DECLARATIS causis propter quas mali iudices merito poterunt accusari: Hic exequitur de poena qua merebuntur iudicialiter con demnari. Et circa hoc duo facit: Primo ostendit, quod contra ma los iudices fiet iudicium, cum singulari discretione. Secundo quod hoc fiet cum rationabili proportione, ibi: Exiguo enim. Quantum ad primum dicit: Horrende & cito apparebit vobis, quasi diceret: Vos qui modo borribiles apparetis pauperibus & innocentibus, stipati militibus & multitu dine famulorum, honorati muneribus & adulationibus clericorum, ditati pe cunijs & abundantia mundanorum, onerati sceleribus & debitis peccatorum. Cauete, quia iudex uester CHRISTVS horrende & cito apparebit vobis. Et be ne cauete: quia ad Hebraeos 10. "Horrendum est incidere in manus DEI uiuen tis". Et quid faciet uobis iudex iste. Ad haec respondet sufficienter. Primo osten dendo modum quo ueniet. Secundo describendo actum quem intendit, ibi: Quoniam iudicium duristimum in his qui praesunt, fiet.

Quid & quomodo CHRISTVS faciet iniquis praelatis, ostendit per haec uerba: Hlorrende & cito apparebit vobis. In quibus docet tria circa aduentum CHRISTI ad iudicium, quantum pertinet ad malos iudices & praelatos, qui tunc temporis bonis apparebit benignus, & malignis austerus. Venit enim vo bis malis iudicibus uidelicet potenter, cum incussione timoris, quia horrende. repente cum exclusione corporis, quia cito: & euidenter cum declaratione ui goris, quia apparebit vobis. lam enim dicitur, & ita est, uere tu es DEVS ab sconditus, Esa. 45. Sed tunc verificabitur illud Psalm. Deus manifeste ue niet DEUS noster, & non silebit. Veniet inquam primo potenter cum incus sione timoris, & hoc iuste: Nam modo ubicunque ueniunt falsi iudices, mali domini incutiunt timorem. Imperant enim, non cum pietate, sed cum auste ritate: non amore, sed terrore. Contra quos ualde rationabiliter loquitur Pro pheta Excech. 34. Et comminabitur eis DEUS nunc pro tunc. Vae (inquit pastoribus Israel, qui pascebant semetipsos: Non ne greges a pastoribus pa scuntur: quasi diceret sic: Lac comedebatis & lanis operiebamini, & quos crassum erat occidebatis. Gregem autem meum non pascebatis, quod infir mum fuit non consolidastis, & quod aegrotum non sanastis, & quod fractum erat non alligastis, & quod abiectum est non reduxistis, & quod perierat non quaesistis, sed cum austeritate imperabatis eis, & cum potentia: Iustum est er go, quod iudex eorum CHRISTVS consimiliter se habeat ad eos. Et ideo eis tunc temporis horribilis apparebit. Sapien. 5. Videntes turbabuntur timo re horribili & mirabuntur in subitatione inspiratae salutis, imo propter eos, & malos consules, dies iudicij, qui deberet uocari dies consolationis, liberatio nis, promotionis, & amoris, uocatur dies tribulationis & horroris propterea dicit Propheta Ioel. 2. Sol conuertetur in tenebras, & Luna in sanguinem an tequam ueniet dies Domini magnus & horribilis. Veniet ergo hornende, Secundo ueniet cum exclusione corporis, quia cito: id est, repente. Ille qui ue nit ex inopinato dicitur uenire cito quantumcunque expectauerit uiuendo: In rei ueritate CHRISTVS morose eos expectat, & ipsi sua mora abutun tur. Et ideo modo cum dixerint pax & securitas tunc repentinus superueniet eis interitus, primae Timoth secundo: Quia in Psalm. Viri sanguinum & do losi non dimidiabunt dies suos. Apocalyp. 22. Ecce uenio cito & merces mea mecum est reddere unicuique secundum opera sua. Tertio ueniet eui denter cum declaratione uigoris: quia tunc uidebunt Filium hominis ueni entem in nube cum potestate magna & maiestate, Lucae 21. Verum est quod non habent modo DEVM prae oculis & ideo non apparet eis. Dicunt e nim cum Pharaone Exod. 5. Quis est Dominus, ut audiam uocem eiuss& dimittam Israel. Nescio Dominum, & Israel non dimittam: Sed tunc manife ste se ostendit eis Abacuc. 2. Adhuc uisus procul, & apparebit in finem, & non mentietur si moram fecerit, expecta eum: quia ueniens ueniet & non tar dabit. Sic ergo ueniet contra malos praelatos. Sed ad quem finem. Certe ad hoc, ut coram toto mundo faciat uindictam iustam de omnibus. Sed princi paliter de malis praelatis, & quia tunc iudicium durissimum in his, qui prae sunt fiet: durum: quia male intrauerunt: durius, quia male rex erunt: durissi mum, quia male uixerunt.

Fiet enim tunc eis triplex quaestio: Quomodo intrasti, Quomodo rexisti, Quomodo uixisti. Durum iudicium fiet secularibus, durius malis religiosis, durissimum peruersis praelatis. Dura quaestio, quare oues CHRISTI non pa uerunt auxilio temporalis substantiae: Durior quare non pauerunt uerbo do ctrinae: Durissima quare eos non pauerunt exemplo bonae uitae. Dura quaestio quare ex pauperibus extorsiones fecerunt: Durior qualiter bona pauperum con sumpserunt: Durissima quare CHRISTO & Ecclesiae pro perceptis eleemo synis non seruierunt. Dura, quare bonos non informauerunt: durior, quare ma los non increpauerunt: durissima, quare ipsimet non bene uixerunt. Ergo iudi cium durissimum in his qui praesunt fiet. Patet ergo quod fiet iudicium contra prae latos cum singulari discretione. Restat declarare quo hoc fiet proportione ratio nabili. Est enim iustum quoe sic se habeat poena Pilati ad poenam ludae: sicut culpa Pi lati habuit se ad culpam ludae. In illa proportione, in qua culpa praelati excedit cul pam subditi, iustum est quae poena praelati excedit poenam subditi. Et quia iste excessus est talis, quo maior esse non potest. Ideo uocatur iudicium durissimum quod infli getur. Et ideo dicitur etiam consequenter, quod exiguo conceditur misericordia: potentes autem: id est, praelati potenter tormenta patientur. Exiguo: id est, ei qui pec cauit per ignorantiam, aut fragilitatem conceditur misericordia: id est, minor poena. Sea potentes: id est, praelati scientes: id est, ad scientiam obligati, potenter: id est, abundanter tormenta patientur, Apoc. 18. Quantum glorificauit se & in delicijs fuit, tantum date ei tormentum & luctum: quia in corde suo dixit: Se deo regina & uidua non sum & luctum non uidebo. Et exponi potest de ani ma peruersi praelati.

Iudicium in his qui praesunt siet: Praelatus ad hoc quod dignem praesit debet esse luminosus per rectam informationem, operosus per sanctam occupationem, gratiosus per piam compassionem, & animosus per iustam correctionem. Pri mo dico quod praelatus debet esse luminosus per rectam informationem, Sa pien. 6. Diligite sapientiae lumen omnes qui praeestis populis: Hi enim sunt stel lae moraliter. De quibus dicitur Genes. 1. Posuit stellas in firmamento coeli, ut lucerent super terram, & praeessent diei ac nocti: diei, id est, clericis: nocti, id est, laicis. Gregor. 13, mora. Cum is qui subest seruit ad obsequium, restat pro culdubio, ut qui praeest seruiat ad uerbum: & cum is qui subest iussis obtem perat, oportet quod qui praeest curam solicitudinis impendat. Sed iam verifi catur illud Ioel. 2. Sol & Luna obtenebrati sunt, & stellae retraxerunt lumen suum. Sol & Luna sunt praelati maiores, stellae curati minores. Secundo debet esse operosus per sanctam occupationem, temporalia contemnendo, spiritua lia praedicando, sacramenta ministrando, & pauperes uisitando. Ad Rom. 12. Qui praeest in solicitudine: Corppra enim coelestia incessanter mouentur, ac agunt in ista inferiora, alterant terram & elementa eis subiecta, ut mundus com tineatur inesse: quia si ipsa ab operatione cessarent, inferioris mundi species fi niretur. Eodem modo praelatus continue & solicite operosus debet esse, mo nendo, corrigendo, exemplum praebendo. Vnde lero. super Exod. 28. cap. Tanta debet esse conuersio & eruditio pontificis, ut omnis motus & gressus, & uniuersa eius opera notabilia sint, ueritatem mente concipiat, & eam toto habitu resonet, & ornatu, ut quicquid agit, quicquid loquitur doctrina sit po pulorum. Vnde Sene. Epistola 2. Naturae est non deterioribus potiora sub mittere. Mutis quidem gregibus, aut potiora corpora praesunt, aut uehemen tissima, non praecedit armenta degeneraturus, sed qui magnitudine caeteros mares uincit. Elephantorum gregem excellentissimus ducit. Summa felicitas erat gentium in aureo seculo, in quo non poterat potentior esse nisi melior. lllo ergo seculo quod aureum perhibent penes sapientes fuisse regnum iudicat, quando officium erat imperare, non regnum. Et tales tamen duplici digni sunt honore praelati: ut scribitur prima ad Timoth. 5. Quibene praesunt presbyte ri duplici honore digni habeantur, maxime qui laborant uerbo & doctrina. Et ut scribit Apostolus Paulus, prima ad Thessal. 5. Rogamus autem uos fratres ut noveritis eos qui laborant inter uos, & praesunt uobis & Domino, & mo nent uos ut abundantius habeatis illos in charitate propter opus illorum, pa cem habete cum eis. Tertio debet praelatus bonus esse gratiosus per piam com passionem, ut consoletur pusillanimes, suscipiat infirmos, patiens sit ad om nes secundum regulam August. ideo CHRISTVS non lohannem consti tuit principem Ecclesiae suae, sed Petrum qui infirmus fuerat, & compassione indiguerat, ut compassionis uiscera singulariter obtineret, & omnibus osten deret, Genes. 24. Eliazer praeerat omnibus, quae habuit Abraham. Eliaxzer in terpretatur DEI mei sanctificatio, & designat praelatum, per cuius discretam eleemosynam sanctificari debent subiecti. Bern. super can. Discite subditorum. matres uos esse debere, non dominos: studete magis amari quam metui, et si interdum seueritate opus est, paterna sit non tyrannica, matres fovendo, patres corripiendo uos exhibeatis: Suspendite uerbera, producite uerba, ubera lacte pinguescant, non typo turgescant, Innocent. de 6. condi. hum. Statim utam bitiosus est promotus ad honorem, in superbiam extollitur, & in iactantiam es fraenatur, non curat prodesse, sed gloriatur praeesse: nam praesumit se meliorem. quia cernit se superiorem: bonum facit non gradus, sed uirtus: non dignitas, sed magis extollit honestas. Priores dedignatur amicos, notos ignorat hesternos, sodales contemnit antiquos, uultum auertit, ceruicem erigit, fastum ostendit, grandia loquitur, sublimia meditatur, subesse non patitur: praeesse molitur, prae ceps & audax, gloriosus & arrogans, grauis & importunus. Sicut autem in ma los praelatos fiet iudicium durissimum: ita bonis dabitur praemium maximum. August. in quodam sermone. Nihil est in hac uita & maxime hoc tempore diffi cilius, laboriosius, & periculosius episcopi officio, sed apud DEVM nec bea tius: si eo modo militetur, quomodo lmperator noster iubet. Quarto praelatus debet esse animosus per iustam correctionem, Genes. 1. Praesit piscibus maris: & uolatilibus coeli, & bestijs terrae, omnique reptili, quod mouetur in terra. Pi sces maris sunt rebelles & ociosi: Volatilia coeli sunt superbi & ambitiosi: Be stiae terrae auari & pecuniosi: Reptilia lubrici & libidinosi: quos omnes debet praelatus iuste corripere. Et secundum Ecclesiasticas sanctiones ipsos ad uir tutes reducere, Esaiae. 32. Principes in iudicio praeerunt. Sed quidam similes sunt miluis, qui non antiquas galtinas inuadunt, sed pullos interimunt, & si miles magistro leonis, qui non leonem, sed catulum verberat. Sic praelati mo derni non diuites & nobiles peccatores, sed pauperes Ecclesiastica censura ca stigant. Sed de quo dolendum uidetur. Tales interdum praesunt in Ecclesia, qui sunt tenebrosi per ignorantiam, ociosi per ignauiam, seditiosi per iracun diam, ignominiosi per infamiam. Et contra tales bene loquitur Ambros. in suo pastorali: Nihil in hoc seculo sacerdotibus excellentius: nihil sublimius episco pis reperiri potest, ut omni cum dignitate oculis demonstramus, digne nosca mus. Quid sumus: quid fuimus: professione actione potius, quam nomine demonstremus, ut & nomen congruat actioni, & actio respondeat nomini: ne sit honor sublimis, & uita procliuis, ne sit deifica professio, & illicita actio, ne sit religiosus amictus, & irreligiosus profectus: ne sit gradus excelsus, & de formis excessus, ne locutione simplicitatem simulemus columbinam, & men tem habeamus caninam, ne professionem monstremus quinam, & ferocita tem habeamus lupinam. Consimilem sententiam dicit Bern. ad Eugenium, secundo libro. Audi (inquit) canticum meum minus suaue, sed salutare: Mon struosa res est gradus summus, & animus infimus: sedes prima & uita ima, lin gua magniloqua & manus ociosa, sermo multus, & fructus nullus: uultus grauis & actus leuis, caput canum, & cor uanum, facies rugosa & lingua nu gosa, ingens autoritas & mutans stabilitas. Haec Bern