Table of Contents
Commentarius in librum sapientiae
Lectio 46 (Sap. 4:3-4:4)
Lectio 21
POSITA inuitatione, qua improbi seinuicem alliciunt ad fruendum illecebris in generali: Hic incipiunt enumerare in speciali. Et circa hoc tria faciunt: quia primo enumerant excitamenta gulae. Secun ido ostensiua superbiae, ibi: Coronemus nos. Tertio contentiua luxuriae, ibi: nullum pratum. Primo ergo enumerat delectabilia gustui conferentia. Se cundo tactui conferentia. Tertio olfactui conferentia. Vinum enim delectat gustum, unguentum emollit ad tactum, & flos redolet ad olfactum, Dicit ergo: Vino precioso & vnguentis nos impleamus. In quo duplicem excessum exprimunt euidenter in suo appetitu. Appetunt in uino maxime raritatem & mensurae nimiae quantitatem.
Pro primo dicunt, aino: Non quolibet, sed precioso: id est, chare empto. O mne rarum charum. Secundo addunt: Impleamus, non sufficit intemperatis & gulosis dicere uinum preciosum: nec absolute, uinum bibamus: sed uino precio so nos impleamus: cum tamen natura humana in modico sit contenta. Vnde Boë tius 2. de Conso. pros. 5. Paucis, minimisque natura contenta est, cuius satietatem si superfluis urgere uelis, aut iniocundum quod supereffuderis fiet: aut noxium, & Paul. 1. ad Tim. 6. Habentes alimenta his contenti simus, & quibus tegamur. Secundo ad uinum addunt unguenta: id est, electuaria ad iocunde bibendum, & secundum hoc unguentum pertinet tam ad gustum quam ad tactum. Aliter exponitur de unguentis ad unguendum ad corpora, & facies ut magis resplen deant, & suauius redoleant, & mollius tangi possint: & sic pertinent ad deli cias tam uisus quam tactus. Tertio quantum ad olfactum subinferunt: Et non praetereat nos fios temporis, quin de floribus singulis iuxta tempus suum nostras delicias habeamus. Aliter flos temporis uocatur flos iuuentutis nostrae, & tunc est sensus: Non praetereat nos fios: id est, tempus iuuentutis nostrae, quin fruamut quantum possibile est omni genere uoluptatis
Et uidetur quod non, Eccl. 2. Cogitaui a uino abstrahere animam meam, ut transferrem eam ad sapientiam: Sed sine sapientia homo non potest saluari: quia Sapientiae 1. Nemi nem diligit DEVS, nisi qui cum sapientia inhabitat: & ideo necessarium est homini quod anima sua a uino abstrahatur.
Secundo, quia ad Rom. 14. dicitur: "Bonum est non manducare carnem, & non bibere uinum", sed cessare a bono uirtutis: est uitiosum & illicitum.
Tertio, quia Hieron. dicit que uinum cum carnibus post diluuium est dedicatum: CHRISTVS autem uenit in fine seculorum & extre mitatem retraxit ad principium: Ergo tempore legis CHRISTI est illicitus usus ui ni.
Ad oppositum est Apostolus ad Timoth. 5. Noli adhuc aquam bibere, sed mo dico uino utere, propter stomachum tuum & frequentes infirmitates. Item Eccl. 31. Exultatio animae & cordis uinum est, temperate potatum.
Ad quaestionem siue dubitationem dicendum, quod per se loquendo usus uini est homini licitus. Po test tamen contingere per accidens queo alicui homini sit illicitus. Vel ex conditio ne bibentis: quia forte alij ex suo facto scandalizarentur: uel forte quia uino de facili laeditur, & perdit caput, linguam & pedes: uel quia per uotum a uino se abstinere astruxit.
Ad primum dicendum queo licet hoc sit perfectionis & consi lij: non tamen est usus uini ideo illicitus. Aliter potest dici, quod sapientia est duplex. Vna quae a DEO infunditur: alia quae per doctrinam & studium ad quiritur. Et certe respectu primae disponit abstinentia a uino: non autem respe ctu secundae, ita quin liceat uinum bibere.
Ad secundum dicitur quod illa au toritas allegata est truncate: quia intentio Apostoli est persuadere Romanis conuersis ad fidem, quod nec carnibus nec uino utantur in scandalum Christia norum de novo conuersorum. Vnde subditur neque in quo frater tuus offenditur aut scandalixatur.
Ad tertium dicendum qued Hieron. vult dicere, quod CHRISTVS a uino retraxit se tanquam ab impedimento perfectionis si excessiue sumatur.
Circa primum notandum, quod usus immoderatus uini multipliciter nocet homini. Est enim detrimentum libertatis. Atramentum honestatis, comple mentum voluptatis & experimentum fatuitatis. Est enim detrimentum libertatis: Vnde prima radix seruitutis & ignobilitatis fuit per uinum, legimus in Gen. 9. quo Noë primo plantauit uineam. Nam ante diluuium uinum non fuit in usu nec ho mines uinum habebant: bibens erpo uinum inebriatus est, & dormiens iacuit in tabernaculo posteriora nudatus. Accessit filius suus Cham & patris uerenda nuda conspiciens derisit eum. Nunciatum est hoc postea patri, & filium seruitute dam nauit: & haec fuit prima origo seruitutis, sicut dicit Aug. 19. de Ciui. DEI, c.15.
In hoc aut satis innuuntur quatuor mala, quae ebrietas solet hominibus inferre: Primo nanque priuat hominem usu sensus & rationis, & facit eum deteriorem bestia, & hoc significat Noe inebriatio. Secundo spoliat hominem diuitijs suis. Vnde frequenter magni potatores siunt pauperes finaliter: quia qui amat uinum & pinguia non ditabitur. Et hoc significat Noë denudatio. iertio reddit hominem derisibilem non solum inimicis, imo amicis: & hoc significat quod filius derisit eum. Quarto quod Noe punit filium suum, significat quod potatores filios suos & prolem suam mendicitati & seruituti exponunt frequenter. Secundo uinum immoderate sumptum est atramentum honestatis: con fundit enim & deturpat hominis honestatem & nobilitatem tam corporis quam animae. Vnde Innocentius de uilitate conditionis humanae. Quid turpius e brioso: cui foetor in ore, tremor in corpore, promit stulta, prodit occulta, cui mens alienatur, facies transformatur. Nullum enim secretum, ubi regnat ebrie tas. Vnde Seneca epist. 12. Non est animus in sua potestate deuictus ebrietate: quemadmodum musto dolia ipsa rumpuntur, & quicquid in imo iacet, in sum mum uis caloris eructat. Sic uino aestuante quidquid in corde latet abditum, effertur & prodit in medium. Et infra dicunt: quod turpe sit sibi plus ingerere quam uenter capiat, & stomachi non esse mensuram, quod multi ebrij faciunt de quibus sobrij erubescunt. Vnde dicit nihil aliud esse ebrietatem quam volun tariam infamiam uel insaniam: extende in plures dies illum ebrij habitum, nunc qui dem de furore dubitabis, nunc quoque non minor, sed breuior. Refert Alexand, Macedonis exemplum, qui clientulum sibi charissimum ac fidelissimum inter e pulas transfodit, & intellecto facinore mori uoluit. Haec Seneca. Fingitur a quodam imaginem ebrietatis sic fuisse depictam, ut imago puerilis cornu ha bens in manu, & in capite coronam de uitro. Puer erat in signum, quod facit hominem elinguem, insensatum more pueri: cornu habebat in manu in signum, quod nullum celat secretum, sed clamando & clangendo reuelat. Coronam habet ui tream: quia reputat se gloriosum & diuitem qui est ebrius, cum nihil habeat.
Et ideo inuenimus uinum fuisse prohibitum tribus, scilicet uirginibus, sa cerdotibus & regibus, Proverb. 20. Luxuriosa res est uinum, & tumultuosa ebrietas. Hieron. epist. 95. Si experto creditur, hoc primum moneo, ut sponsa CHRISTI uinum fugiat pro ueneno. Vnde apud antiquos uinum uocabatur uenenum, Leui. 10. Sacerdotibus ingressuris tabernaculum prohibitum erat ne biberent uinum. Regibus etiam erat prohibitum, Proverb. 31. Noli dare regibus uinum o Lamuel. Valerius lib. 2. cap. 1. Vsus uini Romanis foeminis erat ignotus.
Tertio uinum est complementum uoluptatis. Verecundia nanque bona multos cohibet a peccatis: & ideo ubi illa per uinum aufertur, uoluptas quae latuit in corde sine pudore se detegit. Vnde Senec. in epist, monet. Vbi supra Plures pudore peccandi quam bona uoluntate prohibiti sunt a scelere: ubi au tem possedit animam nimia uis uini, quidquid mali latebat, emergit. Et ideo ad Eph. 5. scribitur: "Nolite inebriari uino in quo est luxuria", scilicet effectiue Exemplum de Loth, Gen.19. & Ecclesiast. 31. Multos enim exterminauit uinum.
On this page
