POSTQVAM Spiritus sanctus capitulo praecedenti per suasit hominibus seruare iusticiam, tanquam medium necessa rium ad adquirendam sapientiam. Iuxta illud Eccl. 1. Fili concupiscens sapientiam, serua iusticiam, & DEVS praebe bit tibi illam. In hoc 2. cap. reprobat quandam detestabilem opinionem tam iusticiae quam sapientiae contrariam. Et circa hoc sic procedit: Primo ponit reproborum erroneam opi nionem. Secundo opinionis originem & occasionem, ibi: haec cogitauerunt.

Circa primum duo facit: Primo ponit malorum prauam opinionem. Secundo describit iuxta illam illorum conuersationem, ibi: uenite. Circa primum adhuc duo facit: quia primo opinio ponitur: secundo opinionis probatio, ibi: Quia ex nihilo nati sumus Circa primum sciendum, quod opinio est ista breuiter, quod uita ista cor porali finita nulla restat alia, nec in gloria nec in poena: sed sicut bestiae moriun tur totaliter in corpore & anima: ita ponit haec opinio de hominibus quoe penitus moriuntur. Vnde haec opinio negat immortalitatem animae, & poenas & praemia post hanc uitam durare. Sic ergo dicit: Dixerunt impii: id est, cogitauerunt oc culte, & uerba mentis dixerunt credendo & asserendo, in Psal. Dixit insipiens in corde suo, non est DEVS. Et hoc non recte: quia falsum est in rei ueritate, & si militer hominibus praecipitur credere contrarium. Sed quid dixerunt: Exiguum & cumtadio, &c. Et nota quod impij tres propositones dicunt: quarum prima est uera, & duae quae sequuntur, sunt falsae: quia nulla doctrina est quae non aliqua uera habeat admixta. Omnis proditor & deceptor operit falsitatem suam aliquo colore & opinione boni: sicut ille qui uult propinare uenenum, non exhibet il lud in propria forma, nec cum aliquo amaro: sed magis cum aliquo dulci & delectabili, iuxta illud metricum: Sepe veneficium solet inter dulcia poni, Vt lateat oitium proximit ate boni.

Et sic isti impij tres propositones proponunt, quarum prima est uerissima & certissima: secunda falsissima: tertia est falsa, sed non ita manifeste falsa: Prima pro posito est naec: Exiguum & cum tedio est tempus vitae nostrae. Secunda est que post mor tem non est tempus praemij & quietis. Vnde dicunt sic: Et non est refrigerium in sine bominis. Hoc est, quantumcunque homo bene uixerit & iuste, & a delectationibus irrationabilibus se abstinuerit, nihil sibi post mortem tribuetur pro merito: Quiae no est refrigerium in fine: id est, quies post mortem. Et istud est falsum: quia dicitur Hie. 6. Ambulate in uia bona & inuenietis requiem animabus uestris. Et Hiere. 7. Ambulate in omni uia quam mandaui uobis, ut bene sit uobis: & Sap. 4. Iustus si in morte poccupatus fuerit, in refrigerio erit. Item Psal. Transiuimus per ignem & aquam & inouxisti nos in refrigerium: tertia proposito dicit, quod post mortem ho minis nullus erit locus tormenti uel poenae: Vnde dicunt: Non est qui agnitus sit re uersus ab infernis: quasi dicerent, si esset aliquis talis locus tormentorum, illi qui sunt ibi puniti, accederent aliquando ad nos, & nobis de suis poenis nunciarent. Sed isti fatue & false loquuntur. Fatue, non aduertentes illud Luc. 16. Chaos magnum firmatum est inter nos & uos, & qui uolunt transire hinc ad uos non pos sunt, neque inde huc transmeare: & hoc de lege comuni. False loquuntur: quia & CHRISTVS ab inferis resurrexit, lohan. 20. & Laxarus similiter, lohan. 11. Circa istam literam sunt duo quaerenda: Primum, Vtrum anima sit immortalis: & se undo, dato quod sic. An hoc possit probari euidenter ratione naturali. Quan tum ad primum est sciendum, quod animam humanam immortalem esse a potissimis phi losophis aestimatum est, a scriptoribus Catholicis praedicatur, & quasi infinitis mi raculis approbatur. Primum patet per philosophiam Platonis in Timaeo, ca. 4. Vbi inter multa erronea, quae de anima dicit humana, hoc unum interserit, quod ani ma est immortalis, & secundum quod passiones uicerit uel ab eisdem uicta fue rit, praemiabitur uel punietur post mortem. Vnde ponit quod si anima existens in corpore uirili, uitiatur a corporis passionibus, post separationem corpus ui rile in corpus muliebre mittetur: & si se ibidem male habuerit, m corpus pecoris transibit, post mortem in poenam: & secundum quod male uel peius se habuerit, in deterius pecus uertetur: finaliter tamen omnes redibunt ad originalem innocen tiam, & dignitatem cum fuerint per poenam sufficienter expiatae. Item in libro quem de Anima composuit & Phaedonis uel Faedronis nomine intitulauit, rationes addu cit immortalitatem animae comprobandam. Vbi plane dicit, quod superueniente nece in hominem quod mortale est ipsius defungitur: quod uero immortale, in tegrum, & incorruptum auolat abiens, cedensque loco. De quo secundum eum haesitare non conuenit alicui, mentem habenti. Vbi etiam ponit quod quando homi nes defunguntur, dicuntur in chaos & qui sancte uixerunt, praemiantur: qui ue ro iniuste, puniuntur. Imo hoc ait: O uiri iustum est intelligere quandoquidem si anima immortalis est, solicitudine indiget non pro isto tempore solum, in quo utique uocamus uiuere, uerum pro uniuerso, si animae esset mors, uniuersi libe ratio: inuentio esset malis certe morientibus a corpore pariter liberare, & ab i psorum malicia cum anima. Nunc sane, quoniam immortalis apparet esse, nulla profecto erit ipsius alia fuga malorum, neque saluatio, quam ut optima atque pru dentissima fiat: & infra dicit malorum animas ingressuras tartarum, unde nun quam egredientur: & hoc est contrarium illi dicto superius in Timaeo. Secun do patet hoc idem per Pythagoram quod recitat Ouidius quinto Metamor. ubi dicit sic: Morte carent anima semperque priore relicta. Sic de nouis domibus viuunt habitantque recepte. Sed melius dicit Pythagoras in uersibus aureis sicut allegat Chalcidius in commento Timaei Platonis, ubi dicit: Corpore deposito cum liber ad et hera perges. Eua des hominem factus DEVS atheris alti.

Item Hermes Trismegistus ad Asclepium prope principium: O Asclepi, omnis humana anima immortalis est: sed non uniformiter cunctae, sed aliae alio more. Et infra post medium libri: Cum fuerit animae e corpore egressio, tunc examen, meritique eius arbitriumque transiet in summi daemonis potestatem: sicque eam, cum piam, iustamque prouiderit, in sibi competentibus locis hanere permit tit. Si autem delictorum illam maculis uitijsque obligatam uiderit, desuper ad ima deturbans, procellis aëris, ignis & aquae saepe discordantibus tradet: & sic inter coelum & terram mundanis fluctibus in diuersa semper aeternis poenis a gitata raptabitur. Vnde in hoc animae obsit aeternitas, quod sit immortali sen tentia aeterno supplicio subiugata. Ad idem est Arist. 16. de Animalibus, cap. 4. Intellectus solus est ab extrinseco, & solus habet esse diuinum. Item secundo de Anima. Vbi dicit quod anima intellectiua est alterum genus animae a uege tatiua, & sensitiua, & quod ipsam solam continget separari a corpore, sicut per petuum a corruptibili. Ideo in libro de pomo. Item Seneca Episto. 71. Mors. quam pertimescimus & recusamus, intermittit, uitam non eripit, ueniet iterum qui nos in lucem reponet dies. Item Epistola 14. quae tamen communiter non habetur: quia ego inueni, 36. Epistolas, praeter illas 88. quae communi ter habentur. Dicit enim sic ubi supra: luuabit de animarum aeterni tate aliquid quaerere, imo credere. Credebam me enim facile opinionibus magnorum uirorum rem gratissimam magis promittentium, quam pro bantium dabam me spei tantae. Quod autem haec sancta fides sit Catholicis demulgata, & multis miraculis praedicata, probare non oportet: quia satis con stat. Secundo persuadetur istud ad praesens tripliciter.

Primo ex diuina bonitate sic. Cum DEVS sit bonus singulariter, maxime tamen bonus est amicis suis: sed amicorum proprie est conuiuere C8. Ethi.] & amicus saluat uitam amici si potest: Ergo DEVS confert amicis suis immor talitatem, 1. ad Corint. 15. Si in hac uita tantum sperantes essemus, miserabili ores essemus omnibus hominibus.

Secundo ex DEI aequitate. Iusticia enim DEI requirit, quod omni bus reddatur secundum merita sua & demerita. Praemium, pro meritis: poe na, pro demeritis. Sed hoc non fit in uita ista, in qua mali laetantur & prosperantur: boni deprimuntur & tribulantur. Ergo necesse est, ut hoc fiat in futuro.

Tertio patet idem ex diuina ueritate: quia DEVS nullum fallit: sed promisit nobis uitam aeternam, si bene fecerimus: & poenam aeternam si male. Ergo ita fiet. Et licet forsitan non possit naturali ratione probari, sicut patet satis per de bilitatem rationum, quae ad hoc tam a sanctis quam a philosophis adducunt. Sume tamen conuenit hoc credere, sicut multa alia sunt uera, quae probare nescims: Alterum enim istorum est uerum, mundus incepit esse, uel mundus non ince pit esse: tamen neutrum istorum potest probari demonstratiue secundum Ari stot.3 Topico. Similiter quadratura circuli certa est, tamen eius demonstra tio tempore Aristotelis inuenta non fuit, sicut ipsemet dicit in praedicamentis cap. de Relatione. Et nihilominus sciuit Aristoteles, quod hoc scibile fuit. Vn de conuenienter dicitur de quodam religioso, qui quendam philosophum re darguit de eo, quod negauit animam esse immortalem. Quaero, inquit a te, aut anima est mortalis aut immortalis. Si mortalis, nullum incommodum inflige tur credentibus eam esse immortalem: si immortalis & eam credimus esse morta lem, aliquod incommodum inde sequitur: Ergo melius est credere animam es se immortalem quam mortalem.

Circa primum uerbum quod impij in sua opinione proponunt, istud scili cet. Exiguum & cum tedio erit tempus vite nostre.] Est sciendum quod est ue rissimum. In quo uita nostra a tribus describitur: a breuitate suae duratio nis: exiguum: a poenalitate grauis afflictionis: cum tedio: ab instabilitate seu labilitate continuae mutationis: tempus vitae nostrae. De primo Sapien tiae nono: Homo infirmus & exigui temporis. De secundo, lob. cap. 10. Tae det animam meam uitae meae. De tertio, Eccles. 18. De mane usque ad ue speram immutabiturtempus. Istam breuitatem uitae humanae simul, cum poena litate pertractans Seneca Epist. 2. dicit sic: Propone temporis profundi uasti tatem, & uniuersum complectere: deinde quod aetatem uocamus humanam con para uniuerso, & uidebis quod exiguum sit quod optemus, quod expendi mus: & hoc tam lachrymae, quam solicitudines occupant. Quantum mors ante quam optata ueniat, quantum ualetudo, quantum timor, quantum tenent inutiles anni: dimidium ex hoc edormitur: adijce labores, luctus, pericula, & intelliges in longissima uita minimum esse quod uiuitur. Ex istis tribus patet triplex fatuitas hominum mundanorum: praesumentium longitudinem non obstan te breuitate: diligentium amaritudinem non obstante poenalitate: differentium morum rectitudinem non obstante temporis labilitate. Contra istos ultimos Seneca epistola 88. Nullius uita expectat in crastinum, quid hoc sit mali quae ris causam: Non enim uiuunt, sed uicturi sunt: omnia differunt. Et si attenderi mus, cum nos uita praecurreret: nunc uero cunctantes: id est, morantes quasi aliena transcurrit & ultimo die finitur, omni temporem perit. Et ideo iuxta con silium Apostoli ad Gala, sexto & ultimo: Dum tempus habemus operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei: Senes, debiles, impo tentes, non habent tempus, sed habentur a tempore. Infirmi & grauiter patien tes non habent tempus, cum non sint sui compotes. Mortui transierunt tem pus suum, & ideo nec senectus, nec morbus, nec mors, expectandae sunt ad be ne uiuendum, sed statim incipiendum est dum tempus nostrum est. Sed quod plangendum est, multi inueniuntur & communiter omnes de quorum quo libet verificatur illud Iob. 24. Dedit eis tempus poenitentiae, & ipsi abutuntu eo ad superbiam. Et Psal. Tempus faciendi Domine dissipauerunt legem tuam, Augustinus de disciplina Christiana: Peruerse plus amas mortem quam uitan Absit, inquit: quamuis est homo qui plus amat mortem quam uitam. Forte con uinco te quod plus amas mortem quam uitam. Ecce unde te conuinco: Tu a mas tunicam tuam, bonam eam uis: amas uillam tuam, bonam eam uis: amas filium tuum, bonum eum uis: amas domum tuam, bonam eam uis. Quid est quod etiam bonam uis habere mortem: Bonam mortem, dicis, det mihi DE VS. Etiam auertat a me malam mortem. Plus ergo amas mortem tuam quam uitam tuam. Male times, male uiuere non times, corrige male uiuere, time ma le mori: sed noli timere. Non potest male mori qui bene uixerit. Haec ille. Vn de Vergilius in Aeneidorum lib. 10. introducens Mexentium contra Aenea & uerbis & facto resistentem, sic inquit: Nec mortem horremus nec diuum paercimus vlli.

Et concurrunt ad eandem sententiam eiusdem Poëtae uersus, ex sexto Ae neid, ubi dicit: facilis descensus Auernt, Noctes atque dies patet atri ianua Ditis: Sed reuocare gradum, superasque, euadere ad auras: Hoc opus, hic labor est, pauci quos aequus amauit luppiter, &c Ille autem qui potest dicere, tantum uixi & tantum uiuam de futuro, feli cissimus est. Vnde Seneca Epist. 47. Ille beatissimus & securus sui possesor est, qui crastinum sine solicitudine expectat, quisquis dixit: Vixi, quotidie ad lu crum surgit. Talis sententiae fuit quidam religiosus, qui quantum uixisset in terrogatus a quodam. Nihil respondit ei, nisi uixi. Fuit enim in religione xuii annis: & cum alius diceret, quaero non an uixisti: sed quantum, respondit: Dum dixi, uixi: quantum uixi, tibi dixi. Voluit enim dicere quod per tantum tempus uixerat, quantum significant literae numerales in hac dictione uixi: & illae signi ficant xyii. annos, sicut patet. Vnde Martialis epigramaton, 27. li. cap. 1 Non est crede mihi sapientis dicere, uiuam. Sera nimis vita est crastina, Miue hodie.

Et hoc est quod docuit Aug. de uerbis Domini Homelia 15. Age semper e sto correctus: longe quidem est dies iudicij, sed uniuscuiusque dies ultima lon ge esse non potest: quia breuis est uita, & ipsa breuitas semper incerta res ipsa est, quae multos occidit, dum dicunt: Cras cras: & subito ostium clauditur: re mansit cum uoce coruina: quia non habuit gemitum columbinum. Haec ille Est ergo summa stulticia iuuentutem uel tempus praesens expendere in pecca tis, & de tempore futuro, quod non est nostrum, sperare. Et ideo signanter di citur Eccles. 7. Ne impie agas multum: & noli esse stultus ne moriaris in tem pore non tuo. Et ad Gala. 6. & ulti. Bonum autem facientes non deficiamus: tem pore enim suo metemus non deficientes: quia, Vita brenis, cesus leuis, nee spes remeandi. Quantu seres hinc tanta feres, sit cura parandi. Plura seras vt plura feras, ne non seruisse Peniteat, dumntl valeat iam penituisse.