Quaestio 1

ARTICVLVS I Vtrum hopostasis reperiatur in Divinis

AD primum sic proceditur: videtur, quod hypostasis non repe riatur in Divinis: nam hypostasis potissime dicit quid materiale: nam sicut usia dicit compositum ex materia & forma; & usiosis dicit formam sine materia: sic hypostasis videtur importare materiam sine forma; sed mate rialia in Divinis non existunt, erga &c.

Praeterea: Hierony. ut habetur in littera, vult, quod in hoc nomine lateat venenum sub melle; sed tali¬ bus nominibus, quae videntur impietatem inducere in Divinis, uti non de bemus, ergo &c.

Praeterea: semper hypostasis comparatur ad naturam, ut

compositum ad simplex; sed in Divinis non est simplex, & compositum: cum omnia sint ibi simplicissima, ergo &c.

Praeterea: Iypostasis vel dicit quid absolutum, vel quid relatum? Quid absolutum, non: quia in Divinis ponuntur tres hypostases: nihil autem absolutum in Diuinis plurificatur. Nec dicit relationem: quia secundum suum nomen ad nihil retertur; sed in Divihis, maxime in plurali, talibus, quae relationem non important, uti non debemus, ergo in Divinis non est hy¬

postasis; saltem eo modo, quo utimur. Praeterea: in Divinis relatio est distin

guens, substantia, est indistincta; sed quidquid est in Divinis, vel pertinet ad substantiam, vel ad relationem, ergo quidquid ibi existit, vel est distingues vel indistinctum; sed hypostasis non dicit quid indistinctum: qu ua hvpostasis suo nomine significat aliquid distinctum in aliqua natura, nec dicit aliquid distinguens, ergo in Divinis ponnon debet. In contrarium est Damascen. lib 1. cap. 2. qui ait: cognoscimus & co fitemur: quoniam unus est Deus, & una substantia in tribus hypostasibus.

Praeterea: Magist. in littera vult, quod in Divinis proprie reperiatur hypostasis, ergo &c.

RESOLVTIO. Hopostasis, proprie loquendo, reperitur in Di¬ vinis: quia est ibi aliquid subsistens & distinctum, habens esse com¬ mune cum proprietate.

REspond. ddm, quod Damasc. lib R3. cap. 6. sic describit hypostasim: quod hypostasis est substantia cum accidentibus, ex qua descriptione dupliciter videtur esse negandum in Divinis esse hypostasim eo modo, quo ibi ponitur. Nam in Divinis secundum Boetium non sunt nisi duo praea dicamenta, substantia, & relatio: ratione substantiae non est in Deo aliquod accidens: nam substantia etiam secundum quod in creaturis ponitur dividitur contra accidens: & multo es magis secundum quod in Divinis ponitur non nominat accidens. Item

relatio Divina non dicit aliquid pere accidens: nam si manet relatio in Divinis quantum ad suum genus, hoc non est, nisi ratione quidditatis: quia quantum ad esse transit in substantiam: non enim esse illarum relationum es inesse, sicut convenit de esse accider tium: & quia si relatio est acci dens, hoc est ex eo, quod inest, sicut cetera accidentia, cum quantum ad tale inesse non ponatur relatio in Divinis, ibi relatio non habet rationem accidentis: propter hoc Magist. in lit tera, & August. 5. de Trin. cap. 5. scribit: Non omne, quod sscilicet in Deo) dicitur, secundum substantiam dicitur: quia aliqua ibi secundum relationem dicuntur? nec tamen propter hoc ibi dicitur aliquid per accidens. Nihil ergo, quod in sui significato importat accidens, in Divinis poni debet, ergo hypostasis exeo, quod dicit aliquid per accidens quia est substantia cum accidentibus, in Divinis poni non potest. Rursum non solum ratione, qua implicat acci dens; sed etiam ex eo, quod substantiam nominat, in Divinis poni non de bet eo modo, quo ponitur: nam sub¬ stantia ibi non plurificatur: quia secundum Boetium substantia continet unitatem, & secundum August. de Fide ad Petrum: Est Patris & Filij & Spiritur Sancti una substantia: & quia nos ponimus in Divinis tres hypostales, modum iste videtur contradicere veritati, & hac ratione, ut videtur, motus Hierony. ait: quod dicens tres hypostases sub nomine pietatis tres naturas conatur asserere, & ideo subdit, quod suf ficiat nobis dicere, unam substantiam, tres Personas, faceamus tres hypostases, igitur ratione, qua hypostalis nominat subantiam, in Divinis non debet poni in plurali: ratione, qua nominat accidens, in Divinis nullo modo poni debet, ergo vel per omnem modum neganda est hypostasis a Divinis, vel non est ibi pluraliter concedendam Hoc autem licet secundum superficiem, videatur negare hypostasim a Divinis; tamen secundum veritatem non arguit.

Ad cuius evidentiam notandum quod substantia, quam nominat hypo stasis, est substantia prima sive suppositum, non secunda substantia vel natura. In Divinis autem & si non est sub stantia prima & secunda, est tamen ib aliquid habens similitudinem, cum sul stantia prima, ut suppositum, & aliquid cum substantia secunda, ut natura: & licet natura ibi non plurificetur, sunt tamen ibi plura supposita: & quia hypostasis nominat substantiam, ut su mitur pro supposito, non ut sumitur pro natura, non est inconveniens hypostasim in Divinis concedere in plurali: igitur ratione, qua hypostasis substantiam nominat, non contradicit modo, quo ea in Divinis utimur. Rur sum ex eo, quod importat acecidens a Divinis negari non debet. Nam si de principali significato hypostasis esset aliquid per accidens, ubicumque poneretur, ibi per accidens existeret: & ita ad Divina transferri non posset, sed de principali significato suo, & per se significat aliquid subsistens, & habens esse distinctum in aliqua natura: & quia in creaturis ubicumque est pluralitas suppositorum: in una natura, ibi est distinctio secundum accidentia; ideo ho postasis ex consequeti dicit aliquid per accidens. Vnde Damascilib. 3. cap. 2. dicit hypostases secundum substantiam non differre, sed secundum accidentia: & ideo concludit hypostasim esse substantiam cum accidentibus. Si ergo

esset aliqua natura, in qua hypostales existentes per accidentia non distingue rentur, hypostasis ibi non diceretur per comparationem ad accidens.

Et ideo si volumus notificationem illam datam de hypostasi esse bonam, & converti cum diffinito, oportet, quod

ibi accidens sumatur pro omni proprietate. Nam omnis proprietas, inquantum secundum modum in telligendi est aliquid additum substantiae rei, habet similitudinem cum accidente: unde & Damasc. quando praedictam descriptionem dat de hypostasi, videlicet, quod hypostasis est substantia cum accidentibus, eam corrigit, dicens: quod hypostasis est habens quod commune est cum proprietatibus, & cum in Divinis inveniamus aliquid, cui hoc convenit: nam quaelibet Persona habet in se essentiam, quae est quid commune, & relationem, quae habet rationem proprietatis, cuilibet Divinae Personae competit esse hypostasim. Nam in Diuinis unam & eandem rem dicunt res naturae, suppositum, Persona, hypostasis, & incommunicabile. Nam sicut videmus, quod individuum humanum continet in sealiquid commune, ut naturam, & aliquid proprium, ut id quod addit supranaturam: ita quaelibet Persona Divina continet in se quod commune est, it essentiam, & quod est proprium, ut relationem: & sicut individuum in specie hominis, eo quod continet in se commune & proprium, potest nominari per comparationem ad com mune & proprium. Per comparatio nem ad commune dupliciter: nomine primae intentionis, & sic dicitur res na turae: nomine secundae, & sic dicitur suppositum. Rursum per comparationem ad proprietatem dupliciter: nomine primae intentionis, & sic dicitur hypostasis, vel Persona: nomine secundae intentionis, & sic dicitur singulare, Sic etiam & in Divinis existit nam Pater, & quaelibet Persona Divina secundum quod comparatur ad natura Divinam, & nominatur nomine primae impositionis, dicitur res naturae, Vt nominatur nomine secundae impoitionis, dicitur suppositum. Vt autem comparatur ad proprietatem, & nominatur nomine primae intentionis, sic dicitur Persona, vel hypostasis, aliter tamen, & aliter: quia ut dicit respectum ad proprietatem, communiter sumptam nominatur hypostasis: ut au tem respicit proprietatem dignitatem, importantem, vocatur Persona. Si vero nominatur nomine secundae intentionis, sic quod in creaturis dicebatur individuum & singulare, in Divinis dicitur incommunicabile: & ita patet, quod omnia nomina praefata dicunt, aliquid, quod habet in se commune cum proprietate. Sed res naturae, & sup positum magis accipiuntur per compaationem ad commune. Hypostasis, Persona, & incommunicabile magis per comparationem ad proprietatem. Est igitur in Divinis hypostasis, proprie oquendo, quia est ibi aliquid subsistens & distinctum habens in se commune cum proprietate. Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod hypostasis dicit aliquid materiale in creaturis: quia illud, in quo existit proprietas in rebus creatis, aliquam materialitatem dicit: eo quod proprietas in talibus aliquam compositionem inducit; in Divinis autem, ubi est ita simplex persona, ut essentia, nul lam materialitatem importat: habet tamen Persona Divina aliquam similitudinem cum individais materialibus & cum hypostasibus in se compositionem habentibus.

Ad 2. dam, quod, sicut Magist. dicit in littera, Hierony non negat usum huius nominis simpliniter, sed propter haereticos, qui prave eo utebantur: ista pravitas contingit propter inopiam vocabulorum in lingua latina: quia hypostasis apud oraecos idem sonat quod substantia apud Latinos. Substantia autem apud nos aequivocatur ad substantiam secun dam & primam, vel ad naturam & sup

positum, & ideo quando concedebant atholici simplices tres hypostases in pivinis, arguebant haeretici ibi esse tres substantias, & tres naturas; sed, ut hapitum est, hypostasis dicit substantiam primam, vel suppositum, quod est habens in se secundam substantiam vel niaturam: non igitur ponendo tres hy postasis in Divinis, ibi ponimus tres naturas; sed ponimus ibi tria supposita, vel tria habentia Divinam naturam. Ad 3. dam, quod licet in Divinis non sit simplex & compositum secundum rei veritatem; est tamen ibi secundum modum intelligendi: & hoc sufficit, ut ibi ponatur hypostasis.

Ad 4. ddm quod sicut persona de suo nomine relationem non significat: tamen ut habet esse in Divinis, ubi distinctio est per relata, relationem quamdam importat: sic hypostasis ratione, qua dicit quid distinctum, relationem quamdam dicit, ut habet esse in Divinis: propter quod tres Personae tres hypostases dici possunt.

Ad 5. ddm, quod secundum relationem dicuntur etiam ipsa distincta, non solum distinguentia, Nam sicut relatio est ratio distinctionis, ita relativum est quod distinguitur: & quia ipsum relativum secundum relationem dicitur, distincta in Divinis secundum relationem dicu tur. Non igitur oportet ponere in Divinis tria praedicta: quia ponimus ibi aliquid indistinctum, ut essentiam: & aliquid distinctum, ut Personam, liquid ¬ relativum: & aliquid distinguens, ut proprietatem, vel relationem: quia distinctum & distinguens secundum relationem dicuntur.

ARTICVLVS II. Vtrum hopostases Divinae reponantur in esse per relationem?

SEcundo quaeritur: utrum hyposta ses constituantur in esse per relationes?

Et videtur quod non: quia non substantia non constituit substantiam, iuxta illud Phi 1. Phys. Ex non substantijs non fit substantia. Sed hypostasis est sub stantia, ut patet per Damasc. lib. 3. cap. 5. ergo non costituitur in esse per reltionem, quae dividitur contra substantiam.

Praeterea: quod habet maxime de esse non constituitur in esse per id quod habet minimum de esse; sed relatio habet minimum de esse, ut dicit Comm. 12. Metaph. hypostasis Divina habet maxime de esse, cum sit Deus ergo per relationem non constituetur in esse.

Praeterea: supposita humana non constituuntur in esse per hoc, quod unum refertur ad aliud: quia tunc no proprie haberent esse: ergo multo minus supposita Divina per relationem constituentur in esse, quibus magis quam suppositis humanis, competit esse.

Praeterea: distinguens non est ipsum distinctum, & constituens non est ipsum constitutum; sed Persona Divina est ipsa relatio, ergo per relationem non constituitur in esse.

Praeterea: per quod aliquid constituitur in esse, ab alijs per id distinguitur. Si ergo hyposta sis aliqua constituitur in esse per relationem, per relationem habebit distingui; sed relatio praesupponit distinctionem: quia per relationem relativum refertur ad aliud. Alietas enim distinctionem dicit, ergo nulla hypostasis per relationem constituitur: quia per relationem non distinguitur.

In contrarium est: quia secundum Boetium substantia continet unitatem, sed relatio multiplicat Trinitatem, ergo nisi esset relatio, non esset Personarum plurificatio: sed per illud, per quod aliqua plurificantur, in esse constituuntur: quia amoto illo, iam non manent talia, ergo &c.

Praeterea: album constituitur in esse tali per albedinem, & relativum per relationem; sed Persona, hypostasis, & talia, prout in Divinis habent esse, relative sumuntur ergo per relationem in esse constituuntur.

RESOLVTIO. Hopostases Divinae constituuntur per proprietates directem & per se: & cum distingat vel constitui dicuntur per origines, est quia loco proprietatum accipiuntur, vel quia secun dum modum intellivendi hopostases per origines consequuntur diver¬ sas proprietates.

REspond. ddm, quod omnis tes Rper idem habet esse, & unum esse, & per id, per quod constituitur in esse tali, quod pertinet ad rei entitatem, distinguitur ab omni non tali, quod pertinet ad eius unitatem, quia si hoc non esset, tunc unum & ens non converterentur ad invicem. Cuilibet ergo unitati respondet sua entitas, & cuilibet distinctioni sua constitutio; & e converso. In omni autem natura, ubi est suppositorum pluralitas, est consi derare duplicem distinctionem in ipsis suppositis: unam, per quam distinguitur suppositum ab omni supposito alterius naturae: & aliam, per quam distinguitur ab omni eiusdem naturae. Sicut videmus, quod in natura humana est pluralitas suppositorum, & Sortes, qui est suppositum in natura humana. distinguitur ab omni supposito, quod non est homo, & ab omni supposito humano, quod non est Sortes: & istit duplici distinctioni respondet duplex constitutio. Nam Sortes per naturam humanam distinguitur ab omni non homine; & per id, quod addit supranaturam humanam, in quo non convenit cum alijs suppositis humanis, distinguitur ab omnibus alijs humanis suppositis. Per primum enim non habet Sortes, quod sit Sortes, vel quod sit hypostasis; sed quod sit homo: quia per illud non distinguitur a suppositis humanis; sed per aliud, per quod constituitur in esse incommunicabili & individuali, est illud, per quod habet, quod sit Sortes: quia per illud distin guitur ab omni, quod non est tale suppositum, & sicut est in suppositis humanis, ita suo modo est in suppositis Divinis: quia quodlibet suppositum Divinum per naturam suam separatur, & distinguitur ab omni, quod non est Deus; sed per hoc non constituitur in esse hypostasis: quia per illud, per quod hypostasis Divina habet, quod ut hypostasis, & est quid incommunicabile, & est illud, in quo non convenit cum alijs suppositis Divinis, igitur hoc non poterit esse natura Divina: quia in natura Divina omnia supposita Divina conveniunt. Nec per consequens poterit esse aliquod absolutum: quia omne absolutum transit ibi in Divinam naturam, & convenit tribus, Igitur per absolutum hypostasis Divina constitui non poterit; sed si constitui tur in esse, constituetur per relationem Relatio autem Divina dupliciter pronuntiari potest, per modum proprie tatis, & per modum actionis. Per mo¬ dum proprietatis, sicut paternitas, fi liatio, & huiusmodi. Per modum actio nis vel etiam per modum passionis sic dicitur generare, generari, & huius modi. Causa autem, quare his duobu modis importatur relatio, est: quia relatio secundum modum intelligendi semper sequitur ad aliquid aliud, ut ad quantitatem: quia ex eo, quod aliquid magnum est, dicitur aequale. Vel ad qualitatem, ut quia est album, dicitur simile. Vel ad actionem, ut quia generat, dicitur Pater. Vel ad passionem: ut quia generatur dicitur Filius Si ergo in Divinis relationes ponimus oportet, quod secundum modum in telligendi consequantur ad aliquid aliud: illud autem, ad quod consequum tur secundum intellectum, est origo: quia non sunt ibi relationesdistinctive nisi relationes originis: propter quod origo in Divinis comparata ad relationem habet aliquam similitudinem cum motu comparato ad formam quia sicut ex motu aliquis formam consequitur, ita per quamdam similitudi nem, Persona Divina per originem consequitur proprietatem, relativam, licet ista similitudo sit valde modica: & quia motus est in eodem genere cum rebus, ad quas est motus, origo in Divinis reducitur ad illud genus, in quo existit proprietas relativa: propter quod ipsae origines quamdam relationem dicunt. Declaratum est igitur quod relatio in Divinis dupliciter significari potest, vel per modum actus & sic origo relationem dicit: vel per modum proprietatis, & sic paternitas & filiatio relationem important: & quia Personae Divinae non distinguuntur nisi per relata oportet quod aliquid relationem importans eas in esse constituat: & quia relatio, ut dictum est, dupliciter importatur, per proprie tatem & per originem.

De constitutione & distinctione Personarum sunt duo modi dicendi Nam quidam dicunt, quod Personae distinguuntur per originem. Quidam quod per proprietates. Pro prima positione videtur facere August. de Fide ad Petrum circa principium, qui ait: Quia igitur aliud est genuisse, quam natum esse, aliud est procedere, quam genuisse, vel natum esse, manifestum est: quoniam alius est Pater, alius Filius, alius Spiritus Sanctus, sed genuisse, nasci, & procedere origenes dicunt: igitur alietas, nve distin ctio est in Personis per origines. Hoc etiam videtur sentire Damasc. 1. lib. cap. 2. qui ait: quod in Divinis omnia sunt idem praeter generationem, ingenerationem, & processionem. Et quia Sancti, ut apparet ex auctoritatibus inductis, videntur sentire, ut distinctio fiat per origines, dictam positionem tenentes, dixerunt: proprietates in Divinis non distinguere; sed distinctionem insinuare. Alij autem quasi e converso dicunt, quod distinctio directe fit per proprietates: unde non est principium distinctionis, nisi relatio: nam i & ipsae origines per re ationes distinguuntur. Vt autem appareat quae ista¬

rum positionum sit melior,

Notandum, quod nihil in Divinis plurificatur realiter, nisi quod relationem importat: quia secundum absoluta non est realis plurificatio. Secun dum autem quod ad praesens spectat negotium, tria ibi plurificantur realis ter, proprietas, hypostasis, & origo: sunt enim ibi plures proprietates realiter differentes, ut paternitas, & filiatio: & plures hypostases, ut Pater & Filius & plures origines, ut gigni, & procedere: ideo praedicta tria relationem important. Et si comparamus hypostaum ad propriam originem, & suam proprietatem, tunc illa tria realiter non differunt, & unam & eandem relationem important. Nam si Filius ad suam proprietatem comparatur, ut ad filia tionem, & ad propriam originem, ut ad generationem vel nativitatem, ab eis realiter non differt, & eandem relationem cum illis importat: nam nativitas, filiatio, & Filius non sunt tres res, sed una. Et cum omnia haec secundum relationem dicantur, non aliam & aliam relationem dicunt: nam Filius non aliam relationem dicit, quam filiationem. Et illa eadem relatio, quae per modum proprietatis filiatio dicitur: per modum operationis, & originis designata, nativitas nuncupatur. Et licet haec tria sint una res, & eandem relationem indicent; tamen quantum ad modum significandi differunt, & illam relationem non eodem modo important. Et propter istam distinctio nem, quam habent in modo significandi, sequitur, quod proprietas se habet, ut distingues, & sit distinctionis prin cipium: origo & hypostasis se habeant, ut distincta. Nam in Divinis non est distinctio nisi per relata, ut potest patere per August. in multis locis, & per Boetium in suo lib. de Trin. Igitur quod magis directe, quantum ad modum significandi, relationem importat, hoc erit in Divinis distinctionis principium, & alia per ipsum habebunt esse distinctum: & quia proprietas quantum ad modum significandi magis directe relationem importat, quam hypostasis & origo, ipsae proprietates erunt distinctionis

principium, & per eas hypostases, & origines distinguentur. Quod autem proprietates quantum ad modum significandi magis directe relationem im portent, declarari potest per ea, quae in creaturis aspicimus. Nam eandem qualitatem important album, albedo & dealbari, sed albedo importat eam per modum abstractionis, & formae: album per modum concreti, & aggregati; dealbari per modum fluxus motus: propter quod albedo qualita tem magis directe significat, quam album, & dealbari: est enim magis directe in genere qualitatis, quam aliquod praedicamentorum: nam nullum concretum est directe in genere: unde & in 3. Top. scribitur, Iustitia enim in genere est bonorum: vir iustus non est. Sic album non est in genere, sed albedo: & quia albedo est directe in genere qualitatis, & non album, magis directem qualitatem significat, quam album: sic etiam relativum non est in genere, sed relatio: propter quod paternitas magis directe ad relationem pertinet, quam Pater. Rursum dealbari non est etiam directe in genere: quia motus est in genere per reductionem: propter quod dicitur in 3. Phys. quod est in eodengenere cum rebus, ad quas est motus & quia in Divinis proprietas, ut filiatio significat relationem in abstracto, & per modum formae: hypostasis, ut Filius, significat eam per modum concreti: nativitas sive generatio per modum operationis, & originis, secundum quod in Divinis ponimus duo praedica menta, relationem, & substantiam, licet illa non sint eiusdem rationis cum substantia & relatione in creaturis; quantum ad modum intelligendi magis directe ad praedicametum relatio: nis pertinet proprietas, quam hypostasis & origo: igitur per proprietatem hypostasis & origo distinguitur. Et ideo tenendum est cum secunda positione, quae est magis communis, quod principium distinctionis in Divinis est proprietas. Advertendum tamen, quod quia unam & eadem relationem insinuant proprietas & origo, propter hoc aliquando invenitur a Sanctis, quod in Divinis est distinctio per origines: aliquando per proprietates, & secundum hoc loquuntur Damasc. & Aug. in auctoritatibus praetactis ad confirmationem primae positionis adductis. Dicamus igitur hypostases distingui per proprietates directe & per se: per origines autem distinguuntur, prout origines loco proprieratum accipiuntur, vel prout per origines, quantum ad modum intelligendi, hypostases consequuntur alias & alias proprietates.

Respond. ad arg. Ad primum diacendum, quod refert dicere relatioe nem simpliciter, & relationem Divinam: nam quod relatio secundum

se non habeat, quod sit substantia; relatio tamen Divina habet: nam relatio Divina est ipsa Divina essentia. Vel ddm, quod substantia, quam dicit Persona Divina, est substantia, quae est suppositum: & quia Divinum suppositum dicit quid relativum, non est inconveniens talem hypostasem per relationem in esse constitui.

Ad 2. dicendum, quod relatio Divina non hapet minimum de esse: cum sit ipsa Divina essentia. Vel dicendum, quod relationes in creaturis non sunt per se subsistentes; in Divinis autem sunt: & ideo licet in creaturis dicantur habere minimum de esse, non oportet hoc verificari in Divinis.

Ad 3. dicendum, quod i supposita humana constituerentur in esse per relationem, relatio illa esserelatio creata, & non esset quid per se subsistens, & ei non competeret dare per se esse; sed relatio Divina est quid per se subsistens: & ideo non est simile.

Ad 4. ddm, quod in rebus compositis distinguens non est distinctum, & constituens non est constitutum: nam homo non est sua humanitas, quae distinguit ipsum a non homine, & constituit eum in esse hominis: Deus tamen est sua Deitas: & quia Persona est ita simplex, ut essentia, Persona Divina erit sua proprietas, & sua relatio, pequam in esse constituitur.

Ad 5. dam, quod relatio praesupponit distinctionem non relatam, sed aliam: ut maioritas, & minoritas praesupponit distinctionem non relativam, sed quantitativam, ut quia hoc habet aliam quantitatem, & illud aliam, sequitur, quod hoc sit maius, illud minus: sed si essent aliqua, inter quae non esset distinctio nisi per relata, in eis ita relatio distingueret, quod nullam distinctionem praesupponeret: & quia hoc est in Divinis: ideo ratio non arguit.

ARTICVLVS III. Vtrum a motis relationibus per intellectum, remaneant hppostases.

TErtio quaeritur: utrum amotis, vel abstractis relationibus per intellectum, remaneant hypostases? Et videtur, quod sic: quia dicit August. 7. de Trin. cap. 1. Omne, quod relativee dicitur. est etiam aliquid excepto relativo. Si igitur hypostasis Divina non remanet amota relatione, hoc non est, nisi quia talis hypostasis est quid relatum ergo arnota relatione, adhuc remanebit hypostasis, cum sit aliquid excepta relatione.

Praeterea: Persona est hyp. sta sis proprietate ad dignitatem pertinete distincta, sed in omni diffinitione hoc contingit, quod una pars diffinitionis habet esse abstracta ab alia, & potissime pars prima potest intelligi non intellecta parte secunda: ut si homo est animal rationale, potest intelligi animal, non intellecto rationali, ergo poterit intelligi hypostasis non intellecta proprietate, igitur amota relatione per intellectum vel proprietate, remanebit hypostasis.

Praeterea: Pater non distinguitur a Filio per hoc, quod est, quis, vel aliquis: quia & Filius est quis, & aliquis, sed distinguitur ab ipso per hoc, quod ille est Pater, & ille Filius, ergo amota paternitate non remane¬ bit Pater, sed remanebit quis, vel aliquis; sed quod est quis vel aliquis est hypostasis, ergo non intellecta proprietate, vel paternitate, potest intelligi hypostasis eius.

Praeterea: Pater intelligitur in genitus, non intellecta paternitate, ut potest haberi ex 5. de Trinit. cap. 6. sed per hoc, quod est ingenitus, est ab alijs hypostasibus distinctus, ergo Pater potest intelligi habe re distinctam hypostasim ab alijs, non intellecta proprietate eius.

Praeterea: Centiles, & Pagani intelligunt in Dinis hypostasim, & suppositum: eo quod intelligunt Deum esse quid per se subsistens; & tamen ibi non ponunt paternitatem & filiationem, ergo idem quod prius,

In contrarium est: quia scribitur De Fide ad Petrum circa principium, quod Trinitas pertinet ad Personas, unitas ad naturam: ergo si non remaneret in Divinis Trinitas, non remanerent Personae ibi, vel hypostases; sed amotis relationibus, removetur ibi pluralitas & distinctio, ergo &c.

Praeterea: amoto eo, per quod aliquid constituitur in esse, non remanet quod sic constituitur; sed Personae vel hypostales constituuntur in esse per relationes, ergo amotis relationibus, non remanent Petsonae vel hypostases.

RESOLVTIO. cum secundum intelligendi modum prius concipiamus addi essentiae relationem in se aceptam, sic constituit hopostasim: & quia ulterius intelligimus essentiae addirelationem addignitatem pertinentem, ita constituit Personam: & quia deinceps considerare possumus addi talem relationem pertinentem ad dignitatem, isto modo talem Personam constituit. Et ideo amotis per intellectum relationi¬ bus secundo & tertio modo inspe¬ ctis, adhuc remanent hoposta ses: quod si primo modo ab¬ strahantur, oposta¬ ses non rema¬ nebunt.

REspond. A quibusdam distingui¬ tur duplex modus abstractionis, nam abstrahitur forma a materia, ut circulus, a cupro: vel universale a par ticulari, ut animal ab homine. Et isti duo modi abstractionis sic d quia per abstractionem particulari, particulare non ri nam abstracto animali ab homine remanet homo:: quia absqu nomo nec esse potest, nec intelligi; sed per abstractionem formae a utraque remanet, ut abstrahendo cir culum a cupro, remanet circulus, & remanet cuprum: quia possum intelligere cuprum non intellectis & circulum non intellecto cupro: & secundum istum duplicem modum stractionis volunt determinare de abstractione in Divinis: & licet in Dinis non sit forma & materia, & univer sale & particulare, est tamen ibi aliquid, quod se habet ad modum istorum. Sed iste modus non est proseque dus: quia diffinitio prius facta est in conveniens: quia in praedictis abstractionibus semper abstrahitur forma a materia, sive illud, quod se habet permodum formae, ab eo, quod se habet per modum materiae. Nam secundum Philosophum in 7. Metaph. haec est differenia inter partem quantitativam, sive ma terialem, & partem formalem: quia pars materialis non pertinet ad rationem rei; pars autem formalis pertinet: & ideo potest esse, quod unum & idem prout recipitur in ratione unius, & non recipitur in ratione alterius, sit pars materialis unius, & sit pars formalis alterius: & ideo secundum Philosophum 7. Metaph. cuprum est pars formalis circuli cuprei, & pars materialis circuli: quia non ponitur in diffinitione circuli, sed in diffinitione circuli cuprei: & quia quidquid abstrahitur ab aliquo, illud, a quo abstrahitur, non ponitur in diffinitione eius, oportet, quod ilud, a quo fit abstractio, sit materiale respectu abstracti.

Et propter hoc possumus aliter ditere, distinguendo aliter abstractionis modos: quia quidquid abstrahitur ab aliquo habet unitatem cum illo: quia si non haberet unitatem cum eo, non posset abstrahi ab eo: hoc enim sonat abstrahere, intelligere aliquid, quod est in aliquo, non prout est in illo, ut videtur velle Philosophus 2. Phy. & ideo si volumus distinguere de ab¬o stractione, distinguamus de unitate. Vnitas autem aliquorum duplex, est, per se, & per accidens, & secundum utrumque modum unitatis sit abstra¬ ctio: nam abstrahitur quidditas rei a conditionibus materiae, & subiectum a passionibus, & universaliter substantia ab accidentibus: ex quibus omnibus habet fieri unum per accidens. Rursum abstrahitur vegetativum a sensitivo, & sensitivum ab intellectivo, exquibus sit unum per se & non per accidens. Est enim differentia inter primum modum abstractionis & secundum: quia in primo modo abstractionis abstractum, & a quo fit abstractio, i riae non sunt ipsa quidditas rei, nec pas sio est ipsum sublectum, vel accidens ipsa substantia. Sed in secundo modo abstractionis abstractum, & a quo fit abstractio sunt una res. Nam vegetativum, quod abstrahitur a sensitivo, est eadem res cum ipso sensitivo: nam huiusmodi abstractio non fit propter diversitatem: realem, sed habet fieri exeo, quod una res secundum modum intelligendi addit supra aliam: sicut animal potest abstrahi ab animali rationali: quia animal rationale addit supra animal; tamen quia ex animali & rationali sit unum per se, animal rationale & animal sunt eadem res: & hoc nsinuavit Philosophus 7. Metaph. ubi cum determinavit istam quaestionem, quod in his, quae sunt per se, est idem quidditas cum habente quidditatem, sublunxit: Quoniam si homo simpliciter, & homo albus essent idem, tunc quidditas hominis & quidditas hominis albi essent idem: & tunc ex homine, & albo fieret unum per se. Et quia ex animali, & rationali fit unum per se, animal, & animal rationale sunt eadem res. Si autem secundum istos abstractionis modos volumus loqui de abstractione hypostasis, aut relatione, planum est, quod primus abstractionis modus non habet ibi locun: nam in primo abstractionis modo abstractum, & a quo fit abstractio sunt, duae res; sed hypostasis & relatio non sunt duae res, immo hypostasis est ipsa relatio propter sui simplicitatem. Et inde est, quod aliqui considerantes istum abstractionis modum dixerunt: quod si abstrahatur hypostasis a relatione, ni hil remanet nec hypostasis nec substantia. Hoc autem ex hoc veritatem habet: quia secundum istum modum abstractionis intelligo rem abstractam, etiam corrupta re, a qua sit abstractio? quia res abstracta, & res, a qua sit abtractio, non sunt una res: unde dato quod illa res, quae est passio, non esset, per se loquendo, nihilominus subiectum esset; sed si illa res, quae est relatio, non esset, nec hypostasis, nec essentia esset: quia hypostasis & essentia sunt illa eadem res, quae relatio est: & licet sic dicentes secundum istum modum bene dicant; tamen in hoc non bene dicunt, quod huiusmodi abstractionis modum ad Divina transferunt: quia, ut habitum est, talis modus ad Divina non est transferendus; sed secundum modum abstractionis, ubi abstractum & a quo sit abstractio sunt una res, pos sumus loqui de abstractione in Divinis. Nam illud abstrahere nihil est aliud, quam intelligere unam rem secundum unam rationem, non intellecta ipsa eadem re secundum aliam rationem: attamen in huiusmodi rationibus, & modis intelligendi debet esse ordo: quia res sub una ratione considerata se habet per additionem, secundum modum intelligendi, ad se ipsam consideratam secundum aliam rationem: nam licet eadem res sit homo, & animals tamen ipsa res considerata, ut homo, ecundum modum intelligendi se hapet per additionem ad se ipsam consideratam, ut animal: & ideo animal potest intelligi, non intellecto homine igitur si secundum istum modum volumus loqui in Divinis, oportet nos videre quae res secundum unam rationem considerata addit secundum modum intelligendi supra se ipsam consideratam secundum aliam, & dico secundum modum intelligendi: quia in Divinis realiter nulla est additio.

Et ideo advertendum, quod ista quatuor se habent per ordinem, essentia Divina sive Deus, hypostasis Persona, & Pater: quia hypostasis addit supra essentiam Divinam relationem, Persona addit suprahypostasim aliquid id dignitatem pertinens; sed Pater addit super omnia ista hoc ad dignitatem pertinens, scilicet paternitatem: ideo secundum modum intelligendi prius intelligitur essentia, & postea intelligitur, quod additur relatio in se ac¬ cepta essentiae, & constituat Aypostasim: ulterius quod additur relatio ad dignitatem pertinens, & constituat Personam: ulterius quod additur talis relatio ad dignitatem pertinens, sci licet paternitas, & constituit Patrem, Et in resolvendo oportet, quod sit ordo quasi praeposterus, ut non intelle cta reiatione tali ad dignitatem pertinente, quae est paternitas, non remanet Pater, sed solum remanet Persona. Sed non intellecta relatione ad dig nitatem pertinente simpliciter non remanet Persona, sed remanet hypostasis. Non autem intellecta relatione qualitercumque accepta, non remanes hypostasis; sed remanet essentia, & siremanet aliquo modo hypostasis, illa hypostasis non erit secundum eandem rationem cum hypostasi, quam in Divinis ponimus: quia hypostasis in Divinis posita constituitur in esse per relationem. Haec autem constitueretur in esse per absolutum: nam dato quod in Deo non esset aliqua distinctio Personarum adhuc Deus esset hypostasis, & Persona, sed non esset persona secundum illam rationem, ut modo est persona. A paret igitur quomodo non intellectat relatione potest intelligi hypostasis, & quomodo non: quia non intellecta relatione secundum aliquem modum potest intelligi hypostasis. Respond. ad arg. Ad 1. dicendum quod hypostasis est aliquid aliud, excepto hoc quod relative dicitur: quia est essentia: & ideo amota relatione remanet tantum essentia; sed non oportet, quod remaneat hypostasis. Ad 2. ddm, quod amotaproprietate ad dignitatem pertinente, remanet hypostasis: quia tunc non removetur re latio simpliciter, sed secundum alique modum.

Ad 3. ddm, quod amota relatione, ut est paternitas, remanet Pater quis: quia tunc non removetur re latio simpliciter, sed relatio sic accepta: sed si removetur paternitas, ut relatio, ita quod removeretur relatio sim pliciter, tunc non remaneret Pater quis; sed si remaneret quis, non rema neret eo modo, ut modo est. Ad a. dam, quod in genitus non dicit simplis citer relationem, nisi accipiendo ingenitum, ut est proprietas Patris: unde & essentia aliquo modo, & si non pro¬ prie, in genita dici potest: & ideo non intellecta paternitate, nec aliqua relatione, remanet quid in genitum: quia remanet essentia. Vel possumus dicere, quod amota paternitate, remanes in genitum: quia paternitas non dicit relationem simpliciter, sed dicit relationem sic acceptam.

Ad 5. patet solutio per iam dicta: nam sicut amora omni relatione, remanet hypostasis in Divinis, sed non eo modo, ut ibi hypostasim ponimus: ita Centiles, & Pagani ibi intelligunt hypostasim; sed non eo modo, ut nos sintelligimus.