DOstea quaeritur de distinctione Divi¬ nae voluntatis per voluntatem beneplaciti, & voluntatem signi: & videtur quod sit distinctio incompetens. Nam dicere aliquam voluntatem non esse beneplacitum, esset dicere voluntatem non esse voluntatem: quia ex eo quod aliquid vult aliquid, placet sibi illud. Cum ergo membra dividentia non debeant contrariari diviso, divisio data non est bona.

Praeterea: semper signum debet respondere significato, sed aliqua ponuntur signa Divinae voluntatis, quibus non respondet Divina voluntas: quia aliqua Deus praecipit, quae non vult fieri: ergo ponere talia esse signa Divinae voluntatis est inconveniens.

Praeterea sicut Deus est volens, ita est sciens: sed non dividitur scientia Dei in scientiam signi, & scientiam simpliciter: igitur nec Divina voluntas sic dividi debet. Praeterea: obiectum voluntatis est bonum, ergo quae Divinam voluntatem sig. nificant, quae semper est bona, debet sumi respectu bonorum, non malorum: sed aliqua signa Divinae voluntatis sumuntur respectu malorum, utiprohibitio, & permis sio, ergo &c.

Praeterea: quoties multiplicatur unum oppositorum, toties debet multiplicari & reliquum, sed respectu bonorum accipiuntur tria signa, videlicet, praeceptum, consilium, & operatio, ergo & respectu malorum tria sig. na sumi debent, & non tantum duo, ut prohibitio, & permissio. Sunt ergo sex signa voluntatis, & non quinque.

In contrarium est Magister in littera, qui dividit voluntatem Divinam in voluntatem beneplaciti, & voluntatem, signi: voluntatem autem signi dividit in quinque membra, in praeceptum, consilium, prohibitionem, operationem, & permissionem.

RESOLVTIO. Voluntas beneplaciti Dei dicitur ipsius velle: & voluntas signi signa voluntatis, appellantur, & tria sunt antecedentis, scilicet, prohibitio, praeceptum, & consilium; & consequentis voluntatis duo, mali permis¬ boni operatio. Aliquando praeceptum sio, & non voluntatis rei iussae, sed alterius volitae per ipsum, est signum. Hec quinque signa ab aliquibus per distinctionem providentiae accipiuntur: ab alijs vero per temporum divisionem.

REspod. dicendum, quod sicut est Rexparte intellectus, sic suo modo se habet ex parte voluntatis. Nam sicut, sunt aliqua, quae non sunt ipsum intelligere nec intellectus, sunt tamen manifestativa intellectuum: sicut voces sunt, signa earum passionum sive conceptionum, quae sunt in anima; non tamen sunt ipsae conceptiones: sic quaedam sunt, manifestativa voluntatis, quae non sunt, ipsum velle nec voluntas, accipiendo proprie voluntatem: tamen quia signum aliquando suscipit nomen significati, ut imago Herculis dicitur Hercules, & equus pictus, equus nominatur, hujusmodi signa voluntatis voluntas appellar possunt: ut autem appareat quomodo haec signa distinguuntur. Notandum, quod am ex parte intellectusi, quam ex parte voluntatis, aliquando distinctio signorum sequitur aliquomodo ad distinctionem significati. Aliquando reperitur distinctio in signis, quae ad significata adaptari non potest. Videmus enim quod sicut intellectus aliquando est practicus, aliquando speculativus, aliquando intelligit principia, aliquando conclusiones: sic per aliqua significata manifestat suam cognitionem practicam, & per aliqua speculativam, per aliqua principia, & per aliqua conclusiones. Nam cum non manifestentur uni quae sunt in intellectu alterius nisi per quaedam signa ex quo unus potest docere alterum sciem tiam, & artem, conclusiones & principia, oportet esse signa, quae omnia talia manifestare possunt: sic etiam est exparte voluntatis: nam sicut aliquando aliqua volumus simpliciter, aliquando ea sub conditione, aliqua voluntate antecedente, aliqua consequente: sic voluntatem nostram alteri diversimodem manifestare possumus. Et sic accepta distinctio signorum sumit originem aliquomodo ex distinctione signatorum: ut eo quod alia & salia sintelligimus & volumus, alia & alia nos intelligere & evelle significamus. Attamen si signa intellectus comparamus ad verum, & signa voluntatis ad bonum, invenimus alioquam distinctionem in signis, quam in essignatis invenire non possumus. Nam ad hoc quod intellectus sit verus, opot tet semper esse verum, quod intelligitur: & ad hoc quod voluntas sit bona, oportet semper volitum esse bonum: nam si voluntas mala vellet, mala esset: & siintellectus falsa intelligeret ( extendendo id quod est intelligere, prout falsa dicuntur intelligi) falsus esset. Sed in signis non sic se habet: quia ad hoc quod signa sint vera, non oportet esse verum, quod dicitur; sed sufficit esse verum propter quod dicitur. Sunt enim multa parabolice dicta in Sacro Canone, ut puta, quod arbores elegerunt Regem. & talia, in quibus non est verum, quod dicitur, sed propter quod dicitur. Nec tamen ista falsa dicuntur: quia sic Sacro Canoni subesset falsitas: & sicut est ex par te intellectus, quod intellectus veri pos sunt esse signa, in quibus non est verum quod dicitur, sed propter quod dicitur & tunc non intelliguntur quae dicuntur sed propter quae: sic & ex partem voluntatis se habet, quia non semper signa voluntatis sunt volita, sed aliquando aliqua sunt volita, propter quae talia signa dantur.

Viso quod aliquando signa distinguuntur secundum signata, aliquando competit eis quodammodo propria distinctio, patere potest, quomodo praedicta signa accipienda sunt. Nam cum D vina voluntas distinguatur per antecedens & consequens, ut patet per Di masc. lib. 2. cap. penult. aliqua signa o portet esse voluntatis antecedentis, & aliqua consequentis: & quia omnis voluntas est respectu boni actualis vel simpliciter: Nemo enim proposito sibi malo facit, quae facit, ut dicitur 4. de Div. nom cum non solum prosequi bonum habea rationem boni, sed etiam fugere malum: signa voluntatis antecedentis, sic distingui possunt: quia aut sumuntur respectu boni, prosequedi, aut respectu mali vitandi? Si respectu mali vitandi, sic est prohibitio. Si respectu boni prosequedi, tunc est distinguendum: quia hujusmodi bonum aut est necessarium ad salutem, ut colere sabbatum, honorare parentes: & respectu talium est praeceptum: aut est opus supererogationis & perfectorum, & sic est consilium. Sunt igitur tria signa volum tatis antecedentis, prohibitio, praeceptum, & cosilium: & ideo non sicut quidquid Deus vult voluntate antecedento impletur, sic non quidquid Deus prohibet omnes vitant: nec quidquid consulit, omnes implent: nec quidquid praecipit omnes faciunt. Voluntatis autem consequentis sunt duo signa: quia hujusmodi signum vel sumitur respectu ma quod fit, & sic est permissio: nam Deus mala non agit: sed permittit. Aut respectu boni & sic est operatio: quia omnia opera nostra bona operatus est Deus. Sunt ergo quinque signa voluntatis Divinae, tria antecedentis, & duo consequentis.

Advertendum tamen, quod Deus aliqua praecipit, quae nec vult voluntate antecedente, nec consequente. Nam sicut sunt signa intellectus veri quae non sunt intellecta quantum ad id, quod dicitur, sed quantum ad id, propter quod dicitur: sic sunt signa voluntatis bonae quae ipsa secundum se non sunt volita, sed aliquid est volitum propter quod talia sunt praecepta: sicut immolatio Isaac non erat a Deo volita, sed probatio fidei Abrahae erat volita, propter quam praecepit sibi ut suum filium immolaret. Igitur praeter dictam distinctionem, videlicet, squod quinque sunt signa Divinae voluntatis, tria antecedentis, & duo consequentis: addendum est ut Magister addit, quod non semper Deus praecipit, quae vult fieri. Assignantur autem a quibusdam duo alij modi, quomodo praedicta signa accipi possunt: quia hujusmodi signa accipi untur secudumquod Deus rebus humanis per suam providentiam providet. In providentia autem duo est accipere, ordinem & executionem ordinis: habet enim Deus providentiam de nobis, inquantum nos infinem ordinat dupliciter. Primo removendo mala, & sic accipitur signum, quod est prohibitio. Secundo: conferendo bona, & sic accipiuntur consilium, & praeceptum: & ita respectu ordinis in finem sunt tria signa, respectu executionis sunt duo: quia huiusmodi executio, vel est secundum quod homo tendit in id quod est faciendo bonum, & sic est operatio: quia bona opera nostra operatur in nobis Deus; vel est in excundo a tali ordine faciendo malum, sic est permissio. Secundo distinguuntur ista signa ab alijs aliter: quia hujusmodi signa vel sunt respectu praesentium vel respectu futurorum? Si respectu praesentium, hoc est dupliciter: quia vel sumuntur respectu bonorum, & sic est operatio vel impletio. Vel respectu malorum, & sic est permissio. Si autem respectu futurorum, hoc est dupliciter: quia vel est respectu malorum, & sic est prohibitio: vel respectu bonorum, & tunc est distinguendum: quia ad huiusmodi bonum vel tenetur omnes, & sic est praeceptum: vel non, & sic est consilium. Sunt ergo quinque sig. na voluntatis Divinae, duo respectu presentium, & tria respectu futurorum. Primus tamem modus, quem nos dedimus est magis proprius: quia cum haec sint signa voluntatis, magis proprie accipiuntur per distinctionem voluntatis, quam per distinctionem providentiae, vel per divisionem temporum.

Respond. ad arg. ad 1. dicendum, quod licet proprie accipiendo voluntatem, sit semper voluntas beneplacitis tamen quia largo modo accipiendo aliquid, dicitur illud, quod significat, licet illud non sit: ut dicitur Hercules, quod non est Hercules, sed quod Herculem repraesentat: sic hujusmodi signa dicuntur Divina voluntas, quia illam significant, licet illa non sint. Est enim Divina voluntas sive Divinum propositum aeternum; haec autem sunt temporalia.

Ad 2. patet solutio per iam dicta: quia sicut signis ex parte intellectus semper respondet aliquid, ut quod dicitur, vel propter quod dicitur, sic signis ex parte voluntatis semper aliquid correspondet: quia vel vult Deo quod praecipit, vel propter quod praecipit.

Ad 3. ddm. quod hujusmodi signa dantur ad cognoscendum aliqua specialia: quia si de omnibus diceretur leo, non oporteret hapere signum ad cognoscendum leonem. Habetur enim per signa aliqua praecognitio de signato, per quam ab alijs separatur: & quia Deus scit omnia, non tamen vult omnia, non oportet habere aliqua signa ad cognoscendum Divinam scientiam, sicut oportet habere signa, ut nobis innotescat Divina voluntas. Vel dicere possumus, quod respectu Divinae scientie practicae habemus signa, inquantum omnis creatura est quoddam signum, & vestigium Divinae artis, & ejus sapientiae: & quia ipsa artificiata induunt aliquando nomen artis, possemus distinguere Divinam scientiam & artem, ejus, prout est in ipso, & prout refulget in creaturis: sicut distinguimus Divinam voluntatem, prout dicit ipsum Divinum velle quod est in ipso: & prout dicit ea, quae sunt in creaturis, per quae nobis talis voluntas aliqualiter innotescit. Ad 4. dicendum, quod licet mala sint mala; permittere tamen ea fieri prout ex illis bonum elicitur, habet rationem boni: & ideo permissio prout dicitur Divina voluntas vel signum Divinae voluntatis, non habent rationem mali.

Ad 5. dicendum, quod creatura potest tripliciter considerari. Vno modo, ut est ex nihilo, & ut tendit in defectum, & sic omnium creaturarum quodam modo est uniformis conparatio; quia omnia ex nihilo processerunt. Secundo, ut est a Deo: & sic etiam aliquo modo est omnium creaturarum uniformis comparatio: quia Deus se habet aequaliter ad omnia, & omnia processerunt ab uno Deo. Tertio modo consi¬ derari potest: ut est natura quaedam, & tunc sicut diversarum creaturarum sum, diversae naturae, sic eorum non est consideratio una. Signa ergo voluntatis Divinae sumpta respectu mali: quia malum convenit rebus, ex eo quod deficiunt & sunt ex nihilo, non plurificantur: & ideo tam respectu voluntatis antecedentis, quam consequentis datur unum solum signum respectu mali. Nam voluntatis antecedentis tale signum est prohibitio, consequentis est permissio. Sed in bono non sic se habet: quia si bonum sumitur per comparationem ad Deum, secundum quod Deus operatur in nobis illud: quia Deus se habet uniformiter ad omnia, sumitur unum signum, quod est signum voluntatis consequentis, & dicitur operatio vel impletio. Si vero hujusmodi bonum accipitur secudum quod nos ordinamur in Deum: quia non omnia uniformiter comparam tur ad ipsum propter diversitatem naturarum rerum, nec etiam omnes homines uniformiter prosequuntur viam salutis: sic sumuntur diversa signa Divinae voluntatis, ut consilium, & praeceptum, secundum quae ordinamur in i Deum. Ex hoc patere potest quomodo etiam sumitur praedicta distinctio sig. Pnorum: & quare sumuntur duo respectu mali, & tria respectu boni. Et cum dicitur quia quoties multiplicatur unum oppositorum, toties & reliquum, intelligendum est, quia si unum oppositorum dicitur multipliciter & est aequivocum, etiam reliquum multiplici ter dicitur: aliquando tamen inveniuntur aliquae speciales rationes & distin. ctae in uno, quae non reperiuntur in alio. Vnde non oportet, quod si percutere signum est uno modo, quod deviare a signo sit uno modo. Nam in deviando inveniuntur quaedam speciales rationes & distinctae, propter quas contingit multis modis deviare, quae non reperiuntur in percutiendo, ut contingat multis modis percutere: & quia ordinamur in Deum multipliciter, deviamus autem ab ipso quodammodo uno modo: quia onia peccata ex parte deviationis habet quodammodo uniformitatem, licet exparte conversionis sint difformia, consilio & praecepto, secundum quae ordidinamur in Deum, respondet solum prohipitio, secundum quam vetatur dcuiatio ab eo. Sicut modo contrario in extremo proposito uni percussioni respondebant deviationes multae. His autem multis ordinationibus respondet deviatio una ratione cujusdam uniformitatis, quam habent mala, ex eoquod per ipsa in nihilum tendimus, & avertimur ab uno Deo.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3

Articulus 1