Quaestio 2

ARTICVLVS I. Vtrum praedostinatio sit non enium?

D 1. sic proceditur: videtur, quod praedestinatio non sit nisi entium quia non diriguntur in finem, nisi quo habent esse; sed praedestinatio dicit directionem in finem, ergo solum entia praedestitantur.

Praeterea: finis iste, ad quem diriguntur praedestinati, gloria est: sed gloria praesupponit gratiam, gratia naturam, & natura esse, ergo qui diriguntur in talem finem de necessitate habent esse; sed quae habent esse, sunt entia, ergo &c.

In contrarium est: quia praedestinatio est Divinum propositum miserendi sed huiusmodi propositum est aeternum entia vero inceperunt esse: ergo oportet praedestinationem non entium esse posse.

Vlterius quaeritur: utrum praedestinatio sit hominum? Et videtur, quod non: quia homines habent lumen rationis: non ergo indigent dirigi; sed ipsi se ipsos dirigere possunt: cum igitur praedestinatio sit directorum, hominum no erit praedestinatio.

Praeterea: bruta possunt consequi finem suum absque eo quod praedestinentur, vel dirigantur, ergo multo magis homo, qui melioris conditionis existit, igitur hominum non erit praedestinatio.

Ia contrarium est Aug. in de Prae destinatione sanctorum, qui ex eadem mal sa humani generis aliquos praedestinatos, dicit, aliquos reprobatos, Vlterius quaeritur: utrum Angelorum sit predestinatio? Videtur quod non quia secundum Philosophum 9. Meta. malum non est in rebus nisi propter potentialitatem; sed potentialitas est in rebus propter materiam: quia materiae per se & primo competit potentialitas. Intelligentiae vero sunt entes praeter omnem materiam: non ergo in eis potest esse malum, neque ertor: sed non indigent dirigi nec destinari, nisi qui a fine deviare possunt; sed deviatio a fine est quoddam malum, & quidam errors substantiae separatae, in quibus secundum Philosophum non est malum, neque error, non praedestinantur.

Praeterea: secundum

Philosophum in 2. de Anima, Sensus non decipitur circa proprium sensibile: sicut sensus sine difcursu cognoscit obiectum suum: ita suo modo intelligentia simplici intuitu intuetur quidditatem, ergo non accidit ei ertor per se, nec per accidens: quia non est virtus in materia: igitur nullo modo indiget dirigi: cum nullo modo possit, errare: non ergo Angelorum est praedestinatio

In contrarium est: quia qui habent finem supra naturam suam, cum de se non possint tendere in illum, indigent dirigi, & destinari, ut illum possint adipisci; sed finis Angelorum est visio Dei, sive fruitio eius: cum huiusmodi finis sit supra natura eorum, de necessitate indigent dirigi & destinari.

Vlterius quaeritur: utrum Christo conveniat praedestinatum esse? Et videtur, quod non: quia praedestinatio aeternitate praecedit praedestinatum, sed Persona Christi est aeterna, ergo ei non conpetit praedestinari.

In contrarium est: quia specialiter deChristo dicitur ad Romanos 1. quod Praedestinatus est Filius Dei.

Viterius quaeritur: utrum beatis qui sunt in gioria, conveniat praedesti

nari? Et videtur, quod non: quia quod est in fine ultimo, ulterius non indiget dirigi; sed beati habent finem ultimum, ergo &c.

In contrarium est: quia omnibus praedestinatis convenit praedestinari; sed beati sunt praedestinati: cum soli praedestinati salventur, ergo &c.

Vlterius quaeritur: dato quod homines praedestinentur, & Angeli: utrum omnes homines, & omnes Ange debeant dici praedestinati?

Et videtur quod sic: quia omne bonum nostrum

Deo est: nam sicut bonum gratiae, vel bonum gloriae, est in nobis a Deo, ita & bonum naturae; sed ex eo, quod adipiscimur bona gloriae, dicimur praedestinati, ergo pari ratione ex eo, quod adipiscimur bona naturae, praedestinati dici debemus; sed talia bona conveniunt omnibus, igitur omnes praedestinantur, tam boni, quam mali.

In contrarium est: quia praedestinatio est propositum miserendi: sed Deus non omnibus miscretur, ergo non omnes praedestinat.

RESOLVTIO. Praedestinatio secundum quod prioritatem importat potest esse non entium: secundum quod distinctionem solum rationalium est: non tamen omnium secundum quod dicit electionem & miserendi propositum.

REspond. dicendum, quod in prae¬ destinatione tria est considerare primo prioritatem, quae ex ipsa praepositione, prae, habetur. Nam, prae, ibi prioritatem importat. Secundo directionem: quia destinare idem est, quod mittere, vel dirigere. Tertio Divinam electionem, vel Divinum propositum: quia non praedestinantur nisi electi, & illi, quibus Deus proposuit misereri. Ex eo quod praedestinatio prioritatem importat, potest esse non entium. Ex e o autem quod directionem dicit, est solum rationalium. Quia vero non est sine Divina electione, & est ipsum Divinum propositum miferendi, vel sine tali proponto esse non potest, non est omnium rationalium; sed est solum eorum, quibus Deus proposuit misereri: igitur praedestinatio ratione prioritatis, non entium esse potest. Sic enim imaginari debemus, quod Deus ab aeterno in se ipso nos elegit, & direxit in vitam aeternam secundum propositum voluntatis suae. Nam omne agens per intellectum habet in se rationem ordinis omnium eorum, quae debet agere. Non dum igitur eramus, quando nos Deus praedestinavit. Vnde Aug. in de Praedeestinatione isanctorum ait: bonum, quod praescit Deus, praedestinat, & prius quam sit in re, praeordinat: semper ergo in praedestinatione est ibi aliqua priorias, ratione cuius potest esse non entium.

Habito quod praedestinatio ratione prioritatis possit esse non entium. Rer stat videre, quomodo ratione, qua dicit directionem, sit solum rationalium. Ideo notandum, quod directio proprie non est nisi eorum, quae in se considerata non sufficiunt, ut attingant terminum, nam si sagitta posset signum attingere absque: eo, quod dirigeretur per manum sagittantis, ipsa per seipsam ad signum accederet, etiamsi non destinaretur ab arcu& si servus modo debito posset accedere ad aliquem terminum absque eo, quod sibi aliqua auctoritas committeretur a domino, vel absque eo, quod dominus suum propositum ei patefaceret, non indigeret destinari ab ipsa, sed a se ipso & per se ipsum accederet ad debitum locum, ergo illa proprie dicum tur in finem dirigi, quae finem supra naturam habent, quem ex puris naturalipus, non addita gratia, non possunt attingere: & quia huiusmodi finem solum creaturae rationali tribuimus, accipiendo rationale pro omni habente intellectum, secundum quem modum & Angeli inter rationalia computantur: nam solum talia sunt illa, quae possunt esse beata, & quae habent pro fine visionem Divinam, vel fruitionem aeternam, quam sine auxilio gratiae non possunt conselul: ideo solum talia proprie destinari dicuntur. Nam sicut gratia proprie sumpta dicitur aliquid superadditum naturae supra se ipsam naturam elevans, Large tamen sumpta quidquid gratis, datur, gratia dicitur: unde & ipsa natura quaedam gratia dici potest: & quidquid habemus gratia est: quia nihil habemus, quod a Deo gratis non accepimus: sic & destinari proprie dicit directionem alicuius in aliquid, in quod secundum e ipsum non potest tendere, sed indivet gratia elevante ipsum, ut tendat in llud. Large tamen sumpta destinatione, quidquid dirigitur in aliquem fine, destinari dicitur. Accipiendo ergo proprie praedestinationem, solum rationalia, vel habentia intellectum praedestinantur: cum solum ipsa finem habeant, quem ex puris naturalibus non possunt consequi: nam sicut solum talia proprie gratiam habent, & solum ipsa possunt gloria adipisci: sic solumeis proprie praedestinari covenit, cum praedestinatio sit praeparatio gratiae in praeseti, & gloriae in futuro. Indigent enim rationaliam, & intellectum habentia, ut finem suum attingant, praeveniri gratia, & voluntate Divinae: unde in de Praedestinatione sanctorum ait Aug. Deus iustiicat impium non praeventus humana coluntate; sed ipse misericordia sua praeveniens homintis voluntatem. Quod autem praedestinatio non sit omnium rationalium ex eo, quod Divinam electionem praesupponit, per se manifestum est: nam semper per electionem alterum altero praceoptatur. Vnde Deus aliquos eligit, & aliquos reprobat: unde Aug. in de Praedestinatione sanctorum: de damnabili massa humani generis Deus praescivit misericordia, no meritis, quos electione gratiae praedestinavit ad vitam, cete ros vero, qui iudicio iustitiae eius ab hac gratia efficiuntur expertes, praescivit vitio perituros: & sicut de ipsis hominibus aliquos elegit, aliquos reprobavit: sic & de ipsis Angelis dicere possumus, aliquos fuisse electos, aliquos reprobatos. Patet ergo quorum est praedestinatio, & quia non entium esse potest.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod sicut praedestinati diriguntur, sic sunt: unde quia non diriguntur in actu sed secundum Divinum propositum, & secundum Divinam praeordinationem, non oporet esse actu, sed sufficit, quod Deus praeordinaverit eos: & ideo quae non funt, nec erunt, non praedestinantur: quae tamen non sunt, se d erunt, praedestinari ipossunt, quia non oportet praedestinatos esse in natura propria; sed sufficit eos secundum praedestinantis ordinem existere.

Ad 2. dicendum, quod gloriam, in quam diriguntur praedestinati, non est necesse eos habere actualiter, sed secundum Divinum propositum: sic etiam non oportet, eos esse actualiter, sed sufficit, quod Deus proposuerit, vel praeordinaverit ipsos existere.

Ad id autem, quod ulterius quaeritur: utrum praedestinatio possit esse hominum? Patet quod sic: cum homines ordinentur in finem supra naturam suam: ffecesse ergo habent dirigi, & praedestinari, cum illum per se ipsos non possint, consequi¬ Ad 1. dicendum, quod licet homohabeat lumen rationis, per quod potest dirigi in finem aliquem non excedentem naturam suam, in beatitudihem aeternam tamem absque auxilio gratiae, & nisi praedestinetur & dirigatur a Domino, non potest tendere.

Ad 2. dicendum, quod finis, quem consequitur homo, multo est excellentior fine, quem consequuntur bruta: unde licet talem finem non possit consequi sine adminiculo gratiae; non propter hoc est peioris conditionis, quam bruta: immo melioris, cum prdinetur ad meliorem finem. Nam Philosophus in libro Caeli & Mundi vult, quod quanto aliquid pancioribus operatione

pus consequitur fine, tanto est nobilius verum est (ut ait si fines sunt equales; sed si fines esset inaequales, posset aliquid esse nobilius; & tame consequi finem suu pluribus adminiculis: & sic est in proposito.

Ad id autem, quod ulterius quaeritur: utrum Angelis competat praedestinari? Patet quod sic: nam licet Angeli praedestinati, nunquam fuerunt mali nec miseri: eo tamen ipso, quod habent mnem supra naturam, in quem sine au cilio gratiae non possunt temdere, praedetinari dicuntur.

Ad 1. dicendum, quod licet in An gelis non sit materia; est tamen ibi aliquod materiale, vel aliqua potentialitas, ratione cuius potest in eis esse malu, & peccare possunt: quia Deus Ii Antelis suis reperit pravitatem. Vel dicere poslumus, quod dato, quod Angeli peccare non possent, non haberetur intentum: quia ad consecutionem finis, respectu cuius praedestinatio accipitur, non sufficit esse sine peccato; sed ulterius requiritur adminiculum gratiae.

Ad 2. dicendum, quod bene argnitur, quod Angeus non potest peccare, quod peccatum suum careat specie, & quod non appetat per se bonum; non tamen probatur, quin possit peccare propter carentiam, ordinis. Potest enim, appetendo per se bonum, peccare: eo quod illud non ordinate appetat. Vel dicendum, sicut prius, quia dato, quod non posset peccare Angelus, adhuc indigeret dirigi & destinari, ut posset consequifinem suum, qui est supra naturam, ad cuius consecutionem non sufficit esse sine peccato; sed requiritur adminiculum gratiae.

Ad id vero, quod ulterius quaeritur: utrum Christo competat praedestinari: Dicendum, quod tota causa, quare dubitamus Christum predestinatum tuisse, est quia in praedestinatione requititur prioritas. Cum igitur Persona illa sit aeterna non videtur, quod ibi prioritatem salvare possimus. Ideo notandum, quod prioritas in praedestinatione multipliciter accipitur. Aliquando autem est huiusmodi prioritas aeternitatis ad personam, & naturam; & personae & naturae ad gratiam, & ulterius gratiae ad gloriam: & sic competit praedestinari hominibus. Aliquando est prioritas aeternitatis ad personam & naturam; sed non persone & naturae ad gratiam: sed tamen est ibi prioritas gratiae ad gloriam: & sic competit praedestinari Angelis secudum eos, qui dicunt eos in gratia fuisse creatos: sed secudum eos, qui dicunt eos fuisse creatos in innocentia, non in gratia: tunc prioritas in praedestinatione Angelorum accipitur secundum illos modos, quos enum: ravimus in praedestinatione hominum. Differt tamen secundum istam viam predestinatio hominum a praedestinatione Angelorum: quia aliqui homines praedestinati sunt, qui aliquando fuerunt miseri. Nullus tamen Angelus praedestinatus aliquando miser fuit. Si vero in praedestinatione non sit prioritas aeternitatis, ad personam, sed aeternitatis ad naturam aliquam sed non naturae ad gratiam, nec gratiae ad gloriam: sic competit praedestinari Christo: nam licet Persona illa fuerit aeterna, natura tamen humana eius non fuit aeterna: unde fuit ibi prioritas aeternitatis ad naturam humanam, licet non fuisset ibi prioritas aeternitatis ad Personam, vel ad Divinam naturam: nec etiam fui ibi prioritas aeternitatis ad Personam,l aiquid huad naturam Divinam: nec etiam ibi fuit prioritas naturae humanae ad gratiam & gloriam: quia in instanti suae conceptionis fuit plenus gratia & perfecte fruens: unde natura in eo non praecessit gratiam, nec gratia gloriam, loquedo de gloria, quae est praemium essentiale & visio Divina. Sed si nos vellemus, quod gloria staret pro impassibilitate animae, & dotibus corporis, quae etiam aliquo modo ad gloriam pertinent: tunc tam natura, quam gratia gloriam praecesserunt. Et ex hoc patet solutio ad obiectum. Ad illud autem, quod ulterium quaeritur: utrum beati sint praedestinati? Dicendum, quod praedestinatio dici quamdam directionem in finem. Illi autem, qui in finem diriguntur, duplici ter considerari possunt: vel secundum quod finis est in acquiri; & si sunt praedestinati viatores: vel prout est in acquisito esse, & sic sunt praedestinati comprehensores.

Argumenta procedebant suis vijs. Ad id autem, quod ulterius quaeritur utrum omnes homines, vel omnes Angeli sint praedestinatis Patet, quod non nam praedestinari proprie est respectu finis, quem sine auxilio gratiae non possumus consequi: & ideo, ut patet per habita, non est proprie praedestinatio respectu boni naturae; sed respectu boni gloriae, quam omnes homines non consequentur: & ideo non omnes homines praedestinati sunt,

Ad rationem autem in contrarium patet solutio per iam dicta.

ARTICVLVS II. Vtrum praedestinatio habeat certitudinem, idest, utrum certitudinaliter salvetur praedestinatus: quia palam, quod secundum se certa est, ut est idem quod Deus.

SEcundo quaeritur: utrum praedestinatio habeat certitudinem? Et videtur, quod non: quia quodlibet co rruptibile saltem violenter in quolibet tempore potest corrumpi; sed multi praedestinati stant in peccato mortali per plures annos, in illo tempore possent cortumpi, ergo eorum predestinatio posset impediri.

Praeterea: si non potest impediri salus praedestinatorum, ergo est necessaria; sed ad ea, quae de necessitate consequimur, non oportet nos solicitos esse, ergo absque operibus nostris, & absque nostra solicitudine poterimus salutem consequi, quod falsum est. Praeterea: aliqui delentur de libro vitaes sed in libro vite non scribuntur nisi illi, qui ordinantur: ad gloriam, sed qui ordinantur ad gloriam sunt praedestinati, ergo aliqui praedestinati non salvabuntur.

Praeterea: quae dependent excausa contingente, non sunt certa, nec ad alteram partem determinata; sed salus nostra est aliquo modo ex operibus nostris: cum ergo non de necessitate operemur, quilibet potest salvari; & non salvari; non ergo praedestinatio certitudinem habet

In contrarium est: quia Divinum propositum impediri non potest; sed prae destinatio importat Divinum propositum: non ergo poterit impediri? Praeterea: Anselmus in de Concordia praedestinationis & gratiae dicit, praescita, & praedestinata de necessitate futura esse: sed quae necessario eveniunt, certitudinem habent, ergo &c.

RESOLVTIO. Praedestinationis, certitudo, cum qua humani ar bitrij libertas consiliatur, ex praescientia, quam supponit, ex ordine causarum, per quas exequitur, & ex numero prae¬ destinatorum Divinae maiestati noto, stabilitur.

REspond. dicendum, quod sic debemus salvare certitudinem praedestinati onis Divinae, quod tamen libertati arb itrij non derogetur: & sic debemus poere libertatem arbitrij, quod praedertinatio Divina impediri non possit. Siaul ergo cum necessitate oportet nos sal vare contingentiam, & cum certitur ne liberum eventum.

Hoc viso, notandum, quod diceret pessumus Divinam praedestinationem trim pliciter certam esse. Primo ex praes ci entia, quam praesupponit. Nam secundum Aug. in de Praedestinatione sa actorum: praedestinatio sine praescientia esse non potest. Secundo ex ordine causa rum, secundum quem est executio eius. Tertio ex numero praedestinatorum, qui est Deo notus. Primum sic ostenditur: quia eo ipso enim quod Divina praescientia falli non potest: & quae sunt a Deo praescita vel praevisa necesse est evenire, praedestinatio, quae Divinam praescientiam praesupponit, certitudinem habet: sed huic certitudini libertas arbitrij non repugnat: quia Divina praescientia & Divina providentia rerum iudicia non con¬ fundunt. Nam Deus uno simplici intuitu, tam necessatio, quam non necessario ventura, dignoscit, ut 5. deConsolatione habetur. Vnde licet Deus non fallatur in praesciendo liberi arbitrij motus, quae tamen a voluntate procedunt, non coacte, sed libere procedunt. Secundo predestinatio certitudinem habet ex ordine causarum. Nam sicut Deus ab aeterno praevidit hunc salvandum: sic iste salvabitur: unde omnes illae causae concurrunt adesalutem huius, quas Deus ab aeterno concurrere vidit, & ibi est totus ille ordo causarum, qui ab aeterno est a Deo praevisus, quae ones causae simul sumptae quadam necessitate effectum inferunt: sed propter talem necessitatem, vel certitudinem non tollitur libertas arbitrij: cum ipsum liberum arbitrium inter tales causas computetur: unde Aug. 5. de Civi. Dei cap. 9. arguens contra Ciceronem, qui cum certitudine ordinis causarum dicebat non posse stare liberi arbititrij libertatem: propter quod dicebat, hoc posito, nihil voluntarium esse, ait: Non est autem consequens, ut si Deo certus est omnium ordo. causarum, ideo nihil sit in nostrae voluntatatis arbitrio. Et ipsae quippe nostrae voluntates in causarum ordine sunt, qui certus est Deo, eius que praescientia continetur. Tertio: praedestinatio certa existit: quia Deo est notus predestinatorum numerus: & ideo quilibet de necessitate salvatur, prout sua salus Deo existit nota. Ex quo enim cuiuslibet salvandi Deus certam cognitionem habet, & numerus eorum apud Deum certus & notus est: opportet tot salvari, quot praevidit, & eos, quos praevidit; sed huic necessitati etiam libertas arbitrij non repugnat: quia quilibet in se acceptus potest salvari; & non salvari: licet relatus in Divinam praescietiam vel praedestinationem de necessitate salvetur.

Quod autem simul cum certitudine praedestinationis possit stare liberta: arbitrij, non est in conveniens: quia u num & idem aliter & aliter acceptum est contingens, & necessarium. Nam omnia contingentia relata in causas proximas contingentia sunt: relata vero in Divinam praescientiam quamdam necessitatem contrahunt. Sicut igitur simul cum necessitate praescientiae stat contingentia: sic simul cum certitudi¬ ne praedestirationis stat libertas arbitrij; unde Boetius in 5. de Consol. ut suprahabitum est, ostendens Divinam praescientiam voluntati nostrae non repugnare, ait: non esse inconveniens idem esse necessarium, & contingens, aliter & aliter acceptum: sicut non est inconveniens idem esse particulare, & universale, aliter & aliter consideratum. Anselmus etiam in libro de Concordia praedestinationis, & gratiae, hoc idem per aliud simile declarat, dicens: quod quanvis necesse sit evenire quidquid Deus praescit, multa tamen sunt non ex necessitate, sed ex libera voluntate: nec est inconveniens idem esse ex necessitate & libertate, alia & alia ratione: cum videamus idem abire; & non abire, aliter & aliter: nam Sol vadit ab occidente in oriens per comparationem ad caelum: per comparationem tamen adter ram econtrario vadit: pergit enim ab

oriente in occidens. Praedestinatum ergo salvari est necessarium; & no necessarium, est necessarium per coparationem ad Divina predestinationem: non necessarium, si referatur ad arbitrij libertatem: ideo praescitum a Deo necesse est evenire, vel praedestinatum necesse est salvari. Distinguitur autem necessitas ab Anselmo, Boetio & Magistro. Dicit enim Anselmus: in libro de Concordia praedestinationis & gratiae: duplicem esse necessitatem, antecedentem, quae ponit rem esse, & consequetem, quae nihil cogit. Omne enim praescitum a Deo necesse est evenire necessitate consequente, quae nihil cogit: ideo cum hac necessitate potest stare contingentia, & libertas arbitrij: non tamen est necessarium necessitate antecedente, quae de necessitate facit re esseIllud enim est necessarium necessitate antecedente, quod cum est futurum, & ut est futurum, necessitatem habet: unde ortus Solis necessarius est necess tate antecedente, Sed illud est necessarium necessitate consequente, quod non est necessarium nisi ex eo, quod ponitur esse. Nam omne, quod est, quando est, necesse est esse & ista dicitur necessitas sequens: quia huiusmodi necessitas sequitur esse rei, & non antecedit. Ponitur enim necesse esse rem esse, quia est: & quia omnia relata ad Divinam cognitionem sunt epraesentia, & ponuntur quodammodo esse, dicere si hoc est a Deo scitum, est necessarium, est idem, quod si hoc est, necessarium est. Boetius autem distinguit duplicem aliam necessitatem, scilicet, necessitatem simpliciter, & necessiatem conditionis. Omne enim a Deo scitum est necessarium non necessitate simplici, sed necessitate conditionis: sicur one, quod est, quando est, necesse est esse. Magister autem huiusmodi propositiones distinguit secundum sensum compositum & divisum. Nam praedestinatum necesse est salvari, vel praescitum evenire: si intelligatur in sensu conposito, vera est: quia non potest simu stare quod aliquid sit praescitum, & non eveniat: vel quod aliquis sit praedestinatus, & non salvetur: quilibet tamer in se consideratus potest salvari; & non salvari: sicut album impossibile est esse nigrum in sensu composito: quia non potest esse idem simul album & nigrum, bortes autem, qui est sub forma albi, potest esse sub forma nigri. Aliqui autem alium modum distinctionis invenerunt, dicentes: praedestinatum necesse est sal vari necessitate consequentiae, non necessitate consequentis: nam Sortem movere pedes non est necessarium necessitate consequentis: eo quod non sequitur motus pedum ad Sortem: potest tamen esse necessarium necessitate consequentiae, ut si supponatur currere. Nam haec est consequentia necessaria, quod si Sortes currit, quod movet pedes, non tamen possumus arguere: quod necesse sit Sortem movere pedes. Sic necessitate consequentiae sequitur, Sortem salvari, si est praedestihatus: Sortes tamen in se acceptus non relatus in praedestinationem Divinam, potest salvaris & non salvari. Cum igitur praedestinatum sa lvari sit necessarium non necessitate cogente, nec necessitate simpliciter, & in sensu composito, sed secundum necessitatem consequetiae: cum tales necessitates non tollant contingentiam, & libertatem arbitrij, simul cum certitudine praedestinationis stat libertas arbitrij, quod declarare volebamus;

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod ordo causarum relatus in Divinam praedestinationem vel in Divinam praescientiam contrahit quandam necessitatem. Vnde si Deus vidit istum salvandum, qui est in peccato mortali, vidit, quod a peccato debebat resurgere, & finaliter bene facere, & sic salvari: unde licet possit corrumpi, dum est in peccato mortali in se consideratus: tamen si referatur in Divinam praedestinationem, necesse est ad salutem eius praedictas causas concurrere, videlicet, quod resurgat, & finaliter bene faciat.

Ad 2. dicendum, quod illa necessitas non tollit actiones & motus liberi arbitrij, immo includit eos. Nam sicut si necessarium est Sortem moveri, si currit: oportet ipsum movere: pedes, quia motus pedum inciuditur in cursu: ita si necesse est hunc salvari, quia est praedestinatus: oportet ipsum bona operari: quia predestinatio quodammodo talia includit: sic enim Deus praedestinavit ipsum ad vitam, ut finaliter bene utens gratia sibi collata salvaretur. Nam sicut praescientia non excludit ordinem causarum, sic praedestinatio non excludit voluntatem, & bonas operationes.

Ad 3. dicendum, quod in libro vitae aliquis dupliciter est scriptus. Primo: quantum ad praesentem iustitiam, vel quantum ad participationem gloriae in sua causa. Secundo: quantum ad participationem igloriae in se. Qui autem ibi scripti sunt, solum quantum ad praesentem iustitiam, dicuntur inde deleri, inquantum gratia vel charitas semel habita potest amitti. Qui vero ibi scribuntur quantum ad consecutionem fruitionis aeternae, vel respectu gloriae in se, nunquam delentur: & sic ibi scripti sunt predestinati. Si vero dicatur inde deleri, qui etiam secundum acceptionem gloriae in se ibi scribuntur, quia legitur in Apoc. Tene quod habes, ne alius accipiat coronam tuam, igitur quantum ad exceptionem, glonie, vel coronae aliquis de libro vitae deleri potest. Dicendum, quod gaudium est omnibus bonis de aliquo in hoc mundo bene agere: & cum ille desinit bene agere, boni dicuntur accipere coronam suam: quia gaudent de bonis operibus suis, de quibus tempus cum eis gaudere debet.

Ad 4. dicendum, quod simul cum contingentia, vel cum libertate arbitrij stat certitudo praedestinationis, ut patuit.