POSTQVAM declaratum est, qualiter reprobi se habebunt in poe na: hic ostenditur qualiter iusti se habebunt in gloria. Et circa hoc duo siunt: quia primo describit Spiritus sanctus sanctorum retribu tionem: secundo redit ad describendum malorum punitionem. Se cunda pars ibi: Et accipiet. Circa primum duo facit. Nam primo ostendit, quan tam in praesenti habent securitatem: secundo quantam in futuro recipient feli citatem. Secunda pars ibi: Ideo accipient regnum.

Quantum ad primum dicit sic: Iusti autem, &c. Viuent inquam, uita gloriae, qui prius uixerunt uita naturae: & gratiae, quae consistit in nuda uisione, ohan. 7. Haec est uita aeterna, ut cognoscant te solum uerum DEVM, & quem misisti IESVM CHRISTVM. Viuent ergo sancti in perpetuum: nec mirum. Dicit enim Commentator super libro de uita & morte: quod entia, in quibus dominatur mixtio ignis & aquae, sunt longioris existentiae. In iusto autem est mixtio ignis charitatis & aquae patientiae in tribulatione. Et ideo non est mirum si sunt ma gnae permanentiae.

Et apud Dominum est merces eorum. Qui setuit fideli Domino, certus est de fideli mercede. Qui autem infideli, frequenter decipitur. Sed DEVS est iu stissimus DOMINVS, In Psal. Iustus DOMINVS in omnibus operibus suis: Quia iustus DOMINVS, et iusticias dilexit. Et ideo unicuique iusto dicit DEVS illud Genes. 15. Ego protector tuus sum, & merces tua mecum magna ni mis. De hac mercede dicit Aug. de uerbis Domini loquens DEO: Domine (inquit) promisisti mihi omnia bona, si amem te. Da te solum & sufficit mihi

Per oppositum: mali Domini defraudant seruos suos seruientes de merce de condigna, Genes. 31. Et hoc est graue peccatum. Quatuor enim genera pec catorum in Scriptura inuenimus, quae dicuntur clamare ad Dominum pro uin dicta, uidelicet oppressio pauperum, clandestinum homicidium, flagitum Sodomiticum, & fraudatio operariorum a mercede

De pauperum oppressione, & praecipue pupillorum & uiduarum, quomo do clamant ad Dominum, declaratur, Exod. 3. ubi dicitur: Quod ascenderit clamor filiorum Israelis ab operibus ad Dominum. Sed inter omnes oppres siones, clamantes ad Dominum, uidentur maxime clamare oppressiones & extortae actiones factae contra uiduas & pupillos: quia sunt personae indigentes auxilio. Vnde signanter dicitur Exod. 22. Viduae & pupillo non nocebis: si lae seris eos uociferabuntur ad me, & ego exaudiam clamorem eorum.

Secundo clamat ad DEVM clandestinum homicidium: unde Gen. 4. Cum Cain occidisset fratrem suum Abel, dicit ad eum DEVS: Quid fecisti: Ecce uox sanguinis fratris tui Abel clamat ad me de terra.

Tertio clamat uitium contra naturam Gen.18. Clamor Sodomorum & Gomorreorum multiplicatus est, & peccatum eorum aggrauatum est nimis. De hoc Aug. lib. 3. confes. cap. 8. "Flagita quae sunt contra naturam, ubique & semper detestanda atque punienda sunt, qualia Sodomitarum fuerunt, quae si omnes Gentes facerent, eodem criminis reatu diuina lege tenerentur, quae nec sic fecit homines, ut se illo uterentur modo. Violatur quippe ipsa societas, quae cum DEO nobis esse debet: cum eadem natura, cuius ille autor est, libidinis peruersitate polluitur".

Quarto clamat ad DEVM pro uindicta, defraudatio seruientium siue famu lorum. Vnde Thobias docuit filium suum, Thobiae 4. Quicunque tibi aliquid operatus fuerit, statim ei mercedem restitue, & merces mercenarij omnino a pud te non maneat. Quod multi iniusti faciunt domini, qui mercedem debitam certo tempore non persoluunt, qui famulos suos furari compellunt: quia nun quam erit famulus fidelis domino, quem infidelem experitur in retribuendo. De isto clamore dicitur Iacobi 5. Ecce merces operariorum uestrorum, qui mes suerunt segetes uestras, quae fraudata est a uobis, clamat, & clamor eorum in aures Domini sabbaoth introiuit. Non sic se habet DEVS ad hominem sibi ser uientem, sed habet mercedem semper paratam, Ecclesiast. 11. Benedictio DEI in mercedem iusti festinat, & in honore ueloci processus illius fructificat. Et Apoca. ulti. Ecce uenio cito, & merces mea mecum est, reddere unicuique secum dum opera sua. Est ergo merces sanctorum apud Dominum & cognitio eprum apud Altissimum: quasi diceret, Nihil peribit de labore iustorum, non factum, non uerbum, imo nec cogitatio, quin totum erit perfecte redditum, Sap. 10. Red det DEVS iustis mercedem laborum suorum. Ex quo sumus serui & operarij conducti pro mercede recipienda. Iuxta illud Matth. 20. Simile est regnum coe lorum homini patrifamilians, qui exijt primo mane conducere operarios in ui neam suam. Et infra: Voca operarios & redde illis mercedem. Non debemus esse ociosi: Vita enim praesens est tempus operandi, & uita futura est tempus festinandi & sabbatisandi: id est, requiescendi. Vnde qui uolunt modo habere sabbatum, habebunt in futuro tempus laborandi. In Psal. Laborabit in aeter num, & uiuet adhuc in fine.

Nondum est secundum medicos quod crisis sexta die contingens regula riter est ad malum, septima die est ad bonum criticantis. Vnde Galenus lib. suo de Criticis diebus: naturam septimae diei regi aequiparat: sextae uero assimilat tyranno. Moraliter per infirmitatem labor praesentis uitae intelligitur, in qua per opera poenitentiae laborare tenemur. Luc. 13. Sex dies sunt in quibus oportet laborare & operari. De hac autem infirmitate aliqui criticare proponunt sexto die in uita praesenti, & sunt illi qui ocio & quieti se dant totaliter in praesenti Sed certe crisis ista regulariter est mala. Nam qui huiusmodi opera poenitentiae hic recusant, in futuro opera poenae aeternae persoluent, Leui. 23 .Omnis anima quae afflicta non fuerit in die hac, peribit de populo suo. Et per oppositum qui hic tribulantur in operibus poenitentiae & pro peccatis suis uexantur, quasi per sex dies laborant, & in septimo uitae suae requiescunt. Exod. 31. Dies septima sabbatum est: id est, requies sancta Domino. Et certe tunc est perfecta crisis: quia tunc cessabit omnis infirmitas taedij, & tentationum, mundi, carnis, & Diabo li, Ioh. 4. Hora septima reliquit eum febris, & qui sic criticant, sani fiunt. Est er go sexta dies moraliter in criticando quasi tyrannus secundum Galen. Quia illi qui delicijs & quieti se dant in hac uita, carni se subijciunt. Cuius fomitem uocat Aug. tyrannum. Sed dies septimus est uerus rex, sub quo spiritus libertatis do natur. In cuius figuram dicitur Dan. 4. Rex uenit die septimo ad Danielem, & eripuit eum de Iacu leonum. Nos ergo qui mercedem speramus, operibus meri torijs in uita praesenti studeamus ad Rom. 4. "Ei autem qui operatur merces im putatur: non secundum gratiam, sed secundum debitum". Naerat Sextus lulius lib. 1. cap. 11. qualiter Cyrus rex Persarum animos popularium in exercitu ani mauerit ad pugnam. Primo enim toto uno die in quadam sylua excidenda mira biliter fatigauit: Sequente uero die dedit liberalissimas epulas, inter quas ac cessit ad eos, & quaesiuit ab eis, quo die de illis diebus magis gauderent, uel die succisionis, uel die epulationis. Illi responderunt quod die secundo. Tunc sub iunxit: Per hoc (inquit) ad illa perueniendum est: sic etiam liberi & beati esse non potestis nisi Medos uiceritis: atque ita eos ad cupiditatem praelij concitauit. Isto modo nobis semper indefesse cogitandum est, quod ad mercedem uitae aeter nae non possumus peruenire, nisi per labores praesentes. Syluam enim peccato rum securibus linguarum nostrarum oportet per confessionem succidere, in die huius uitae si uelimus ad coenam uitae aeternae peruenire, quia Hiere. 31. Quie scat uox tua a ploratu, & oculi tui a Iachrymis: quia est merces operi tuo, dicit Dominus. Sed quia haec merces non nisi iustis promittitur, uidendum est, quis sit rite dicendus iustus.

Describitur enim Excech. 18. sic. "Vir si fuerit iustus, & fecerit iudicium & iusticiam, & in montibus non comederit, & oculos suos non leuauerit ad idola domus Israel, & uxorem proximi sui non uiolauerit, & ad mulierem menstruatam non accesserit, & hominem non contristauerit, pignus debitori reddiderit, per uim nihi rapuerit, panem suum esurienti dederit, & nudum operuerit uestimento, ad usuram non comodauerit, & amplius non acceperit: ab iniquitate auerterit manum suam, & iudicium fecerit uerum inter uirum & uirum, & in praeceptis meis ambulauerit, et iudicia mea custodierit, ut faciat ueritatem, hic iustus est et uita uiuet ait Dominus."

In ista descriptione ponuntur 15 gradus iusticiae. Primus gradus est facere iudicium & iusticiam: Iudicium per plenariam reatus sui confessionem: Iusticiam per condignam satis factionem. In Psal. Feci iudicium & iusticiam. Sed quia forte nonnulli poenitentiam faciunt ut uideantur ab hominibus. Ideo secundus gra dus est, non in montibus comedere. In montibus comedit, qui de multitudine bonorum operum inaniter delectando gloriatur, qualis fuit ille Pharisaeus, de quo Lucae 18. qui dixit: Domine gratias ago tibi: quia non sum sicut caeteri homines, &c. In huius figuram legimus Gen.31. quod Laban inuitauit lirael ad come dendum in montibus Galaad, super aceruum lapidum. Quod fit cum Diabolus sug gerit homini, ut de multitudine bonorum operum glorietur. Sed quia non sufficit de praeteritis poenitentiam facere nisi sequatur poenitenda iterum non comittere. Ideo tertius gradus iusticiae est oculos non laeuare ad idola domus Israel. Idola sunt peccata quae a multis coluntur: ad haec non oculos laeuare debemus per complacentiam de peccato, sed potius dicere cum Psal. Auerte oculos meos, ne ui deant uanitatem. Quartus gradus est, uxorem proximi non uiolare: Proximus no ster est CHRISTVS, Luc. 10. Quis tibi uidetur proximus fuisse illi qui incidit in latrones. Et dicitur quod Samaritanus qui ibi figurat CHRISTVM. Vxor CHRISTI est anima humana. Quicunque ergo mala doctrina uel malo exem plo animam proximi corrumpit et allicit ad peccatum, hic moraliter uxorem CHRI STI uiolat, & iniustum se esse declarat, 1. Corinth. 3. Quicunque templum DEI uio lauerit, disperdet illum DEVS. Quintus gradus ad mulierem menstruatam non ac cedere: id est, ad personam uitijs irretitam societatem non habere, Leui. 51. Qui te tigerit menstruatam, immundus erit secundum legem, & Proverb. 13. Qui cum sa pientibus graditur, sapiens erit: Amicus stultorum similis efficietur. Et ideo in Psal. Cum sancto sanctus eris, &c. Menstruata mulier inficit speculum, & maxi me nouum, sicut dicitur in de somno & uigilia: Sic mala persona infecta pecca to, hominem quantumcunque purum per nimiam societatem, & maxime iuuenem, inficit. Sextus gradus est hominem non contristari per iram & impatientiam, quod fa ciunt pacis perturbatores in republica. Exod. 22. Aduenam non contristabis, neque affliges, Rom. 12. "Si fieri potest, cum omnibus hominibus pace habentes". Septimus gradus est pignus debitori reddere. Ille pignus debitori reddit, qui iniuriam sibi factam ex animo omnino dimittit, Exod. 22. Si pignus a proximo acceperis ante Solis occasum redde illi: hoc est, si quis te offenderit, statim quantum ad rancorem dimittas eis. Ephes. 4. Sol non occidat super iracundiam uestram. Octauus gradus est, per uim nihil rapere. Moraliter non solum rapina corporalis iusto in terdicitur, sed etiam spiritualis. Est em rapina triplex, gloriae, lasciuiae & pecuniae. Gloriam rapiunt superbi a DEO: quia 1. Tim. 1. Soli DEO & honor & gloria. Et Esa. 42. Gloriam meam alteri non dabo. Et Esa. 61. Ego Dominus odio habens rap. in ho. id est, uanam gloriam in bonis operibus. Lasciuiam rapiunt lubrici. In cuius figuram filij Beniamin, qui interpretantur asinini, rapiunt sibi uxores de uirginibus choros ducentibus in Silo. ludi. 21. Pecuniam rapiunt auari. Esa. 3. Rapina pauperis in domo uestra. Et Proverb. 11. Alii diuidunt propria, & di tiores siunt: alij rapiunt aliena, & semper in egestate sunt. Aues rapaces sunt sem per macilentae, 1. Corinth. 6. Neque rapaces regnum DEI possidebunt. Nonus gradus est panem esurienti dare: no sufficit non rapere, imo oportet alteri indigen ti erogare. Esa. 58. Frange esurienti panem tuum. Decimus gradus est nudum ope rire uestimento: nudus est qui scientia & uirtutibus caret. Vnde anima in sua creatione est sicut tabula nuda, in qua nihil depingitur 3 de Anima. Esa. 58.. Cum uideris nudum, operi eum. Vndecimus gradus est, ad usuram non accomoda .re. Ad usuram comodat qui poenae aeternae se obligat propter momentaneam de. lectationem. Sicut patet in glo. super illud Psal. Ex usuris. Duodecimus gradus est, Ab iniquitate auertere manum suam: hoc est, a munere, & ponit effectum pro. causa: quia ubi concurrunt munera, ibi comuniter fit iniquitas. In Psal. Dexte ra eorum dextera iniquitatis. Et quare: Certe, quia dextera eorum repleta est mu neribus. Decimuitertius gradus est iudicium uerum facere inter uirum & uirum. Et illud est non solum contra malos iudices in publico, sed etiam contra iudican tes in occulto, sicut faciunt suspiciosi, inuidi, & detractores. Isti enim auferunt quasi diadema de capite DEI. Sibi enim conuenit solummodo iudicium de occultis, Iob. 19. Spoliauit me gloria mea, abstulit coronam de capite meo. De cimusquartus gradus est in praeceptis DEI ambulare, proficiendo de uirtute in uirtutem. Decimusquintus gradus est iudicia DEI eustodire, ut faciat ueri tatem: hoc est, perseuerantiam habere fidelem. Et qui ista 15. habuerit, hic iu stus est. Et qui sic uixerint, iusti, inuenient quid respondeant.