Quaestio 1

⁋ Distinctionis Trigesimaesecundae Quaestio Prima. Agister in hac distictione trigesima secunda ferme simi lem materiam praecedenti tractat. Pro pterea illam prosequendo quaeram. An alter cmmuniugum sem per teneatur alteri petenti reddere debitum: & quomodo castitas coniugalis ser uanda sit. Pro solutione quaestionis memoriae mam dabis ex quaestione praecedente aliquos casus in qui bus actus matrimoniales licitos diximus. Nunc de tempore / loco / & aliis occurrentibus loquamur per conclusiones.

⁋ Prima est. In occulto & cum verecundia est de bitum communiugi reddendum. Probatur conclusio. post pec catum primi parentis homines de membris genitiuis vere cundantur: & ea occultant instinctu naturali: ergo si gnum est quod eorum actus esse debent occulti. Secund probatur idem. Si fieret talis actus in publico: cum homines sint ad carnis vitiam procliues: aperiretur via peccandi & proximos scandalizandi. Quia cum verecun dia coniunx sit tractanda / patet. Nam per verecundiam seruatur castitas: ergo vbi coiunx est effrons frontem attritam & meretriciam habens: eius castitas periclitatur. haec pars etiam roboratur ab Aristotele secundi oecono micorum. iii. vbi hoc ex Homero probat dicens. Nam neque amorem neque timorem absque verecundia lau dat Homerus: sed vbique amare praecipit cum mode stia & pudore. Eo quidem modo timere Helenam Priamum inquit ita dicentem. O metuende mihi semper semperque timende Chare socer. Et Vlysses ad Nausicaam inquit. Te mulier valde equidem ad miror / & metuo. nam nemo deteriorem se admira tur & reueretur.

⁋ Secunda conclusio. vir vxorem castam desiderans debet eam in sanctis legibus tenere oc cupatam: & in officiis domus: benigne eam tractam do: & ei fidem seruando: virtutem & castitatem lau dando. probatur. quia deum timendo magis seruabit castitatem / ne deum offendat. Secunda pars patet: quia si vetemo torpeat: via malarum cogitationum aperietur. Tertia pars patet: quia sic ipsa eum magis diliget, & credet eum meliorem, & ex hoc eum plus reuerebitur, & castitatem seruabit Quarta pars patet: quia in vindictam studebit cau te ei non seruare fidem. Hoc probat Aristoteles secundi oeconomicorum. iii. per stultitiam Agamennonis Briseidem barbaram in publica graecorum con cione Clytemnestrae praeferentis. At Vlysses cum Ca lypso Atlantis filia: sempiternitatem etiam polli cente permanere noluit: quia ei curae erat propria vxor Penelope. & propterea ipsa fidem ei seruauit. hinc verificatur vulgare verbum. Frangenti fidem frangi tur fides eidem. Vltima pars patet: quia virtus iaudata crescit.

⁋ Tertia conclusio. Vir tenetur debitum reddere vxori & ediuerso, nisi aliquo casu legitimo excusetur. patet prior pars: quia hoc est praece ptum, ex questione praecedente. secunda pars pro batur: quia est praeceptum affirmatiuum: ergo so lum obligat proloco & tempore. quando autem hoc sit: patebit soluendo obiectiones aliquas comtra conclusionem.

⁋ Contra primam conclusionem arguitur. Bertae corpus est ipsius sortis: ergo potest illo vti in publico: vt Diogenes Cynicus fecisse dicitur. Respon detur, consequentia est inualida. Aliquid enim est li citum & honestum vno modo, quod alio modo est inhonestum. Nemo enim est qui non nouit inhone stum esse / ventrem in publico exonerare: quod tamen in occulto licet. Quod de Diogene circunfertur / ani le est commentum. is enim erat omnium hominium suae tem pestatis temperatissimus. & dicebatur caninus quia hominum mores vitiosos carpebat: ac ita canis latranerat: non modo Athenis conspicuus: sed totius graeciae fulgentissimum iubar. de quo superbus ille Alexander dicere solitus erat. Si non essem Ale xander, vellem esse Diogenes.

⁋ Contra tertiam conclusionem argui tur sic. Aegrotus seu infirmus vel laesus non tenet red dere coniugi petenti debitum: ergo conclusio falsa. Raspon detur. consequentia est nulla: quia homo habet praeceptum de seruanda vita propria: & aliquod de reddendo vxori de bito. strictius autem obligatur seruare suam vitam vel vxo ris quam ei reddere debitum. & licet ex non redditione de biti sequatur incontinentia ex culpa vxoris: illa viro non imputabitur legitimam excusationem habenti: qui forte est ethicus vel alio morbo laborat: & reddem do notabilem iacturam in corpore patietur: vel mu lier / si ipsa morbo laboret. lstud patet per simile in naturalibus. nam homo superfluum tertiae digestio nis pro continuatione speciei emittit: & bonum nu trimentum pro se tenet. Sed obiicies quod sanus tenetur reddere debitum vxori leprosae. de coniu. lepro. ca. primo. Respondetur. sanus non tenetur continuo issistere & cohabitare cum leprosa coniuge: sed te netur ei reddere debitum: quia non est vero simile quod eam cognoscendo incurret lepram. quod si leoni na lepra percussa fuerit mulier: sic scilicet quod medi corum iudicio sanus non possit eam coguoscere quin tabificam lepram contrahat: non credo quod te neatur ei tunc reddere debitum. hic medicis qui consi derant sanum & aegrum credatur. vnusquisque enim in sua arte sapiens est. Vxor autem sana tenetur viro lepro so reddere debitum: quia non est tantum periculi la prae contrahendae in ea. nam multorum leprosorum vxo res etiam cum maritis cohabitantes videmus non per cussas lepra. Vir itaque & mulier quo ad copulam car nalem iudicantur ad paria / quando causae sunt pa res. Satis autem vulgatum est: quod sanus cognoscens sanam a leproso cognitam / lepram incurret. ergo a fortiore leprosam cognosces. & hoc si cognoscat cognitam a leproso in partibus inferioribus infa cto: quia forte manent infectiones adhuc in matri ce mulieris.

⁋ Secundo arguitur ex parte loci. Sor tes non tenetur reddere debitum vxori suae in loco sacro in occulto: etiam licet illic cohabitent tempo re belli ad magnum tempus. ergo conclusio falsa. Antecedens patet: quia per hoc locus sacer pollus tur. cap. fina. de consecra. eccle. vel alta.

⁋ Respon detur negando quod non liceat. nam potest reddere & petere in casibus licitis: de quibus quaestione pra cedente locuti sumus. Et ecclesia per hoc nullo mo do polluitur: immo per occultam pollutionem mor talem fornicariam non polluitur ecclesia. ea enim quae occulte fiunt non egent reconciliatione.

⁋ Ter tio arguitur ex parte temporis. Magister in hac di stinctione capi. iii. & Gratianus. xxxiii. q. iiii. cap. Christiano. allegant Augusti. in lib. quaestionum vete. & noui testa. dicentem. Christiano cum vxore sua aliquando conuenire licet: aliquando non licet. propter processionis enim dies & ieiuniorum aliquando non licet conuenire. &c. Et Hieronymus in quodam sermone, & habetur in quaestione & cau sa allegata. cap. Sciatis. dicit quod tepore quo vxori debitum redditur, abstinere oportet a carnibus agni. ldem dicit Ambrosius in sermone de aduentu do mini. & citatur ibidem. ca. Fratres.

⁋ Respondetur. virpo test vxorem cognoscere causa prolis generandae, vel reddendi debiti vxori: quando certum est vel saltem du bium ipsam habere rationabilem causam petendi, vel euitandi adulterii in seipso. vt in distinctione praecedente diximus. Auctoritates autem inductae sunt de consilio, nec tenetur vir abstinere ab esu agni, si inue niat se bene dispositum mente in crastino. & hoc si non faciat ob contemptum: sed vt reddat debitum: vel quatenus se a peccato praeseruet, quare ergo abstinendum est si expressa prohibitio ecclesiae non superueniat?s sancti autem consuluerunt illo tempore abstinere propter pericula peccatorum qua illi actui inesse solent. sed vbi est viro probabile quod illa non euenient / vel iudicio sacerdotis cum quo cosultat in confessione vel extra confessionem: non est necesse abstinere.

⁋ Quarto argui tur, non est necesse reddere debitum mulieri menstruatae quae de mense in mensem sanguine mouetur: sicut ma re bis in die naturali: & quartana febris de quarta in quartam quamdiu durat. Nam dicit Hieronymus super illud Esaiae. lxiiii. Quasi pannus menstruatae, vniuersae iustitiae nostre. Tuc concipiuntur membris damnati / caeci claudi / leprosi. vt quia parentes non erubuerunt in con claui commisceri: eorum peccatum patenter & aperte redar guatur in paruulis. Ex hac auctoritate sic formatui ratio, non licet cognoscere maritam in iacturam prolis / vel si aegritudo corporis sit consecutura: ergo etiam non licebit ad euitandam lepram vel aliam calamitatem iam ab Hieronymo nominatam. Et Leuitici. xviii. dicitur Ad mulierem quaepatitur menstrua non accedes. Quod si con cedas: obiieio. licet cognoscere mulierem leprosam: & facilius ex ea generabitur proles leprosa, quam ex menstruata muliere. Forte dicis. in lepra morbus est continuus: & proles aliter geneari no potest. secus est de menstruata muliere quae fiuxum talem per temporum vicissitudi nes patitur: & est morbus momentaneus. Contra hoc at guo. si generare prolem leprosam ex se esset peccatum mortale: vbicumque esset illud, esset peccatum mortale.

⁋ Raspon detur de muliere menstruata. vel ipsa iudicat virum suum habiturum se magis inuisam si id vitii in ea de prehendat si dicat: & tunc excusatur. vel neuter eorum scit quod tempore illo proles genita iacturam patietur. & sic vterque excusatur. vel iudicat si vir sciat / non abstinebit: quod ex more viri cognoscere potest & sic excu satur mulier. vel non est verosimile quod generabitur proles in illo conceptum: & tunc debitum reddens non peccat. si vero credat quod abstinebit vir si ei dicat morbum com munem mulierum: dicat: nec est erubescendum in hoc. vt fecit Rachel illudendo Laban patri suo. si autem non abstineat vir, peccat: & mulier reddens excusabitur. Ex his respondere potes ad auctoritatem Hierony mi. Auctoritas autem Leuitici, extra moralia non ha bet apparentiam. Fodem modo de muliere post partum dicendum est. nam potest vir vxorem suam accedere antequam ipsa templum pro purificatione ingrediatur: quia continere per numerum dierum est cerimoniale legis nunc non obligans: & hoc postquam matrix est a superfluitate pur gata. Recitat namque Auicenna in libro de animalibus cap. de formatione embryonis in speciali. San guis menstruus in praegnante trifariam scinditur. vna pars est pro pueri cibo. alia pars ad mammillas pro foetu nutriendo extra vterum transmirtitur. De tertia parte locuti sumus. Sed quia viri non interest sci re de hac purgatione: non accedat ad vxorem quo usque mulier eum admittat, quae tempus purgatio nis nouit. fortasse etiam morbum habet ob laborem in partum.

⁋ Hactenus visum est quomodo vxori reddendum sit debitum in occulto. & addo / non exces siue sed moderate reddendum: ne maritus vxorem ad libidinem suapte natura promptam / faciat procliuiorem: nec possit facile caste viuere in sua absentia non inducat moechos & indisciplinatos in familiaritatem: nec tales teneat famulos. sed seruet ei fi dem / eam diligens cum verecundia: ac ante omnia eam doceat timere deum, nec facile in casu dubio de ea male suspicetur: ne seipsum frustra torqueat. nam si clanculum ipsa fuerit meretrix, & falsos faciat haeredes sine eius culpa: ei non imputabitur. Si ve ro publicetur error ambiguus: in mulierem peccat & in suos: & deum offendit: & plagam inemenda bilem in domo erigit: ac in moerore tota vita sua & ignominia manebit. propterea sit in his prudens & incommoda hincinde ante eliminet quam indicet. Et licet famulorum aliqui sinistre de vxore referant: iudicet hoc ex inuidia dictum / eis silentium in dicendo. at si hoc esse verum cognouerit: vxore vo cata sic dicat. talia de te a paucis referuntur fortas se falsa: quibus amore tui deuinctus & nota vitae probitate motus / facile assentiri nequeo. sed te rogatam facio per superos / per meum castum amo rem, & in te fidem, & liberorum charitatem, & tuae familiae & meae & totius viciniae honestatem: vt a consuetudine & societate talis abstineas. quod si amo re non mouearis: te numina, penates, me, liberos, mundumque omnem grauiter offendisse existimes: in tuae vitae perniciem & notam perpetuam. Si his & similibus non moueatur, marmoream cautem & incorrigibilem existimato mulierem.