POSTQVAM tactum fuit breuiter & summatim de liberatione populi Israelitici de Aegypto in manu Moysi: In ista lectione pro sequitur Spiritus sanctus, siue Salomon per Spiritum sanctum diffusius, de modo recedendi eorundem. Et duo narrat, uidelicet Hebraeorum opulentam ditationem in eorum exitu de Aegypto, & eorum mirabilem peregrinationem in deserto. Quantum ad primum dicit sic: Et red didit iustis mercedem laborum suorum.

Vbi sciendum quod filij Israel in exitu eorum de Aegypto acceperunt mutuo ab Aegyptijs supellectilem uariam, uestes, & uasa in magna copia, & omnia se cum asportauerunt de mandato Domini: Vnde nec furtum comiserunt: Tum quia DEI autoritate fecerunt, qui est Dominus omnium: Tum etiam quia eis debebatur merces pro labore durissimo, quo serui etant in Aegypto, & hoc est quod dicit: Et reddidit iustis mercedem laborum suorum, quibus laboribus Aegyptijs seruierant annis 300. dando eis bona mobilia Aegyptiorum pro magna parte. Vnde canit Ec clesia: Haec nox est in qua Dominus spoliauit Aegyptios, ditauit Hebraeos.

Sequitur secundum, de mirabili eorum peregrinatione in deserto, in qua pensanda sunt multa. Generaliter tamen duo, scilicet uiam per quam, & tempus per quod. Quantum ad uiam fuerunt tres difficultates, spacium desertum, mare rubrum, & flumen lordanicum. Quantum ad tempus sicut tunc, ita & nunc. Fuerunt communes diuersitates, uidelicet diei & noctis. In die pro texit eos a feruore maximo, qui est in partibus illis, per nubem, quae populum semper obumbrabit ne laederentur ab aestu. In nocte per columnam ignis quae eis illuxit ita, quod se transferre potuerunt, quando eis placebattam de no cte quam de die. Rursus ut ad uiam redeamus per quam de Aegypto transie runt, fuerunt tres difficultates sicut prius tetigi: Transitus per desertum, tran situs per mare rubrum, & transitus per lordanis fluuium. In mari rubro fecit DEVS duodecim diuisiones iuxta numerum tribuum filiorum Israel: ita quod unaquaeque in sua diuisione transiret. Et ibi tribus luda meruit primo regnum: quia ipsa Moysen praecedentem primo secuta est alijs dubitantibus. Aegyptij aut has diuisiones uidentes in mari rubro, & Hebraeos per easdem transire coram eis sine periculo, animati sunt ad intrandum mare rubrum, quod & Dominus sustinuit pa tienter. Tandem in uigilia matutina respexit Dominus super castra Aegyptio rum, & reuersae sunt aqua maris, quae steterant transeuntibus filijs Israel a dextris & a sinistris quasi murus, & submerserunt Pharaonem, & exercitum eius totum. Di ci: ur aut ideo mare rubrum: quia omnis terra circustans rubra est, & inficit aquan colore consimili, ibi etiam rubeae gemmae inueniuntur. His intellectis sensus lite rae satis patet. Dicit enim sic: Et deduxit illos in via mirabili, uidelicet per deser tam terram & in uiam, nec illa quae isti asportauerunt de Aegypto, potuerunt eis sufficere ultra triginta dies. Et fuit illis in velamento diei: id est, per diem protexit eos per nuben sicut praedictum est: & in luce stellarum per noctem: hoc est, in columna ignis: & transtulit illos per mare rubrum, sicco, scilicet uestigio, & sine periculo quantum ad mare rubrum, & transuexit illos per aquam nimiam: id est, per lor danis fluuium, qui illo tempore transierat alueos suos: sicut patet losuae 3 de quo hic narranda est historia. Cum exploratores terram Promissionis uidissent, & relationem losuae fecissent, certo tempore losua dicit ad populum, quem duce bat: Sanctificamini cras uidebitis mirabilia: statimque de mane dicit sacerdoti bus, quod accipientes arcam intrarent fluuium, qui tunc maximus fuit, tum ex aquis imbrium, cum ex liquefactione niuium de montibus. Cumque sacerdo tes intrassent aquam, steterunt aquae ex illa parte unde fluebant quasi mons, ex alia autem descendebant, & currebant in mare mortuum. Sacerdotes uero stete runt in medio fluminis cum arca, dum uniuersus populus pertransiret. Et hanc historiam tangit hic cum dicit: Transuexit illos per aquam nimiam: id est, per lordanem qui tunc maximus existebat. Vel aliter potest exponi de mari rubro, & tunc continuatur cum litera quae dicit: Inimicos aut illorum dimersit in mari: id est, Aegptios, & ab altitudine inferorum eduxit eos scilicet Heoraeos, ab altitudi ne: id est, profunditate maris, quae ualde inferius descendebat.

Transtulit illos per mare.] Moraliter, per mare per quod transire debemus ad regnum coeleste, quod est terra Promissionis nobis factae. Est mundus iste qui mare dicitur propter inquietudinem tempestatis, propter amaritudinem acerbitatis, & propter inualitudinem sanitatis. Primo ergo iste mundus dicitur mare, & com paratur mari propter inquietudinem tempestatis. In mari enim est abundantia fluctuum & uentorum. Vnde qui in mari sunt, semper sunt in periculo. Eccle siast. 43. Qui nauigant mare, narrant pericula eius. Sic in praesenti uita semper sunt procellae & fluctuationes undarum. Modo homo deprimitur per aduer sitatem, modo eleuat per prosperitatem, modo gaudet per sanitatem, modo dolet, modo ridet, modo circumdatur turbis amicorum: modo hostium & inimico rum, modo exaltatur ad dignitatem, modo humiliatur ad paupertatem, in Psal. Mirabiles elationes maris: id est, huius mundi fluctuantis. Macrob. 1. Saturnalium prope finem dicit: quod aqua maris proiecta in flammam eam non extinguit, neque accendit. Cuius ratio est naturalis pinguedo aquae marinae, quae est den sa, pinguis & grauis. Moraliter loquendo: aqua maris est iocunditas secularis Haec iocunditas adiuncta flammae iuuenilis ardoris, eam accendit ultra omnem modum rectae rationis. Et ideo debent iuuenes uirtuosi se ab istis abstrahere, & fer uorem suae iuuentutis in aqua dulci extinguere, Eccles. 3. Ignem ardentem ex tinguit aqua. In libro de naturis rerum dicitur quod si leo dormiat in naui trans eunte mare, nauis incipit mergi & periclitari: cum uero uigilat, redit tranquil litas nauis. Moraliter quando praelatus dormit per negligentiam, congregatio incipit periclitari. Tali praelato dicitur Proverb. 23. Eris sicut dormiens in me dio maris, & sicut gubernator amisso clauo. Et ideo ad hoc quod salus con gregationi reddatur, oportet talem praelatum excitari, cuius figuram habe mus, Matth. 8. ubi legimus quod CHRISTO in naui dormiente tantas su stinuit nauis tempestates, quod discipuli compellebantur Dominum excitare, & dicere: Domine salua nos, perimus. Ecclesia in mundo est sicut nauis in ma ri. Vnde Ecclesia uocatur nauicula, iuxta illud metricum: Ecclesiam pro naui rego. sunt climata mundi, Sunt mihi Scripturae retia, piscis homo

Quando in ista naui dormit praelatus per negligentiam & remissionem, exci tandus est per monitiones amicorum, ut pericula consideret, & undas maris, ne nauicula submergat. Quam periculosum sit istud mare dicit beatus Bern hardus in quodam sermone: Periculosum (inquit) probat transeuntium raritas, & pereuntium multitudo. In mari Marsiliae de quatuor nauibus non perituna: In mari huius mundi de quatuor animabus uix euadit una. Secundo mundus iste dicitur mare propter amaritudinem acerbitatis. Totum enim gaudium hu ius uitae aspersum est amaritudinibus. Vnde Grego. in quadam Homel. Vbique mors, ubique luctus, ubique desolatio, undique concutimur, undique amaritudine re plemur: & tamen caeca mente carnalem concupiscentiam, & eius amaritudi nes amamus: fugientem sequimur, labenti inhaeremus: & quia labentem reti nere non possumus, cum ipsa labimur cadentem quam tenemus. Haec Grego. Clementer enim DEVS disposuit, ut uita ista taedijs & tribulationibus sit ad mixta: quia eam aliter amaremus. Vnde sicut nutrix uolens puerum ablacta re, linit mamillam aliquo amaro, ut sinapio: Itao DEVS uolens nos ab amore mumn di retrahere, ipsum amaritudinibus uoluit admiscere. Vnde Grego. 24, moral Electis suis ad se pergentibus dominus huius mundi iter asperum facit, ne dum quisque uitae praesentis requie, quasi uiae amoenitate pascitur, magis eum diu pergere, quam citius peruenire delectet me dum delectatur in uia, obliui scatur quod desiderabat in patria. Sicut enim pisces non sentiunt amaritudinem maris, sic homines mundani horum non sentiunt amaritudinem: quia sunt ta libus assueti, Abacuc. 1. Facies hominis ut pisces maris

Hic tamen est advertendum, quod uiri sancti qui inter alios, amaritudines mundi gustant, tripliciter sciunt eas dulcorare, secundum tres modos, quibus solent dulces fieri aquae maris. Aquae enim marinae siunt dulces per Solis ele uationem, per terrae transmutationem, & per cerae distillationem. Isto modo sancti uiri tribulationes huius mundi dulces sibi faciunt. Primo per eleuationem: sicut Sol eleuat uapores a mari qui postea congelantur in nubes, de quibus dulcissima redditur aqua: sic sancti uiri tribulationibus agitati, statim in coelum ascendunt, ubi de gloria futura recogitant. Quibus pensatis manifeste consi derant, quod non sunt condignae passiones huius temporis ad futuram glo riam & beatitudinem, quam expectant. Secundo aquae siunt dulces ex con ditione terrae per quam transeunt. Vnde aquae transeuntes per terram sabulosam comuniter fiunt dulces. Sic moraliter, si mortem nostram, & nos in breui mori turos, & in terram vertendos cogitemus: dicemus quod uana sunt quaecumque in hac uita dura uident. Hieron. inquit: Facile contemnit omnia qui semper se cogitat moriturum. Tertium experimentum est, quod si uas integrum & concauum de cera uirgi nea factum mittatur in mare, inuenitur cito repletum aqua, ualde dulci: eo quod cera illa nihil amaritudinis pmittit transire. Sic moraliter CHRISTVM reco gitemus, in cuius persona dicit Psal. Factum est cor meum tanquam cera liquescens. Et certe cera uirginea, quia de Virgine pura natus est, & in eum referamus, quidquid hic tribulationis toleramus, & totum fiet dulce. Ratio est: quia cera ta lis est in se dulcis ex natura mellis, & habet in se poros per quos aqua salsa tra hitur, & sic dulcescit. CHRISTVS aut dulcis est ex natura mellis: quia conceptus in Virgine pura fuit de Spiritu sancto. De quo Eccles. 24. Spiritus enim meus super mel dulcis. Poros aut habet patentes, magnos, & paruos: uulnera uideli cet, spinis & clauis, lancea & flagellis, corpori suo sancto pro nobis illata. Et ideo si per istos poros tribulationes huius uitae distillare uelimus: nihil est ita magnum, nec ita graue quin paruissimum uidebitur ad illud, quod ipse pro nobis non pro se uoluit tolerare. Vnde Ambrosius in quodam sermone: Omnia habemus in CHRISTO, et omnia in nobis habet CHRISTVS. Si uulnera curare desideras. medicus est: si febribus aestuas, fons est: si grauaris iniqua sententia, iusticia est: si indiges auxilio, uirtus est: si mortem times, uita est: si tenebras fugis, Iux est: sicoe lum desideras, uia est: si cibum quaeris, alimentum est. Sic igit CHRISTVS amaritudi nes huius uitae dulciter recogitatus efficit nobis dulces, nec uia uite nostrae in tolerabilis nobis fiat. Esa. 51. Posuisti profundum maris uiam, ut transirent libera ti. Hoc est dictum quantumcunque sit homo in profundo tribulationis in hoc mari magno, uiam tamen habet per qua CHRISTVS praecessit. Tertio mundus iste dicitur mare propter inualitudinem sanitatis. Non est aliquis quantumcunque bonae complexionis, qui ita beneposset esse sanus in mari, sicut in terra. Illi enim qui in terra nutriti, & ad terram sunt assueti, quando in mare ueniunt, pessime patiuntur, & abominationem tantam habent, quod inter nautas non possunt capita eleua re. Isto modo moraliter nullus est ita morigeratus, qui possit ita uirtuose uiue re in mari huius mundi, sicut in solida terra sanctae religionis: nec est aliquis in religione bona radicaliter educatus, quin multas abominationis patiatur, si se immisceat mundanis: ut merito dici possit illud Soph. 2. Vae qui habitatis funiculum maris, gens perditorum.