Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in librum sapientiae

Lectio 1 (Prologus)

Lectio 2 (Prologus)

Lectio 3 (Sap. 1:1)

Lectio 4 (Sap. 1:2)

Lectio 5 (Sap. 1:3-1:4)

Lectio 6 (Sap. 1:5)

Lectio 7 (Sap. 1:6-1:7)

Lectio 8 (Sap. 1:8-1:10)

Lectio 9 (Sap. 1:11)

Lectio 10 (Sap. 1:11)

Lectio 11 (Sap. 1:11)

Lectio 12 (Sap. 1:12-1:13)

Lectio 13 (Sap. 1:14)

Lectio 14 (Sap. 1:15-1:16)

Lectio 15 (Sap. 2:1)

Lectio 16 (Sap. 2:2)

Lectio 17 (Sap. 2:3)

Lectio 18 (Sap. 2:4)

Lectio 19 (Sap. 2:5)

Lectio 20 (Sap. 2:6)

Lectio 21 (Sap. 2:7)

Lectio 22 (Sap. 2:8-2:9)

Lectio 23 (Sap. 2:10-2:11)

Lectio 24 (Sap. 2:12-2:13)

Lectio 25 (Sap. 2:14-2:15)

Lectio 26 (Sap. 2:16)

Lectio 27 (Sap. 2:17-2:18)

Lectio 28 (Sap. 2:19-2:20)

Lectio 29 (Sap. 2:21-2:22)

Lectio 30 (Sap. 2:23-2:24)

Lectio 31 (Sap. 3:1-3:3)

Lectio 32 (Sap. 3:4-3:5)

Lectio 33 (Sap. 3:6)

Lectio 34 (Sap. 3:7)

Lectio 35 (Sap. 3:8)

Lectio 36 (Sap. 3:9)

Lectio 37 (Sap. 3:10-3:11)

Lectio 38 (Sap. 3:12)

Lectio 39 (Sap. 3:13)

Lectio 40 (Sap. 3:14)

Lectio 41 (Sap. 3:15)

Lectio 42 (Sap. 3:16-3:17)

Lectio 43 (Sap. 3:18-3:19)

Lectio 44 (Sap. 4:1)

Lectio 45 (Sap. 4:2)

Lectio 46 (Sap. 4:3-4:4)

Lectio 47 (Sap. 4:5-4:6)

Lectio 48 (Sap. 4:7)

Lectio 49 (Sap. 4:8-9)

Lectio 50 (Sap. 4:10-11)

Lectio 51 (Sap. 4:12)

Lectio 52 (Sap. 4:13-4:14)

Lectio 53 (Sap. 4:15)

Lectio 54 (Sap. 4:16)

Lectio 55 (Sap. 4:17-4:18)

Lectio 56 (Sap. 4:19)

Lectio 57 (Sap. 4:20)

Lectio 58 (Sap. 5:1)

Lectio 59 (Sap. 5:2-5:3)

Lectio 60 (Sap. 5:3-5:5)

Lectio 61 (Sap. 5:6)

Lectio 62 (Sap. 5:7)

Lectio 63 (Sap. 5:8)

Lectio 64 (Sap. 5:9-5:10)

Lectio 65 (Sap. 5:11)

Lectio 66 (Sap. 5:12)

Lectio 67 (Sap. 5:13-5:14)

Lectio 68 (Sap. 5:15)

Lectio 69 (Sap. 5:16)

Lectio 70 (Sap. 5:17)

Lectio 71 (Sap. 5:18-5:20)

Lectio 72 (Sap. 5:21-5:23)

Lectio 73 (Sap. 5:24)

Lectio 74 (Sap. 6:1)

Lectio 75 (Sap. 6:2)

Lectio 76 (Sap. 6:3-6:4)

Lectio 77 (Sap. 6:3-6:4)

Lectio 78 (Sap. 6:5)

Lectio 79 (Sap. 6:8)

Lectio 80 (Sap. 6:9-6:10)

Lectio 81 (Sap. 6:11-6:12)

Lectio 82 (Sap. 6:13-6:14)

Lectio 83 (Sap. 6:13-6:14)

Lectio 84 (Sap. 6:18-6:21)

Lectio 85 (Sap. 6:22-6:23)

Lectio 86 (Sap. 6:24-6:25)

Lectio 87 (Sap. 6:26-6:27)

Lectio 88 (Sap. 7:1)

Lectio 89 (Sap. 7:2)

Lectio 90 (Sap. 7:3-7:6)

Lectio 91 (Sap. 7:7-7:8)

Lectio 92 (Sap. 7:9)

Lectio 93 (Sap. 7:10)

Lectio 94 (Sap. 7:11)

Lectio 95 (Sap. 7:12-7:12)

Lectio 96 (Sap. 7:13-7:13)

Lectio 97 (Sap. 7:14-7:14)

Lectio 98 (Sap. 7:15-7:16)

Lectio 99 (Sap. 7:17-7:21)

Lectio 100 (Sap. 7:22-7:23)

Lectio 101 (Sap. 7:24-7:25)

Lectio 102 (Sap. 7:26-7:26)

Lectio 103 (Sap. 7:27-7:28)

Lectio 104 (Sap. 7:29-7:30)

Lectio 105 (Sap. 8:1-8:2)

Lectio 106 (Sap. 8:3-8:3)

Lectio 107 (Sap. 8:4-8:4)

Lectio 108 (Sap. 8:5-8:6)

Lectio 109 (Sap. 8:7-8:7)

Lectio 110 (Sap. 8:8-8:8)

Lectio 111 (Sap. 8:9-8:9)

Lectio 112 (Sap. 8:10-8:12)

Lectio 113 (Sap. 8:13-8:13)

Lectio 114 (Sap. 8:14-8:15)

Lectio 115 (Sap. 8:16-8:16)

Lectio 116 (Sap. 8:17-8:18)

Lectio 117 (Sap. 8:19-8:20)

Lectio 118 (Sap. 9:1-9:3)

Lectio 119 (Sap. 9:4-9:6)

Lectio 120 (Sap. 9:7-9:9)

Lectio 121 (Sap. 9:10-9:10)

Lectio 122 (Sap. 9:11-9:12)

Lectio 123 (Sap. 9:13-9:15)

Lectio 124 (Sap. 9:16-9:19)

Lectio 125 (Sap. 10:1-10:2)

Lectio 126 (Sap. 10:3-10:4)

Lectio 127 (Sap. 10:5-10:5)

Lectio 128 (Sap. 10:6-10:7)

Lectio 129 (Sap. 10:8-10:9)

Lectio 130 (Sap. 10:10-10:11)

Lectio 131 (Sap. 10:12-10:12)

Lectio 132 (Sap. 10:13-10:14)

Lectio 133 (Sap. 10:15-10:16)

Lectio 134 (Sap. 10:17-10:19)

Lectio 135 (Sap. 10:20-10:22)

Lectio 136 (Sap. 11:1-11:4)

Lectio 137 (Sap. 11:5-11:7)

Lectio 138 (Sap. 11:8-11:9)

Lectio 139 (Sap. 11:10-11:13)

Lectio 140 (Sap. 11:14-11:15)

Lectio 141 (Sap. 11:16-11:17)

Lectio 142 (Sap. 11:18-11:20)

Lectio 143 (Sap. 11:21-11:23)

Lectio 144 (Sap. 11:24-11:25)

Lectio 145 (Sap. 11:26-11:27)

Lectio 146 (Sap. 12:1-12:2)

Lectio 147 (Sap. 12:3-12:7)

Lectio 148 (Sap. 12:8-12:10)

Lectio 149 (Sap. 12:11-12:14)

Lectio 150 (Sap. 12:15-12:17)

Lectio 151 (Sap. 12:18-12:19)

Lectio 152 (Sap. 12:20-12:21)

Lectio 153 (Sap. 12:22-12:25)

Lectio 154 (Sap. 12:26-12:27)

Lectio 155 (Sap. 13:1-13:2)

Lectio 156 (Sap. 13:3-13:5)

Lectio 157 (Sap. 13:6-13:9)

Lectio 158 (Sap. 13:10-13:10)

Lectio 159 (Sap. 13:11-13:16)

Lectio 160 (Sap. 13:17-13:19)

Lectio 161 (Sap. 14:1-14:5)

Lectio 162 (Sap. 14:6-14:10)

Lectio 163 (Sap. 14:11-14:14)

Lectio 164 (Sap. 14:15-14:16)

Lectio 165 (Sap. 14:17-14:17)

Lectio 166 (Sap. 14:18-14:21)

Lectio 167 (Sap. 14:22-14:26)

Lectio 168 (Sap. 14:27-14:31)

Lectio 169 (Sap. 15:1-15:3)

Lectio 170 (Sap. 15:4-15:6)

Lectio 171 (Sap. 15:7-15:8)

Lectio 172 (Sap. 15:9-15:11)

Lectio 173 (Sap. 15:12-15:14)

Lectio 174 (Sap. 15:15-15:17)

Lectio 175 (Sap. 15:18-15:19)

Lectio 176 (Sap. 16:1-16:3)

Lectio 177 (Sap. 16:4-16:5)

Lectio 178 (Sap. 16:6-16:9)

Lectio 179 (Sap. 16:10-16:12)

Lectio 180 (Sap. 16:13-16:15)

Lectio 181 (Sap. 16:16-16:17)

Lectio 182 (Sap. 16:18-16:19)

Lectio 183 (Sap. 16:20-16:21)

Lectio 184 (Sap. 16:22-16:24)

Lectio 185 (Sap. 16:25-16:26)

Lectio 186 (Sap. 16:27-16:29)

Lectio 187 (Sap. 17:1-17:2)

Lectio 188 (Sap. 17:3-17:4)

Lectio 189 (Sap. 17:5-17:6)

Lectio 190 (Sap. 17:7-17:9)

Lectio 191 (Sap. 17:10-17:13)

Lectio 192 (Sap. 17:14-17:15)

Lectio 193 (Sap. 17:16-17:17)

Lectio 194 (Sap. 17:18-17:19)

Lectio 195 (Sap. 17:20-17:21)

Lectio 196 (Sap. 18:1-18:2)

Lectio 197 (Sap. 18:3-18:4)

Lectio 198 (Sap. 18:5-18:8)

Lectio 199 (Sap. 18:9-18:10)

Lectio 200 (Sap. 18:11-18:13)

Lectio 201 (Sap. 18:14-18:16)

Lectio 202 (Sap. 18:17-18:19)

Lectio 203 (Sap. 18:20-18:21)

Lectio 204 (Sap. 18:22-18:23)

Lectio 205 (Sap. 18:24-18:25)

Lectio 206 (Sap. 19:1-19:3)

Lectio 207 (Sap. 19:4-19:5)

Lectio 208 (Sap. 19:6-19:8)

Lectio 209 (Sap. 19:9-19:11)

Lectio 210 (Sap. 19:12-19:16)

Lectio 211 (Sap. 19:17-19:20)

Lectio 212 (Sap. 19:21)

Lectio 213

Prev

How to Cite

Next
1

POSTQVAM Salomon declarauit, quod sapientia causat in ho mine sanctae conuersationis iocunditatem: Hic ostendit qualem requirit ab homine dispositionis stabilitatem. Et informantur in hac litera specialiter uiri scholastici, quo ad tria, videlicet quod ha beant zelum solidae ueritatis in intellectu: motum placidae carita tis in affectu: & signum intimae bonitatis in effectu. Vt sit ueritas in addiscen do, charitas in docendo, & bonitas in uiuendo. Quantum ad primum dicit sic: Quam sine fictione didici.

2

Notandum quod in addiscendo uirtuosum est intelligere modum, & finem, & ordinem. Debet enim deuotus scholaris praeponere utilitatem subtilitati, humilitatem sublimitati, & soliditatem uanitati. Primo utilitas praeponenda est subtilitati. Matth. 11. "Tollite iugum meum super uos, & discite, quia mitis sum & humilis corde". Vnde Seneca in quadam Epi stola, contra insistentes superuacuis, dicit sic: Quid te torques in illa quaestione, quam subtilius est contempsisse quam soluere. Et Epistola 84. In libris communibus, 48. Deridet nimis logicae, usque ad senium insi stentes. Et dicit sic mus (inquit) syllaba est. Mus caseum radit. Syllaba ergo caseum radit. Putasne me nunc non posse soluere. Quid mihi ex ista inscien tia periculum imminet: quid incommodum: Sine dubio uerendum est ne quando in muscipula syllabas capiam, aut ne quando si negligentior fuero ca seum syllaba comedat. O inquam pueriles ineptias, & infra: Si multum su peresset aetatis parce dispensandum essent, ut sufficeret necessarijs. Nunc au tem quae dementia est superuacua discere in tanta temporis egestate. Haec Seneca. ideo Aristotel. lib. de pomo, declarans philosophiae utilitatem, & lo quens de logica, dicit sic: Haec scientia est utilis, & est utilis ut scorpio in thi riaca, qui licet sit uenenum, tamen si detur patienti, dolorem minuit, & praestat remedium: uult dicere quod sicut scorpio in thiriaca nihil ualet sanis, sed tan tum a scorpione percusis: Ita logica non ualet homini, nisi dum a sophistis af fligitur. Et ideo subdit: Decet philosophum scire omnes huiusmodi rationes, eo quod sophistice non fallatur, & intelligat locos, & proportiones, in qui bus fiet ei sophisma. Secundo praeponenda est apud bonum scholarem humi litas sublimitati: soli homines bene proficiunt in discendo, qui a nullo disce re erubescunt. Vnde Hieron. in Epistola ad Pauli. scribit de Appolonio qui quasi totum mundum, ut disceret circuit: sic inuenit uir ille ubique quid ad disceret, ut semper proficiens se melior fieret. Et ideo signanter dicit Psalm. Bo num mihi quod humiliasti me, ut discam iustificationes tuas, quasi dicat, quod sine humilitate eas discere non ualeret. Tertio praeponenda est soliditas uer borum uanitati. Quia commendatur studium & doctrina.

3

Quaeritur: Vtrum liceat religiosis intendere studio Scripturarum.

4

Quod non. Summe uitanda est ab omni religioso occasio superbiae. Iuxta illud 1. Corinth.8. Scientia inflat, charitas autem aedificat. Ecclesiast. 1. dicitur quod in mul ta sapientia multa sit indignatio.

5

Praeterea Greg. secund. Dialect. narrat de beato Benedicto, qui fuit praecipuus in religione quod recessit a stu dio literarum nescius, & sapienter indoctus: Ergo ad eius exemplum tenentur religiosi studium deserere.

6

Praeterea beatus Franciscus in regula sua dicit sic: Moneo & exhortor in Domino IESVCHRISTO ut ca ueant fratres ab omni superbia, & uana gloria, & inuidia, & solicitudine huius seculi, detractione & murmuratione, & non curent nescientes literas, literas discere, sed attendant quod super omnia debent habere Spiritum sanctum. Praeterea Greg. 13. lib, mora. super illud Iob. 16. Hostis meus terribilibus o culis me intuitus est. Dicit sic, quod sicut incarnata ueritas in praedicationem suam pauperes idiotas elegit & simplices: ita Antichristus in fine mundi assu met ad suam praedicationem astutos & diuites, ac scientiam mundi habentes electurus est. Cum ergo praedicatores CHRISTI praedicatoribus Antichristi debeant esse dissimiles, uidetur quod debeant esse idiotae simplices mundi sci entiam non habentes.

7

Praeterea in Psal. dicitur: Quoniam non cognoui litera turam, introibo in potentiam Domini. Glo. 1. in uirtutem Christianam: Sed per fectio uirtutis Christianae maxime conuenit religiosis: ergo non pertinet ad eos insistere studio literarum.

8

Praeterea si sic, tunc liceret eis adipisci gradus, & ho nores studij. Consequens falsum: quia tunc liceret eis fieri professores scientia rum, & magistrari, & magistri uocari. Sed hoc uidetur eis illicitum: quia appa ret esse contra CHRISTI consilium. Matth. 23. qui reprobans tales qui magistra re uolebant, & magistri nominari: dicit sic: Amant priores recubitus in coenis, primas cathedras in synagogis, & salutationes in foro, & uocari ab homini bus rabbi: uos autem nolite uocari rabbi: Vnus est enim magister uester. Om nis autem uos fratres estis: ergo contra consilium CHRISTI est, quod religio sus uocetur magister, uel amet cathedram in coenis, uel in scholis, sed tantum uocari frater.

9

Praeterea 16. quaest. 1. Monachus. Monachus non docentis, sed plangentis habet officium. Sed omnes canonici, & alij religiosi eodem iure cem sentur, ut extra de postulis, ex parte, & extra de sta. modo quam DEI timo rem: ergo non licet religiosos habere officium doctorum.

10

Praeterea non tenentur minus ad perfectam humilitatem, quam ad perfectam paupertatem: sed ad paupertatem sic tenentur, quod nullum Dominum possunt recipere: Ergo nec aliquem honorem: quia sicut dominum repugnat paupertati: ita honor humilitati: Magisterium sine honore non confertur.

11

Ad oppositum arguitur sic Esa. 5. propterea captiuus ductus est populus: quia non habuit scientiam. Glo. quia noluit habere scientiam: ergo si uoluntarius defectus scientiae punitur a DEO, studium scientiae erit laudabile.

12

Praeterea Hieron. ad Rusticum monachum: Nunquam de manibus tuis & oculis tuis recedat liber. Et infra: Ama scientiam Scripturarum, & carnis uitia non amabis. Item Hieron. ad Paulinum presbyterum: In omnes diuinae historiae libros per totum animat Paulinum ad studium Scripturarum, & ad ingressum religionis. Vbi inter alia dicit sic: Sancta quippe rusticitas solum sibi prodest, & quantum aedificat ex merito Ecclesiam CHRISTI, tantum nocet si destruentibus non resistat. Et infra uersus finem: Oro te frater charissime inter haec uiuere, ista medita ri, nihil aliud nosse, nihil aliud quaerere: & loquitur de libris Scripturae sacrae. Et subdit: Nonne tibi uidetur iam hoc in terris regni coelestis habitaculum:

13

Ad istam quaestionem dicendum, quod omnis religio ad colendum DEVM constitui tur. Colitur autem DEVS per opera charitatis ad DEVM, & ad proximum, tam per opera uitae contemplatiuae, quam per opera uitae actiuae. Inter opera au tem uitae actiuae est diuersitas: quia quaedam dependent immediate a con templatione, & ad contemplationem ordinantur. Et tale opus est docere: Quae dam ordinantur ad contemplationem, sed non immediate, sicut est uisitare uel seruire infirmis, uel recipere hospites, uel aliquid tale. Potest tamen con tingere quod aliquid est licitum uni religioni, quod non alteri: quia non re pugnat religioni inquantum religio, sed quia repugnat determinato fini particularis religionis. Loquendo ergo de religionibus clericorum & non laicorum, item de religionibus ordinatis ad contemplationem, sicut sunt monachi canonici & omnes fratres: Dico quod licet eis pro loco & tempore studio uacare Scripturarum:

14

Ad cuius euidentiam dico sex conclusiones. Pri ma est quod religiosi sunt maxime idonei ad studium: quia sunt magis abstra cti & alienati a curis mundi, & delicijs carnis: quia sicut docet commentator in Prologo 7. Ethic. Castitas & aliae uirtutes morales, quibus concupiscentiae re primuntur, praecipue ualent ad adquirendas scientias speculatiuas: Sed tales debent esse religiosi, & maxime pauperes, quorum tota cura debet esse per con tinentiam, abstinentiam, & paupertatem resistere mundo, & domare carnem. Et ergo illi caeteris paribus magis sunt idonei.

15

Secunda proposito est quod licet religiosis Scripturarum studio intendere. Hoc probatur sic. Omne illud est licitum religioso, quod iuuat praecipue ad obseruantiam religionis: quia fa tuum foret nimis quod aliquis obligaret se ad aliquem statum, & tamen abdi caret a se illud, quod praecipue confert ad talem statum: sed studium Scriptura rum maxime confert ad obseruantiam religionis. Confert enim multum ad con tinentiam: sicut patet per illud Hieron. ad Rusticum monachum: Ama scien tiam Scripturarum, & carnis uitia non amabis. Aufert enim studium lasciuum carnis, & delectationem carnalem: quia dicit Auicenna, quando uires natura les intenduntur in suis actibus, uires animales remittuntur, & econuerso: iuxta illud Eccles. 31. Vigilia honestatis tabefaciet carnes: ualet enim ad destruen dum cupiditatem, & ad amorem paupertatis: sicut patet de philosophis anti quis, qui propter expeditionem studij pauperes se fecerunt. Vnde Sapientiae 7. Diuitias nihil esse dixi in comparatione illius. Et, 1. Macha.12. dicitur. Nos autem nullo horum indigemus, scilicet exteriorum subsidiorum habentes so latio sanctos libros, qui sunt in manibus nostris. Valet tertio ad obedientiam. Vnde Augustinus de operibus monachorum. Quae peruersitas est lectioni nolle obtemperare: dum uult ei uacare, unde hoc ipso quod uacans studio, discit obten perare sententijs ueritatis: efficitur habilior ad obediendum sententijs suorum praelatorum.

16

Tertia proposito quod quibuscunque religiosis Sacrae scripturae & etiam cuilibet intendere licet studio doctrinae philosophiae. Istud patet sic. Cui licet principale, licet omne illud quod praecipue confert ad illud. Sed ad defensionem Sacrae scripturae tam contra philosophos quam contra haereticos praecise conferuntur dicta philosophorum: ergo licet ista studere ad defensio nem Sacrae scripturae. Prustra aliquis efficeretur miles si sibi interdicerentur ar ma sua. Vnde Augustinus de doctrina Christiana 2. cap. 4. "Philosophi autem qui vocantur, si qua forte uera & fidei nostrae accommoda dixerunt, & maxi me Platonici, non solum formidanda non sunt, sed ab eis tanquam ab iniustis possessoribus in usum nostrum uendicanda". Et ponit exemplum quod sicut populus Aegyptius, de quibus recesserunt filij Israel habuerunt idola, quae fi lij Israel detestabantur, habuerunt etiam uasa aurea, & ornamenta, quae filij Israel mutuabant de praecepto diuino, & ea in usus proprios conuertebant. Ita doctrinae gentilium quae licet quaedam superuacua contineant, habent tamen multa utilissima ueritati inquirendae. Ad idem adducit Hieron. unam figuram in epistola ad Pammachium monachum, & alludit legi Mosaicae, Deuter. 21 qui dicit sic: Si pugnas contra inimicos tuos, uiceris eos, & uideris inter captiuos mulierem, & placuerit tibi eam habere uxorem: Radet primo Caesa riem, & circumcidet ungues, & flebit parentes uno mense, & sic intrabis ad eam: dicit sic Hieronym. Si adamaueris captiuam mulierem: id est, scientiam secularem, & eius pulchritudinem captus fueris, decalua eam, atque illecebras crinium, & ornamenta uerborum, cum remotis unguibus seca, & laua eam pro phetali mitra, & tunc requiesces cum illa, & dicito: Sinistra eius sub capite meo, & dextera illius amplexabitur me. Et multos tibi foetus captiua dabit, ac de Moabitide efficietur Israelites. Ex his patet, quod monachis & religiosis licet studere in libris, uel literis philosophorum. Hoc tamen faciendum est secun dum ordinationem praelatorum, quorum interest exponere in studijs aptiores.

17

Quarta conclusio est quod religiosis licet & conuenit docere. Vnde Hieron. ad Rusticum. Et habet 6. q. 1. Sic uiue in monasterio, ut clericus esse merearis, longoque tempore disce, ut postmodum doceas. Secundo arguitur sic. lllud li cet religiosis modernis quod sancti patres religiose fecisse leguntur & uirtuo se. Sed omnes isti tam uerbo quam scripto docuerunt, qui etiam religiosi fue runt. Hieron, monachus, Augustinus canonicus. Canonici uero in canone uo cantur clerici apud Augustinum, 12. q. 1. Nolo ut aliquis. Vnde regulam de communi uita clericorum quae uocatur regula beati August. quam multi alii religiosi sumpserunt postea. Inter quos sunt praedicatores, carmelitae, & lon ge postea heremitae sancti Guilhelmi, & sancti Augustini, & multi alij conue nientes in unum collegium facti sunt ex heremitis urbanitae. Et assumpserunt sancti August. regulam, quae heremitae uitae omnino repugnat. Et uocatur mo do ordo ille. Ordo heremitarum sancti August. de quo ordine nunquam fuit August. quia nunquam fuit heremita, sicut patet per uerba eius, 10. confessio. in fin. ubi loquens ad DEVM dicit sic: Contritis peccatis meis, & mole mise riae meae agitaueram in corde meo, meditatus que fueram fugam in solitudinem, & prohibuisti, & confortasti me dicens. Ideo CHRISTVS pro omnibus mor tuus est, ut qui uiuunt iam sibi non uiuant, sed ei, qui pro eis mortuus est. Sic er go habemus inter religiosos, quod tam uerbo quam scripto docuerunt, Hie ron. August. Gregor. magnum, & Gregor. Naxianxenum, Bern. Iohan. Da mascen. Basilium Chrysostom. Qui omnes monachi fuerunt, excepto August. & multi quos longum esset enarrare. Hoc tamen est notandum, quod fuerunt in primitiua Ecclesia quidam monachi praesumptuosi, qui de sanctitate uitae praesumentes auctoritate propria docendi officium usurpabant. Et in hoc mul tum turbabatur Ecclesiae pax. Sicut habetur 16. q. 1. Quidam monachi. Et contra eos emanauerunt decreta patrum determinantia, quod hoc eis non li cet publice, & in populo, nisi ab Ecclesiarum praelatis eis imponatur, quo ha bito apti sunt ad docendum. Quinta conclusio est quod licet religiosis no men, statum, & honorem magistralem recipere: hoc patet sic. Nihil quod est promotiuum uirtutis & Apostolicae perfectionis assimilatiuum est religiosis illicitum: Sed statum magistralem & nomen magisterij habuerunt Apostoli: sicut de Paulo dicitur, 1. Timoth. 2. Positus sum ego praedicator & Aposto lus, & ueritatem dico, & non mentior, doctor gentium in fide & ueritate, & 2. Timoth. 1. In quo positus sum & ego Apostolus, & praedicator, & magister gentium, ubi Paulus se uocat magistrum & doctorem. De honore autem ma nifestum est, quod est testimonium uirtutis. Vndesi ideo non foret magisterium licitum: quia magisterium est honorabile, nec alia uirtus foret homini licita: quia omni uirtuti debetur honor: nec alia etiam scientia foret licita, & appeti bilis meritorie, cum omnis scientia sit de numero bonorum honorabilium: sicut dicitur 1 de Anima.

18

Sexta conclusio est quod expedit Ecclesiae, quod aliqua religio instituatur principaliter pro doctrina & studio Scripturarum. Quod probatur sic: Expedit Ecclesiae quod aliquae religiones instituantur, pro suble uanda proximorum necessitate, & procuranda proximorum utilitate corpo rali: Ergo a multo fortiori expedit quod instituatur religio, uel religiones, quae procurent utilitatem spiritualem: quia magis est pascere mentem quam uentren Et eleemosynae spirituales sunt corporalibus potiores. Item licet & expedit in stituere religionem pro militia corporali. Ergo pro spirituali. Spiritualis autem militia est praedicatio uerbi DEI contra haereticos, & daemonum tentationes, 2. Corinth.10. Arma militiae nostrae non sunt carnalia, sed potentia a DEO ad destructionem munitionum. Consilia destruentes, & omnem altitudinem ex tollentem se aduersus scientiam DEI, & in captiuitatem redigentes omnem intellectum in obsequium CHRISTI. Sed aliquae religiones institutae sunt ad exequendam militiam corporalem contra inimicos Ecclesiae corporales. Ergo, &c Ad rationem in oppositum. Ad primam quando arguitur, quod omnis occa sio superbiae est religiosis uitanda, est neganda: cum uirtus frequenter sit occa sio uitij, & occasio superbiae. Vnde August. in regula: Caeterum quaecunque ini quitas in malis operibus exercetur ut fiant, superbia uero bonis operibus insi diatur ut pereant. Et quando allegatur quod scientia inflat, uerum est, si sit sine charitate, nec ad honorem DEI referatur. Si autem sit cum charitate magis aedi ficat quam charitas sola. Illa vero autoritas Eccles. 1. dicitur eo, quod in multa sapientia fit indignatio, non allegatur ad propositum secundum Glos. quae ex ponit illam literam de indignatione contra uitia & errores. Similiter si ista ratio foret efficax, concluderet generaliter contra omnes Christianos. Omnes enim tenentur superbiam & indignationem uitare, siue fuerint religiosi siue secula res.

19

Ad secundum de beato Benedicto dicendum, quod ipse non decessit a stu dio literarum, quasi scientiam horrens, sed secularem uitam, & societatem for midans: sicut interdum aliquid est in se bonum, quod propter annexum uitium euitatur. Vnde quia uidit in scholis multos lasciuijs corporalibus indulgere, i pse talia studia dereliquit, & ad religionem conuolauit, ubi sine periculo studio sancto uacare posset.

20

Ad tertium de regula sancti Francisci intelligo, quod uo luit a fratribus nimiam curiositatem ammouere, quae impediret eorum perfe ctam deuotionem. Vnde dicit sic: Et non curent nescientes literas, literas disce re, sed attendant quod super omnia debent habere Spiritum sanctum: hoc est, dictum: Non curent: id est, non sint nimis curiosi discere literas illi qui nesciunt, sic quod propter literas postponant deuotionem: uel forte de conuersis intelli gitur cum nulli sint inter eos literas nescientes, nisi conuersi, quos non est ratio nabile deputari studio literarum.

21

Ad quartum quando arguitur quod praedi catores CHRISTI debent esse dissimiles praedicatoribus Antichristi, & quod ipsi bene erunt instructi in scientijs secularibus, hoc argumentum uadit aequa liter contra seculares sicut contra religiosos. Dicendum tamen quod licet Apo stoli primo fuerunt idiote & simplices, postea tamen fuerunt disertissimi & sa pientissimi, nec habebit Antichristus sapientiores, quam illi fuerunt. Sed in hoc est differentia, quod CHRISTVS uocauit simplices quo ad seculum: & Anti christus uocabit doctos secundum seculum: quicquid tamen alijs excitatio & quotidiana in lege meditatio tribuere solet, hoc Spiritus sanctus illis suggere bat: sicut dicit Hieron. in Epistola ad Paulinum loquens de Apostolis IESI CHRISTI.

22

Ad quintum quod intellipitur de approbatione literae legis Mo saicae secundum Gloss. Vnde sensus est: Quoniam non cognoui literaturam: id est, non approbaui literam, quae occidit ipsius legis antiquae, ideo introibo in ui tam Christianam. Similiter & haec ratio currit contra omnes Christianos, inter quos destruet totum studium literarum, si ad literam uera esset.

23

Ad sextum dicendum, quod non re pugnat religiosis, statum, nomen, & honorem recipere magistralem, sicut in quinta conclusione patuit, nec est hoc contra consilium CHRISTI: imo magis sub consilio CHRISTI cadit. Et ideo sicut facientibus secundum consilia de uirginitate debetur aureola: ita doctoribus aureola conuenit. Similiter docere cadit sub praecepto, uel sub consilio sicut patet Marci ultimo: Euntes docete omnes gentes: ergo e ius contrarium non cadit sub consilio. Si uero arguitur quod ea quae ad solennitatem docendi pertinent, perfectis non conueniunt, propter elationem: Dicendum quod si ela tionem inducerent uel causarent, forent ab hominibus euitanda: modo sic est, qui ordinata sunt: tum ad autoritatem officij ostendendam, tum ut infirmiores ad uirtu tes prouocent: licet em propter honores non possit magisterium principaliter ap peti uirtuose, nec appetat a bonis propter honorem: tame ex quo est status uirtu tis & dignitatis decet, quod fiat sub quibusdam solenitatibus per quas non solum uirtuo si & perfecti, imo uitiosi & imperfecti ad dignificandum se gradu tali ualeant in uitari: ut sic ex uitiosis fiant sicut frequenter euenit uirtuosi. Ad haec addendum est, quo sicut honor in uanis hominibus causat elationem & uanitatem: Ita per oppo situm in solidis causat humilitatem, cum se considerent propter donum DEI, & non propter sua merita honorari: & sic uident se strictius DEO obligatos. quam si tales honores non perciperent. Tertio si uirtuosum esset omnem hono rem repellere, omnis praelatus obligaretur ad oppositum uirtutis: quia cum sub diti teneantur praelatos honorare, & serui dominos, & iuuenes seniores, & filij parentes, & discipuli doctores. Omnes isti quibus tenetur honor ad oppositum uirtutis tenerentur. Quarto cum honor talis a religiosis bonis non ambiatur, sed per obedientiam imponatur: quia nemo assumit sibi honorem, sed qui a superioribus uocatur, patet quod de ambitione honoris uerisimiliter excusat. Quinto si homo non possit amare honores, magnanimitas periret omnino, quae attendit medium circa honores, sicut dicitur 4. Ethic. Quando sexto ar guitur, quod uocari Rabbi, quod interpretatur magister, non potest conuenire per fectis, falsum est cum Apostolus se magistrum nominauerit, 1. Tim. 2. sicut supe rius dictum est. Autoritas aut inducta, a CHRISTO dicta: uos aut nolite uocari. Rabbi intelligenda est de appetitu deordinato & ambitioso. Sicut habuerunt Pharisaei de quibus ibidem loquit, nec amare cathedras in scholis, uel Ecclesijs, uel primos recubitus in coenis huiusmodi uitiosum est secundum se: alias pecca rent perfectissimi in Ecclesia sicut episcopi & maiores praelati qui superiora lo ca tenere debent: similiter si homo non deberet uocari Rabbi, uel magister, com silium CHRISTI uel praeceptum deberet fuisse datum sic. Nemo uocet hominem ma gistrum: quia non est in potestate docentis que uocetur sic, sed uocantis, sicut hono est in honorante & non in honorato, similiter ibidem prohibet CHRISTVS sic Vos aut nolite uobis uocare patrem super terram. Vobis est Pater uester quae in coelis est. Et tamen Papa uocat pater patrum, & omnes antiquitus religiosi suos senio res uocauerunt abbates, uel patres. Et ideo non est prohibitio praecepti nec con silij, quod homines non uocentur magistri uel patres, sed est exclusio ambitionis in maioribus: ne sic uane & indebite appetant honorari. Et est etiam exclusio adu lationis in subditis, ne homines indignos honorent indebite, & non ad hono rem DEI, scilicet sistendo finem in persona hominis honoranda. Et ideo signan ter dicit: Nec uocemini magistri, quia unus est magister uester CHRISTVS, ad quem omnem honorem uobis exhibitum referre debetis. Ad septimum, quod nec ca nonici nec fratres eodem iure censent, quo monachi, quantum ad omnia: sed quan tum ad illa tantum, quae comunia sunt omnibus religiosis. Alias posset argui que non liceret canonicis uti lineis ad carnem, nec comedere carnes in refectorio. Simili ter quanuis monachi ex sua religione non habeant, quod docere possint in po pulo, uel in publico, licet tamen eis docere si a praelatis Ecclesiae ad hoc uocen tur. Vnde nec religio aufert autoritatem docendi, nec repugnat actui docendi: sicut quidam errantes & haeretici olim dixerunt: Vnde quando dicitur mona chus non doctoris, sed plangentis habet officium. Sensus Hieron. est, quod mo nacho ex hoc quod est monachus competit poenitentiam agere, non docere: quamuis aut ei non conueniat docere ex eo quod est monachus, non tamen se quitur quin ad docendum possit assumi. Similiter Gratianus loquitur de doctri na publicae praedicationis, quae praelatis conuenit, & religiosis ad hoc per Ec clesiam deputatis. Non autem loquitur de doctrina scholastica, cui praelati parum intendem possunt. Ad octauum dicendum, quod honor non repugnat humilitati. Nihil enim deperijt Greg. de sua humilitate, quamuis Papa esset. Dominium uero personale rerum temporalium uel temporale paupertati CHRI STI repugnat. Non autem honor repugnat humilitati. Vnde CHRISTVM multos honores legimus recepisse tam a discipulis quam a plebe. Sicut patet Matth. 21. Nec unquam dedit CHRISTVS consilium uel praeceptum de honore uitando, sed de ambitione & inordinato appeti tu honoris bene dedit praeceptum.

PrevBack to TopNext