Lectio 40

OSTQVAM Spiritus sanctus comendauit excellentiam castitatis in sexu fragiliori, scilicet foemineo: hic consequenter comendat castitatem in sexu fortiori, scilicet masculino. Et circa hoc duo facit. Primo ex cludit ea quae repugnant sanctae uirginitati. Et secundo subdit ea quae dabuntur perfectae castitati, ibi: Dabitur enim. Circa primum excludit duo Primo innaturales delectationes, quae consistunt in actu. Secundo carna les cogitationes, quae siunt in cogitatu, ibi: Nec cogitauit. Dicit ergo primo sic: Non solum mulier habebit fructum in respectione animarum sanctarum: Imo & spado: id est, eunuchus uel castus quicumque uirtuosus. Vocatur enim castratus spado: quasi cum spata aliquando castrantur. Item uocatur eunuchus quasi be ne uincens, ab eu quod est bonum, & 1rex& uictoria.

Distinguunt tamen grammatici inter istos tres terminos: Eunuchus, spa do, castratus. Vnde castratus dicitur quasi castus natus, sicut naturaliter frigi di & impotentes ad generandum. Spado dicitur qui inuitus castratur. Eunu chus qui voluntarie se castrari permittit: unde uersus: Castratum natura facit violenta spadonem Efficit improbitas, eunuchum sola voluntas. Sed ista dicta parum aut nihil ualent: quia gentiles ab antiquo eunuchos fece runt pueros propter tres rationes: Primo ut diu in eis uox puerilis permane ret. Secundo ut essent apti ad custodiendas dominas: quia ex tunc filios uel fi Tertio ut eis more Sodomitico sacrilegi lias haeredes facere non potuerunt. abuterentur diutius: quia ex tunc semper manebant inberbes. Castrati enim in iuuentute nunquam barbescunt. Accipitur autem spado in proposito ge neraliter pro quocunque uirtuoso abstinente ab actu uenereo qualicunque uo luntate & uirtuose: sicut sterilem accepit superius pro quacunque uirtuosa & effe ctualiter non foecunda. Et isto modo homo potens generare & caste uiuens amore DEI, potest uocari spado: quia sibi potissime debetur merces uirginitatis: cu iusmodi sunt uiri Ecclesiastici & religiosi. De quibus loquitur Saluator Matt. 19. Sunt eunuchi qui castrauerunt seipsos propter regnum DEI. De istis dici tur Esa. 56. Dicit Dominus DEVS eunuchis, qui custodierunt sabbata mea, & elegerunt quae ego uolui, & tenuerunt foedus meum: dabo eis in domo mea, & in muris meis iocum, & nomen melius a filijs & filiabus.

Dubitatur utrum liceat alicui seipsum castrare propter continentiam ser uandam.

Videtur quod sic: quia Matth. 5. & 18. similiter: Si pes tuus aut ma nus tua aut oculus tuus scandalizauerit, abscinde, &c. scandalizare est dare oc casionem ruinae.

Item propter sanitatem corporis consequendam licet homini se mutilare: Ergo a multo fortiori propter uirtutes & sanitatem spiritualem.

Item Matt. 19. Eunuchi sunt, &c.

Praeterea Origenes legitur hoc fecisse de seipso, non propter conseruandam continentiam: sed propter uitandam infamiam & malam suspicionem ut posset libere in occulto praedicare tam mulieribus quam uiris: sicut legitur lib. 6. Ecclesiasticae historiae tempore persecutionis Ecclesiae.

Sed ad oppositum quod nullo modo est faciendum, habetur in Cano. dist. 55. Siquis absciderit: ubi sic dicitur: "Si quis amputauerit sibi uirilia, non fiat clericus: quia sui est homicida, & DEI conditionis est inimicus. Siquis cum clericus fuerit, abscideret semetipsum, omnino damnetur: quia sui homicida est": hoc est, fecit tale quid, propter quod homicidium posset fuisse secu tum.

Ad primum illa autoritas non intelligitur de membrorum abscisione, sed nomine partium corporis uocantur amici necessarij: quia quantumcun que sint familiares, speciales uel necessarij, & alliciant ad peccandum, proijcien di sunt a familiaritate nostra.

Ad secundum neganda est consequentia: quia salutem mentis non posset talium abscisio praestare, imo magis praestant me ritum si per rationem passiones eorum uirtuose domentur.

Ad tertium similiter est dicendum.

Ad quartum de Origene, mirae deuotionis actus fuit, nec fuit propter hoc impeditus ne esset sacerdos ordinatus, sicut notat glossa dist. 55. Si quis absciderit. Sed suum factum non est trahendum in consequentiam: tales enim decipiuntur in facto suo, & retorquent necessitatem peccandi in DEVM suae naturae conditorem. Talis ergo spado erit felix in futuro propter suam uirgi nitatem in prsentiae: sed tamen oportet quod duobus uitijs careat ad hoc, ut ser uet uirginitatem perfectam, uidelicet contactu manuali & libidinoso ad pro uocandum delectationem carnis, & cogitatu mentali uoluptuoso ad excitan dum imaginationem cordis. Vnde dicit, quod felix est spado qui non est operatus per manus suas iniquitatem, quantu ad peccatu primum, nec cogitauit aduersus DEVM nequissima, quantum ad secundum. Ex quo patet quod tactus impudici, sunt peccata mortalia: & ex secundo quo morosae cogitationes ad delectandum carna liter ordinatae, nequissima, scilicet in genere mali carnalis, Eccl. 17. in fine: Quid nequius quam quod excogitauit caro & sanguis. Consequenter ibi: Et dabitur illi.

Exclusis repugnantibus uirginitati, sub iungit illud quod dabitur perfe ctae castitati. Et dicit, quod dabitur illi, uito casto, sidei donum electum. Electum: id est, uita aeterna in contemplatione diuinitatis, quae fidei succedet, & omnibus fi delibus promittitur. Apoc. 2. Esto fidelis usque ad mortem, & dabo tibi coro nam uitae. Et non solum hoc, imo dabitur ei sors in templo DEI acceptissima: id est, aureola singularis praerogatiua uvirginitatis, quae est conditio nobilissima & ac ceptissima in coelo: quia est conditio CHRISTI & matris suae & omnium an gelorum. Est enim virginitas uirtus angelica secundum Hieronymum.

Dubitatio literalis. Vtrum uirginitati debeatur aureola.

Quod non: uide tur. Quia si sic, ubi esset perfectior uirginitas, magis deberetur aureola: sed per fecta uirginitas fuit in CHRISTO & in beata uirgine: & non eis debetur au reola: quia nullam pugnam sustinuerunt in continendo, & per consequens nul la fuit in eis uictoria spiritus super carnem: Ergo si eis ratione uirginitatis non debetur aureola, in quibus tamen potissime fuit uirginitas: Ergo nulli alteri ratione uirginitatis debetur aureola.

Praeterea maiorem difficultatem in absti nendo a uenereis sustinent uiduae quam uirgines: Ergo maiorem habebunt ui ctoriam si bene uiuant: Sed eis non debetur aureola: Ergo nec uirginibus. As sumptum patet ex dicto Hiero. loquentis de uiduis & dicentis, quod quanto maior est difficultas ex parte quondam uoluptatis illecebris abstinere, tanto maius est praemium. Et Aristinu. de animalibus dicit, quod iuuenes corrupte ma gis appetunt coitum propter rememorationem delectationis: Ergo, &c.

Prae terea: Tanti meriti est castitas coniugalis sicut uirginitas, sed castitati coniuga li non debetur aureola: Ergo, &c. Assumptum patet per illud Augustin. de bo no coniugali, cap. 40. Et allegat Magister sententiarum 40. dis. 33. cap. 6. Si cut non est impar meritum patientiae in Petro, qui passus est, & in Iohanne qui passus non est, sic non est impar meritum continentiae in Iohanne, qui nul las expertus est nuptias, & in Abraham qui filios genuit.

Praeterea natura li necessitati non correspondet praemium, sed quidam sunt naturaliter impo tentes ad generandum: sicut frigidi & castrati in iuuentute: Ergo in illis uirgi nitas non meretur aureolam.

Praeterea secundum Augustin. de sancta uirgi nitate. Et allegatum fuit in quaestione praecedenti: Virginitas est continentia qua carnis integritas ipsi creatori carnis & animae uovetur, & consecratur, & conseruatur: Ergo nulla meretur aureolam: nisi quae cadit sub uoto ut uide tur.

Praeterea ponamus quod aliqua uirgo nubat, tamen ante copulam car nalem moriatur, quaero an ista uirgo habebit aureolam uirginitatis, an non. Si non. Contra qui contraheret cum tali non foret bigamus, dis. 34. Valenti no: Ergo contraheret cum uirgine: quia omnis contrahens matrimonium cum uidua uel corrupta, est bigamus, distinct. 34. Maritum. Et extra de bi gamis Nuper. Si habebit aureolam. Contra non est uirgo mente: quia secundum Augustinum de nuptijs: Virginitas est in carne corruptibili in corruptionis perpetua meditatio. Sed ipsa fuit in proposito soluendi uir ginitatem: Ergo perdidit uirginitatem.

Praeterea ponamus quod ali quis uoueat uirginitatem & postea corrumpatur mente: quia uult omnino ex deliberatione committere actum luxuriae. Iste est corruptus mente: Ergo non habebit aureolam. Contra est integra carne, & postea poenituit. Ergo recupe rauit uirginitatem. Ergo habebit aureolam. Item habeat aliquis uoluntatem nubendi, & sic decedat: quaeritur an habebit aureolam:

Ad oppositum sunt communiter doctores.

Ad quaestionem dicendum quod sic: Ad cuius euidentiam nota quinque Primum quod praemium duplex dabitur beatis, uidelicet essentiale & ac cidentale. Praemium essentiale cbnsistit in fruitione essentiae diuinae, clarae, uisae Praemium accidentale uocatur quodcunque gaudium, quod non est de DEO cla re uiso, sed de creatura. Secundo nota quod praemium accidentale dicitur du pliciter. Primo dicitur gaudium specialiter de aliquo actu animae importante excellentem uictoriam habitam meritorie in praesenti. Alio modo dicitur com muniter gaudium, de quacunque re creata. Tertio nota quod actus excellentis uictoriae in praesenti potest esse in materia triplici, secundum quod triplicem pugnam habemus, uidelicet contra carnem, contra mundum, & contra Dia bolum. Contra carnem excellentissima uictoria est uirginitas, quae est uirtus. Nam uirtuose respuit omnes uenereas delectationes tam licitas quam illicitas. sicut in praecedenti lectione dictum est. Contra mundum: id est, contra malos homines mundanos, qui bonos persequuntur & contemnunt, perfectissima uictoria est martyrum propter CHRISTVM. Contra Diabolum qui falsa nos suggestione conatur seducere, perfectissima uictoria est praedicatio siue doctri na, qua homo semetipsum non solum bene regit, sed & alios corrigit & instruit. Et istis tribus generibus hominum, uirginibus, martyribus, & doctoribus tres aureo lae deputantur, propter tres actus excellentes, & priuilegia uictoriae. Quarto notan dum, quod beatitudo essentialis uocatur translatiue corona laurea. Beatitudo ue ro uel gaudium accidentale, debitum operi excellentis uictoriae uocatur aureo la. Et hoc pro tanto: quia omne gaudium essentiale est de DEO. Sed gaudium ac cidentale in beatis est de creatura & minus quam essentiale gaudium: & ideo per terminum diminutiuum oportuit denotari. Quinto notandum, quod cum omne gaudium sit actus animae, sicut aureola est in anima: ita etiam aureola Redundabit tamen in corpus per aliquod signum euidens, illi correspondens quod quale erit, non est mihi notum,

Ad primum in oppositum de uirgine gloriosa tenet S. Thomas, quod aureolam habuit, & tamen nullam pugnam a carne, sed ab hoste habuit tentationes de carne. De CHRISTO uero dicit quod non habuit aureolam sub nomine aureolae: quia aureola importat uictoriam participatam ab aliquo quod CHRISTO non conue nit, in quo est plenitudo uictoriae. Et similiter importat, quod aureola a princi pe conferatur: potest tamen aliter dici, quod iste terminus uictoria dicit domi nium rationis super carnem, & connotat resistentiam quae non fuit in CHRI STO, nec in matre: sed quia fuit plenum dominium rationis, ideo habent au reolam ex alia causa debitam eis quam nobis.

Ad secundum dicendum, quod si attendamus istam unam actionem tentationis carnis, quae est recordatio ex parte uoluptatis, constat quod haec est in uiduis & non in uirginibus Est tamen in eis imaginatio quaedam ex parte lasciuiae cum istis tribus circustantijs, quae sunt desiderium experiendi ex curiositate. Sicut homo magis desiderat uidere modicum negotium quod nunquam uidit quam unum magnum monasterium. Secundo est aestimatio maioris delectationis quam sit in rei ueritate.T Tertio ignorantia incommodorum & turpitudinis comitantis: & ideo simpliciter loquendo, pugna uirginum est difficilior quam uiduarum.

Ad tertium dicendum, quod non ideo datur uirgini aureola: quia est ma ioris meriti, sed quia est distinctiua singularis uictoriae uel dominij super carnem Vnde beata Catharina habet aureolam uirginitatis, Magdalena non: & tamen est maioris meriti: cum castitas coniugalis & castitas pro tempore gratiae non aequi parantur, sed castitas coniugalis antiquorum potest aequiparari castitati novae legis, & excedere, & excedi. Sed non sequitur: Istae duae personae aequiparan tur in merito: Ergo si una habeat aureolam, & alia

Ad quartum dicendum, quod uel tales naturaliter casti conforment suum propositum suae necessitati, & tunc habebunt, aut non, sed sunt mente corrupti, & tunc non habebunt.

Ad quintum de dicto Augnstinus dicendum: Quod aureola uirginitatis com petit cuilibet habenti propositum abstinendi a uenerea uoluptate: si illud pro positum nunquam fuerit effectualiter interruptum per experientiam opposi tam usque ad mortem. Si uero fuerit interruptum effectualiter, non habebit. Aut si fuerit ruptum per propositum contrarium sine effectu (sicut forte persona consentit ex deliberatione in actum uenereum) distinguendum est: quia uel po stea poenitet de isto consensu, quem nullum opus sequebatur, & tunc adhuc habe bit aureolam: quia uirginitas, quae est uirtus per poenitentiam restituitur, uel non poenitet citra mortem, & tunc nunquam habebit: dato etiam quod saluetur.

Ad sextum dicendum eodem modo: quia illud propositum carnalis permixtio nis abluit per poenitentiam, dolens quod discontinuauit propositum conti nendi, uel non. Si sic habebit, si non nequaquam: & sic lohannes Euangelista uirginitatem perditam recuperauit, quando CHRISTVS eum de nuptijs uo lentem nubere reuocauit secundum Hiere. Et ultra, pro argumento nota, quod cor ruptio inducens bigamiam, est solutio integritatis carnis non corruptio mentis.

Ad septimum per idem. Ad octauum similiter ex dictis patet, quod mul tae uirgines carebunt in coelo aureola uirginitatis: sicut qui moriuntur cum pro posito nubendi: multae etiam corruptae secundum carnem cum proposito com tinendi. Sicut patet de oppressis a barbaris, habebunt aureolam. De pueris infra aetatem, utriusque sexus non uideo causam, quare aureolam habere debent: in quibus nec fuit uirginitas, quae est uirtus, nec uictoria aliqua super carnem.