Quaestio 1

ARTICVLVS I. Vtrum in Deo sit compositio virtutis, & substantiae?

AD 1. sic proceditur. Videtur, quod in Deo sit compositio virtutis, & substantiae: quia ut scribitur in 1. Caeli, & Mundi, natura apta taliter facit: cuicumque ergo competit facere, opor tet ipsum habere aptitudinem, & virtutem, quae disponit naturam ad taliter agendum, sed hoc non est sine compositione, ergo &c.

Praeterea: sicut se habet substantia ad virtutem, ita virtus ad effectum, & econtrario: quia virtus videtur esse quid medium inter substantiam, & effectum, sed virtus Divina est alia ab istis effectibus, ergo substantia est ibi alia a virtute.

Praeterea: oportet quod virtus proportionetur: actui, sed actus habet rationem accidentis, ergo & vir tus, sed talia non sunt sine compositione, ergo &c.

Praeterea: Dei Filius dici tur virtus, & sapientia Patris, sed nulla res est, quae se ipsam gignat vt sit, sed cum Deus non sit genitus a se ipso, ergo si virtutem genuit, non est virtus sed ex hoc aliqua faciunt compositionem in nobis, quia non sumus illa, ergo &c.

In contrarium est: quia vult Aug. in Deo est Deus: si igitur virtus Divina 15. de Trin. cap. 7. quod quidquid est est in Deo, virtus Divina est Deus; sed hoc non esset si compositionem faceret in Deo, ergo &c.

Praeterea: Boetius, & habetur in littera, quod Deus vere est unum, in quo nullus numerus, sed hoc non esset, si esset in Deo compositio virtutis & substantiae, ergo &c.

RESOLVTIO. Non est in Deo virtutis, & substantiae compositio.

REspondeo dicendum, quod oportet esse ordinem in entibus, ita quod agentia inferiora agant in virtute superiorum: nec potest esse aliquid adeo activum ssi non sit agens Primum) quod non sit agens in virtute alterius, potissime illius, cuius virtute participat: propter quod Philosophus. in 2. de generatione disputat contra illos, qui dicebant materiam per se moveri ad generationem dicens: quod ignis, qui est maxime activus non potest se facere in actum, nisi agat in virtute supercaelestis corporis, Vnde comparatio inferiorum agentium ad superiora est quasi comparatio instrumenti ad artificem: licet Comm. det differentiam inter tale agens, & instrumentum dicens: quod Motio ignis est nobilior motione instrumenti: instrumentum enim non movet absque artifice, & cum moverit cum artifice, movebit ad genenerationem; ignis autem cum non movebitur per 1. movens, movebit ad corruptionem. Sed in hoc proprie non est differentia: quia si verius volumus lo qui nullo modo movebit; nisi forte vellemus appellare movere ad corrup¬ tionem, deficere in agendo: omnia igitur agentia inferiora, ex quo movent in vir tute superioris agentis, habent virtutem ab illo, & ita non sunt sua virtus: cum habeant eam per participationem. Nam quod habet virtutem ab alio est in potentia ad eam, cum semper agens facit potentia tale, actu tale, nisi forte eadem virtus communicaretur producto, quam habet producens. Primum autem agens, quia non agit cum virtute alterius, non habebit virtutem per participationem. quia si haberet eam per participationem esset in potentia ad virtutem, & ita indi geret aliquo agente, qui faceret eum potentia virtuosum, actu virtuosum; sed non habere aliquid per participationem est habere ipsum essentialiter: est igitur Deus essentialiter ipsa virtus.

Vt tamen plenius pateat quomodo virtus Divina in Deo compositionem non facit, sciendum quod virtus eius a virtute nostra in tribus differt. 1. quia nostra est accidens, cum sit qualitas, sed Divina non est accidens: quia in Deo nihil est per accidens: nam omnia alia praedicamenta a relatione in substantiam transcunt: Deus est sine quantitate magnus, sine qualitate bonus. 2. nihil est in Deo, quod non sit ipsa virtus: quia sicut Deus est summe bonus, ita est summe potes: sed ex eo quod est summe bonus, non est aliud aliquid, quam ipsum bonum, ut dicitur 8. de Trin. cap. 3. ergo ex eo quod est summe potens, sive summe virtuosus non est aliquid aliud quam ipsa virtus. Nos autem, quia summe virtuosi non sumus, habemus aliquid, quod ad virtutem non pertinet. 3. Deus non habet virtutem ab alio, cum sit Primum agens; nos autem ab aliquo virtutem habemus: quia sumus secunda agentia. Ex tribus his sequitur, quod in Deo non sit compositio virtutis, & substantiae; sic autem in pnobis. Nam in nobis est compositio talis: quia virtus non est ipsa nostra substantia, sed virtus Divina est ipsa substantia Divina propter differentiam 1. assignatam. 2. quia est in nobis aliquid, quod non est virtus: & ideo sunt in nobis diversa, ut virtus, & quod non est virtus; propter quod compositi sumus. In Deo autem nihil est, quod non sit ipsa virtus propter secundam differentiam: ideo virtus in eo compositionem non facit. 3. quia sumus in potentia ad virtutem: & ideo sicut actus eum potentia compo sitionem facit, sic virtus cum potetia nostra copositionem facit, Deus autem, qui non est in potentia ad virtutem, est ipsa virtus: propter quod bene dicitur 5. de Trin. cap. 8. quod In Deo non sunt tres magnitudines, sicut nec tres essentiae: quia secundum ipsum, magnitudo Divina est ipsa Divina essentia vel substantia. Et 10. cap. dicti lib dicitur, quod Non participatione magnitudi nis Deus magnus est, sed se ipso magno magnus est; quia ipse est sua magnitudo, sed in Deo non est magnitudo: unde de fide ad Petrum cap. 12. dicitur: Firmissime tene, & nullatenus dubites Trinitatem Deum Immensum esse virtute, non molle: est ergo virtus Divina ipsa Divina substantia, non igitur est

in Deo compositio virtutis, & substantie

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod virtutes in creaturis sunt, aptitudines & dispositiones, sed in Deo sunt ipsa Divina substantia, & ipse Phil ibidem de virtute creata loquitur, quia vult ostendere quod in omni re creata inveniuntur tria, substantia, virtus, & operatio: & ideo secundum numerum ternarium habemus laudare Deum unum praeexistentem proprietatibus rerum.

Ad 2. dicendum, quod virtus non debet comparari ad effectum, sed ad actum: est enim media non inter substantiam & effectum, sed inter substantiam, & operationem. Et tunc nihil concludet argumentum: quia actio Divina est idem, quod substantia Divina, sicut & virtus: unde in 12. Metaph. vult quod actio Dei sit essentialis, loquendo de actione quae non transit in exteriorem materiam Vel possumus dicere, quod illa ratio valet in substantijs creatis, quae sunt in potentia ad virtutem. Possumus etiam dicere, si volumus, quod illud sicut, non est simpliciter sicut: nam licet esfectus sit separatus ab agente etiam in rebus creatis, non oportet virtutem abD agente separatam esse.

Ad 3. dicendum, quod virtus Divina est proportionata actui, qui non transit in exteriorem materiam. Vel dicere possumus, quod illud valet in creaturis, non in Deo.

Ad 4. dicendum, quod Dei Filius est virtus Patris, sed non propter hoc est in Deo Patre compositio virtutis, & substantiae: quia eadem virtus est Pater & Filius, ut ostendit Aug. 6. de Trin. cap. 1. cum respondet obiectionibus Arrianorum.

ARTICVLVS II. Vtrum in Deo sit compositio esse, & essentiae?

SEcundo quaeritur: utrum in Deo sit compositio essentiae & esse? Et videtur quod sic: quia unum & idem ab eodem in eodem tempore non scitur & ignoratur: sed de Deo quia est, quod pertinet ad esse eius, manifestum est; quid vero est secundum substatiam, quod pertinet ad essentiam, est omnino ignotum, ut dicit Damasc. 1. lib. cap. 4. ergo &c.

Praeterea: esse praedicatur d Deo, sed praedicatum videtur importare inhaerentiam cum subiecto, & faceret compositionem cum eo, ergo &c.

In contrarium est: quia ut scribitur in 3. de Anim. Aliud est magnitudo & magnitudinis esse, & aqua & aquae esse, sed non est sic in omnibus: quia in primis substantijs, & potissime in Deo idem est esse rei cum re.

Praeterea: Aug. 6. de Trin. cap. 7. ostendit omnia, quae sunt in Deo, esse idem quod esse Dei ratione simplicitatis, sed hoc non esset si in eoesset copositio essentiae & esse, ergo &c.

RESOLVTIO. In Deo non est compositio esse, & essentiae.

REspondeo, quod quidam sic probant esse Dei non facere compositionem in Deo: quia quando aliquis esfectus convenit pluribus causis, oportet illum appropriari uni cause; sicut nos videmus, quod piper & zinziber conveniunt in hoc effectu, quia utrumque calefacit, necesse est ipsum calefacere reduci in causam unam ut in ignem, ita quod proprium erit igni calefacere. Cunigitur videamus omnes causas communicare in dare esse; diversificari autem secundum diversa esse: quia quaedam dant suis causatis esse hominem, quaedam esse leonem, & sic de alijs. Igitur oportet aliquam causam esse, cuius sit proprium causare esse, & ista causa est caula Prima: quia oportet primum causatum esse a causa Prima, & econtrario, huic sententiae videtur concordare Auctor de causis, qui in quarta proposi¬ tione illius libri ait: Quod prima rerum crea tarum est esse, & non est ante ipsam creatum aliud: quia igitur esse est primum causa tum, Dei est dare esse tanquam primae causae, & quia proprium est Deo dare esse, erit ipsum esse

Sed iste modus dupliciter videtur deficere. Primo, in modo investigationis. 2. in propositione supra quam se ap podiat. Primum sic patet: nam si effectus conveniens pluribus causis reducitur in causam unam quasi propriam, bene arguitur, quod illud competit ille causae 1. & per se, sed quod non faciat compositionem cum ea non habetur exforma arguendi, nisi forte gratia mate riae. Nam si Effectus caliditatis reducitur it ignem tanquam in causam propriam, bene habetur, quod ignis sit calidus in fine caliditatis,. ut scribitur 2. Metaph. Ita quod calon

per se, & 1. competit igni: sed quod non faciat compositionem in igne non est verum, cum non sit ipse calor: ita est in proposito, si esse reducitur in Deum tanquam in causam propriam, bene arguitur, quod esse per se, & 1. competit Deo sed quod non faciat compositionem in eo per se loquendo, & ex modo arguendi non habetur. Rursum illa propositio, supra quam se appodiant sic dicentes: licet posset trahi ad dictum intellectum, considerando tamen illius propositionis principium originale, non est pro eis quod dicitur, sed contra eos. Nam liber de causis, ubi illa propotio scribitur extractus fuit ex libro Procli, qui fuit discipulus Platonis: Plato autem posuit ordinem deorum secundum ordinem abstractorum, ita quod omnes dij dependebant a primo Deo tanquam participantes ipso: ordo autem abstractorum hic erat: nam ens non direbatur de omnibus: quia materia prima, & ea, quae sunt penitus in potentia, non sunt entia. Sed unum, & bonum dicebantur de omnibus, ita quod essentia unitatis, & bonitatis erat Deus primus, & quia post bonum, & unum non est aliquid adeo commune sicut ens, ipsum esse erat primum non simpliciter, sed in genere creatorum, & ideo cum dixisset: Prima res creatarum est esse, subdit, & non est ante ipsum creatum aliud, ideo in eomm. dicitur, quod post causam primam non est latius, neque prius creatum ipso. Istam viam sectando Deus non est esse, nec est proprium ei esse, sed est super esse. Sed quia intentio nostra est loqui de esse, quod est in Deo, & est ipse Deus, auctoritas non est ad propositum.

Ideo notandum, quod, ut habitum est: ea, quae agunt in virtute alterius, non sunt sua virtus, unde ignis non est suus calor: quia agit in virtute supercaelestis corporis. Sed si ignis esset primum agens, & calor esset illud, cuius virtute omnia causata ab igne participarent igne, ignis esset suus calor. Cum igitur omnia habeant esse per esse Primi iuxta illud Conment. in 2. Metaph. Vnum est igitur en perse, & verum per se, & omnia alia ;unt entia, & vera per esse, & veritatem eius. Deus igi¬

tur erit ipsum esse, cum sit primum agens, & per eius esse omnia habeant esse.

Vt tamen melius pateat veritas quaetionis notandum, quod, sicut dicebamus, Divinam virtutem tripliciter differ re a virtute nostra, sic Divinum esse tripliciter differt ab esse cuiussibet creaturae. Primo: quia Divinum esse est quid subsistens: quia in Deo nihil est per accidens. Secundo: quia eius esse non est ab alio acquisitum: cum sit Prima causa a nullo suscipiens esse. Tertio: esse Divinum non differt a quidditate: quia est actus purus, cui non admiscetur aliquid de potentia: propter haec tria esse in Deo non facit compositionem cum substantia sive cum essentia. Nam ex quo est, per se subsistens, non inerit ipsi substantiae, vel essetiae, sed erit ipsa substantia, vel essentia. 2. quia non est quid acquisitum, Deus non erit in potentia ad esse: quia si esset in potentia ad esse, ab alio acquireret esse, & indigeret motore, quod faceret ipsum potentia tale, actu tale, sed si non est in potentia ad esse, sequitur, quod sit ipsum esse: quia quod aliquid non sit ipse actus, hoc est: quia est in potentia ad actum. 3. quia ipsum esse Dei est sua quidditas, sequitur quod esse Dei non facit compositionem cum substantia Dei: quia quidditas rei est sub stantia rei, & essentia eius. Si igitur esse Dei est ipsa quidditas, & esse Dei est sub stantia Dei, & essentia eius: & quia iden non facit compositionem cum se ipso. in Deo non erit compositio esse, & es sentiae, vel esse & substantiae. Patet igitur quod esse non facit compositionem in Deo propter triplicem differentiam quam habet ad esse creatum. Dictas au tem tres differentias tangit Hilarius in libro de Trin. & habetur in littera dicens: Esse non est accidens Deo, sed subsisten veritas: hoc quantum ad primum: quia est quid subsistens, & manens causa. Quantum ad secundum; quia non est ab alio acquisitum quia si esset acquisitum, non esset ma nens causa, sed fluens causatum, & naturalis gesieris proprietas. Quantum ad tertium, quia est eiusdem generis, & idem cum natura Dei, sive cum naturali quidditate eius.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod de Deo scimus: quia est: quia scimus istam propositionem esse veram, Deus est, esse tamen Divinum, P quod est idem quod substantia Dei, ignoratur, ut eius quidditas.

Ad 2. dicendum, quod illa compositio est solum secundum modum intelligendi, ut patuit, cum disputavimus de propositionibus affirmativis de Deo dictis.

ARTICVLVS III. Vtrum in Deo sit compositio generis & diffe¬ rentiae?

TErtio quaeritur: utrum in Deo sit compositio generis, & differentiae? Hoc est quaerere: utrum Deus proprie sit in aliquo genere? Quia ea, quae sunt in genere, sunt composita ex genere, & differentia. Et videtur, quod sic: quia sicut se habet genus ad species, ita suo modo videtur se habere transcendens ad genera, sed nihil est in genere, quod non sit in aliqua specie secundum Philos. in lib. Top. ergo nihil est ens, quod non sit in aliquo genere entis; sed Deus e maxime est ens, ergo &c.

Praeterea: vult Philosophus. 12. Meta. quod Quod est praeter substantiam, & accidens est nihil; sed Deus non est nihil, neque est accidens, ergo est in praedicamento substantiae.

Praeterea: si aliquid est, propter quod non ponimus Deum in genere, hoc est propter compositionem: quia ea, quae sunt in genere, sunt, composita ex genere & differentia, sed hoc non ebstat: quia talis compositio est secundum rationem; ponere autem Deum compositum secundum modum intelligendi non est inconveniens. Praeterea: secundum Boetium in Deo sunt duo praedicamenta, substantia, & relatio, sed quae sunt in Deo praedicantur de Deo: Deus igitur erit in duobus praedicamentis, ex quo duo praedicamenta de ipso praedicantur. In contrarium est: quia quidquid reponitur in genere, reponitur per quidditatem suam. Cum igitur quidditas Dei sit ipsum esse, ut habitum est, si per esse reponeretur in genere, tunc ens Shaberet rationem generis, quod est comn

tra Philos. 3. Metaph. quia non habet differentiam.

Vlterius quaeritur: utrum in Deo possit sumi ratio speciei? Et videtur, quod non: quia cui, non inest genus, non inest species, sed in Deo non sumi tur ratio generis, ergo nec speciei. Praeterea: species est quid compositum exgenere & differentia; sed in Deo non est compositio generis, & differentiae ergo &c.

Praeterea: secundum Proclum 73. prop. Totum habet medium ordinem entis, & specierum: quia omne totum ens, non omne ens totum, & omnis species totum, non omne totum species, ut ipsemet ibidem ait; sed totalitas videtur importare compositionem, quam in Deo negamus, ergo &c.

In contrarium est: quia Comm. 13. ils Metaph. vult, quod Scientia, & vita vere sint in Deo, sed ista videntur habere rationem specierum, ergo &c.

Praeterea: August. 5. de Trin. cap. 10. dicit: veram magnitudinem in Deo esse; sed hoc habet rationem speciei: quia videtur esse species quantitatis, ergo &c.

RESOLVTIO. differentiae in Deo non est coma Qeneris, & positio.

REspondeo dicendum, quod si voRlumus videre utrum aliquid sit in genere, vel non? Oportet nos videre quae proprie importat genus. Et si eaquae sunt de ratione generis, repugnant alicui, cum genus reservatur in quolibet sub ipso existente, sequitur illud non esse in genere. Propter quod notandum, quod genus per se videtur comparari ad differentiam, & ad speciem: est enim adeo per se comparatio generis ad differentiam, quod carens differentia non est genus. Vnde dictum est quod in 3. Metaph. probatur: Ens non esse genus: quia caret differentia: habet etiam per se comparationem ad speciem: quia nullum est genus, quod non habeat sub se species, propter quod dictum est: Nhil est n genere, quod non sit in aliqua sua specie, conparando igitur genus ad speciem, vel ad differentiam, poterimus coniecturari, quae sunt de ratione generis.

Cenus autem ad speciem tripliciter comparatur. Primo: quia respectu eius habet rationem totius ex eo quod de specie praedicatur, propter quod dicitur 4. Top. quod Cenus non habet rationem patis, quia pars non praedicatur, genus vero praedicatur. 2. habet rationem potentialitatis ex eo quod est diffinitivum speciei: nam diffinitio est sermo habens partes, & oportet esse proportionem partium sermonis ad partes rei, sicut totius sermonis ad totam rem, ut vult Phil. 7. Meta. quia sicut in re diffinita est aliqua pars habent rationem potentiae, & aliqua actualitatis: ita in ipsa diffinitione genus tenet docum potentiae, & differentia locum actus. 3. habet rationem continentiae, non cuiuslibet, sed continet sicut forma media inter potentiam, & actum, quod habet ex eo quod uniuntur multae species in uno genere tanquam in suo universali. Nam secundum Comm. 2. Metaph. Differentia est inter genus, & materiam: quia materia dicit potentiam puram; genus vero dicit formam mediam inter potentiam, & actum, Non igitur vniuntur species in genere velut in materia: quia in materia uniuntur tanquam in potentia pura; in genere vero tanquam in forma universali dicente medium inter actum, & potentiam. Sic etiam tres comparationes habet ad differentiam: quia dicit totum respectu dif. ferentiae: cum differentia cadat a latere; genus vero secundum rectam lineam ordinetur. Habet rationem potentialitatis ex eo quod differentia generi addita speciem constituit. Habet rationem continentiae; quia dicit quid universalius, i quam differentia: haec autem continentia non est per modum potentialitatis simpliciter, cum omnes partes positae in definitione sint formae; sed quid medium inter actum, & potentiam: significat igitur genus formam mediam, dicit quid totum, & importat potentialitatem quamdam. Tria ergo requiruntur ad noc, ut aliquid sit in genere. Nam ex eo quod dicitur genus quid medium inter potentiam, & actum: cum actus receptus in potentia contrahatur ad aliquam determinatam perfectionem, sequitur, quod nihil sit in genere, cui competi omnis perfectio: ideo nullum simplicite, infinitum est in genere. Ex eo autem, quod dicit totum, quae totalitas, licet sit secundum rationem: tamen quia istis partibus rationis respondent partes rei nec proprie tales partes sumerentur, nisi natura, a qua sumuntur genus & differentia, etiam realiter partes haberet, se quitur, quod nihil habens naturam sim plicem sit in genere. 3. ratione potentialitatis omne existens in genere habet quidditatem distantem ab esse: quia si esset actus purus, non posset ex eo sumi aliquid, quod rationem potentialitatis haberet. Omne ergo, quod proprie est in genere, est determinatum ad aliquid, habet naturam compositam, habet quidditatem distantem ab esse, sive in natura eius est potentialitas aliqua.

Hoc viso notandum, quod quatuor sunt gradus substantiarum: quia quaedam per se non habet esse, sed sunt ex eo quod alijs dant esse. Quaedam per se habet esse; habet tamem aliquid pertines ad speciem, quod non principaliter facit ad esse. Quaedam vero per se habent esse, & nihil est in natura eorum, quod non principaliter faciat ad esse. Quaedam autem substantia est, quae non solum per se habet essesed est ipsum esse. In primo gradu sunt, materia, & forma, quae non habent esse nisi ex eo quod sunt in composito. In 2. sunt substantiae composite, quae habent materiam pertinentem ad peciem, quae non principaliter facit ad esse. In 3. sunt intelligentiae, quae cum habeant naturam simplicem, nihil est in natura earum, quod principaliter non faciat ad esse: nam natura earum non est materia, & forma; sed solum formaIn 4. est ipse Deus, qui est ipsum esse, Isti quatuor gradus substantiarum sic comparantur ad genus: quia substantio compositae secundum rectam lineam & per omnem modum sunt in genere. Intelligentiae, & si secundum rectam lineam sunt in genere, non tamem per omnem modum sunt in genere. Intelligentiae & si secudum rectam lineam suntin genere, non tamen per omnem modum. Materia, & forma nec secundum rectam lineam, nec directe per aliquem modum sunt in genere, sed per reductionem solum. Deus autem nec per reductionem, nec secundum rectam lineam est in genere. Quod sic est videre: quia substantiae conpositae, quae habent naturam compositam, & habent potentialitatem in natura, & dicunt quid determinatum per omnem modum & directe, sunt in genere. Intelligentiae autem, quia non habent naturam compositam, sunt tamen quid determinatum, & habent potentialitatem in natura, si sunt secundum rectam lineam; non tamen per omnem modumn. Materia autem, & forma: quia solum dicunt quid determinatum, ex eo quod causalitas earum immediate non se extendit ad alia genera, non sunt in genere directe, sed per reductionem. Deus autem, qui est omnino simplex in cuius quidditate non est potentialitas, cuius causalitas etiam immediate se extendit ad singula genera, non est in genere aliquo modo, nec per se, nec per reductio nem. Haec autem tria Deo competere, propter quae ostendimus Deum non esse in genere, innuit Dion. 5. de Div. nomin. dicens: Primam causam secundum omnem intentionem supersubstantialialiter esse: propter quod habetur, quod in eo non est quidditas distans ab esse, vel potentialitas in natura: & sequitur, Etenim non hoc quidem est hoc autem non est, nec alicubi quidem est, alicubi autem non est: in quo in nuitur non habere naturam compositam quae per conditiones materiae determinatur ad aliquem locum. Et subdit, Sed omnia est ut omnium causa in ipso, omnia principia comprehendens, & praehabens: ex quo habetur, quod non sicut materia & forma est ad aliquod genus determinatum: nullo igitur modo est in genere: propter quod ex genere, & differentia nullo modo potest esse compositus.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod decem praedicamenta non evacuant ens, secundum quod omnes species evacuant genus, ideo non est simile.

Ad 2. dicendum, quod Deus est substantia, sed non substantia, quae est genus; sed est substantia, quae est ipsum esse: unde Aug. vult 7. de Trin. cap.. quod Deus non est substantia, nisi prout substantia dicit idem, quod essentia.

Ad 3. dicendum, quod illi copositioni secudum rtionem respondet compositio in re& ideo sic Deum secundum rationem compositum non possumus ponere. Ad 4. dicedum, quod praedicamenta prout sunt in Deo, & secundum quod loquimur de praedicamento, non sumuntur univoce.

Ad illud quod ulterius quaerebatur utrum in Deo possit sumi ratio speciei? Dicendum, quod sicut habitum est supo rius per Comm. 10. Metaph. a genere in species sit descensus per differentiam mediam, aliquam ergo perfectionem addit species supra genus: species ergo dupliciter considerari potest, vel quantum ad perfectionem superadditam, vel quantum ad id, quod potentialitatis habet respectu generis: quantum ad id quod actualitatis est ibi, potest sumi in Deo; quantum ad potentialitatem non Nam omnes perfectiones omnium generum sunt in primo principio, & quia sunt ibi per modum actus, non per modum potentiae: ideo sunt in Deo species sine genere, ideo species hic & ibi non sunt eiusdem rationis, & hoc est quod dicit Aug. Intelligamus Deum, quantum posumus, sine qualitate bonum, sine quantitate magnium

Ad primum dicendum, quod cui non inest genus, non inest species, de qua praedicatur genus; sed species, in qua non reservatur ratio generis, ei in esse potest. Et per hoc patet solutio ad secundum, quia non est ibi species quae est composita ex genere & differentia Ad 3. dicendum, quod non semper to talitas dicit compositionem, nisi sit to talitas ex partibus. Vel dicere possumus quod non est in Deo species ut in istis inferioribus, & ideo non valet, si hi dicitur totum secundum compositio nem, ergo ibi.

ARTICVLVS IV. Vtrum Deus sit summe simplex?

QVarto quaeritur: utrum Deus sisumme simplex?

Et videtur quod non: quia in summe simplici non est reperire magis, & minus; sed de Deo aliqui cognoscunt magis, aliqui minus: non igitur est summe simplex.

Praeterea: plura realiter in uno non videtur posse esse absque compositione: cum igitur sit pluralitas Personarum distinctarum realiter in Deo, ibi est compositio. Praeterea: maior est simplicitas rei & rationis, quam rei solum, sed in Deo est conpositio secundum rationem, aliter non esset pluralitas ibi attributorum: ergo non est summe simplex.

Praeterea: concedimus, quod aliqua participant Deum quantum ad bonitatem, aliqua quantum ad pulchritudinem; sed hoc non esset, nisi aliqua pluralitas & compositio esset in Deo, ergo &c.

In contrarium est Aug. 15. de Trin. cap. 13. qui dicit in Deo esse summam, simplicitatem, ubi Idem est scientia, quod sapientia & sapientia quae ipsa essentia, ubi non est aliud sapere quam esse, sed quod sapere hoc est & esse. Sed hoc non esset nisi ibi esset sum ma simplicitas, ergo &c.

Praeterea: dicere Primum esse compositum, est dicere oppositum in adiecto, cum componentia sint priora composito.

RESOLVTIO. Deus summe simplex est, utpote non compositus ex esse & essentia, nec ex potentia, & virtute, neque ex genere & differentia.

REsp. dicendum, quod ad hoc, quod ex aliquibus fiat unum, oportet illa ad invicem habere aliquem ordinem, ita quod unum sit actu respectu alterius. Nam sicut ex uno vere non possunt generari multa, ita ex multis vere non potest fieri unum, ut dicitur in 1. de Cener. Oportet igitur si aliquid debet esse compositum, quod ibi sit assignare duo. quorum unum habeat rationem actus & reliquum potentiae, & quando sunt, talia duo, licet non sit ibi aliquid aliud uniens intra, tamen de necessitate est ibi aliquis motor, qui facit ea unum, & ideol dicitur in 2. de Anim. quod Non oportet quaerere si unum sit anima & corpus, sicut ne que ceram & figuram, neque omnino unius cuiusque materiam, & illud cuius est materia, Et in 5. Metaph. legitur: cum igitur fuerus quaesitum, quomodo cuprum & rotundum sit unum? Tunc enim non apparebit quaestio, alterum enim est materia, & reliquum forma, & sequitur quod huiusmodi quaerentes decipiuntur: quia quaerunt unum, quod est in potentia, & actu, quasidiversum, & subdit, quod non habet causam praeter motorem. Patet igitur ex sententia Phil. quod non debemus quaerere causam quid faciat unum ex potentia & actu, quasi existentia habeant esse udiversum: quia non requititur ibi aliquod uniens ea, ut ligamentum vel aliquid huiusmodi: requititur tamen ibi motor, qui faciat ens in potentia ens in actu. Tota igitur causa unionis est causa efficiens. Si igitur poneremus in Deo compositionem aliquam, oporteret quod componentia essent talia, ex quibus aptum natum esset fieri unum, & ita unum componentium esset in potentia, & aliud esset in actu, ut patuit per iam dicta: & quia omnia talia habent causam moto¬

rem, sequeretur quod primus motor haberet alium motorem, qui faceret ipsum potentia tale actu tale. Sed, ut habitum est, primus motor omni motore caret: quia est omnino immobilis per se, per accidens & abintra, ideo nulla compositio in Deo erit.

Possumus tamen, si volumus, ex his, quae dicta sunt, ostendere Deum esse simplicissimum. Sunt enim tres gene rales compositiones, quae reperi un:ur in omni conposito. Vna est esse & essentiae: unde in libro de Hebdomadibus dicitur: omni conposito aliud est esse, aliud ipsum quod est. Alia est virtutis, & sub stantiae, nam si nullum compositum es suum esse, nullum compositum est suum agere, nec agere est suum esse: quia agere praesupponit esse, sicut esse essentiam Sed sic comparatur agere ad virtutem sicut esse ad substantiam, vel essentiam, & permutatim: sicut esse ad agere, sic substantia ad virtutem. Si igitur in composito essentia non est agere, substantia non est virtus: in omni ergo composito est compositio virtutis, & substantiae Rursum quia in omni composito differt essentia ab esse, essentia copositi nec est actus purus, nec potentia pura, propter quod potest inde sumi ratio generis, & differentiae. Deus autem omnino simplex est: quia in eo non est compositio esse, & essentiae, ut ostensum fuit in 1. art, quod etiam vult. Aug. 6. de Trin. cap. 10. ubi vult quod quidquid est in Deo sit ipsum esse Dei. Nec virtutis substantiae, ut patuit per 2. art. quod etiam vult Aug. 5. de Trin, cap. 9. ubi dicit: I Deum esse suam magnitudinem, sive suam, virtutem, quod idem est. Nec etiam ge¬ neris, & differentiae: quia, ut habitum est, copositio talis non est sine potetialitate, ut patuit per 3. art. Et quia potentialitas non est sine malo (large sumpto malo ad omnem deffectum) potest veritatem habere, quod scribitur 14. Meta. Accidit itaque per omnia participare malo praeter unum. quia in solo Deo nulla compositio, solus ipse est omnino simplicissimus, cum generales modi compositionis, quod omnis compositio aliquo modo praesupponit, in Deo reperiti non possint.

Resp. ad arg. Ad 1. dicendum, quod si simplex perfecte cognoscatur, non cognoscitur magis, & minus, sed ? quia intelligens deficit a comprehensione Dei, non propter compositionem reius, sed propter summam simplicitatem aliqui cognoscunt ipsum magis, ali qui minus.

Ad 2. dicendum, quod plura realiter per rem absolutam non possunt esse in simplicissimo; sed plura realiter re relata possunt, ut patuit, & patebit infra.

Ad 3. dicendum, quod quando pluralitas rationis convenit ex compositione, habet veritatem argumentum, sed pluralitas secundum rationem in Deo convenit ex simplicitate Dei. Nam, ut patuit, cum de attributis Divinis disputavimus, plura secundum rationem in Deo unt: nam ex eo quod Dei simplicitas in tellectum nostrum excedit, non potest intellectus noster una conceptione intelligere, quae in Deo uno modo existunt: propter quod ratio magis est pro veria ate, quam contra.

Ad 4. dicendum, quod arguit pluralitatem secundum rationem solum, quae pluralitas simplicita ti non repugnat, ut patuit.