Quaestio 1

ARTICVLVS I. Vtrum Pater genuerit Filium natura?

AD primum sic proceditur: videtur, quod Pater non genuerit Filium natura: quia secundum Aug. 7. de Trinit, cap. 4. Aliud est Deum esse, aliud Patrem esse; non igitur eo est Deus, quo Pater, ergo a simili Filius non erit eo Deus, quo Filius: Sed est Deus natura, ergo non est Filius natura.

Praeterea: in Deo tidem est natura, quod voluntas, sed non genuit Pater Filium voluntate, ergo nec natura.

Praeterea: cum natura sit deter minata ad unum, effectus naturales per rationem cognosci possunt, ergo posset rationabiliter ostendi Filium esse in Divinis.

In contrarium est Aug. 15. de Trin. cap. 20. qui ait: Verbum, per quod omnia lacta sunt, Filium Dei esse natura.

Praeterea: secundum Hilarium ut habetur in littera 5. dist. Natura Filius est; quia eandem naturam, quam ille qui genuit, habet; sed Filius habet eandem naturam cum Patre, ergo &c

Viterius quaeritur cum Pater genuerit Filium natura: utrum possimus concedere quod ipsa natura generet? Et videtur quod sic: quia actus, qui egrediuntur secundum attributa in Divinis, de ipsis attributis dicuntur. Nam non solum Deus sapit per sapientiam, sed etiam ipsa sapientia Divina sapit, & ipsa essentia est, ergo a simili ipsa natura generabit. Praeterea: opus efficitur ab eo, cuius est: ut si aedificare est opus aedificatoris, ergo aedificator aedificat: cum igitur generare sit opus naturae, ut dicit Damasc. lib. 1. cap. 8. ergo ipsa natura generat. In contrarium est idem Damasc. 3. lib. cap. 4. qui vult, quod genitum, & ingenitum non dicantur de natura; sed de hypostasi: & quod hypostalis Bypo stasim generat.

RESOLVTIO. Pater generat Filium prout natura habet rationem principij virtutis.

PREspondeo dicendum, quod Filium RDei esse Filium natura dupliciter potest intelligi. Vno modo formaliter, & sic est locutio falsa: quia sic Filius est Filiatione Filius, sicut Pater Paternitatem Pater. Vel potest se habere in ratione principij designantis originem, & tunc est locutio vera: quia ipsa natura est illud, cuius virtute sit generatio. Quaeveritas vt bene manifestetur, tria sunt, declaranda. 1. quod secundum pluralitatem attributorum aliqua verificatur de uno attributo, quae non verificatur de alio. 2. quod unitas rei quae respondet attributis, non confundit huiusmodiattributiones, vel verificationes. 3. quod natura specialiter sumitur respectu huius actus, qui est generare: propter quod concedimus Patrem generare natura, licet non concedamus de alijs attributis,

Primum sic ostenditur: quia plura attributa in Divinis non sunt synony ma: unde Comm. ait 12. Meta. comnm 39. quod viuum, & vita dicta de Deo non unt sononyma. Si igitur vivum, & vitat quae non differunt nisi ut concretum, & abstractum, non sunt synonyma in Deo multo magis, nec sapientia & bonitas. vel voluntas, & natura, quae plus differunt. Et quia talia non sunt synonyma, a diversis rationibus sunt imposita: & aliquam habitudinem habet unum, quam non habet aliud, quod per simile potest haberi in creaturis: nam licet sit eadem forma substantialis, per quam homo est substantia, animal, & homo, tamem ut per eam homo est substantia, est principium estendi:ut est animal est principium vita & seasus: ut est homo, est principium eius, quod est intelligere. Ita licet sit eadem res in Divinis, quae est sapientia, voluntas, & essentia; tamen ut est vo luntas comparatur ad velle: ut est essentia ad esse: & sic de alijs,

Declarato primo, quod attributa habent habitudinem distinctam ad suos actus, restat declarare secundum, quod huiusmodi distinctio habitudinis, propter unitatem rei correspondentem attributis singulis non confunditur; quod fic declarari potest. Nam si esset huiusmodiconfusio, potissime contingeret ex eo quod unum attributum de alio praedicatur, ut quia natura ibi est voluntas diceretur Deus per naturam velle, quia .vult per voluntatem. Sed ut habitum fuit in 5. dist. quaest. 1. art. 2. ea, quae competunt subiecto, non attribuuntur praedicato, nisi sit praedicatio formalis, & per implicationem, sed cum unum attributum praedicatur de alio, est praedica: tio in abstracto, & per identitatem secundum quem modum non communi cantur praedicato, quae competunt sub iecto: & ideo si voluntas est natura, non oportet, quod natura habeat habitudinem ad velle, ut voluntas. Tertium, quod proponebatur declarandum, sic ostenditur: quia cum generatio sit illud per quod assimilatur genitum gignenti in natura, ad istum actum, qui est generare, potissime natura habebit habitudinem. Bene igitur Damasc. dicit Quod generare est opus naturae. Et Philos. 5. Metaph. cap de natura ipsam generationem nascentium naturam appellat. Habito, quod secundum pluralitatem attributorum est distinctio habitudinum ad actus, & quod huiusmo di habitudo non confunditur propter unitatem rei, & quod ad istum actum qui est generare, hoc attributum, quod est natura, habitudinem habet; necesse est Patrem generare Filium natura, prout natura habet rationem principij designantis originem, quod declarare volebamus.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, non est Filius natura formaliter, se filiatione; est tamen Filius natura eo modo, quo diximus. Ad secundum dicendum: quod, ut patuit, propter unitatem rei correspondentem attributis non confunditur habitudo ad actus: & ideo licet natura sit voluntas; habet tamen natura habitudinem ad istum actum qui est generare: & virtute naturae fit generatio, non virtute voluntatis. Ad tertium dicendum: quod per rationem tota virtus naturae Divinae comprehendi non valet: & ideo non oportet actum virture naturae elicitum per rationem investigabilem esse. Ad illud, quod viterius quaerebatur, utrum natura generet? Dicendum quod proprie loquendo generare est hypostatis, ut patuit per Damasc. tamen propter respectum, que habet natura ad actum, aliquando invenitur, quod natura gignat, iuxta illud Hilar. 9. de Trin. Praedicamus naturam genitam naturaliter gignentem in se habuisse nat ram. Et ideo notandum, quod aliquam do attributa dicunt comparationem ad actum, ut sapientia, lumen, natura: & ideo dicimus lumen de lumine, sapientiam de sapientia. Aliquando important comparationem ad proprietatem, ut substantia, subsistentia: & ideo concedimus substantiam de substantia, subsistentiam, de subsistentia. Aliquando videm tur puram importare abstractionem, ut essentia: & ideo inter cetera ista videtur magis impropria essentia de essentia: licent Aug. 7. de Trin. & 15. & inpluribus locis utatur ea. Patet igitur quod ista est propria, hypostasis generat, vel Pater generat; sed natura generat, non est propria, nisi quia propter habitudinem, quam habet ad generare, ponitur proPersona gignente,.

Ad primum dicendum, quod aliqui actus sunt, qui dicunt distinctionem inter activum, & passivum, ut per generare est distinctio etiam realis inter gignentem & genitum: & tales actus non praedicantur de aliquo essentiali in ab stracto proprie loquendo: quia tunc se queretur quod essentiale vel absolutum haberet realem distinctionem ad aliqua Personam: ut si natura generaret proprie loquendo, esset realiter distincta a Filio. Aliquando actus non dicit realem distinctionem, sicut scire vel sapere: nam idem potest scire se ipsum vel sapere; licet non possit se gignere. Aliquando non dicunt aliquid tendens in aliquod obiectum, sicut esse. In actibus autem 2. & 3. modo sumptis tenet ratio: sed in actibus 1. modo acceptis, cuiusmodi est generare, de quo hic loquimur, non tenet argumentum. Ad secundum dicendum, quod generatio est opus naturae; non quia natura gene¬ rat: sed quia virtute naturae sit gene natio

ARTICVLVS II. Vtrum Pater genuerit Filium necessitate?

Ecundo quaeritur: utrum Pater genuerit Filium necessitate? Videtur quod sic: quia Phil. in 5. Metaph. cum parrasset multos modos necessarij, dixit Potissime necessarium esse, quod imposcibile est pliter se habere. Sed non est mutabilitas in Deo respectu generationis Filij, ut vult Aug. 5. de Trin. c. 5. ergo de necessitate ipsum generat.

Praeterea: si generatio alicuius non est de necessitate, hoc non est, nisi quia fit ex materia praeiacene: quia ut scribitur 7. Metaph. Materia est illud, per quam res potest esse, & non esse: nam secundum Comm. Si non esset materia, omnia essent de necessitate, sed Filius non gignitur ex materia praeiacente, ergo &c.

Praeterea: vult Philos. 12. Metaph. cap. ultim. quod Deus necesse habeat regere haec inferiora, sed maior est ne¬

cessitas in Deo respectu productionis, Personarum, quam creaturarum, ergo &c.

In contrarium est Aug. ad Orosium, qui dicit Patrem Filium non voluntate, nec necessitate genuisse: quia necessitas non est in Deo.

Praeterea: scribitur 5. Metaph. Omne necessarium est contristans; sec in Deo nulla tristitia, ergo &c.

RESOLVTIO. Necessitate immutabilitatis, & naturalis exigentiae, Pater Filium genuit; non necessitate in¬ digentiae nec coactionis, nec alicuius finalis causalitatis.

REspondeo dicendum, quod cum Rcausa sit, ad cuius esse sequitur aliud de necessitate, si volumus accipere modos necessarij, debemus eos accipere per comparationem ad causas: nam semper propter quid infert aliquem modum necessitatis: & ideo sicut ad propter quid potest responderi qualibet causa, ut dicitur 2. Phy. ita per necessarium possumus habere quamlibet causam: ut sicut cum quaeritur propter quid corrumpitur animal? Quia componitur ex contratijs: ita dicere possumus, necesse est corrumpi animal, quia ex contrariis componitur. Et secundum istam viam necessarium dicetur quadrupliciter per comparationem ad quadruplicem causam. 1. ad causam materialem: & ista necessitas ab aliquibus appellatur indigentiae: quia corruptio, & talia, quae sum necessaria necessitate materiae, ex privasione materiae, & exquadam indigentia contingunt: nam si esset totaliter appetius materiae faciatus non contingeret huiusmodi corruptio; sed quia indiget ulterius faciari, accidit talis necessitas. 2. dicitur necessitas per comparationem ad formam, & talem necessitatem quidam dicunt esse exigentiae: sicut necesse est ignem calefacere ex natura sua, cum habet calefactibile: quia sic natura sus exigit. 3. est respectu efficientis: sicut necesse habet lapis ire sursum, cu impellitur & ista est necessitas conctonis. 4. est respectu finis: sicut necesse habet aliquis habere navigium, si vult transfretare. Omne autem istos modos necessarij innuit Philosophus. 5. Meta cap. 6. Isti autem modiquia sumuntur per comparationem ad causas, in Deo proprie non reperiuntur? sic sumpti: quia caret omni causa, proprie loquendo: & id eo dicit August. ad Drosium, quod in Deo nulla necessitas

Possumus tamem aliquem istorum modorum transferre ad Divina, ut illum,

ui sumitur per comparationem ad formam. Nam necessa rium per comparationem ad materiamin Deo non est, qui est actus purus, ubi nulla materia. Et per comparationen ad efficiens non quia talis necessitas est coactionis; Deus autem a nullo cogi potest. De hoc etiam necessatio scribitur. 5. Metaph. quod omne necessarium est contristans; tale necesarium in Deo esse non potest, ubi nulla tristitia. Nec necessitas respectu finis ibi: est: nam aliquis potest operari propter finem dupliciter, vel propter finem comunicandum, & sic nulla necessitas respectur unis in eo ponitur: quia sic non inciget his, quae sunt ad finem; sed ea, quae sun: ad unem, eo indigent. Et isto modo operaur Deus propter finem: quia producit res, ut Bonitatem suam rebus communicet: & ideo rebus non indiget: sed in operaretur propter finem consequendum, tunc in eo esset necessitas sumpta respectu finis. Quarta autem necessitas, quaest per comparationem adformam ad Divina transferri potest: quia huo iusmodi necessitas dicitur immutabilitatis: quia sic exigit natura rei, & tanto magis est huiusmodi immutabilitas in Deo, quanto natura magis est immutabilis: & isto modo necessarium dividitur contra per accidens, prout per accidens dicit mutabilitatem quadam Et sic necessitatem potissime in Deo po nimus, ubi nihil per accidens: ideo Aug. cum 5. de Trin. cap. 4. diffinivisset accidens, quod dicitur aliqua muta tione, concludit: Nihil itaque accidens in Deo, quia nihil mutabile aut amissibile. Et secundum istum modum Pater genuit. Filium necessitate: quia immutabiliter se habet ad Filij generationem: cum sua natura exigat talem actum.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod arguit de necessitate immutabilitatis, quod concedendum est. Et per hoc patet solutio ad 2. & 3. quia de eadem necessitate concludunt. Ad 1. in contrarium dicendum, quod necessitas non est in Deo coactionis, vel indigentiae, vel respectu finis consequendi; sed est in eo necessitas immutabili tatis, & de tali non loquitur August. Et per hoc patet solutio ad 2. quia talis necessitas non est contristans.

Praeterea: illa verba non sunt Philosophi, sed cuiusdam poetae, ut Phil. introducit.