Table of Contents
Commentarius in librum sapientiae
Lectio 46 (Sap. 4:3-4:4)
POSTQVAM Spiritus sanctus declarauit, quod persecutores iu storum decipiuntur in praesenti per ignorantiam. Hic declarat qualiter post mortem puniuntur per poenarum tolerantiam. Tangit autem septem poenales conditiones damnatorum, quae sunt istae: Deijcien tur cum confusione. Affligentur cum despectione: Repellentur sine respon sione: Destituentur autenticatione: Punientur sine consolatione: Conterentur sine condonatione, & supprimentur sine recordatione: & ista iuste patientur propter septem malicias, quas tyranni & mali homines persecutores sanctorum habuerunt in uita. Fuerunt enim ambitiosi ad honores, argumentosi cauilla tores. Contumeliosi perterritores, facinorosi supportatores, perniciosi persecu tores, uoluptuosi lectatores, & obliuiosi contemptores: & ideo merito redden do singula singulis iuste iudicabuntur. Quia enim iustorum persecutores fue runt ambitiosi ad honores. Ideo deijcientur in confusione: quia contumeliosi perterritores: ideo affligentur cum despectione. Quia fuerunt argumentosi ca uillatores repellentur sine responsione. Quia facinorosi supportatores desti tuentur autenticatione: quia perniciosi persecutores punientur sine consolatio ne: quia fuerunt uoluptuosi lectatores conterentur sine condonatione. Quia ob liuiosi contemptores supprimentur sine recordatione. Istae ergo septem poena litates innuuntur in lectione hodierna. Primo igitur, quia fuerunt ambitiosi ad honores, deijcientur cum confusione. Et quantum ad hoc dicit primo sic: Et erunt post haec: id est, uitam istam uel post peccata multa, quae perpetrauerunt deci dentes sine honore: quasi dicat, non solum erunt cadentes, seo per uiolentiam de cidentes, in Psal. Decidant a cogitationibus suis secundum multitudinem im pietatis eorum expelle eos, quoniam irritauerunt te Domine. Decidant, inquit, a cogitationibus suis ambitiosis & superbis, quibus honores & dignitates cu piebant in praesenti. Decidant cum Diabolo capite & principe suo ad profun dum inferni, uidentibus electis omnibus horribilem casum. Vnde Greg. 23 Moral cap. 20. Et uidentibus cunctis praecipitabuntur, aeterno iudice terribili ter apparente, astantibus angelorum choris, assistente cuncto ministerio coe lestium potestatuum, ac electis omnibus ad spectaculum deductis: Diabolus cru delis & fortis in medium captiuus deducitur, & cum suo corpore: id est, cum re probis omnibus aeternis gehennae incendijs mancipatur, cum dicitur: Discedite a me, &c. O quale erit illud spectaculum: quoniam haec immanissima best ia e lectorum oculis ostendetur, quae hic belli tempore nimis eos terrere potest, ac si uideretur. Sed occulto ac miro DEI consilio agitur, ut & nunc per eius gra tiam a pugnantibus non uisa uincatur, & tunc a laetis uictoribus iam captiua ui deatur. Haec Greg.
Secundo quia fuerunt contumeliosi perterritores affligentur cum despe ctione: & quantum ad hoc dicit quod erunt in contumelia: quasi diceret, non solum pro malo opere, imo etiam sermone: Nam quilibet reprobus afficietur ab alijs contumelijs, maledictionibus, improperijs. Item punientur non in lo co uiuentium ubi esse potest spes auxilij: sed in loco mortis in inferno. Tertio punientur non ad horam nec interpolati, sed in perpetuum. Vnde Gregor. 6. Moral. 7. exponens illud Iob. 20. Luet quae fecit omnia, nec tamen consumme tur: non (inquit) morte consumitur: quia si consumeretur uita morientis etiam poena finiretur, sed ut sine fine crucietur. Viuere in poena compellitur, ut cuius uita mortua hic fuit in culpa, illic mors eius uiuat in poena. Luet ergo qui fecit omnia, nec tamen consumetur: quia cruciatur, & non extinguitur: moritur, & uiuit: deficit, & subsistit: finitur semper, & sine fine est. Ex solo auditu sunt ual de terribilia, quanto magis passione. Haec Greg. Consequenter ex istis patet, quod illud est erroneum, quod in quibusdam quaternis apocryphis inuenitur de reuelatione facta cuidam personae, quod animae damnatorum ab hora no na Sabbati usque ad horam nonam in Dominicam, uel aliter nescio quamdiu, re frigerium obtinent: quod nihil est. Si enim eorum poena non semper duraret, non esset perpetua. Quidquid enim perpetuum est, continuum est & aeternum: & omnes tales narrationes pro fictionibus sunt habendae.
Tertio reprobi: quia fuerunt argumentosi & cauillatores repellentur sine re sponsione. Et quantum ad hoc dicit: Quoniam dirumpet illos inflatos: id est, qui parum ante fuerunt inflati uerbis, legibus, & falsis allegationibus. Dirumper inquam. In illo quod dirumpitur sit magna discontinuatio partium subito. Et isto modo fiet reprobis discordantia factorum suorum, & malarum volunta tum ad inuicem. Et ideo dicitur, quod DEVS dirumpet illos sine uoce cuius cunque excusationis. Et istud est notabile, quod in iniustis legistis & falsis aduo catis, de quibus frequenter uisum est, quod in morte tam in uoce quam in lin gua puniantur. Vnde dicitur & expertum est, quod isti mali aduocati, & falsi placitatores, iustitiarij etiam iniusti imminente morte amittunt uocem, linguam & sensum. Cuius ratio est: quia non est iustum quod aliquis idem uendat alte ri & retineat sibi. Isti autem omnes male & iniuste uiuendo, linguam, uocem, sensum & facundiam alijs uendiderunt: false allegando, & iniuste iudicando contra conscientiam, maliciose obijciendo, & cautelose suggerendo. Et ideo iustum est, quod quando indigent uoce, uoce priuentur, Esa. 50. Venditi estis ini quitatibus uestris. De istis loquitur Solinus Sidonius in quadam Epistola, ita dicens: Vidi, inquit, morbum incurabilem, ad quem curandum non inuenie batur medicus. Sed nunquam inueni causam adeo deperditam, quin ad eam tuendam inueniretur aduocatus. Isti enim sunt ualde reprobandi propter qua tuor rationes. Primo deteriores uidentur esse quam uilissimae meretrices: quia illae uendunt partem sui corporis magis abominabilem: Isti uero honestissimam sui corporis partem sicut linguam & os. Secundo, quia deberent esse sicut stel lae fixae, motae tantummodo motu firmamenti: id est, motu ueritatis: quia Pro uerb. 12. Labium ueritatis firmum erit in perpetuum. Sed certe pro maiori par te omnes inueniuntur stellae erratica: quia mouentur duplici motu, uidelicet: contra ueritatem propter munera: & quandoque cum ueritate, ducti con scientia. Et ideo de illis stellis dicitur Iob. 25. Stellae non sunt mundae in con spectu eius. Tertio dici potest, quod lingua eorum assimilatur linguae state rae, quae statim ad minimum pondus facit nutum, & se inclinat ad partem gra uiorem: ita isti quomodocunque sit de ueritate, ad illam partem magis inclinan tur, quae sit in danda pecunia magis ponderosa: de quorum quolibet dici tur in Psalmo: Mendaces filij hominum in stateris. Quarto comparari pos sunt illi Cherubin, qui tenet flammeum gladium, atque uersatilem ad im pediendum reditum hominis in Paradisum, Genesis 3. Reuera isti aduocati mali habent flammeum gladium: quia lingua eorum gladius acutus, & est ualde versatilis: quia de facili uerti potest, & contra ueritatem & pro ue ritate.
Cherubin interpretatur plenitudo scientiae. Et isti dicuntur sapientissi mi apud uulgos. Sed ad quid deseruiunt: Reueraut communiter ad cu stodiendum uiam ligni uitae, ne aliquis accedat ad lignum uitae: id est, ad CHRISTVM. Isti sunt qui falsa procurant diuortia, illegitima con iungunt matrimonia, Ecclesias ueris praelatis expoliant, & simoniacos copulant, innocentes excommunicant, etiam uerbis falsis, cum de iure non possint: rebelles conciliant, CHRISTVM & Ecclesiam perse quentes.
Et ideo uerisimiliter narratur, quod quidam uidit in spiritu Neronem a pud inferos balneantem. Ministri uero undique circa eum aurum bul liens infundebant. Dum enim uidisset unam cohortem aduocatorum prope accedentem, clamauit, inquit: O uenale hominum genus, O aduocati a mici mei accedite, ut in hoc uase balneamini mecum,
Adhuc enim superest locus in eo, quem pro uobis seruaui. Audiui de quodam causidico de regno Franciae. Hic per iura & actus iuridicos de paupere clerico factus fuit mirabiliter diues. Tandem infirmatus fuit ad mortem, amici eius ex omni parte astiterunt & rogauerunt eum, ut conde ret testamentum. Ille grauissime infirmatus coepit cogitare, quomodo tot diuitias per suam eloquentiam & linguae peritiam congregasset. Et re collecto toto spiritu, quem habuit, clamauit in Gallico: langue, langue, langue. Idem bis aut ter recitauit. Et cum admirarentur qui astabant, quid uellet signare, subiunxit iterum in Gallico: Langue tot gayngua & langue tot aura. Contigit autem eo tempore fratres praedicatores de no uo uenisse ad illam utillam, & aream habebant, sed nullam domum aedifi catam. Mandauit ergo pro quibusdam de illis fratribus. Et cum uenissent coram familia & amicis dicit eis: Ego, inquit, peritia linguae lucratus sum ista bona temporalia aurum, argentum, & alia preciosa. Vos autem lin guis uestris lucramini spiritualia & sempiterna. Et ideo uobiscum mer cimonia contraham ut percipiatis de fructu linguae meae, ut ego uiceuersa aliquid habere possim de fructu linguae uestrae. Et ideo dixi amicis meis prius quam ueniretis quot langue tot gayngua, & quot langue tot amica: & totum me saurum fratribus dedit & mortuus est.
Quarto reprobi: quia fuerunt facinorosi supportatores destituentur au tenticatione: & quantum ad hoc dicit, quod commouebit illos a fundamen tis. Et istud est specialiter contra malos ministros, consiliarios, & baliuos: i sti omnes funguntur autoritate quadam dominorum sicut causarij. Iusti ciarij & alij Ecclesiast. officiales multi loquuntur semper in persona princi pis. Et idem siue sit iustum siue iniustum, autoritatem habet: quia fun damentum totius negocii fingitur esse principis. Et ideo modo quos uolunt supportant & excusant, & quos uolunt condemnant, & semper habent pro se regiam potestatem & autoritatem. Sed certe in die iudicij destituentur ista autenticatione: quia quilibet habebit respondere pro se ipso. Et ideo bene dicitur: Et commouebit illos a fundamentis. Et per op positum de uiro iusto dicitur: Non commouebitur in aeternum, qui habitat in Hierusalem: quia fundamenta eius in montibus sanctis. Quidquid enim iu sti siue ad partem siue iudicialiter allegant ex proposito, totum emanare debet de montibus sanctis: id est, de doctrina sanctorum.
Quinto reprobi: quia fuerunt perniciosi persecutores, ideo punientur sine consolatione. Et quantum ad hoc dicit: quod vsque ad supremum desolabuntur. pro tanto: quia licet punientur citra condignum, tamen nihil dimittetur impu nitum. Grego. 4. Dialogo. Sicut multi in hoc mundo sub uno sole consistunt, nec tamen aequaliter eiusdem Solis ardorem sentiunt: quia alius plus aestuat, a lius minus: ita illic in uno igne non unus est modus incendij: quia quod hic diuersitas corporum hoc illic agit diuersitas peccatorum, ut ignem non dissi milem habeant, & tamen cosdem fingulos dissimiliter exurat. Haec Greg.
Sexto, quia reprobi fuerunt uoluptuosi lectatores, ideo eonterentur sine condonatione: Et quantum ad hoc dicit: Quod erunt gementes. Est antiqua nar ratio de iuuencula quadam in Francia, que cum per annum uixisset cum ama sio suo lubrice & tandem impraegnata fuisset, & derelicta coepit flere & geme re, & inconsolabiliter contristari: a qua cum quidam quaesiuisset: quid tantum ploraret: Respondit: Deploro gaudium, inquit, anni praeteriti: Isto modo satis iustum est, quod illi qui sine poenitentia in praesenti dant sc uoluptatibus car nis suae gement in futuro. Et si causa ab eis quaeratur. Responsio bona est, quod gemunt & plorant gaudium anni praeteriti, Naum 2. Minabantur gementes ut columbae. Columbae sunt aues multum lubricae & naturaliter habent gemi tum pro cantu: In signum, quod omnes qui se libidini mancipant, gemunt uel gement, Sap. 11. Duplex enim illos acceperat taedium, gemitus, cum memo ria praeteritorum.
Septimo reprobi: quia fuerunt obliuiosi contemptores: ideo reprimentur merito sine recordatione. Et quantum ad hoc dicit: quod memoria eorum peri bit. Et per oppositum dicit de iusto Psalm. in memoria aeterna erit iustus. Mo dus erat apud Romanos, quod nomina seniorum & iudicum in tabulis aereis scribebantur. Et ideo uocabantur patres conscripti. Quando autem contin gebat quod aliquis delebatur, fuit pro maximo scelere & confusione perpe tua. Isto modo multi scribuntur secundum praesentem iusticiam in Ecclesia militante. Quidam sunt episcopi, quidam religiosi, & solenes clerici. Quidam rectores & curati, quibus fit uerecundia, si in die iudicij in libro uitae non inue niantur, & fiant de numero illorum, de quibus dicit Psalm. Perijt memoria eo rum cum sonitu. Et iterum deleantur de libro uiuentium, & cum iustis non scri bentur. Et per contrarium de sanctis dicitur, Apoc. 3. Qui uicerit uestietur ue stibus albis, & non delebo nomen eius de libro uitae.
On this page