POSTQVAM actum est de mirabili Hebraeorum gubernatione, tam in mari Rubro, quam in deserto. In ista parte agitur de inenar rabili exultatione eorundem, in utroque loco. Et circa hoc duo fi unt: Nam primo ostenditur, quomodo laetabantur pro miracu lo transitus maris Rubri. Secundo ostenditur, quomodo laetabantur de deli cioso conuiuio cuiusdam novi cibi, & hoc in loco deserti, ibi: Nouissime autem. Circa primum duo facit: Nam primo describitur eorum exultatio pro transi tu maris Rabri. Secundo exaggeratur eorum admiratio ex his, quae uide rant in terra Aegypti, ibi: Memores enim adhuc. Describitur autem eorum exul tatio & gaudium sub figura duplici, uidelicet equorum & agnorum. Equi e nim depascentes bona pascua, & agni in iuuentute tenera lasciuiae & laetitiae multum uacant. Conueniens enim nutrimentum & aetas tenera iuuentutis, tam in hominibus quam in bestijs causare solet laetitiam. Et ideo dicitur de He braeis: Tanquam enim equi depauerunt: id est, sic exultauerunt sicut equi depa scentes bonam escam. Sic enim dicitur de homine exultante & lasciuiente: prae benda sua pungit eum, tanquam agni exultauerunt, qui per corporis gesticula tionem laetitiam cordis ostendunt. Eodem modo loquendi usus est Psalm. de scribens laetitiam filiorum Israel post transitum maris Rubri. Mare uidit, & fu git, &c. & sequitur: Montes exultauerunt ut arietes, & colles sicut agni ouium, Saltem modus loquendi utriusque scilicet tam prophetae in Psalmo, quam sapien tis in isto loco concordat: Exult auerunt igitur magnificantes te Domine: id est, te magnificum collaudantes, Exod. 15. Cantemus Domino, gloriose enim ma gnificatus est: qui liberasti illos tam de Pharaonis potestate, quam de uia maris Rubri. Depauerunt: id est, audacter & sine pauore se habuerunt sicut equus, Iob. 39. Exultat audacter, & in occursum pergit armatus: contemnit pauorem, nec cedit gladio. Consequenter narratur gaudium eorum de transitu maris Rubri. Recordabantur enim tunc temporis, cum uiderent eis cedere aquas ma ris Rubri, quomodo aqua contra Aegyptios pugnauerunt, & quasi contra na turam aquarum illarum Aegyptios afflixerunt, praebentes eis ranas pro pisci bus. Terra etiam exhibebat eis muscas pro utilibus animalibus. Et illa recor datio multum augmentabat laetitiam Hebraeorum, quando perpendebant terram, & aquam inimicis eorum resistere: & econuerso eis tam benigne fa uere. Et hoc est quod dicit: Memores enim adhuc erant quae in incolatu eorum, dum adhuc accolae Aegypti fuerunt, factu fuerant: quemadmodum pro natione vtilium animalium proquxit terra muscas, Exod. 8. V eneruncmuscae grauissi me in omni domo Pharaonis: & pro piscibus: id est, loco piscium eructauit fiu uius inlittore multitudinem ranarum, Exod. 8. Ascenderunt ranae & opcrue tunt terram Aegypti.

Circa iuam clausulam: Quemadmodum pro natione ani malium produxit terra muscas, &c. Notandum est, quod moraliter in primitiua Ecclesia fuerunt personae ualidae per uitae sanctitatem. Vnde erant quasi fortia animalia, Apocalyp. 4. Animalia requiem non habentia die ac nocte, dicentia: Sanctus, sanctus, sanctus, Dominus DEVS omnipotens: sed heu modernis temporibus loco fructuosorum animalium successerunt muscae uolantes per superbiam, foedantes per luxuriam, mordentes per iracundiam, mugientes per auariciam. Sapient. 16. Illos autem muscarum & locustarum occiderunt mor sus, & non est inuenta sanitas animae earum. Eodem modo in sancta religione patres primitiui fuerunt quasi boues, propter maturitatem solidae conuersatio nis, propter mugitum sonorae praedicationis, & propter scissam ungulam rectae discretionis, ac propter cornua debitae praelationis. Sed iam loco boum succes serunt muscae uolantes per discursus & euagationem, foedantes per uilem & scandalosam conuersationem, mordentes per maliciosas detractiones, & mu gientes per suspiciosas impertiones. Consimiliter quo ad scholam: Primo pro piscibus sunt modo ranae. Fuerunt enim antiquitus studentes curiosi, riman tes & scrutantes tam philosophiae, quam theologiae profunda fluuiorum, mo re piscium perscrutantes, Iob. 12. Volatilia coeli indicabant, & narrabant ea pi sces maris. Distinguit enim magister Radolphus Beluacensis tria genera cle ricorum, sicut narrat Geraldus Cambren. in prologo primi speculi Ecclesiae. Sunt enim quidam superseminati, quidam panosi, quidam passati, & massati. Primi praetermisso grammaticae fundamento, superaedificant uarias facultates superficiales, non existentes, statimque immaturi & imperfecti ad magisterium festinantes: quibus illud Plinij congrue adaptatur. Summo sole sparsa semi na se longe celerius effundunt, & mutatae spicas herbulae in manibus aristis an te messis tempus flauescunt, & simulatis omnino uacuae fructibus emarcescunt. Secundi de singulis scientijs aliquid habent, ubique peregrini, nusquam mansuri: qui cum nihil existant, omnia se esse uidentur. Tertij sunt pauperes: qui litera turae solidum fundamentum caeterarumque facultatum aedificium construunt in terdum inconuulsum. Haec ille. Et tales fuerunt antiquitus pisces: id est, studen tes. Iam uero loco piscium surgunt ranae garrulantes, saltantes, in luto moran tes, & aquam turbantes. Garrulantes per excessiuam loquacitatem, saltantes per nimiae expeditionis uelocitatem: quia nec plane, nec continue, nec ordina te addiscunt: sed antequam sciunt partes, saliunt ad artes, & inde de libro ad li brum se mouentes, quae utilia & difficilia sunt transiliunt, & scholasticos gra dus attingunt. In luto etiam morantur per carnis desideria: & aquam: id est, scien tiam turbant, per improprietatis ministeria. Consequenter ponitur in litera, quomodo filij Israel laetabantur in deserto, pro delicioso conuiuio cuiusdam no ui cibi: quando uidelicet ipsis desiderantibus uesci carnibus, Dominus de dit eis coturnices sicut expositum fuit superius, capite 16. Vnde dicit sic: No uiissime autem viderunt novam creaturam auium: non de novo creatam, sed tunc de novo eis adductam. Dicit ergo nouissime, ut distinguatur triplex tempus: ui delicet tempus morae in Aegypto, tempus exitus de eadem, & tempus pro gressus in desertum. Et tunc in hoc nouissimo tempore datum fuit eis conui uium istud. Alioquin appareret falsum, quod scilicet dicitur hic nouvisime: quia ipsi filij Israel tardius habuerunt coturnices, quam Manna, Exodi 16. Vespere comedetis carnes, & manem saturabimini panibus. Sequitur: Cum ducti concu piscentia postulauerunt escas epulationis: id est, escas delectabiles carnium, qui bus usi fuerant in Aegypto, quorum desiderio DEVS satisfecit. In allocutione desideriorum: id est, secundum desiderium eorum, quod est quaedam al locutio apud DEVM: descendit illis de mari ortigometra: id est, coturnix: de quo supra, capite 16. in prin cipio dictum est.