Quaestio 1

ARTICVLUS I. tio Vtrum in Divinis sit unitas

D primum sic proceditur: videtur, quod in Deo non sit unitas quia sicut se habet punctus ad continuum, sic se videtur habere unitas ad numerum. Sed punctus est in eodem genere cum continuo: ergo unitas erit in eodem genere, in quo est numerus,; sed numerus est in genere quantitatis si igitur unitas esset in Deo, sequeretur quod Divinitas esset in genere quantitatis.

Praeterea: quando aliquis artifexponit aliqua principia, extendit se con sideratio eius ad omnia illa, ad qua se extendunt illa principia, & illud, ad quod non se extendit consideratio artificis, non habet, quod ei conveniat ratio talis principij, sed principium ini Arithmetica est unitas, cum consideratio arithmetici non se extendat ad substantias separatas, ut vult Avic. in Metaphysica sua: unitas non reperitur in substantijs separatis, ergo nec in Deo.

Praeterea, unum est in se quid terminatum, & distinctum, sed Deo non competit esse quid terminatum, cum sit quid infinitum, & immensum ergo &c.

Praeterea: semper ex pluribus unitatibus constituitur multitudo sed in creaturis invenitur ratio unitatis. Si ergo in Deo inveniretur unitas, tunc creatura, & Deus facerent mula¬ titudinem, sed semper multitudo est maius aliquid, quam quaelibet unitas de numero unitatum, ex quibus producitur: igitur creatura, & Deus esset maius aliquid, quam Deus solum, quod falsum est, ut patet per ea, quae dicta fuerunt, cum disputatum fuit: utrum scientia Theologiae esset dignior cete ris scientijs dignitate subiectis

In contrarium est: quia dicitur in 1. Caeli; & Mundi, quod secundum nu merum, ternarium habemus laudare Deum unum praeexistentem proprietatibus rerum.

Praeterea: legitur: 1. prop. Procli: Omnis Deus est unitas bonifica, & bonitas unifica: & Deuter. 6. legitur Audi isract, Dominus Deus noster, Dominus unus est.

RESOLVTIOI Deus est maxime, & simpliciter unus, cui naturaliter nullus divisionis modus, sicut creaturis, competit.

REspondeo dicendum, quod si voRlumus cognoscere, utrum aliquid sit maxime tale, duplici via incedere possumus. 1. videndo: utrum ehoc conveniat per essentiam, vel per participationem? 2. ex consideratione rationis ipsius, secundum quod illud dicitur tale. Nam si vellem cognoscere: utrum aliquid esset maxime verum? Primo possem illud scire, videndos utrum illud esset verum per essentiam, vel per participationem?. 2. ex ipsa ratione veri possem hoc cognoscere, utputa, quia ratio veri conustit in maniestatione: quia omne verum oportet ipsum sibi omnino manifestum esse, & secundum hoc quanto aliquid est magis manifestum, tanto est magis verum unde & manifestissima in natura Philosophu appellat verissima. Hac autem duplio via probare possumus Deum esse max me unum.

Primum sic patet: nam secundum Philosophum 4. Metaph. Sicut res se habet ad esse ita ad unum esse: unde unitas rei est ipsa rei entitas: propter quod secundum quod aliquid magis, & minus habet esse, ma gis, & minus habet unum esse. Vnde & Proclus 4. prop. vult: Secundum quod res magis, & minus appropinquant Primo, m gis, & minus eos comperit esse, & secundum quod rebus competit esse, ita competit unum esse. Vnde ait: ut ens ad es, sic unitas ad unita rem; sed omnia entia, citra Primum, non sunt suum esse, nec sua entitas; sed habent esse per participationem: quia in omnibus talibus reperitur aliquid per accidens, & in his, in quibus reperitur per accidens, non est idem supposie tum cum sua quidditate, sive cum sua. unitate, ut potest haberi ex 7. Metaph.

solum igitur Prima causa, in qua nihil est per accidens, est sua entitas, & habet esse per essentiam, non per participationem: & sicut est ex parte entitatis sic est ex parte unitatis. Nam omne unum, in quo reperitur aliquid per accidens, est unum per participationem, & non est ipsa unitas: & quia omne creatum est tale, nihil creatum erit ma xime unum, cum non sit unum per essentiam, non quod ipsa essentia rei non sit ipsa unitas, ut posuit Avicena, sed quia sicut quodlibet, citra Primum; esseessentiale habet per essentiam formaliter; actualiter tamen est per esse ipsi essentiae additum: propter quod dicitur esse per participationem, non per essenrtiam, loquendo de actuali esse: sic quia quodlibet tale creatum actualiter unum est per aliquid essentiae additum, non per essentiam, sed per participationem, sic unum esse convincitur. Solus igitur Deus est, qui non solum est unum, sec est ipsa unitas: eo quod non est unum per participationem, sed per essentiam, & ideo non immerito appellavit eum Plato: Essentiam unitatis, & bonitatis. Est igitur solus Deus maxime unum, & om nia entia alia a Primo: quia sunt per participationem unum, cum hoc quod sunt unum, possunt dici non unum: eo quod non sunt perfecte unum, & est invenire in eis aliquid, quod non pertinet ad unitatem, propter quod 2. propProcli scribitur: Omne, quod participatuno, unum est, & non unum.

Secunda via ad probandum hoc idem sumitur ex ratione unius: raticautem unius ex indivisione sumitur: ideo quanto aliquid est magis indivisum tanto est magis unum: & quia omnicreato, quod dicitur unum, competit aliquis modus divisionis, nihil, citra Primum, est vere unum, quod sic declaratur: quia omne creatum, vel est totum in parte, vel est totum ex partibus, ivdquod idem est per alia veroa, quod esse estcitra Primum, vel est compositu ex his, vel est cormpositum, uic. Quod est compositum husc. non proprie habet esse unum: nam sicut res se habet ad esse, ita & ad unum esse: & quia quae sunt composita alijs, non proprie sunt, vel non per se sunt, sed solum sunt ratio, quate aliam sunt: rita proprie non eis competit, quod unum sint; sed alia per ipsa unum esse dicuntur. To tum autem ex partibus non est vero unum: eo quod ei competit aliquis divisionis modus. Vniuntur enim aliqua imaliquo toto multipliciter. Nam particularia uniuntur in universali, quod est species, & ista est totalitas, speciet. Iterum species uniuntur in suo superio ri secundum totalitatem generis. Vnium tur etiam aliqua per attributionem ad aliquid unum seeundum totalitatem analogiae. Quarto videmus plures vir tutes, vel potentias uniri in eodem susceptibili, sicut multae potentiae uniunm tur in eadem anima. Quinto quodlibet accidens ad suum subiectum habet aliquam unionem, & ex eis sit aliquomo do unum. Sexto, plures partes quantitativae uniuntur ad constitutionem alicuius totius, ut duo semicirculi ad constitutionem circuli. Septimo materia, & forma uniuntur ad constitutionem rei naturalis, ut anima, & corpus, ad constitutionem hominis. Octavo genus, & differentia uniuntur ad constitutionem speciei. Haec autem tota sic distingui possunt: quia omne totum, vel est universale, vel potentiale, vel integrale. Totalitas universalis dupliciter cotiugit, extendendo universale ad esse commune: quia est, vel perattriputionem, vel per praedicationem. Si per attributionem, sic est unitas analogiae. Si per praedicationem, hoc. potest esse dupliciter: quia vel ei, quod praedicatur, respondet hypostasis, & tunc est totalitas speciei, quae secundumn Themistium forma quaedam, & natura valt esse: vel ei non respondet hyposta sis, & sic est totalitas generis: quiatsecudum cundem) generis conceptus sine hyposta si sumptus est ex tenui singularium simi litudine. Totum potentiale dicitur aliquid, in quo radicantur diversaevirtutes, ut anima est totum potentiale ad suas potentias. Totum integrale est dupliciter: quia partes, quae tale totum constituunt, vel non faciunt aliquid unum, nisi per aggregationem, & sic aggregatum ex substantia, & accidente eit aliquomodo tale totum ad suas par tes. Ve faciunt aliquid unum, & hoc potest esse dupliciter: quia tale unum vel respicit partes quantitativas, vel par tes essentiales. Si partes quantitativas, sic est totum secundum quantitatem, ut circulus, qui est quoddam totum ad circuli portiones. Si huiusmodi partes sunt essentiales, hoc potest esse dupliciter: quia vel sunt partes rei, & sic materia, & forma constituunt compositum: vel sunt partes rationis, & sic genus, & differentia sunt constitutiva speciei. Patet igitur, quod ea, quae sunt composita huic, vel quae sunt totum in parte, non proprie habent esse unum, quia non per se sunt: quae autem sunt composita ex his, sive quae sunt totum ex partibus, ad tria tota reducuntur, scilicet, ad totum inregrale, universale, & potentiale: haec autem tota licet aliqua magis, aliqua minus recedant ab unitate; nunquam tamen est dare aliquod istorum totorum, ubi non est aliqua diversitas naturarum vel secundum numerum, vel secundum speciem vel secundum genus, vel aliquomodo: quaecumque autem habent diversas naturas, non sunt unum simpliciter, sed unum aliquid. Solum igitur tres Perso nae, sive solus Deus est unum simplici ter: quia ibi non est divisio per partes, nec secundum numerum. Omnia au tem creata sunt unum hoc, vel unum .illud: unde August. 6. de Trin. cap. 3.

cum dicitur unum, ut non addatur quid unum intelligitur eadem natura, essentia::2: Cum livquiero additur quid unum potest significari ex pluribus unum factum, quanvis diversis natura, sicut anima, & corpus non sunt unum; nist addatur, aut subintelligatur quid unum, unus homo: aut unum animal. Et ita patet, quod Deus non solum est quid unum, sed est ipsa unitas: & ideo est maxime unus ut prima via declarabat. Rursum non solum est unum hoc, vel unum illud, sed simpliciter unum: eo quod naturaliter nullus modus divisionis ei competit, sicut comperit ceteris creaturis, ac per hoc est potissime unus, ut secunda via ostendebat. Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod duplex est unum secundum Comment. in 4. Metaph. unum, quod est principium numeri, & tale Deo non competit, & de hoc procede bat ratio: quia tale unum determinatur ad genus quantitatis: aliud unum est, quod convertitur cum ente, & talis unitas reperitur in Primo, sicut & entitas.

Ad 2. dicendum, quod unitas, quae est principium in Arithmetica, non est unum, quod convertitur cum ente, sed est principium numeri, quale in Deo non ponimus.

Ad 3. dicendum, quod terminatio, quam importat unitas, non est terminatio, quae competit materiae, sive terminatio potentialis; sed est terminatio, quae respicit formam, & actum: nam Actus est, qui distinguit ut dicitur 9. Metaph. & huiusmodi ter minatio nihil est aliud, quam distinctio quam consequitur aliquid ex eo, quod est unum, & Deus est maxime sic quid terminatum: quia potissime ab alijs entibus est distinctus: immo si bene advertimus: quia est infinitus, ideo potisime est sic terminatus: nam ex eo quod est infinitus, in infinitum ab en tibus distat.

Ad 4. dicendum, quod multitudo est aliquid maius unitate quia aliquid reperitur in una parte mul titudinis, quod non reperitur in alia Sed si quidquid esset in una parte, esset in alia; non tamen eodem modo, multitudo non esset aliquid maius unitate; sed solum pluribus modis reperiretur aliquid in multitudine, & in unitate: & quia omnes perfectiones repertae in creatura reperiuntur in Primo, aliter tamen, & aliter: ideo creatura, & Primum non sunt aliquid maius, quam Primum solum; perfectiones tamen pluribus modis sunt in Deo, & creatura, quam in Deo solum, & hoc sufficit ad hoc, quod creatura, & Deus sint plura entia: propter quod licet Deus non proprie connumeretur creaturae: quia non uniuntur proprie in aliquo communi; connumerantur tamen aliquomodo, & possunt dici Deus, & creatura plura absque eo, quod Deus, & creatura sit maius aliquid ipso Deo, ut ostensum est.

ARTICVLVS II. Vtrum unitas in Divinis dicat positionem, vel priva ionem:

SEcundo quaeritur: utrum unitas in SDeo dicat positionem, vel privationem? Et videtur, quod dicat positionem: quia unitas est mensura multitudinis: propter quod ipse Deus est mensura omnium entium, quia omne ens est quodam modo multa respectu eius; ipse solus est vere unum, sed habitus non mensuratur per privationem, ergo &c.

Praeterea: per habitum cognoscimus habitum, & privationem iux ta illud: Rectum est index sui, & obliquis sed per unitatem cognoscimus multitudinem, ut patet per Philosophum 10. Meta¬ ph. ergo unitas habet rationem positionis, non privationis.

Praeterea: quae Deo maxime competunt, maxime habent rationem entis; quae maxime habent rationem entis, minime habent rationem privationis: eo quod Priva tio de se sit non ens:ut scribitur 1. Phys. sed unitas maxime Deo conpetit, ut ostesum est, ergo non habet rationem privationis, Praeterea: si unitas privaret aliquid, privaret multitudinem, sed nihil constituitur ex eo, quod ipsum privat, ergo &c. Praeterea: cum privatio diffiniatur per habitum, ergo si unitas dicit quid privative, diffiniretur per multitudinem, sed multitudo diffinitur per unitatem, ergo est circulo diffinire, quod falsum est.

In contrarium est: quia probat Philosophus 10. Metaph. Quod unitas opponitur multitudini, sicut privatio, & habitus. Prae terea: unum, quod convertitur cum nte, distinguitur ab uno, quod est prin cipium numeri: quia unum, quod conpertitur cum ente, dicit quid privative: unum, quod est principium nume ri, dicit quid positive, ut in prosequendo patebit; sed in Deo non est unitas quae est principium numeri, sed ibi est unum, quod convertitur cum ente: ergo unitas ibi dicitur per privationem, non positive¬

Vlterius iuxta hoc, unt magis appareat veritas quaesiti, quaeritur quid est illud positivum, in quo consistit ratio¬ unius, quod est principium nun:ari? Et videtur, quod tale positivum reducatur ad rationem mensurae: quia secundum Philosophum 10. Metaph. & Comm. suum: Vnum, quod est principium numeri, & numerus opponuntur, sicut mensura, & mensuratum. Praeterea: sicut se habet numerus, qui est in genere quantitatis, ad multitudinem, quae invenitur in omni praedicamento: sic se habet unum, quod est principium numeri, ad ipsum ens, sive ad unum, quod convertitur cum ente; sed quod addit numerus supra muititudinem, est esse mensuratum: unde Philosophus to. Metaph. dicit: Multitudo est genius numerorum: numerus vero est multitudo mensu¬

rata per unum: si igitur ratio completiva numeri consistit in esse mensuratum, ratio completiva unius, quod est princi¬

pium numeri, consistit in esse mensuram. In contrarium est: quia mensura est in genere relationis; unum, quod est principium numeri, non est in aliquo genere directe, & si est in genere, est in genere quantitatis, non relationis, ergo &c.

RESOLVTIO. Vnitas in Divinis est ipsa rei entitas; ideoque olum addit quid rationis indivisionem impor¬ tans, & tale nomen congruentius remotionem, quam privationem significat.

REspond. dicendum, cum primo quaeritur: utrum unitas in Deo dicat quid positive, vel quid privative: Vt huius quaesiti pateat veritas, oportet nos videre quomodo conveniunt, & quomodo differunt unum, quod est, principium numeri, & unum, quod con vertitur cum ente, & ex differentiam, & indifferentia eorum apparebit, quae ilarum dicatur positive, & quae privative. Et rursum quomodo ad Divina transumuntur.

Ideo notandum, quod de hoc est triplex modus dicendi. Vnus fuit Avic. qui posuit, quod unum, quod converitur cum ente, est unum, quod est prin cipium numeri: ut dicit Comm. 4. Metaph. & 10. comm. 4. Vnde volepat, quod res quaelibet esset una per aliquam additionem accidentaliter sibi factam: nam sicut aliquid dicitur album per albedinem superadditam sibi: I ita dicitur unum per aliquam acciden talem conditionem superadditam entitati suae. Ratio autem, quae movebar ipsum, fuit duplex. Vna: quia si unum non adderet aliquid positive supra ens tunc dicendo ens unum, esset nugatio; sicut dicendo unum, unum. Et istam rationem eius ponit Comm. 4. Metaph. Secundum motivum eius fuit: quia opinabatur, quod unum, quod est prin cipium quantitatis, esset unum, quod convertitur cum ente: & quia hoc unum num meratur in accidentibus, estimavit, quod unu, quod significat omnia predicamen ta, est accidens: & hoc tangit Comm. t0. Metaph. unde ibidem ait, quod Avicena deceptus fuit: quia ignoravit differentiam inter hoc nomen unum, quod significat principium numerorum, quod est in quantitate; & hoc nomen unum, quod convertitur cum ente: & istam viam Avic. aliqui sectantes dixerunt, quod unitas, prout ad Divina transfertur, habet esse positivum: & quod unitas non habet esse nisi in quantitate; tamen prout est in Divinis, est ibi unitas sine quantitate: quia sic convenit in unitate, sicut in alijs, quae cum ad Divina transferuntur, transfertur species sine genere: unde sicut dicitur sapiens, sine qualitate, sic dicitur unus sine quantitate: nulla tamen unitas est in creaturis, quae non determinetur ad genus quantitatis, sicut nulla est sapien tia creata, quae non sit qualitas. Sed iste modus improbatur secundum Arist. 4. Metaph. Quia unum & ens sunt idem secundum naturam, & consequitur se se, sicut prin ipium, & causa: unde secundum ipsum lunt idem realiter; sed differunt ratione: quia (ut ipse innuit, & Comm. suus leclarat) Quod res non dicitur una per aliquid sibi additum, sed per naturam suam: quia si aliquid adderetur enti, ut ens, esset unum. Tunc quaero de illo addito; aiquid hest unum, vel non est unum? Si non est unum? Tunc ens, & unum non convertuntur. Si est unum? Vel est unum per aliquid additum, vel per nihil: cum non sit abire in infinitum, standum est in primis. Dicendum ergo, quod per dem aliquid habet esse, & unum esseEt quod dicebatur de nugatione, frivoum est: quia licet ens; & unum eandem naturam dicant; tamen a diversis rationibus imponuntur. Secundum vero motivum Avic. peccabat in materia: quia unum, quod convertitur cum ente, non est unum, quod est principium numeri,

Propter hoc est alius modus dicendi, quod unum, quod convertitur cum ente, & quod est principium numeri, sunt idem, tamen quodlibet eorum dicit aliquod privative. Isti conveniunt cum Avicena, & differunt. Conveniunt, inquantum ponunt idem esse unum quod convertitur cum ente, & quod est principium numeri. Differumt, quia se cudum Avic: quodlibet horum dicit aliquid ositive; sed secudum istos quodlibet dicit lliquid privative. Sedmodus istorum stare non potestiquia unum, quod est principium numeri, determinatur ad genus quantio tatis; unum vero, quod convertitur cum ente, invenitur: in omdi genere: non igitur idem potest esse hoc unum, & illud,GESSI. Propter hoc est tertiam via media, quae est Aristot. & Comm. sui, quod inum, iquod est principium numeri, & quod convertitur cum ente, non sunt, idem, nec simul ambo dicunt quid poitive, ut dicebat positio prima, nec quid privative, ut asserebat secunda. Sed unum, quod est principium numeri, dicit quid positive; quod ve ro convertitur cum ente, quid privatisve. Hoc autem sic ostendunt: quia unum, quod cum ente convertitur, nihil est aliud, nisi res considerata inditincta a se, & distincta ab aliis: ideo huiusmodi unitas est ipsa rei natura, quae dicitur unitas, & entitas. Entitas prout dat rei esse, & quod sit huiusmodi unitas, prout dat ei, quod non sit aliud ab hac: ut humanitas, prout dat homini, ut sit homo, dicitur entitas prout dat ei, quod non sit aliud ab honine, dicitur unitas: ergo nihil additur homini per hoc, quod est unum secundum rem; sed solum secundum rationem ex eo, quod ab ipso negantur alia entia: igitur tota ratio unitatis, generalis, & in nogatione consistit, sicut ratio entiatis in positione. Et ex hoc sequitur, quod unum, & multa sunt primae differentiae entis: quia ens 1. dividitur in affirmationem, & negationem, actum, & potentiam, quae importantur aliquo modo perunum, & multa. Sed unum, quod est principium numeri, dicit ali¬ quid positive: nam tale unum constituit numerum, qui est species quantita tis: nihil autem, cuius ratio in privatione consistit, specierentis est constitutivum, & ideoitale unum dicit quid positive: sicut unum, quod convertitur cum ente, dicit quid privative: prot ter quod Philosophus 10. Metaph. vult, quod unum, quod est principium numeri, op ponatur numero, sicut mensura, & mensuratum: sed unum, quod conivertitur cum ente, opponitur multitudini, sicut indivisibile divisibili; sed in divisio negationem, vel privationem importat: igitur ratio talis unius in priavatione consistit.

Hoc viso, de levi videre possumus quid dicit unitas in Divinis, videndo quae unitas ad Divina transfertur: cone stat, quod unitas, quae est principium numeri, ad Divina transferri non potest: quia talis unitas, ut in seq. quaesito, apparebit, non nisi in rebus materialie bus invenitur: propter quod consideratio arithmetici non se extendit ad

substantias separatas: igitur unitas, quae ibi reperitur, est ipsa rei entitas, quae s non addit supra entitatem rei aliquid

rei, nec aliquam actualem intentionem; sed solum addit quid rationis, eo quod indivisionem importat: ideo concedendum est, talia nomina, ut in Divinis existunt, privationum, vel, ut congrue tius loquamur, remotionem importare: & hoc est quod Mag. ait, quod usus horum nominum introductus est ratione removendi, atque excludendi a simplicitate Divinitatis, quae ibi non sunt; non ratione ponendi ibi aliqua: quod confirmat per auctoritater sanctorum. Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod privatio in unitate est secundum modum intelligendi; sed privatio in multitudine magis est secundum rem: nam privatio, quam dicit unum, non est per se respectu entis, im mo potest esse respectu non entis: nam si humanitas dat homini, quod non sit aliud ab homine, sed quod sit aliud ab alijs, non dat ei, per se loquendo, quod sit aliud ab ente: quia hoc etiam com peteret ei, si nihil esset praeter hominem: & quia iste modus negationis, & privationis extendit se ad non ens, non potest esse negatio secundum rem; sed solum secundum rationem: quia alicuius ad nihil realis respectus esse non potest. Sed in multitudine importatur negatio realis, maxime cum aliqua sunt, multa realiter: quia multa sunt illa, quorum iunum non est aliud, & ideo non est inconveniens, quod unitas prae cedat multitudinem, & multitudo unitatem: iquia si nos accipiamus praecedere simpliciter, sic unitas praecedit multitudinem: quia secundum rei veritatem non habet rationem privationis; sed secundum modum intelligedi: & ideo simpliciter unitas est mensura multitudinis; sed secundum nostrum modum intelligendi, & quoad nos multitudo potest esse aliquomodo prior unitate: nam per multitudinem in cognitionem unitatis devenimus: ut per cognitionem: creaturae, quae est quodammodo multa, venimus in cognitionem Primi principij, quod est vere unum: tamen secundum rectum modum deberet esse e converso. Vel dicere possumus, quod, per se loquendo; secundum intellectum semper unitas praecedit multitudinem: sicut indivisia bile praecedit divisibile, & simplex compositum: sed multitudo praecedit unitatem secundum sensum, & hoc innuitter Philosophus 10. Metaph. cum ait: Multitudom est magis sensibilis, & quod dividitur est magis sensibile, quam quod non dividitur; ergo sermo de multo est ante sermonem deindivisibili secundum sensum: ex quo habere possumus, quod secundum naturam, & secundum rem unum praecedit multa; licet non secundum sensum. Vel etiam dicere possumus, quod ratio mensurae, & mensurati transfertur ab uno, quod est principium nume ri, & a numero ad alia. In Deo autem non ponimus unitatem, quae est prinacipium numeri.

Ad 2. patet solutio per iam dicta: quia in cognitionem multitudinis devenimus per unitatem, & eo modo, quo diximus.

Ad 3. dicen dum, quod ponere in Deo ea, iquae denotant privationem, quae consequitur materiam, & potentiam, est incon veniens; sed quae consequitur formam, & actum, non est inconveniens: propter quod forte significanter dicit Mag. quod huiusmodi nomina introducte sunt ad significandam remotionem: & non dicit ad significandam privationem, ut non intelligatur de privatione, quae est admixta materiae, & huiusmodi privatio est, quae est de se non ens, & quae imperfectionem importat.

Ad 4. dicen dum, quod ex unitatibus constituitur multitudo, sed non ratione, qua unitas dicit privationem multitudinis; sed exeo, quod una res non est alia res: pocest tamen connumerari alij rei. Vel possumus dicere, quod ad hoc, quod aliquid sit unum, non oportet, quod dicat privationem cuiuslibet, sed sufficit, quod dicat indivisionem respectu alicuius: & ideo ipsa multitudo potest dici unitas, secundum quod in ea consideratur: aliquis modus indivisionis: Quia omnisi multitudo participat: aliqualiter uno, ut dicit 1. prop. Procii: & secundum hoc poterit taliter accipi priva¬

tio in unitate, quod non repugnabit multitudim, cuius est pars. Possumus tamen adhucialiter respondere, & forte melius: quia non est contra rationem partis integralis negare suum totum; licet sit contra rationem partis subiectivae: nam contia rationem hominis est, quod non sit ammal; sed non est contra rationem parietis, quod non sit domus, immo est de ratione eius, & unitas, si est pars multitudinis, est pars integralis, vel habet similitudinem cum tali parte; non autem est pars subiectiva.

Ad 5. dicendum, quod in diffinitione multitudinis ponitur unitas: quia non potest intelligi multitudo non profusa unitatibus. Sed in diffinitione unitatis non poniturmur titudo: nam sufficit ad hoc, quod intelligatur aliquid esse unum, quod apprehendatur ens, & nihil. Nam si solus homo esset, posset intelligi esse quid unum, & esse indistinctum a se, & distinctum ab aliis, secundum quam hipothesim non distingueretur nisi a nullo, vel a non ente: nihil autem & ens nullam multitudinem constituunt:

non ergo diffinitur unitas per multitudinem; sed e converso: non

igitur est circulo diffinire

proprie loquendo,

ut ratio at¬ SOLVTIO DVBIT. LATERALIS.

secundum quaesitum, cum quaeritur, quid est illud positivus quod addit unum, quod est principiu numeri, supra ens? Dicunt quidam esse mensurationem. Nam tota ratio unitatis, quae est principium numeri, in mensuratione consistit. Vnde & 10. Me taph. scribitur: Numerus est multitudo mensurata per unum. Sed illud non poter stare: quia sicut improbatur, quod unitas, quae est principium numeri, non dicat proprie quid privative: eo quod constituit numerum, qui est species rea lis; ita non possumus diceresquod addat supra ens mensurationem tantum: quia mensuratio relationem importat, & ex relatione non constituitur absontum. Secundo hoc deficit: quia mensura non refertur ad mensuratum per aliquid, quod sit in mensura. Vnde ex eo, quod aliquid est mensura, secudum quod huiusmodi, nihil in se positivum habet: Propter quod Philosophus 10. Metaph. dicit: Vnum, quod est principium numeri, opponi numero, sicut scibile opponitur scientiae: nihil autem est in scibili ex eo, quod refertur ad scientiam: igitur illud positivum, quod addit unum, quod est principium numeri, supra ens, non est in ipso uno. Sed nihil contrahitur ad speciale genus entis, nisi per aliquid, quod est in ipso: cum igitur unum, quod est principium numeri, sit contractum ad genus quantitatis, & dicat quedam specialem modum entitatis, huiusmodi positivum, in quo consistit ratio eius, non poterit esse mensuratio cum mensuratio non dicat aliquid in ipso; sed dicat aliquam relationem realem in numero: ut quia numerus secundum rei veritatem refertur ad unum, unum secundum modum intelligendi refertur ad ipsum, & dicitur mensura eius. 3. hoc dictum deficit quia illud, quod addit inferius supra su perius, est constitutivum inferioris, Vnde illud positivum, in quo consistit ratio unius, & quod addit unum, quod est principium numeri, supra ens, depet esse constitutivum unius: mensuratio autem est quaedam proprietas eius. Nam mensura per se & 1. reperitur in quantitate discreta, & a quantitate discreta translata est ad alia, ut di¬ cit Comm. & Philosophus innuit in. 10. Meta. igitur ratio mensurae non erit quid constitutivum quantitatis discretae; sed erit quaedam proprietas consequens talem quantitatem.

Propter hoc notandum, quod in omnibus alijs entibus a quantitate ita reperitur ratio unitatis privative, quod non reperitur ibi unitas positive. Et est ratio: quia quaelibet natura, & quaelibet forma dat supposito esse positivus, & negativum: & licet ratione negationis, semper dicatur unitas, ratione positionis non semper habet, quod sit unitas. Videmus enim, quod fapien tia dat supposito, quod sit sapiens, & dat ei, quod distinguatur a non sapiente, sive dat ei, quod sit quid indistinctum a se, & distinctum ab alio, et si prout sapientia dat supposito, quod sit sapiens, diceretur unitas, tunc sapiens, in eo quod tale, esset unum duplici unitate, positive, & privative: positive, ratione qua sapiens: negative, eo quod non a sapiente distinguitur:, tamen quia ratione entitatis specialis sapientia dicitur sapientia, & non unitas, ita ex sapientia, accipitur unitas privative, quod ibi non ponitur unitas positive. Sed in quantitate non sic se habet: nam specialis ratio entitatis quae additur a quantitate supra entitatem simpliciter aliquo modo sumpta, habet rationem unitatis, & ideo quod in alijs entibus, cum positive descendimus ad rationem entitatis specialis dicitur sapientia, bonitas, & huiusmodi: prout entia sunt distincta, in quantitate huiusmodi positivum unitas dicitur. Ad cuius evidentiam advertendum, quod quantitas dupliciter rem perficit, etiam positive. Vno modo rem perficit in se consideratam. Alio modo per comparationem adpartes, & prout perficit rem in se dicitur unitas; & prout perficit eam in comparatione ad partes, dicitur continuum: unde ex illa eadem re, ex qua habet aliquid quod sit quid continuum, habet quod sit quid unum, quod est principium numeri: & ideo sicut continuum dicit quid positive, sic & unum, quod est principium numeri, dicit quid positive: nam utrumque istorum ex, una & eadem re sumitur, & prout dat esse po sitivum talis unitas accipitur, in eo, quod est tale, non in eo, quod distinguit, a non tali: & ideo significat quid positive, non quid negative. Et sic accipiendo huiusmodi, unum, convenit ei duplex ratio unitatis, generalis, & specialis: nam prout quantitas sic accepta perficit rem in se, non per com parationem: ad partes, dat sibi esse unum positive, iquod unum directius reducitur in ens, quam in unum, quod convertitur: cum ente: unde est quaedam entitas, quae ab alijs entitatibus specialibus sic diffent: quia in alijs tale esse speciale appellatur, esse sapiens, esse iustum, nesse hominem, vel aliquid huiusmodi, hoc autem appellatur esse unum:: & iste modus unitatis extra quantitatem se non extendit, sicut esse sapiens, loquendo de sapientia, participata, non extendit se extra qualitatem, & esse hominem extra substantiam: & sicut illa dicuntur positive, sic & illud. Rursum ipsa eadem: quantitas, prout perficit: rem in se, & dicitur unitas positive, distinguit rem ab aliis, & dicitur unitas privative, & in hoc convenit cum ceteris. formis. Nam ceterae formae dant suis perfectibilibus, unitatem huiusmodi, & sic accepta unitas non determinatur ad genus quantitatis, sed reperitur: in omni genere, & cum ente convertitur, & sicut, quantitas prout perficit rem in se, ex ea, accipitur aliquid positive, & privative: sic prout perficit eam in comparatione ad partes, ex ea colligitur aliquid positive, & privative, differenter tamen: quia primo modo tam positivum, quam privarivum dicebatur unitas. Sed ex positione accipiebatur, unum, quod est principium numeri, & determinatur ad genus quantitatis. Negative autem accipiebatur unum, quod convertitur cum ente, & non est in genere: hic au tem per positionem accipitur comtinuum, per negationem, accipitur unum, quod cum ente convertitur quae omnia per simile declarare possumus. Nam actio, & passio: sunt duo praedicamenta, tamen unam, & eandem rem dicunt secundum Philosophum 3. Phys. quia actio, & passio non differunt. nisi sicut via: qua inter Athenis Thebas, & Thebis Athenas, unde illa res, quae dicitur actio, & passio quatuor facit, duo positive, & duo privative: nam prout recipitur in passo dicitur passio, & sic constituit unum praedicamentum, & nominat quedam specialem modum entitatis positive. Et ex isto esse positivo consurgit quidam modus negativus: nam ex eo, quod est passio, habet quod distinguatur ab omni, quod non est passio, & sic dicitur unitas, & sic prout recipitur in passo secundum esse positivum dicitur passio; & secundum esse privativum dicitur unitas; sic prout est ab agente, si consideratur positi ve dicitur actio: & prout per hoc distinguitur ab omni, quod non est actio; sive prout sumitur negative dicitur unitas, ita quod ibi est duplex modus positivus, & duplex negativus, & sicut una, & eadem res constituit duo praedicamenta actionem, videlicet, & passionem, & ex hoc dupliciter accipitur ex illa re ratio unitatis negative, sive unius, quod cum ente convertia tur: ita una, & eadem res aliter, & aliter accepta constituit duas species quantitatis continuam, & discretam: nam prout perficit: rem in se; sic dicitur unitas, ex qua unitate proceditnum merus, qui est quantitas discreta, prout perficit rem in operatione ad partes suas, sic dicitur continuum: unde continuum, & unum sunt una res, sicut actio, & passio. Apparet igitur, quod sicut una, & eadem res facit duo praedicamenta, videlicet, actionem, & passionem; secundum quod accipitur sub esse positivo: & quia cuilibet positioni respondet sua negatio, ex illa re, quae dicitur actio, & passio, dupliciter accipitur ratio unitatis, quae cum ente convertitur: ita una, & eadem res dicitur continuum, & unum, & ex ea sumunt originem duo genera, qua titatis; secundum quod dupliciter rem perficit etiam sub esse positivo: & quia cuilibet positioni, ut dictum est, respondet suam negatio, ex inde etiam accipitur duplex unitas negative: Declaratum igitur est, quomodo unum, quod est principium numeri, dicit aliquid positive, & qualiter.

His autem visis, declarari possunt; sex, quae dicuntur de uno, quod est, principium numeri: nam tale unum

potest comparari ad continuum:, ad unctum, & ad numerum: nam quidquid est in genere quantitatis, vel est bi per reductionem, & tanquam principium, ut punctus, & unitas, vel est ibi secundum rectam lineam, & tanquam species, iut continuum, & discretum. Ea igitur, quae sunt in quantitate, ad quatuor praedicta reducuntur. lgitur quodlibet istorum quatuor ad alia tria comparari potest: igitur unum poterit comparari ad continuum, ad punctum; & ad numerum. Et ut com paratur ad continuum, duo lortitur. Nam unum: quia unum non dividi tur; sed continuum: quia continuum: est divisibile etiam in infinitum: & isto modo describitur: anum in 3. Physic. comisrsubidicitur: quod in numeris est, minimum, & indivisibile, ut unum. In continuis autem non est dare minimum Secundo in diffinitione continui ponuntur partes, unde in praedicamentis egitur, quod continuum est cuius partes copulantur ad aliquem commune terminum; sed cum unitas sit quid indivilibile, in diffinitione eius partes non ponentur. Secundum etiam quod comparatur ad punctum duo fortitur, Primum est: quia unitas positione caret, punctus autem est substantia posita, hoc est, quod scribitur 5. Metaph. ubi dicitur, quod non dividitur aliquoa, modo, neque habet situm, dicitur unum, & quod non dividitur omnino, & hapet situm, dicitur punctus. Ex ista differentia sequitur alia: quia unum est prius puncto; sicut carens positione, raecedens habens situm. Rursum secundum quod comparatur ad numerum: duo competunt unitatis Primum est:

uia unitas est potentiam omnis numerus, ut dicit Boetius in Arithmetica sua. Secundum, quia non extendit se extra gemus quantitatis unum, quod est principium numeri, sicut neque numerus: non est tamen unum directe in genere quantitatis, sicut numerus. Haec aut sex, quae competunt unitatis, genxtir, scilicet, non dividi, non diffiniti per partes, per quae distinguitur a continud, non habere positionem, & haber e re rationem prioritatis, per quae separatur a puncto, esse potentia omnem numerum, non esse directe in genere quantitatis, per quae distinguitur a numero, rex habitis declarantur. Nam cum illa res, quae dat rei esse continuum, let ei esse unum, quod est principium numeri, aliter, & aliter: quia ut perficit eam in comparatione ad partes, daes ei esse continuum; ut perficit eam non per comparationem: ad partes, dat esse unum: & quia nihil dividitur, nisi prout comparatur ad partes, unum erit quid indivisibile, & continuum: divisibile: ex quo etiam apparet, quod continuum debet diffiniri per comparationem ad partes, & non unum, & sic declarata sunt prima duo. Rursum: quia situs, & positio semper respicit ordinem partium, unitas carebit positione, cum perficiat rem non per comparationem ad partes: unde cum dicitur, quod unitas est substantia non posita, non est intelligendum hoc esse dictum: quia unum, quod est principium numeri, extendat se ad substantias separatas; sed quia nihil habet positio nem, nisi secundum quod ei competit ordo partium, vel secundum quod habet dividi per partes: unum autem secundum quod unum non dividitur:, & ideo unitas positione caret; punctus autem positionem habet: quia etsi secundum se est quid indivisibile; est tamen in continuo, prout habet partes, ut quia est finis lineae, vel principium, vel finis unius, & principium alterius. Et ex hoc apparet, quare ratio unitatis praecedat rationem puncti: quia prius est considerare aliquid in se, quam prout per partes distingnitur. Et exhoc reliqua duo apparent. Rursum: quia per idem habet aliquid, quod sit unum, & quod sit continuum: quia continuum est divisibile in infinitum, & quodlibet continuum: est potentia omnis numerus, dici potest, quod uni tas est potentia omnis numerus, quod non solum habet veritatem: quia unum est principium omnis numeri, propter quod omnis numerus virtualiter, & potentialiter reservatur in unitate, tanquam effectus reservatur in causa: verumetiam quia non dicitur unum ssecundum quod de uno loquimur) nisi quod aliquomodo continuitatem habet; cum ex quolibet continuo possit formari omnis numerus, potentialiter omnis numerus in unitate existit. Rursum: quia non est quantum proprie, nisi quod est divisibile, cum unum ratiosne, qua unum, sit quid indivisibile; linet dividatur: quia continuum, unitas m 1. genere quantitatis, & sic ostensa sunt, modum essendi, & non quemdam mo¬

dicta. D

ra erdum referendi solum ut ratiosurae, secundum quod aliqui asserebant Respond. ad arg. Ad primur cendum, quod licet uni, quod est prcipium numeri, competat ratio n surae, cum mensuratio est magis quae dam proprietas talis unius, quam illud, in quo consistit ratio unit propter quod non est bene dictur quod illud positivum, in quo con ratio unius, sit mensuratio, sicut no esset bene dictum, quod illud posit in quo consistit ratio hominis, sit risi bilitas, immo primum est falsius ist quia risibilitas dicit aliquid reale in hi mine, sed mensuratio non dicit alio relationem realem in uno, sed in nio mero.

Ad 2. dicendum, quod non simile de numero, & de uno: que mensurari dicit aliquid reale in num ro, sed mensurare non dicit aliquid reale in uno. Vel dicendum, & melius, quod mensurari non dicit differentiam completivam numeri; sed circumloquimur eam: quia non sunt nobis notae proprie differentiae singulorum.

ARTICVLVS III. Vtrum in Deo sit aliquis numerus?

SErtio quaeritur: utrum in Deo sit aliquis numerus? Et videtur, quod non: quia secundum Boetium in lib. de Trin. Deus est illud, ubi nul la differentia, nulla est omnino pluralitas, quare nec numerus: igitur unitas tantum.

Praeterea: omnis multitudo in unitatem reducitur, sed Deus ad nihil aliud ordinatur, & in nihil aliud reducitur: ergo non est in eo aliqua multitudo.

Praeterea: ubicumque est dare numerum, ibi est dare plures unitates, sicut plura unita: quia, ut scribitur 6. prop. Procli: Omais multi tudo, aut ex unitis est, aut ex unitatibus; sed in Divinis non potest esse multitudo ex unitis: quia omne tale est unum; & non unum, cum participet uno: quia non est in. Divinis aliquid per participationem, sed per essentiam, non erit ibi multitudo, vel pluralitas, nec exunitis, nec ex unitatibus, quia unitas rei est ipsa natura rei, quia ens, & unum nihil addunt supra rem: si igitur in Divinis sunt plures unitates, sunt ibi plures naturae, quod est inconveniens: non igitur ibi est aliquis numerus, vel aliqua pluralitas.

Praeterea: Deus est maxime unus, sed ubi est maxima unitas, ibi est maxima indistinctio, ubi est ma xima indistinctio, ibi est nullus nugmerus: cum numerus distinctionem importet, ergo &c.

In contrarium est: quia ibi ponimus tres Personas, sed ternarius dicit numerum, ergo &c.

Praeterea: in Divinis non est confusio Personarum, ut posuit sabellius: ergo ibi est distinctio; sed distinctio ponit aliqualiter numerum: ergo &c.

IRESOLVTIOII IIi In Deo est numerus, non qui est species quantitatis, nec ut dicit unitates participatas, nec n diversitatem continet essentialem, sed ut aliquam distinctorum importati.

REspond. dicendum, quod secundum Philosophum 3. Phys. numerus icausatur ex divisione continui: ideo dnumerus crescit in infinitum, quia conntinuum in infinitum est divisibile, & quia ex continuo numerus sumit originem, dicere possumus, quod numerus quatuor importat, quae se habent per ordinem. Primum est: quia numerus non extendit se extra quantitatem: nam ecum continuum sit quaedam species quantitatis, cum ex eo sumat originem t. numetus, in nullis proprie reperitur numerus, quae non sint quanta, & continua aliquomodo. Ex hoc primo sequitur secundum, videlicet, quod nuimerus sit, aliquid maius qualibet unitate, ex quibus componitur: nam cum totum continuum excedat quamlibet sui partem, cum divisio eius constituat numerum, oportet numerum esse aliquid maius qualibet huiusmodi unitatate: propter hoc scribitur 3. Physici comm. 98, nquod numerus est plura uno, & in quolibet sunt unitates quaedam. Ex hoc secundo sequitur tertium, ut quia omnes unitates numeri simul sumptae sunt aliquid maius, quam quaellibet unitas in se accepta, sequitur, quod ipsae unitates essentialiter differunt: nam si eadem realiter esset essentia omnium unitatum, non essent aliquid maius plures unitates, quam una: eo quod ex pluribus unitatibus non constitueretur aggregatio. Ex isto tertio sequitur quartum, ut quia unitates essentialiter differunt, ubicumque est nun merus, ibi oportet esse distinctionem: & quia numerus proprie sumptus omnia ista includit i, cum in Divinis haec reperiti non possint, ibi proprie non est, numerus, licet sit ibi aliqua pluralitas: nec Personae propriesnumero dif ferunt; sed proprietatibus, ut dicit Magister. 29. distinct tamen: si volumus accipere numerum, non prout omneconditiones tactas comprehendit; sed prout sumitur: secundum aliquam tactarum conditionum, possumus concedere in Deo esse aliquomodo numel rum.

Ad cuius evidentiam notandum, quod de numero aliterlocutus est Philosophus, recundum quod spectat: ad praesens negotium; aliter Dionysius; aliter Boetius; & aliter Damascenus. Nam Philosophuin 10. Metaphi separat inumerum: u multitudine dicens: quod non omnis. multitudo est numerus, sed numerus est species multitudinis: quia numerus nihil est aliud, quam multitudo mensurata per unum: quae descriptio in hoc specialiter respicit ipsum, ut deter minatur ad genus quantitatis: i nam ratio mensurae per se primo invenitur in quantitate discreta, ut vult Philosophus, & Conment, suus, propter quod diffinire numerum ex eos, quod habet rationem mensurati, est ipsum describere, ut determinatur ad genus quanti. Vnde ista descriptio respicit numerum potissime quantum, ad primam conditionem. Dionysius autem ultim. de Divinis nomin. dicit: unum, quod est connumes rabile alteri, non esse ipsum esse, sed participare essentiam: propter quod dicit, quod numerus essentia participat: nam si aliquid maius est numerus, quam sit quaelibet unitas de numero unitatum constituentium numerum, nulla huiusmodi unitas erit ipsum esse, nec aliquod sic unum erit ipsa essentia: quia si quod est huiusmodi unum, esset ipsum esse, & non participaret esse, in eo esset omnis ratio essendi: propter quod dato, quod iesset dare pluna talia, nihi maius esset in pluribus, quam in uno quia cum in quolibet tali esset omne es se, non competeret aliquod esse omnibus simul, quod non communicet cuilibet illorum per se sumpto: igitur Dionysius potissime determinavit de numero quantum ad secundam conditionem, ut quia numerus est aliquid maius qualibet unitate, & quod cuilibet uni proprie alteri connumerabili competit esse per participationem. Boe tius autem in lib. de Trin. potissime describit numerum quantum ad diversitatem essentialem: unde vult, quod ubi nulla diversitas, ibi nullus numerus Damascenus vero 3. lib. cap. 6. determinat de numero quantum ad quarta conditionem, utputa quantum ad diff finitionem, vel ad differentiam quademcumque, unde ait: quod numerus est eorum, quae differunt, & impos sibile est numerari ea, iquae secundum nihil differunt, secundum id autem quo differunt, secundum hoc autem & numerantur.

Hoc viso, cum quaeritur: utrum in Deo sit numerus? Si loquimur de dnumero, secundum quod describit eum Philosophus, ut quantum ad primam conditionem, videlicet, quia numerus dicit aliquid determinatum ad genus quantitatis, & semper consequens aliquid materiale, sic in Deo non est numerus, qui ad nullum genus determinatur, & ubi nulla materia: unde Philosophus in eodem 10. Metaph. vult, ipsum Deum esse mensuram omnium entium; non igitur ad aliquod genus entium determinatum. Si vero loquimurde numero secundum acceptionem Dionysij, ut quia non est unum conumerabile alteri, nisi quod esse participat, propter quod aliquid reperitur in tali uno coniuncto alteri, quod non reperitur in eo solum, sic etiam nec in Deo est numerus: prop. ter quod Diony. ult. de Divin. nom ait: Vnum supersubstantiale, & ante numerum existes nonesse connumerabile alteri: huiusmod autem iunum est ipse Deus non igitur secundum istam viam in Deo est nume¬ rus. Si autem loquimur de numero, ut de eo loquitur Boetius, ut dicamus aliqua numerari, quae essentialiter sut diversa, sic etiam in Deo non est nunmerus: quia ibi non est essentialis diversitas, propter quod & ibidem concludit Boetius, quod in Deo est tantum unitas, & nullus numerus: quia ibi nun da diversitas. Sed si loquimur de numero, ut de eo loquitur Damasc. ut dicamus numerari quaecumque a se invicem distinguuntur, sic in Deo est numerus: quia ibi non est confusio; sed distinctio Personarum, & secundum istum modum Damasc. in Divinis ponit numerum dicens 3. lib. cap. 6. numero enim, & non natura differre dicuntur hypostases. Est igitur in Deo num merus, non qui est species quantitatis ut de eo determinat Philosophus, non, ut aggregat plures unitates participantes esse, ut de eo determinat Dionys. nom ut continet diversitatem essentialem, ut de eo determinat Boetius; sed ut importat aliquam distinctorum, ut de eo determinat Damasc. cuiusmodi autem sit iste numerus in sequenti quaest. patebit.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod in Deo non est numerus, qui dicit diversitatem essentialem, vel pluralitatem naturarum, & de hoc numero loquitur Boetius, ut patet per habita.

Ad 2. dicendum, quod numerus, qui ponitur in Divinis, ut numerus Personarum, non reducitur in unitatem aliam ab ipso Deo: unde est ibi numerus cum unitate essentiae. Vel pos sumus dicere, quod multitudo reducitur in unitatem, quando multitudo, vel pluralitas est essentialiter differentium, quia omnis talis multitudo par ticipat aliqualiter uno, ut scribitur in prima propositione Procii, & semper participans reducitur imparticipabile: tres autem Personae non participant Divina essentia, sed sunt ipsa Divina es sentia.

Ad 3. dicendum, quod unum, quod ponitur in Divinis, est unum quod convertitur: cum ente, igitur ipsa relatio habet rationem unitatis: cum talis unitas reperiatur: in omni genere: non igitur oportet, in Divinis esse plu res naturas, vel plures essentias ad hoc, quod sit aliquis numerus, sed sufficit ibi esse plures relationes; vel plura relata.

Ad 4. dicendum, quod in Divinis est maxima indistinctio, realiter loquendo, penes absoluta; est tamen ibi distinctio etiam realis quantum ad relata, propter quod ibi est numerus modo, quo dictum est.

RAREIB Utrum numerus in Divinis dicatur secundum substantiam; vel secundum: qur iicictrelationem?: 129.

SVarto: quaeritur: utrum numeru in Divinis dicatur secundum sub stantiam, vel secundum relatio nem? Et videtur, quod secundum sub stantiam: quia haec est differentia inter unum, quod est principium numeri, & unum, quod convertitur icum ente, quia unum, quod est, principium numeri, per se habet rationem mensurae: unde tale unum, & numerus opponum tur: relative, sicut mensurai, & mensuratum: unum autem, quod coniertitur cum ente, dicit indivisionem: unde huiusmodi unum, & sua, multitudo opponuntur, ut privatio, & habitus:, ut vult Philosophus 10. Metaph. ergo unum, quod est, principium numeri; mportat relationem: non autem unum, quod convertitur: cum ente: igitur multitudo, sive pluralitas, quae respondet uni, quod convertitur: cum ente, non importabit relationem:3. sed pluralitas ista, quae respondet uni 3. quod est principium numeri, secundum re lationem dicetur: Sed cum in Deo solum sit numerus respondens uni, quod convertitur cum ente: eo quod unum quod est prinsipium numeri, ibi non ponitur, in Divinis numerus secundum relationem diei non poterit: eo quod unum, quod convertitur: cum ente, cui respondet talis pluralitas, non dicitur relative, sed negative.

Praeterea: cuilibet unitati respondet sua multitudo, sed cum in Divinis ponatur unitas secundum substantiam, etiam mulritudo secundum substantiam ibi erit. Praeterea: regula est August, in multis locis, quod quidquid ad se dicitur in Divinis, substantialiter dicitur; sed nu merus secundum suum nomen non nefertur ad aliud, ergo ut in Divinis ponitur, secundum substantiam dicetur.

Praeterea: omnia, quae sunt in alije praedicamentis a relatione, cum transiferuntur ad Divina, transcunt in substantiam, sed numerus est in praedicamento quantitatis, ergo ut in Divinis ponitur, essentialiter dicetur. In contrarium est: quia non est dare multitudinem in absolutis; nisi sit dare pluralitatem, naturarum, sed in Divinis non plurificatur natura, ergo non est ibi multitudo, nec numerus ab solutorum.

Praeterea: secundum Aug. 5. de Trinit, cap. 8. Ea, quae ad se dicuntur, & secundum substantiam, dicuntur de qualibet Persona singulariter, & de omnibus nopluraliter: si igitur duo, vel tres, vel asij termini numerales in Divinis dicerentur, secundum substantiam, tumc diceremus, quod Pater esset duo, vel quod esset tres, quod non concedimus

TISSibis. RESOLVTIONII Numerus in Divinis dicitur, secundum relationem, quia communiter accipitur pro numeri realem, importante distinctionem: sed si addi¬ tione aliqua de denotante distinctionem E secundum rationem intelligatur, talis numerus secundum abPea4e. soluta diei: ndioi :.. potesti:.diapiis REspond. dicendum, quod secunDdum Damascis. lib. cap. 5. nunmerus est eorum, quae differunt, & impossibile est numerari, quae secundum nihil differunt: secundum ergo quod in Divinis differentiam ponimus, sic & numerum ibi ponere poterimus. In Divinis autem sunt duo praedicamenta secundum Boetium, substantia, & relatio; sive absolutum, & respectivum: quia omnia absoluta ibi tfanseunt in substantiam. Secundum haec duo in Deo dupliciter distinctionem ponimus, secundum, rem, & secundum modum intelligendi. Distinctionem secundum rem non possumus ponere in absolutis: eo quod omnia talia dicunt unam naturam, & unum esse: quia secundum August. 6. de Trin. cap. 7. Non est, ibi aliud beatum esse, & aliud magnum, aut, verum, aut bonum esse: sed omnia haec omnino sunt ipsum esse, tamen secundum rationem absoluta in Divinis differunt. Et secundum libe: concedi potestiibi: esse numerum; sicidictum: nami cum in. Divinis ponimus plures, perfectiones, iquia in eo perfectiones omnium, generum congregantur: cum quaelibet perfectio habeat rationem unitatis, eo quod unum dicitur aequaliter entis, sicut ponuntur ibi plures perfectiones absolutae secundum modum intelligendi differentes, sic & plures unitates ratione distinctae ibi: sunt, immo quaelibet perfectio in Divinis magis proprie dicitur unitas, iquam perfectio: unde sapientia ibi posita magis proprie dicitur unitas, quam dicatur perfectio: nam perfectio dicitur, prout esse in Deo dicit aliquod esse positivus, ut esse sapiens: sed unitas dicitur, prout significat negative, & prout per hoc distinguitur Deus a non sapiente: & quia Negationes in Diuinis sunt verae: affirmationes vero incompactae, ut dicitur 2. de Ang. Hierarch. ma gis proprie huiusmodi perfectiones hapent rationem unitatis, quam perfetionis: quia omnia, quae ibi affirmative dicuntur, quantum ad modum significandi incompacta sunt: & ideo cum dicimus, Deum esse sapientem, sivolumus hanc rectificare, debemus ad dere, quod non est sapiens eo modo, ut alia sapientia, sunt: propter quod aliqui phi, ut Rabbi Moyses, & Avic. dixerunt, talia de Deo dici propter removendas imperfectiones; unde cum dicimus, Deum esse sapientem, ipsum a non sapiente distinguimus: iquia & ex hoc perfectio habet rationem unitatis, quia dicit aliquid indistinctum a se, & distinctum ab alio, ut sapientia: ex hoc dicitur unitas, quia per eam: saniens est indistinctus a se, & distinctus ab alio. Secundum via istorum in Deo non sunt plures perfectiones,; sed plures unitates: quia sapientia, bonitas, & hiusmodi secundum hos in Deo nihiliponunt, sed solum aliquid removent, quod licet non sit omnino verumi: quia huiusmodi perfectiones verioti modo sunt: in Deo, nquam in oveatura, tameni quantum ad hoc verum est: iquia ista est magis propria, Deus non est tasipitiis, iquam iita, Deus est apieus: ecsum non ratione rei significatae, ratione tamon modisignificandi: igitur quaelibet perfectio, quae in Divinis ponitur; pcopriu habet rationem unita¬ tis; & quia semper plures unitates convenstituunt numerum, in Divinis potest oni numerus secundum absoluta, non realiter, sed secundum modum intellligendin: unumerus tamem secundum relata ibi realiter esistit, quod sic est videre: quia ex quo unum convertitur cum ente, unitas converterur cum entitate: omnia ergo, iquae sunt in omnibus praedicamentis, habent rationem unitatise: cum igitur ipsum: relaturm? sit quoddam ens, erit & quoddam unum, & relatio est quaedam unitas: & quia in Divinis sunt plures relationes realiter differentes, non solum: ecumdum modum intelligendi; sed etiam, se cundum rem, an Divinis est numerus quantum ad relatas: eo quod relativam ibi realiter distinguuntur: Atiuntum Cum ergo quaeritur: utrum nut merus in Divinis dicat substantiam, vel relationem? Silloquimur de numer ro denotante distinctionem secundum. rationem, talis numerus secundum absoluta dici potest; sed si denoretur realis distinctio, solum est ibi numerus per relata: verum quia distinctio secundum modum intelligendi non est proprie distinctio comparata ad realem distinctionem: cum inlaliquo ponnimus distinctionem secundum rem, & secundum rationem, cum absque additione in distinctione loquimur, intelligitur de distinctione reali, quae magis proprie est distinctio: igitur, absolute loquendo, cum dicitur, secundum quid dicitur numerus in Divinis, debemus respondere, quod secundum relationem: eo quod intelligitur de numero distinctionem realem importante: tamen hac additione factam secundum rationem, concedere possumus in Divinis esse talem numerum etiam secundum absoluta: igitur proprie in Divinis est numerus secundum relata, nec tamen huiusmodi numerus simpliciter, & absolute numerus dicitur: eo quod omnes conditiones, quarequirit numerus, ei non competuat; amen dicitur numerus magis proprie quam numerus, qui solum: secundum rationem distinctionem importat: Propter quod advertendum, quod ea, quo proprie numerantur in creaturis, habent per se esse, & realiter distinguums tur: ideo punctus prout est termimuns diversarum linearum, non dicitur sim, pliciter plura, sed est simpliciter unum, plura secundum quid, prout diversas lineas terminat. Rursum plures passiones, ut sapor, & color essentialiter, & realiter differentes, non proprie dicuntur plura numero: quia non habent per se esse: ideo si contingat huiusmodi passiones in eodem susceptibili essedicuntur eadem numero. Individua autem in genere substantiae, quia & pese esse habent, & essentialiter distinguuntur, proprie, & per omnem modum differunt numero: igitur per se, & primo talia differunt numero; post hoc autem passiones essentialiter differentes, numero differre dicuntur. Vltimo autem, & valde secundum quid differunt numero, quae sola ratione distinguuntur: igitur numerus Personarum per omnem modum excellit distinctionem secundum rationem solum: quia magis proprie connumerantur Personae ad se invicem, quam quod numeretur punctus sibi ipsi, ut est principium unius lineae, & finis alterius, sed si hus iusmodi numerus ad numerum individuorum in genere substantiae, magi proprie habet rationem numeri distin ctio, quae ponitur in huiusmodi individuis, quam illa, quae ponitur in Personis. Sed si comparemus numerum Personarum ad numerum passionum, habent se, sicut excedentia, & excessa, nam ratione, qua numerus est eorum, quae habent per se esse, magis proprie distinctio Personarum habet rationem numeri, eo quod tam Personae Divinae, quam ipsae relationes sunt per se subsistentes, ratione tamen distinctionis magis connumerantur ad se invicem huiusmodi passiones, quam ipsae Personae, eo quod talia essentialiter distinguutur.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod etiam in uno, quod convertitur cum ente, est dare relationem, immo si bene advertimus, ma gis essentialiter se potest habere relatio ad huiusmodi unitatem, quam ad unitatem, quae est principium numeri: quia unitas, quae est principium numeri, secundum se est in praedicamente quantitatis. Sed ratione, qua conse quitur ipsam ratio mensurae, fundatur in ea quidam respectus. Sed unitas, quae convertitur cum ente, etiam secundum se potest esse in praedicamento relationis: quia & ipsa relatio potest esse huiusmodi unitas.

Ad 2. dicendum, quod licet multitudo praesupponat unitatem, unitas tamen non praesupponit multitudinem, & ideo ubicumque est dare multitudinem, ib est dare unitatem multitudim illi correspondentem, sed non convertitur, quod ubicumque est dare unitatem quod ibi sit dare multitudinem illi unitati correspondentem, nisi forte secundum intellectum. Et quod arguitur, quod cuilibet unitati respondet sua multitudo; hic pro tanto habet veritatem: quia quotiescunque multiplicatur unum oppositorum, toties dicitur multiplicari & reliquum, ut si album reperitur in voce, & in colore, & nigrum: sed non oportet quidquid est album, quod sit nigrum, & ubicumque est dare album, quod ibi sit dare nigrum: ita est ex parte ista, quia si reperitur unitas essentialis, et unitas relata, reperitur numerus essentialis, & numerus relative dictus, vel potest reperiri: sed non oportet, quod ubi est dare unitatem essentialem, quod ibi sit dare numerum ei correspondentem.

Ad 3. dicendum quod numerus secundum se distinctionem importat, ut patuit per Damasc. & ideo secundum suum nomen non refertur ad illud, tamen, quia ista distinctio potest esse penes relata & penes absoluta, numerus secundum relationem, & secundum absoluta dici potest: & quia in Divinis non est distinctio, realiter loquendo, nisi per relata, ideo numerus realiter sumptus in Divinis relationem importat.

Ad 4. dicendum, quod numerus, qui ponitur in Divinis, non est species quantitatis: quia non respicit unum, quod est principium numeri, sed unum, quod convertitur cum ente.