam, & hoc modo videtur debere dici de corpore glorioso, quod ad hoc, quod moueatur, oportet dare aliquod extrinsecum, super quod figatur, & tunc posset dici, quod sicut falco volando iungit alas, & figendo se super aerem quodam sorti impulsu volat magnum spatium virtute illius quasi ad modum sagittae; sic corpus gloriosum, quod figeret se super aliquid immobile: & sicut anima aliquam partem corporis puta pedem infigendo super aerem vel super terram, impelleret corpus ipsum, & hoc modo moueret corpus.

Vel aliter posset dici, quod Aristoteles ibi non intelligit de primo moto ab anima, quod est ipse spiritus, vel si quod aliud sit ponere, solum autem intelligit de motu progressiuo, non de motu alicu ius totius primo moti ab anima, licet ipse videatur loqui absolute de omni motu, propter quod probat, quod anima semper mouet corpus in ordine ad aliquid immobile in ipso musculo, & ad vnum punctum, & ibidem ex hoc infert, quod etiam respectu motus caeli, oportet dare aliquid intrinsecum immobile. Si hoc Aristoteles intelligat, vel si aliter exponendus sit, videte vos ipsi.