Quaestio 3

ARTICVLVS I. Vtrum reprobatio addat aliquid supra Divinam praescientiam?

AD 1. sic proceditur: videtur, quod reprobatio nihil addat supra praescientiam: quia secundum Aug. in de Praedestinatione sanctorum: Deus bonapraescit, & praedestinat, sed mala tantum praescit, & non predestinat, ergo reprobatio, quae attenditur respectu malorum, nihil supra praescientiam addit: quia Deus mala solum praescit.

Praeterea: Deus mala cognoscit simplici notitia, sed quae simplici notitia cognoscuntur, sunt, solum praescita, ergo reprobatio nihil supra scientiam addit.

Praeterea: quando aliquid retinet sibi nomem conmune, supraillud nihil videtur addere: quia si adderet, ratione additionis nomen speciale retineret; sed communi nomine damnati, vel reprobati dicuntur praesciti, ergo reprobatio supra praescientiam nihil addit.

Praeterea: si reprobatio suprapraescientiam aliquid addit, huiusmodi additio aliquis ordo erit; sed secundum Aug. in de Predestinatione sanctorum, opera impietatis, & mortis Deus praescivit, non praeordinavit, nec impulit: nihil ergo reprobatio, quae respicit opera impietatis, videtur addere supra prescientiam.

In contrarium est: quia semper speciale se videtur habere per additionem ad id, quod est commune; sed praescientia est respectu omnium tam bonorum, quam malroum: reprobatio vero est solum respectu malorum, ergo aliquid addit reprobatio supra praescientiam. Praeterea: reprobatio secundum Magistrum opponitur praedestinationi; sed praedestinatio aliquid addit supra praescientiam, ergo & reprobatio, quae est eius oppositum.

RESOLVTIO. Reprobatio supra Divinam praescientiam addit. erdinationem malorum ad poenam, & propositum punitionis eorum; & hoc secundum magis explicat iuxta vocabuli proprietatem,

REspond. dicendum, quod, sicut Rtactum est, Magister in littera vult reprobationem dici per oppositum ad praedestinationem: propter quod repro patio ex praedestinatione nobis innotescere potest. Ideo notandum, quod, sicut superius tactum fuit, destinare, vel praedestinare dupliciter potest accipiVno modo, ut dicat ipsam ordinationem in finem: & quia ordinare est actus rationis, sic destinare est actus intellecto includens, vel praesupponens voluntatem finis. Nam ex hoc idicitur Deus aliquos destinare, inquantum ordinat eos, & diriigit ipsos in aliquem finem, vel in aliquod bonum, quod vult eos consequis & inquantum vult eis illud bonum, dicitur eos amare: quia Amare est alicur velle bona gratia, ipsius, ut dicitur 2. Rhetoricae: & quia talis ordo graesupponit voluntatem, & notionem finis: sic accipiendo destinare, est ratio in intellectu existens praesupponens voluntatem, conferendi dictum bonum, in quod destinati diriguntur. Alio modo destinare idem est, quod proponere. Nam quia quod proponimus, in executionem dirigimus, ipsum proppnere destinare dici potest, & sic accipiendo destinare quasi modo opposito, & converso se habet ad acceptionem primam. Nam sicut ordinare dicit quid pertinens ad intellectum: sic proponere vel propositum dicit quid pertinens ad voluntatem. Advertendum tamen, quod accipiendo destinare, vel praedestinare pro actu voluntatis, & prout est idem, quod proponere, & si non recedimus a re significata: quia sancti praedestinationem Divinum propositum nominant; aliquo tamen modo recedimus a proprietate vocabuli: quia destinare ratione nominis, vel vocabuli ordinationem importat, quae ad rationem pertinet, sive ad intellectum.

Hoc viso sciendum, quod sicut destinare vel praedestinare dupliciter accipi potest, sic & reprobare dupliciter ac pitur. Vno modo reprobarem idem est, quod ordinare ad gloriam, sive ordinare ad poenam: sicut destinare modo opposito erat non ordinare ad pocnam; sed ordinare ad gloriam: & sic reprobare dicit actum intellectus praesupponentem voluntatem conferend poenam, sicut destinare dicebat actum cognitionis praesupponentem voluntatem conferendi gloriam. Alio modo reprobare idem est, quod velle vel proponere conferre poenam, sive non conferre gratiam: sicut modo opposito praedestinatio est propositum conferendi gratiam & gloriam: & sic accipiendo reprobare dicit actum voluntatis praesupponentem cognitionem finis, ut accipiamus finem omne illud, ad quod ali quid ordinatur. Notandum tamen, quod licet reprobatio duobus modis possit accipi, sicut & destinatio; tamen si consideramus proprietatem vocabuli, econtrario dicendum est de reprobatione, & destinatione. nam destinatio secundum proprietatem vocabuli, eo quod ordinationem importet, sempe dicit rationem in intellectu existentem: trahitur tamem, ut stet pro proposito, sive actu voluntatis, ratione significatae rei. Reprobatio autem econtrario, cum displicentiam quamdam vel refutationem mportet, si attendimus proprietatem, vocabuli, semper fiat pro actu voluntatis: ratione tamen rei significatae, quia ipsum ordinare ad pernam, vel non ordinare ad gloriam, est reprobare, trahitur ut stet pro actu rationis, ad quem ordinatem spectat. Qualitercunque tamem accipiatur reprobatio, non solum prae scientiam nominat, sed supra praescientiam addit ordinem ad aliquid speciale, ut ad poenam, vel addit proposi tum, & voluntatem conferendi ponam. Verum quia in damnatis est duo considerare, culpam & poenam: com muni nomine reprobati dicuntur praesciti: quia licet reprobatio supra prae scientiam aliquid addat, si considera mus poenam: nihil tamen videtur adde re, si consideramus culpam: quia malorum, ut habent rationem culpae, Deus habet simplicem notitiam, prout tamemea ordinat in poenam, quodammodo eorum habet cognitionem approbationis: approbat enim mala punire, & ea, ad poenam ordinare. Respond. ad argumenta. Ad primum dicendum, quod Deus dicitur tantum malum praescire ratione culpae; non ratione poenae. Nam licet non ordinet malos ad culpam; ordinat tamen eos ad poenam: & quia reprobatio huiusmodi ordinem dicit, vel importat: ideo aliquid supra prae scientiam addit. Ad secundum dicendum, quod mala cognoscit Deus simplici notitia, ut habent rationem culpae: ut tamen ea ordinat ad poenam quia approbat mala punire, quodam modo cognoscit ea notitia approbationis. Ad tertium dicendum, quod ut patet per habita, reprobati retinent sibi commune nomen, & dicuntur praesciti: non quia reprobatio nihil addat supra praescientiam; sed quia mali, ut habent rationem culpae, propter quam aliquis ad poenam ordinatur, cognoscuntur a Deo simplici notitia. Ad quartum dicendum, quod reprobatio supra praescientiam addit quemdam ordinem, non ad culpam, sed ad poenam. Et Aug. in reprobatione non negat ordinem ad poenam, sed ad culpam.

ARTICVLVS II Vtrum Deo conveniat aliquos reprobare?

QEcundo quaeritur: utrum conveniat aliquos reprobare? Et videtur, quod non: quia quod aliquis artifex reprobet effectum suum, hoc non est, nisi quod ille effectus non consequitur perfectionem secundum modum voluntatis artificis; sed impedimentum ad consecutionem perfectionis non potest esse nisi dupliciter Primo ex parte artificis, ut cum artifex est inscius, vel impotens, vel etiam iniquus. Secundo ex parte effectus, ut cum artifex agit ex suppositione materie: tunc si materia sit indisposita ad illum effectum, continigit cum reprobare effectum illum, ut n in ligno tortuoso deberet induci forma sagittae, sagittam ex tali ligno factam reprobaret artifex; sed cum omnia ista removeantur a Deo; quia est omnipotens, summe sapiens, & optimus, non agens ex suppositione materiae, nullum effectum reprobabit.

Praeterea: legitur 11. Sap. Parcis autem omnibus: quoiam tua sunt, ergo causa, quare Deus omnibus miseretur, est quia omnia sua sunt; sed in hoc non videtur esse distinctio: quia omnes animae suae sunt: sicut anima patris, sic & anima filij: non igitur uni parcit; & non alij, sed omnibus parcit: sed praedestinatio est propositum parcendi vel miserendi: igitur omnes praedestinat, & ita nullum reprobat.

Praeterea: ad Romanos 9. scribitur: Nunquid iniquitas est apud Deum? Absit: sed si Deus aequalia inaequaliter pertractaret videretur esse iniquus: ciam igitur apud eum non sit iniquitas, semper aequalia aequaliter pertract abit. Sed cum eramus nihil, omnes eramus aequales. Si igitur unum rep robavit, alium elegit, iniquitas fuit apud eum; sed cum hoc sit impossibile, non competit Deo aliquemi reprobare. Praeterea: dicitur ad Romanos secut do: Non enim est acceptio personarum apud Deum: sed si Deum unum reprobat, calium eligit, videtur acceptare personam, ergo &c.

In contrarium est Aug. in de Praedestinatione sanctorum, qui ait: quod tenenda est inconcussa haec disputationis ratio, quod peccatores in malis proprijs antequam essent in mundo prescitos esse tantum, non praedestinatos. Poenam autem eis esse praedestinatam, secundum quod praesciti sunt; sed hoc est reprobare, igitur Deus aliquos reprobat: sed nihil facit, quod non competat eum facere, ergo &c.

RESOLVTIO. Deo convenit ad eius misericordiae ostentionem aliquos salvare; & alios non in manifestationem Divinae iustitiae: quod ad universi spectat ordinem, & decorem.

REspond. dicendum, quod quia optimiRest optima adducere, ad hoc quod aliqua Deo competant, non solum oportet ea non esse mala: sed etiam necesse est ea habere rationem boni. Cum igitur Deus aliquos reprobet (ut patet per auctoritatem inductam) reprobatio, prout es competit, non solum non erit iniqua, sed etiam habebit rationem boni. Ad cuius evidentiam notandum, quod si volumus intelligere reprobationem Divinam, debemus imaginari omnes homines prostratos esse, & Deum nullo hominum manu extensam retrahere; sed cuilibet manum extendere: attamen ultra hoc, quod omnibus manum extendit, aliquos ad se trahit: & qui simpliciter trahuntur, praedestinati sunt: qui vero non trahuntur, reprobati dicuntur. Sic enim imaginatur Aug. in de Praedestinatione sanctorum, quod totum humanum genus sit, quasi quaedam massa damnabilis, & Deus aliquos misericordia, non meritis, ad se trahit, vel ad vitam predestinat: aliquos vero iudicio iustitiae ab hac gratia, sive ab hoc tractu & praedestinatione efficiuntur expertes: & quia aliqui a Deo non trahuntur, relicti suae libertatis arbitrio deficiunt, & in peccatum corruunt. Ex quo apparet Deum aliter esse causam praedestinationis, aliter causam reprobationis. Nam praedestinationis est causa per omnem modum: nam non solum praedestinatos ordinat ad gloriam, sed etiam infundit eis & gratiam, per quam gloriam consequuntur; sed reprobatos licet ad poenam ordinet; non tamen infundit eis culpam, per quam damnationem mereantur: ideo ita est apud Deum bonitas: eo quod bonis bona tribuit, quod non est apud eum iniquitas: quia malis culpam non infundit, sed solum gratiam non praebet. Vnde Aug in ide Praedestinatione sanctorum dicit: Deum opera impietatis & mortis prescire, non praeordinare nec impellere.

Quod vero huiusmodi gratiam non praebere non habeat rationem mali, sic declarari potest: quia si aliqua causa est, propter quam videatur habere rationem mali, est: quia Deus ex hoc videretur personarum acceptor ex eo, quod uni gratiam tribuit, & non alij. Sed quod hoc non sit accipere personam, nec habeat rationem iniquitatis, sic ostenditur: quia accipere personam nihil est aliud;, quam considerare in persona, quod non est considerandum. Sed si aliquid exmera liberalitate tribuitur, nihil ibi considerari potest, quod considerandum non sit, & quod personarum acceptionem causet: quia sufficit sola voluntas ad hoc agendum: & quia quidquid Deus, dat, ex liberalitate dat, cum hunc reprobet, & non illum, non est personae acceptor. Hanc autem rationem assignat Apostolus ad Rom. 9. dicens: quod licet figulo ex eadem massa facere aliud vas in honorem, aliud vero in contumeliam: licet autem, quia huiusmodifactio ex sola artificis voluntate dependet. Vnde & Paterfamilias murmurantibus respondit, quod licebat sibi quod volebat facere: verum est, si illud ex liberalitate faciebat, sed non si ex debito, vel ex conventione: ideo dixit murmuranti: Tolle quod tuum est & vade. Non ergo est iniquitas apud Deum, cum ipse ex libera voluntate praedestinet. Est igitur declaratum primum, quod declarandum dicebatur, videlicet, quod reprobare Divinum non habet rationem mali. Quod autem habeat rationem boni, sic declarari potest: quia ex hoc aliqua reprobatur, inquantum ab ali quo fine, vel ab aliquo bono deficiunt: spectat enim ad Deum permittere aliquos ab aliqua perfectione deficere: quia si omnis imperfectio tolleretur ab entibus, tolleretur ordo, & decor universi Nam ex eo, quod totum universum deficit a bonitate Primi, totum universum ordinatur ad ipsum: & ex eo, quod una pars universi deficit a perfectione alterius, una pars ordinatur ad aliam: non ergo potest salvari ordo & decor universi, non existente aliqua imperfectione in entibus: & quia bonum ordinis est summum bonum post bonum Primum, pertinet ad optimum, cuipest optima adducere, aliqua reprobare sive permittere ab aliqua perfectione deficere, ut salvetur talis ordo & decor universi. Nam & ipsa mala ad de¬ corem universi faciunt, cum bene ordinata & suo loco posita eminetius commendant bona. Advertedum tamen quod Deus simpliciter nullum reprobat. Nam nulla creatura invenitur privata omni bono. Nihilergo est simpliciter malum: tamen est malum secundum quid, inquatum deficit ab aliqua perfectionem: & sicut nulla creatura invenitur privata omni bono, sive mala simpliciter, sed secundum quid, inquanti deficit ab aliqua perfectione: sic nihil Deus simpliciter reprobat: quia nihil est, quod non ordinet ad aliquem finem, & ad aliquod bonum. Reprobat tamen aliqua secundum quid, inquantum per mittit ea deficere ab aliquo bono, & ab aliqua perfectione. Nam licet damnati reprobentur a bono gloriae; consequuntur tamem bonum naturae. Rursum licet non ordinentur ad illud bonum, ut in eis reluceant bona misericordiae; ordinantur tamen ad illud bonum, ut in eis reluceant bona iustitiae.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod Deus simpliciter nullum reprobat: nam sicut figulus, quia ordinat aliquam partem massae in contumeliam, & quodammodo eam reprobat, inquantum non ordinat eam in honorem, & huiusmodi reprobatio non est ex insipientia, vel impotentia figuli, nec exindispositione materiae; sed ex imperfectione domus: quia domus, in quam vasa esse debent; requirit non solum vasa in honorem, sed etiam in contumeliam: sic Deus maliae humanae damnabilis aliquos reprobat, non propter impotentiam; vel insipientiam: posset enim & sciret ones salvare: nec hoc est propter indispositionem materiae: quia quam tumcuque sit voluntas indisposita, eam immutare posset, & convertere, si vellet, licet non cogere: sed hoc est, quia ordo & decor universi sic requirit, ut sint ibi aliqua vasa in honorem, in quibus Divina milericordia refulgeat, & aliqua incontu meliam, in quibus Divina iustitia appareat Ad 2. dicendum, quod Deus nihil odit simpliciter, sed onibus parcit, & onia amat: inquantum omnibus vult aliquod bonum: sed non omnia amat ad unum finem, & ad unum bonum: & ideo aliqua reprobat, inquantum ea non amat ad aliquod bonum, ut ad bonum glotiae: non tamen ea odit, vel simpliciter reprobat: sed etiam amat inquantum vult. eis aliqua bona, ut bona naturae: Ad 3. dicendum, quod in bonis collatis exdebito est iniquum aequalia inaequaliter pertractare: sed in his, quae conferuntur ex gratia vel ex mera voluntate, non est iniquum, ut potest patere per habita.

Ad 4. patet solutio per iam dicta: quia ostensum est non esse Deum acceptorem personarum: quia aliquos reprobat.