Quaestio 2

ARTICVLUS I. Vtrum scientia Dei, & scientia nostra dicatur? aequivoce?

AD 1. sic proceditur: videtur quod aequivoce dicatur scientia de scientia Dei & scientia nostra, quia secundum Comm. In de substantia orbis: quaecumque sunt in corporibus supercaelelestibus & in istis inferioribus dicuntur aequivoce: sed plus differunt ea, quae sunt in Deo & creatura, quam ea, quae sunt in corporibus supercaelestibus & in ferioribus, ergo scientia hic & ibi dicetur aequivoce.

Praeterea: vult Comm. 2. Meta. quod quantitas dicatur de quantitate continua & discreta aequivoce, sed plus differt scientia Dei & scientia creata, quam quantitas continua & discreta: cum illa duo reducantur ad unum genus, & non ista.

Praeterea: Hugo in 2. cap. super Angelica Hierarchia ait: Quaecumque autem in creaturis sunt, magis sibi vicina sunt & cognata quia facta sunt, quam opus antifici, & factura plasmatori; sed aliquid dictum de duobus creatis dicitur aequivoce, ergo quidquid dicitur de Deo & creatura, aequivoce idicetur: cum plus distent creatura & Deus, quam quaecumque duo creata.

Praeterea Com. in 12. Meta. plane dicit quod scientia dicitur aequivoce de scientia Dei & scientia nostra.

In contrarium est: quia secundum Philosophum 10. Meta. Semper mensura est unige, nea mensurato, sed nihil tale est aequivo cum. Cum igitur scientia Dei mensuret onia creata, & per coseques scientiam nostram, scientia de scientia Dei & scientia nostra non dicetur aequivoce. Prae¬ terea: si aliqua causa est, propter quam dicatur aequivoce scientia de scientia Dei & scientia nostra, est ratione excessus, quem habet una ad aliam: sed magis & minus non diversificant speciem, ergo propter talem excessum non erit aequivocatio inter ea.

RESOLVTIO. Scientia aequivoce dicitur de scientia Dei & nostra, large sumendo aequivocum, ut, in cludit analogum; sed prout aequivocum contra analogum dividitur, non ae¬ quivoce, sed analogice dicitur.

REspon. dicendum, quod largo mo do sumedo aequivocum, ut non distit guitur contra analogum, sed ut includens analogum, distinguitur contra univocum: dicere possumus scientiam de scientia nostra & scientia Dei aequi voce praedicari. Dat enim Philosophus 1. Topicorum multa documenta ad cognoscendum aequivocum, inter quae quinq; pote rimus accipere iuvantia nos ad hanc vertatem concludendam. Vnum docume tum est quod debemus aspiscere ad dif finitionem: nam si aliqua habentia unum nomen, si secundum illud nomen per comparationem ad aliud describunur, si non convenit eis una descriptio, illa sunt aequivoca secundum nomen illud: & ideo quia sanativum dicitur de cibo & urina, non tamen eandem descriptionem suscipit per comparationem ad sanitatem, ut dicitur de cibo &

de urina: quia cibus dicitur sanativus, eo quod efficiat sanitatem, urina eo quod significet, sanativum hic & ibi aequive ce dicitur. Secundo ad cognoscendum aequivocum utile est respicere ad differentias: nam color dicitur in magnitur dinibus & in melodijs: dicitur enim magnitudo colorata per album & nigrum in ea existentia: melodia vero co lorata dicitur, cum voces in ea existentes secudum modum debitum ordinantur, tamen hic & ibi acceptus color non secundum easdem differetias dividitur. Nam color, qui est in corporibus, dividitur per congregativum & disgregativum: ille vero, qui est in melodiis, dividi habet per Phrygium & spondeum: quare color hic & ibi aequivoce sumitur. Tertio utile est respi¬ cere ad oppositum: nam si aliquid inpluribus invenitur, & secundum quod invenitur in uno habet oppositionem, secundum quod reperitur in alio caret opposito, oportet illud esse aequivocum: & ideo licet delectatio inveniatur in potu & in scientia; tamem quia delectationi, quae est ex parte potus, est contraria tristitia, quae est ex parte sitis; delectationi vero, quae est ex parte scientiae, nihil est contrarium, ut dicit Philosophus 1. Top. 1. delectatio hic & ibi aequivoce dicitur. Quarto utile est respicere ad genus, nam si aliquid dictum de uno est in uno gene re, dictum de alio est in alio, aequivoce diScitur de utroque: & ideo album de albo in voce, & albo in colore aequivoce dicitur: quia album in colore est in genere coloris, album in voce est in genere soni. Quinto utile est respiscere ad potentiam cognoscitivam: nam si aliquid dictum de uno percipitur una virtute cognoscitiva, ut reperitur in alios percipitur alia, oportet illud esse aequivo cum: & ideo quia acutum, ut reperitur in magnitudinibus, percipitur tactu, ut reperitur in humoribus apprehenditur gustu, acutum hic & ibi aequivoce dicitur: & licet cuilibet modo, secundum quem aequivocatio sumitur, proprium exemplum dederimus, uni tamen & eidem aequivoco plures, dictorum modorum, vel etiam omnes, adaptar possent: nam albo in voce & in colore, cui competebat, aequivocatio propter divet sitatem generis, competit etiam propter diversitatem potentiae apprehensivae: quia album in colore percipitur visu, album in voce auditu; posset etiam ei compete re aequivocatio propter, diversitatem rationis: quia non secundum eandem rationem sumitur album hic & ibi: & etiam propter diversitatem differentiarum: quia non per easdem differentias dividitur color & sonus, & album in colore & in sono: competit etiam ei aequivocatio per respectum ad contrarium: quia alboin colore contrariatur fuscum, albo in voce raucum

Hoc viso notandum quod propter omnia praedicta quinque scientia,

de scientia Divina & scientia nostra aequivoce dicitur. Nam si aspicimus ad descriptionem prout scientia nostra & Divina describuntur, non eandem descrip tionem suscipiunt: quia scientia nostra causatur a rebus; scientia vero Dei, si detf cribitur per comparationem ad res, secuncum quod descriptio vel diffinitio ei competere potest, non dicetur causata a rebus; sed causativa rerum. Secundo possumus hanc aequivocationem ad vertere respiciendo ad differentias: nam scientia nostra distinguitur per scientiam universalem & particularem; scietia vero Dei, ut in alia quaestione patebit, nec universalis nec particularis existit. Tertio: aspiciedo ad contrarium, nam scietiae nostre contrariatur ignorantia; scientiae vero Divinae nihil est contrarium. Quarto: respiciendo ad genus: quia scientia nostra est in genere qualitatis & est accidens scientia vero Dei est ipsa Divina substantia. Quinto: aspiciendo ad potentiam cognoscitivam: nam scientia nostra apta na ta est sciri ab habente intellectum sive ab intellectu creato; scientiam vere Divinam mullus intellectus creatus naturaliter scire potest: & ideo non est apta nata sciri per intellectum: quia sicut ipse Deus nor est quid intelligibile, sed superintelli gibile, & supra mentem & rationem, sic scientia sua, quae est idem quod ipse supra mentem & rationem est. Haec enim 5. aliquo modo tangit Comm in 12. Meta. qui dicens: Scientiam dici aequivoce de scientia Dei, & scientia nostra ait: Scientia Dei causat res: nostra cauatur a rebus, & hoc quantum ad primum propter diversitatem descriptionis. Postea subdit: Scientia Dei nec est universalis nec particularis, & hoc quan tum ad secundum: quia inon per easdem differetias dividitur scientia Dei & nostra. Ait etiam: Deus non disponitur per scientiam, quae habet ignorantiam oppositam & hoc quantum ad tertium modum sumedi aequivocationem, qui est per respectum ad oppositum. Addit ulterius: Deus non disponitur per istas dispositiones: quia non est aptum natum habere alterum, & hoc quantum ad quartum quia scientia Divina non est superaddita substantiae primae, nec est a ccidens & qualitas, quae habitualiter disponit habentem, ut possit dici dispositio eius prout dispositio ponitur species qualitatis, secundum quod potest dici scien tia in nobis: nam licet scientia nostra sit habitus, dispositio tamen quaedam dicitur: quia dispositio habitum includit, iuxta illud quod habetur in praedica mentis: Sunt autem habitus iam dispositiones, qui enim retinent habitum quodanmodo dispositi sunt, ut idem Comm. ait: Aliquod est sciens, de quo non est fas dicere sciri, & hoc quantum ad qui tum. Est enim scientia Divina supra in tellectum: & ideo Phho. nec alicui alij fas erat dicere de ea sufficienter: quia nec poterat eam sufficienter intelligere. Dicitur igitur scientia aequiue ce de Divina & nostra: quia non secundum eandem virtutem comprehenduntur: quia uno intellectu comprehenditur, & de ea scienti est fas dicere: alia supra intellectum est & deficiunt lingue a narratione eius. Patet igitur quod icientia aequivoce dicitur de scietia Dei, & scientia nostra, sumendo aequivoce large ut includit analogum; sed si ae quivocum contra analogum dividitur non dicitur aequivoce sed analogice, cum scientia nostra scientiam illam, & si non in omnibus, saltem quantum ad aliquid imitetur: modi autem prae tracti non concludunt aequivocationem simpliciter, sed vel aequivocationem vel analogiam. Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod Commentator accipit, aequivocum darge, ut includit analogum: nam quae sunt in supercaelestibus & in inferioribus, non dicuntur pure aequivoce, sed analogice. Et per hoc patet solutio ad secundum: quia quantum non dicitur pura aequivocatione de continuo & discreto.

Ad 3. dicendum, quod aequivocatio non respicit differentiam rerum in se acceptam, sed per comparationem ad nomen impositum: nam Sortes dictus de duobus particularibus homini bus dicitur aequivoce: & animal dictum de homine & leone dicitur univoce; & tamen plus conveniunt duo particulares homines, quam homo & leo. Sufficit autem ad hoc quod nomen non pure aequivoce dicatur de aliquibus, esse aliquam imitationem unius ad alterum secundum nomen illud. Et quia scientia nostra in aliquo imitatur Divinam, secundum quod utrique com petit nomen scientiae, scientia non pure aequivoce dicitur de utrisque. Ad quartum dicendum, quod Comm. acci pit aequivocum large, ut includit analogum.

Ad 1. in contrarium dicendum, quod oportet mensuram esse unigeneam mensurato, non quia oporteat mensuram esse in eodem genere cum eo; sed. test.

quia est aliqua analogia inter utrumque non igitur ex hoc arguitur inter scientiam nostram & scientiam Dei univoca tio, sed analogia. Vel dicere possumus quod scientia Divina respectu scientiae nostrae non est mensura coaequata, sed excedens: & ideo sicut calor in istis inferioribus generatus a calore Solis non est univo cus respectu illius caloris propter improportionem inferiorum ad supercaelestia, sic scientia nostra communicata in nobis a Divina scientia non est eiusdem rationis, cum illa propter improportionem intellectus nostri ad intellectum Divinum. Ad secundum dicendum, quod magis & minus sumptum secundum unam rationem qisuiddtitis, geris non diversificat speciem; sumptum tamen secundum aliam diversificat, & quia non secundum eadem rationem est scientia in nobis & in Deo: ideo in tan excessu univocatio servari non po¬

ARTICVLVS II. Vtrum scientia Dei possit dici uni¬ versalis?

QEcundo quaeritur: utrum scientia Divina distinguatur, secundum quod scietia nostra, scilicet, inuniversalem & par ticularem, perscientem in potentia essentiali, & accidentali? Et videtur, quod scientia Dei sit universalis: quia illa scientia maxime est universalis, quae est respectu omnium, sed Divina scientia potissime est respectu omnium, ergo &c

Praeterea: scire aliquid in universali est scire in sua causa, sed secundum Themistium Deus scit omnia: quia scit seesse principium omnium, ergo potissime scientia eius est universalis: quia scit omnia in sua causa: cum sciat omnia in se ipso, qui est causa & principium omnium.

Vlterius videtur, quod sit particularis: quia scire aliquid in particulari est scire sub modo distincto, & in propria forma, sed potissime Divina scientia est huiusmodi, ergo &c.

Praeterea: si scientia Dei non est particularis, cum sit uni versalis, ut probatum est, scientia eius est discursiva, quod est inconveniens: nam scire in universali & non in particulari competit his, qui scientiam acquirunt discurrendo a principijs ad conclusiones, a notioribus ad minus nota: eo quod sunt nobis nota confusa magis.

Vlterius videtur, quod Deus sciat in potentia essentiali: quia ubicumque est reperire magis & minus, ibi est reperire simplex, ut probat Philosophus 4. Meta. Si igitur reperitur aliquem esse magis & minus in potentia ad sciendum, oportet omnem istam diversitatem reduci in primum scientem: eo quod postrema reducuntur ad prima, ille igitur simpliciter erit sciens in potentia: sed quod sic scit in potentia, scit in potentia essentiali, ergo &c.

Praeterea: Deus cognoscit res, eo quod est rerum causa, sed non semper causat res actualiter, ergo non semper scit eas actualiter, scit igitur eas in potentia: sed quidquid in Deo ponitur, ibi essentialiter existit, ergo. Deus est sciens, in potentia essentiali.

Vlterius videtur, quod Deus sciat in potentia, accidentali: quia secundum Philosophum tunc scimus in potentia accidentali, cum possumus considerare, cum volumus: sed Deus volens considerare de rebus, de eis considerat, ergo scit eas in potentia accidentali.

Praeterea: tunc scimus in potentia accidentali, cum habemus habitum scientiae, sed sicut intellectus vel memoria est principium intel ligendi, ita & habitus: sicut igitur in Deo ponimus virtutem intellectivam, vel intelligentiam & memoriam, & etiam actum intelligendi, vel intelligere, licet haec in eo realiter non differant: ita & habitum, cum sit id, a quo egre ditur actus, ibi ponere poterimus; sed rcire secundum habitum, est scire secundum potentiam accidentalem, ergo &c.

In contrarium est Commentator, n 12. Meta. qui ait: Scientiam Dei nec esse universalem, nec particularem, nec esse in potentia.

RESOLVTIO. Scientia Dei nec universalist, nec particularis dici debet: cum ex obiecto principali differentiae sumantur.

REspond. dicendum, quod Divina Rscientia nec est universalis, nec par ticularis, nec Deus est sciens in potentia essentiali, nec accidentali. Haec autem sic declarantur: nam differentiae praetactae conveniunt scientiae nostrae: & ideo, si volumus videre, quomodo praedicta removentur a scientia Primi, oportet nos scire, quomodo differenter intelligit Deus & nos. Ideo notandum, quod intelligerePrimi & nostrum quasi per om nem modum videntur habere conditiones oppositas: est enim intellectus no ster potentia pura in genere intelligibilium: & ideo nullus actus intelligibilis ab eo exire potest, nisi informetur aliqua forma superaddita naturae suae: nan a potentia pura non progreditur aliquis actus: & ideo secundum quod aliquid est potentia pura in aliquo genere, sic actus illius generis negantur ab eo: unde materia prima est potentia pura in genere entium, nullus actus in tali genere ei competit, nisi informetur forma: intellectus vero noster, quia non est potentia pura in genere entium, sed in genere intelligibilium, & si aliquis actus ei competere potest habens rationem entis, etiam antequam superaddatur ei spe cies; nullus tamen actus in genere intel ligibilium ei competere potest absque informatione speciei: & quia species, quibus intellectus informatur, sunt abstractae a phantasmatibus, cum non habeant phantasma nisi materialia, per se & primo materialia intelligit: quia unumquodque agens agit secudum conditionem suae formae: cum forma, qua informa tur, sit similitudo materialium rerum: ideo per se & primo ducitur in cognitionem earum, & cognoscendo eas, quasi exconsequenti congnoscit se ipsum. Vnde in 3. de Anima scribitur: quod sic se ipsum cognoscit, sic, scilicet, cognoscendo alia; intellectus vero Divinus, qui est primus in genere intelligibi lium, cum sit actus purus, poterit intelligere absque aliquo superaddito essentiae suae: nam huiusmodi additio specie non habet fieri nisi propter potentialita tem admistam rebus: erit igitur Divina essentia sufficiens medium cognoscendi: & ideo sicut intellectus noster, quia cognoscebat per formas acceptas a rebus alijs, primo cognoscebat alia: sic intellectus Divinus, quia cognoscit per formam, quae est essentia sua, primo & per se cognoscit se ipsum: verum quia huiusmodi essentia, quae est medium in tali cognitione, est similitudo omnium, vel omnia eam imitantur, cognoscenlo se ipsum per talem essentiam, poterit habere cognitionem omnium aliorum: quia omnia alia relucent in ipsa. Hoc viso, patere potest, quod scientia nostra potest esse universalis & particularis; sci entia vero Dei nec universalis nec particularis dici debet. Nam habitus distin guuntur per actus, & actus per obiecta: unde oportet scientiam, cum sit habitus quidam, trahere specie & proprias differentias ex obiectis, & non ex obiectis quibuslibet, sed ex principalibus.

Et quia licet intellectus noster directe non intelligat particulare, sed universale, tamen per se & primo intelligit materialia: cum materialibus competat secundum aliam & aliam acceptionem esse universale & particulare: ut cognoscimus universalia, dicimur habe re scientiam universalem, ut particularia particularem. Deus vero, qui per se & primo intelligit essentiam suam: cum essentia sua non sit universalis, eo quod non secundum aliud & aliud esse habet esse in suis suppositis, nec sit quid partilacure: quia est quid communicabile pluri bus: eo quod in pluribus suppositis reperitur: particulari autem per se copetit esse individuum, & incommunicabile, siex obiecto principali debet accipi proprie differentiae scientiae, Divina scientia nec erit universalis nec particularis.

Rursum, si bene consideramus habita, apparere potest, quod Deus non est sciens in potetia essetiali, nec in accidentali. Di citur enim aliquid esse tale in potetia es entiali, quado indiget multa trasmutatione, ut fiat tale: & ideo aliquis puer est, in potetia essentiali ad considerandum, antequahabeat habitum scietiae & species acquisitas. Sed tunc sumus in potentia accidentali, quando habentes habitus & species, possumus considerare. cum volumus. Sumitur ergo potentia essentialis in intellectu nostro: quia non semper est coniunctus speciebus; acciden talis vero, quia non semper est unitus actui. Primum autem potest compete re intellectui nostro: quia intelligit per species aliorum & per similitudines a rebus acceptas: & ideo cum nascatur sicut tabula rasa, in qua ni: il est depictum, est in potentia ad huiusmodi spocies. Secundum ei convenit: quia actus intelligendi exit ab eo mediantibus speciebus & intentione voluntatis: & quia non semper est informatus specie, qvd ¬ si est informatus, non semper se convertit per intentionem super species, quas apud se habet, non semper est coniunctus actui. Haec autem Deo competere non possunt: nam cum non intelligat per formas a rebus acceptas, vel aliunde impressas, sed per essentiam suam, non potest esse in potentia ad id, per quod intelligit: quia tunc esset in potentia ad se ipsum: & ideo non potest dici sciens in potentia essentiali, cum semper sit coniunctus essentiae suae, per quam intelligit. Rursum non possumus dicere Deum esse scientem in potentia accidentalis quia talis potentia accipitur ex eo, quod ciens non semper est coniunctus actui actus autem intelligendi Divinus est ipsa Divina substantia, si ergo tali actui Deus ipse non semper esset coniunctus, sequeretur, quod esset a sua substantia, vel a se ipso aliquando separatus, quod non est intelligibile.

Advertendum tamen, quod sicut distinguitur potentia in potentiam essentialem & accidentalem, quarum utram que negamus a Divina scientia: ita consuevit distingui potentia in abiicientem actum, & non abiicientem: quae utraque a Divina scientia debet negariNon enim est Deus intelligens in potem tia abijciente actum: quia in Divinis esset aliquid informe, quod est contra Aug. 15. de Trin. cap. 15. & 16. Ned ntelligit secundum potentiam coniun ctam actui: quia in omni tali est reperi re compositionem actus & potentiae; Deus autem est simplicissimus, ubi nulla est compositio.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum. quod non debet dici scientia universa lis ssecundum quod hic de universalita te loquimur) quae est respectu omnium sed quae est per medium universale vel de obiecto universali per se & primo, quod Divinae scientiae non competit, Advertendum tamen, quod licet scientia Dei non sit universalis; habet tamen aliquam similitudem cum scientia uni versali: eo quod omnia comprehendat. Quod si tamen propter hoc universalis dici vellet, non acciperetur illud universale, ut de illo loquimur, sed aequivoce.

Ad 2. dicendum, quod scinc in suis principijs est scire in universali, quando sciens per talem scientiam scit in potentia: Deus autem scit omnia in se ipso actualiter: unde Commen. in 12. Meta. probat scientiam Dei non esse universalem: quia in ea non admiscetur potentia.

Ad id autem, quod ulterius quaeri tur: utrum scientia Dei sit particularis; Patet quod non. Et ad primum dicen dum, quod non arguit ratio, quod scientia Dei sit particularis, sed quod habeat similitudinem aliquam cum scientia particulari: nam habere scientiam particularem est scire per medium particulare, vel habere cognitionem acceptam a rebus particularibus, quorum neutrum Deo competit.

Ad 2 dicendum, quod ratio accipit fundamentum falsum, quia scientia Dei nec est universalis, nec particularis.

Ad id autem, quod ulterius quaeritur: utrum Deus sit sciens in potentiae essentiali? Dicendum, quod non, utpatet per habita. Ad 1. dicendum, quod magis & minus dicuntur per respectum ad simpliciter, sed non eodem modo in privativis & positivis: quia in positivis accipitur per accessum; in privativis per recessum: unde si est dare magis & minus bonum, est dare optimum; sed si est dare magis & minus malum, non est dare pessimum, sed sicut magis & minus bonum arguunt optimum, ad quod accedunt: ita magis & minus malum arguunt idem optimum, a quo recedunt: & quia potentialitas habet quemdam modum privationis, esse magis & esse minus in potentia arguit actum purum per recessum, sicut esse magis & minus in actu arguunt cundem actum purum per accessum. Vel dicendum, quod si est dare maiorem & minorem potentialitatem est dare potentialitatem simpliciter; non in supremo, sed in in¬ fimo: ut si in genere entium est dare maiorem & minorem potentialitatem, est dare potentialitatem simpliciter, no in Deo, qui est quid supremum; sed in materia prima, quae est quid infimum: sic si in genere intelligibilium est dare ma iorem & minorem potentialitatem, est dare potentialitatem simpliciter; sed non in Deo, qui est supremus in tali genere: sed in intellectu nostro qui secundum Commen. tenet infimu gradum in genere intelligibilium, sicut materia prima in genere entium.

Ad 2. dicendum, quod Deus non agit per operationem mediam, sed sua actio est sua substantia: unde sicut semper est sciens in actu & non in potentia, ita sem per actio sua est in actu; operatum tamenexterius non semper actu existit; ex eo quod talia exteriora esse accipiunt se cundum ordinem Divinae sapientiae: & ideo sic secundum successionem temporum operata exterius esse accipiunt ut Divina sapientia ordinavit: tamen propter alium & alium modum significandi, in creatione vel in operatione & in scientia dicitur Deus scivisse res ab aeterno: fecisse tamen eas & causasse in tempore: quia operatio dicit aliquid exiens ab agente in ipsum operatum: & ideo non dicitur Deus fecisse res, isi quando facta habuerunt esse: sed scientia & si est exteriorum, non tamen est eorum ut sunt in se ipsis, sed ut sunt in sciente: & ideo iudicandum est de scientia secundum conditionem scientis; non secundum conditionem scitorum: propter quod Deus scivit res ab aeterno, licet eas fecerit in tempore,

Ad id autem quod ulterlus quaeritur: utrum Deus sciat in potentia accidentali? Dicendum quod non. Ad 1. dicendum, quod nos dicimur scire in po tentia accidentali, quando habentes ha bitum non semper consideramus; possumus tamen considerare, cum volumus: & quia Deus semper actu intelligit, & non est in potentia ad actum intelligen di, non dicitur esse sciens in potetia accidentali: unde ratio arguebat ab insufficienti. Non enim Deus volens considerat de rebus, quod sit in potentia ad considerandum, & per voluntatem fiat in actu: quia cum suum intelligere sit suum esse, sicut non est in potentia ad esse, ita non est in potentia ad intellige¬ re.

Ad 2. dicendum, quod cum virtus intellectiva & memoria dicant rationem principij, ponendo talia in Deo, non ponimus ibi imperfectionem: habitum tamen ibi non ponimus propter duplicem imperfectionem, quam videtur habere habens habitum: nam cum habitus sit perfectio potentiae sequitur, quod hapens habitum habeat virtutem intellectivam perfectibilem per aliquid additum. Rursum cum habitus non dicat perfectionem ultimatam, sed insit ei perfectio ex operatione, sequitur quod intelligens per habitum non sit actus purus: dicit enim habitus perfectionem pacquisitam ex operibus: quae omnia

Deo competere non possunt. Vnde sicut Deus est Magnus sine quantitate, licent magnitudo in rebus corporalibus sit species quantitatis, ita est sciens sine habitu, licet scientia in nobis sit species habitus. In principali quaesito nota tria. 1, quod scientia

potest dici universalis dupliciter. 1. quia est de obiecto universali, idest, depurato & abstracto a materialibus coditionaibus, & sic scientia humani intellectus dicitur universalis; quia tale est obiectum proprium & per se ipsius. Secudo modo potest dici sci entia universalis; quia est respectu onium, & sic scietia Dei est universalis; quia onia num da & aperta &c. No primo modo: quia eius obiectum proprium & per se non est diversificatum per diversum esse, scilicet, purum & impurum, seu abstractum vel non; cum sit essentia Divina. Secundo nota, quod universale dicitur aequivoce de istis duobus modis scientiae universalis. 3. nota, quod primus modus universalitatis est magis proprius universalitati scientiae, quam secundus; quia considerat scientiam luxta suum obiectum, unde cau satur quia habitus idistinguuntur per actus, & actus per obiecta; secundus considerat universalitatem in scientia per multitudinem scitorum, & quasi per accidens, NOTAE LITTERALES. Vper litteram, super illo: Sciendum est Digitur sapientia. Notandum quod nomina posita in littera videntur se habere per additionem non propter diversitatem scientiae Divinae in se, sed propter aliam & aliam habitudinem connotati. Nam scientia & sapientia dicunt Divinam cognitionem absolute certitudi nalem tamen: ideo potest esse temporalium aeternorum & omnium: providentia & praescientia supra talem cog¬ nitionem addint ordinem aeternitatis, ad tempus: & ideo sunt solum respectu temporalium tam bonorum quam malorum: dispositio autem supra praedicta addit ordinem causae ad causatum: unde est de faciendis, & non est nisi respectu bonorum tantum: providentia autem addit ordinem dirigentis in finem: & ideo ad gubernationem pertinet, sed praedestinatio super omnia haec addit determinatum finem: & ideo solum est respectu eorum, qui ad gloriam ordinantur: reprobatio autem inter haec non computatur: quia in praescietia includitur. Habet enim Deus praescientiam dannatorum, ultra praescientiam autem nihil addit, quod ad scientiam Divinam pertineat: nam reprobati ut tales non proprie diriguntur in finem, sed a fine deficiunt. Vtrum tamen deficiat a boni fine, inferius declarabitur. Item super illo: Ad hoc autem a quibusdam opponitur. Notandum, quod tres rationes ibi factae ex eadem via procedunt, differentes tamen: quia prima ratio accipit praescientiam in se & in abstracto; secunda accipit eam concretive & verbaliter, tertia vero concretive & nominaliter.

Item super illo: Verumtamen Creator. Ita relative dicitur ut essentiam non significet: praescientia vero essentiam designat. Da¬ creatio dicit Divinam actionem, sed Divina actio est Divina substantia. Dicendum, quod creare & scire sunt, relativa secundum dici: Magister tamem accipit creare non ut significat Divinam actionem, sed ut significat quamdam habitudinem relativam, quae non est Divina essentia, nec est aliqua res in Deo: quia non est quid rei, sed quid rationis: