Quaestio 1

ARTICVLVS I. Utrum aliqua Persona in Divinis procedat per modum voluntatis?

AD primum sic proceditur. Videtur quod nulla Persona in Divinis procedat per modum voluntatis: quia secundum Damasc. 1. lib. cap. 8. Ceneratio Filij sempiterna est, ut quae naturae opus sit. ac creatio in Deo, cum a voluntate prouficiscatur, Deo profecto coaeterna non est: sed nulla Persona est in Divinis, quae non sit aeterna, ergo &c.

Praeterea: natura Divina una est, ideae in Deo infinitae sunt, generatio sequitur naturam, ideo potest esse una Persona per viam generationis genita. Sed voluntas in producendo sequitur formam apprehensam ab intellectu. Cum igitur tales forma sint infinitae, si aliqua Persona sic procederet, immoderata esset processio Divinarum Personarum, quod est incon¬ veniens.

Praeterea: voluntas est domina sui actus: quae ergo a voluntate procedunt, possunt esse, & non esse; sed nulla Persona in Divinis potest esse, & non esse: cum quaelibet Persona sit Deus, & variationi non possit esse subiecta, ergo &c.

Praeterea: quae procedunt per modum voluntatis videntur esse artificiata, sed huiusmodi non est aliqua Persona in Divinis, ergo &c.

In contrarium est: quia sicut se habet Verbum ad intellectum, sic se habet Spiritus Sanctus ad voluntatem, sed Verbum procedit per modum intellectus, ergo Spiritus Sanctus procedit per modum voluntatis.

Praeterea: Aug. 6. de Trin. cap. 5. Spiritus Sanctus communa est aliquid Patris, & Filii,, ac ipsa communio consubstantialis, & coaeterna: quae, si amicitia convenienter dici potest, dicatur; sed aptius dicitur charitas. Sed hoc non esset nisi procederet per modum voluntatis, ergo &c.

RESOLVTIO. Supposito mosterio Trinitatis & processione Verbi per intellectum, bene deducitur processio Spiritus Sancti per modum voluntatis.

REspondeo dicendum, quod qui dam sic dicunt: ex quo nos suppo nimus emanationem Personarum, oportet illam esse causam omnis emanationis: quia semper primum in aliquo genere est causa omnium eorum, quae sunt, post. Oportet igitur, quod omnis emanatio hic reperta reducatur in emanationem Personarum tanquam in emanationem primam. In istis autem inferioribus invenimus duo processionum genera, unum per modum nature, aliud per modum voluntatis. Nam in aliquibus principium productionis est natura, ut in generabilibus. In aliquibus vo luntas, ut in artificialibus. Oporterigi¬ tur hos duos modos reduci in modos emanationum Divinarum Personarum: igitur aliqua Persona procedit in Divinis per modum naturae, aliqua per modum voluntatis, quod est intentum. Sec isti cupliciter peccant. 1: quia ex diversitate in effectu arguunt distinctionem in causa, quod no est verum: cum maior sit vui:as in causa, quam in effectuNam multitudo trabit originem ex unitate: quia semper unitas habet rationem principij, ut dicit Diony. ult. de Divin. no, et Proclus in suis propositionibus Si igitur emanatio Personarum est causs emanationis creaturarum, non oportet omnia genera emanationum reperta in creaturis reperiti in Primo. Item decipiuntur: quia per emanationem Personarum probant Personarum emanationem: sic facile est omnia demonstrare ut si hoc est, hoc est: & est singulum, si vest singolum, ut dicitur 1. Post, & 2. Priorum.

Propter hoc dicendum est aliter: quod sicut, arguebamus de generatio ne, quod fides nostra non potest probare, quae credit, sed ex suppositione unius potest procedere in probationem alterius nideo supposuimus pluralitatem Personarum, ut probaremus generatione Filij, & processum eius per modum intellecrus ita ex parte ista ex suppositio ne Trinitatis Personarum poterimus probare spirationem Spiritus Sancti, & processum eius per modum voluntatis, quod sic est videre: quia Persbnae Divinae non

distinguutur nisi per originem, ut suprapatuit, & infra patebit: quod & Damasc. ait: quia per solam generationem, & ingenerationem, & processionem distinguuntur? Personae secundum ipsum, quae omnia: ad originem referenda sunt. Origo autem: actionem quamdam importat: ideo ex actione Divina oportet nos ad cipere pluralitatem Personarum. Actio quidem duplex est, ut Philosophus distiuguit 9. Meta. quaedam transiens in exteriorem materiam, & ex tali: actione constitui non potest Divina Persona: quia demper sic procedens, & a quo procedit sunt diversa in natura, secundum numerum saltem: quare efficiens, & tale actum munquam eoincidunt, in idi

numeronergo Divina Persona accipiet esse peractionem, quae non transit. Cuigitur procedens, & a quoprocedit, sint eiusdem naturae; actiones autem non transeuntes duae sunt, cognitio, & appetitus; appetitus autem sequitur modum cognitionis: unde si cognitio est simpiex, & una, & appetitus simplex, & unus erit; propter quod in nobis, quia sut, diversi modi cognitionis, sunt etiam diversi appetitus: in Deo autem, quia ibi est simplex nosce, erit & simplex velle: & quia secundum illud simplex nosce, & unum, non procedit nisi una Perso: na: ex tali igitur actione, quae non transit, cuiusmodi est cognitio, non habemus nisi dualitatem Personarum, Patrem, & Verbum: si ergo debet ibi esse Trinitas Personarum, quod supposuimns, oportet ibi dare aliam Personam procedentem secundum aliam actionem non transeuntem, ut secundum velle, & ita erit ibi Persona procedens per modum voluntatis.. Causa autem quare est una cognitio in Divinis, propter quod secundum talem actionem non procedit nisi una Persona, tr plex esse potest: quia cogni tio triplici de causa variatur: ratione virtutum, propter obiecta, & interruptio nem actus, Est enim in cognitione, trit considerare, virtutem a qua procedit obiectum: in quod terminatur, & dura tionem qua mensuratur, secundum quo diversificatur cognitio in nobis. 1. ratione virtutum: nam cum alia virtus sit sensus, alia intellectus, alia est in nobis cognitio sensitiva, alia: intellectiva. In Deo autem sic dicere non possumus propter simplicitatem, illius naturae: unde Aug. 15. de Trin. cap. 5. Simplex illa nat tura sicut intelligit, sentit, sicut sentit intelligit, idemque sensus qui intellectus est illi Secundo plurificatur ratione obieicti. Nam cum diversa sint obiecta intellectus nostri, dato quod innobis non esset cognitio nisi intellectiva, adhuc Dessent in nobis diversae cognitiones res¬ pectu plurium obiectorum: quia anima nostra per ingellectum alia a se cognoscit primo, quae multa sunt: Deus, autem, quia se ipsum 1. cognoscit, quod unum est, igitur ratione obiectireius cognitio non plurificatur; quia secundum Philosophum 12. Meta. & Aug. 4. super Cene. ad litteram nihil extra se nonit, per; se, & prime Tertio multiplicatur in nobis cognitio ex interruptiove actus: Nam cum desinimus cogitare de aliquo obiecto, si fursum de illo cogitamus, non est idem cognitionis, actus; Deus autem in sua scientia tales successiones non patitur. Vnde Aug. 3. de Trin. cap. ult. cum decelant, vel succedant tempora, non decedit, vefuccedit aliquid scientiae Dei. Patet igitur, quod non nisi una cognitio in Deo est, ratione cuius unitatis, & simplicitatis at per habita patere potest, & per dicenda patebit, non nisi una Persona procedit secundum viam cognitionis, & per modum intellectus. Si ergo debet esse In Divinis Trinitas Personarum, oportet dare aliquam Personam procedentem per modum voluntatis: cum non sit alia actio a cognitione non transiens in exteriorem materiam, nisi velle, quod de clarare voluimus,

Resp. ad arg. Ad 1. dicendum, quod Deus de necessitate vult se ipsum tanquam finem; alia a se non de necessitate vult: & quia volendo bonitatem suam, Spiritum Sanctum spirat, sicut intelligedo se Verbum producit: ideo processio Spiritus Sancti necessaria est necessitate immutabilitatis, propter quod aeterna existit. No igitur eodem modo per modum voluntatis procedunt creaturae, & Spiritus Sanctus: quia Spiritus Sanctus procedit per modum voluntatis concomitante natura; creaturae autem non, & de tali processu intendit Damasc.

& per hoc patet solutio ad 2. quia secundum ideam procedit, quod procedit per modum artificiati, vel per modum voluntatis, non concomitante natura. Ex hoc etiam solvitur tertium: quia ea se habent ad opposita, quae procedunt exvoluntate, respectu quorum voluntas non necessitatur; sed respectu productionis Spiritus Sancti voluntas Divina necessitatem habet, non coactionis, sec immutabilitatis. Per hoc etiam quartum solvitur: quia artificiata procedunt per modum voluntatis, quia procedunt per adeam non concomitante natura, secundum quem modum non procedit Spiritus Sanctus, ut patuit..

ARTICVLVS III. Vtrum Spiritus Sanctus proprie dicatur, Snoi amort.

SEcundo quaeritur: utrum Spiritus S. propria dicatur amor?

Et videtur quod non: quia sicut se habet intelligere ad intellectum, sic se habet amare ad voluntatem; sed Filius, qui procedit per modum intellectus, non dicitur proprie intelligentia, vel intelligere: quia intel ligere, sive intelligentia est actio essentialis intellectui primo, ut dicitur in 12. Metaph. ergo amare, sive amor erit actio essentialis voluntati primae, sed quod est, essentiale non est proprium: alicui: ergo amor non est proprium Spiritus Sancti. Praeterea: amare competit omnibus Personis: si igitur Spiritus Sanctus procederet ut amor, Spiritus Sanctus procederet a se ipso.

Praeterea: amor non dicit quid per se subsistens, Persona di¬ cit quid per se subsistens, ergo nulla Persona procedit ut amor.

Praeterea: amor est actus voluntatis, sed quaelibet Persona in Divinis est eiusdem naturae cum aliis. Cum igitur non communicetur natura per amare: quia amor non est actus naturae, nulla Persona proprie dicetur amor.

In contrarium est Aug. 15. de Trinit: cap. 19. qui ait: Hoc enim sanius creditur, ut non solus Spiritus Sanctus, charitas sit in illa Trinitate, sed non frustra proprie charitas nuncupatur; sed charitas est idem, quod amor, ergo &c.

Praeterea: quia Filius procedit per modum intellectus proprie dicitur Verbum, ergo Spiritus S. quia procedit per modum voluntatis proprie dicitur amor.

RESOLVTIO Spiritus Sanctus proprie dicitur amor, Personalis scilicet.

REspondeo dicendum, quod aliquomodo possumus concedere, quod proprie Spiritus S. dicatur amor, sicut proprie Filius dicitur Verbum; non tamen ista similitudo est per omnem modum: quia Verbum ita est proprium nomen Filij, quod non est commune tribus Personis; sed amor non est ita proprium Spiritus Sanctis quin sit commune tribus: propter quod Verbum solum personaliter sumitur; amor autem, & essentialiter, & personaliter sumi potest. Nam quod essentialiter dicitur de qualibet Persona, profertur sin gulariter, & de omnibus non pluraliter vnde si Verbum essentialiter sumi pos¬ fet, Filius esset Verbum de Verbo, & Pater, & Filius simul ambo unum Verbum, quod negat Aug. 6. de Trin. cap 2. dicens: Filius non est Verbum de Verbo: quid Pater, & Filius non ambo Verbum simul, sed solus Filius Verbum. Quare autem Verbum solum personaliter sumitur infra magis declarabitur. Advertendum ergo, quod licet Verbum solum personaliter sumatur, & solus Filius sit Verbum: tamer amor non solum personaliter sumitur: quia non solum Spiritus Sanctus dicitur amor, sive charitas, sed etiam Pater, & Filius: unde Aug. 15. de Trin. cap. 19. vult quod Spiritus Sanctus proprie charitas nuncupetur, quamvis nomen charitatis Patri, & Filio conveniat. Causa autem huius esse potest: quia ex parte voluntatis non respondent nomina distincta nominibus impositis ex parte intellectus, quod sic est videre: quia ad actum intellectus quatuor concurrunt, scilicet, intellectus ipse, actus intelligendi vel intelligere, & quod ab intellectu in intelligendo gignitur, & illud in nobis est duplex, informe, & formatum, & cum habet esse informe dicitur cogitatio, cum habet esse formatum dicitur verbum, ut potest patere per Aug. 15. de Trinit, cap. 15. & 10. Illud autem verbum, sive cogitatio semper a mente distingaitur, prout mes dicitur illud, a quo emanat: quia cum procedat ab ea non est illa. Intelligere autem non semper a mente est distinctum, sed solum in his, quorum operatio est accidens. Ideo in Primo Verbum, quod emanat a Patre, est quid realiter distinctum a Patre. Intelligere autem non cum ibi actio sit idem, quod substantia De

Viso quomodo ex parte intellectus distinguuntur nomina, videndum est quomodo ex parte voluntatis habemus nomina correspondentia illis. Ideo notandum, quod sicut ex parte intellectus est quatuor accipere, sic ex parte voluntatis se habet. Est enim ibi voluntas, velle, & quod a voluntate emanat, iquid ¬ quod in voluntate imprimitur. Nam sicut cum actu intelligimus formatur aliquid in intellectu, quod dicitur cogita tio, vel verbum, prout habet esse informe, & formatum: sic cum actu vo lumus resultat aliquid in voluntate, quod quidam impressionem vocant, quae im¬ pressio etiam distingui habet secundum esse informe, & formatum, & licet res ex parte voluntatis correspondeant rebus ex parte intellectus; nomina tamennon respondent nominibus quantum ad omnia, sed quantum ad aliqua. Nam sicut habemus nomen proprium, quod nominat virtutem intellectivam, ut intellectum, sic habemus nomen proprium, quod nominat potentiam affectivam, ut voluntatem, & sicut habemus nomen proprium, quod nominat actum intelligendi, ut intelligere, sic actus voluntatis sortitus est nomen proprium, & dicitur velle, vel amare. Alia Bautem duo, quae sunt ex parte intelle¬ ctus, ut cogitatio & verbam, ex parte voluntatis non acceperunt nomina propria. Nam licet ex eo quod intellectus intelligit, aliquid in intellectu esse habeat per modum intellectus a mente emanans, quod dicitur cogitatio, cum habet esse informe; & verbum, cum habet esse formatum: propter quod quodlibet talium accepit nomen proprium; tamen quia deficimus in vocabulis, sic emanans a voluntate sive habeat esse informe sive formatum, nominamus ipsum per actum voluntatis, & dicemus ipsum esse amare, vel amorem, & ideo amor, vel amare est equivocum ad actum voluntatis, & ad id, quod in voluntate resultat, cum actu volumus. Intelligere autem non est aequivocum ad actum intelligendi, & ad conceptionem intellectus formatam, & informem: quia conceptiones intellectus nomina propria sunt fortitae. quae si volumus ad Divina transferre apparebit solutio quaestionis. Sciendum tamen, quod non omnia praetacta possumus dicere in Divinis; quia cum ibi nihil sit informe, non erit ibi cogitatio, quae dicit quid informe ex parte intellectus, nec illud, quod respondet cogitationi ex parte voluntatis. Vnde August 15. de Trin. cap. 16. vult quod in Deo non sit cogitatio, sed Verbum. Di. amus igitur, quod ex parte intellectus in Deo tria est accipere, quae habent nomina distincta: intellectum ipsum, sive mentem: intelligere, quod est actus intellectus: & Verbum, quod ab intelligente emanat. Ex parte etiam voluntatis tria est considerare: voluntatem ipsam: amare, quod est actus voluntatis: & id, quod a voluntate emanat, quod quia non habuit nomen proprium nominatur nomine actus voluntatis, & dicitur amare, vel amor: & sic Filius, proprie loquendo, non est ipsum intelligere, quod est actus intelligentis, & essentialiter sumitur; sed est Verbum, quod ab intelligente emanat. Ita Spiritus Sanctus non est amare, quod est, actus voluntatis: quia hoc essentialiter dicitur, sed est illud, quod ab amante, vel volente emanat, quod etiam amare, vel amor dicitur. Ex quo apparet, quod si intelligere in Divinis solum est, essentiale: quia nominat solum: actum intellectus, quod competit tribus; & Verbum solum personale: quia nominat Personam Filij, quae ab intelligente emanat. Amare autem vel amor: quia est, aequivocum, essentiale & personale est: essentiale, ut dicit actum voluntatis; personale, ut dicit quod a volente, vel ab amante emanat: quia sic solam Personam Spiritus Sancti nominat, quae a Patre amante Filium, & a Filio amante Patrem producitur. Si autem quaeratur, cum actus voluntatis sit velle, & amare, quare potius ab amare denominatur Spiritus Sactus, ut dicatur amor, quam a velle, ut dicatur velleitas. Dicendum, quod amare est perfectius, quam velle: quia supra velle videtur addere respectum ad bonum iux ta illud Phil. 2. Rheto. Amare est alicui velle bonum, & sicut Filius non dicitur cogitatio, sed Verbum ratione perfectionis, sic Spiritus S. potius dicitur amor, quam velleitas, propter perfectionem in amore receptam. Tenendum est igitur cum Ang. 15. de Trinit, cap. 7. & 19. quod licet charitas, sive amor sit commune tribus, est tamen Spiritus Sancti proprium. Qualiter sit commune, & qualiter proprium patet per habita.

Resp. ad arg. Ad 1. dicendum, quod non est simile de intelligere, & de amore, quia ex parte intellectus habemus vocabula distincta, non autem ex parte voluntatis.

Ad 2. dicendum, quod licet amare, ut sumitur essentialiter competat omnibus; amor autem, ut sumitur personaliter, est proprium Spiritus Sanctis Ad 3. dicendum, quod licet amor secundum sui communem rationem non dicat quid per se subsistens, secundum ta¬ men quod est Divinus dicit: Ad 4. dicendum, quod voluntas respectu eius, quod immutabiliter respicit, quodam modo est naturalis: quia in finem ferimur. naturaliter: & quia Spiritus Sanctus procedit a Patre, & Filio, ut suam bonitatem volunt, quam immutabiliter necesse est eos velle: unde & ratio volendi alia dicitur Spiritus Sanctus, cum Deus volendo bonitatem suam alia velit, ideo per modum voluntatis, ut voluntas, non dicitur procedere Spiritus Sanctus, cum illa sit ad opposita, sed per modum voluntatis concomitante natura. Creaturae autem, quas Deus potest produceret & non producere, quae se habent solum, ut volita, non sunt eiusdem naturae cum Deo.

ARTICVLVS III Vtrum Spiritus Sanctus sit nexus Patris, & Filij?

TErtio quaeritur: utrum Spiritus Sanctus sit nexus Patris, & Filij? Et vide tur quod non: quia quod nectit aliqua videtur habere aliquam rationem principij respectu illorum, sed Spiritus Sanctus non habet rationem principij respectu Patris, & Filij, ergo &c.

Praeterea: nexus est separatorum, sed Pater nunquam est separatus a Filio: quia inseparabilis est, Trinitas Personarum secundum Aug. 15. de Trin. cap. 23. ergo &c.

Praeterea: nexus aliquorum est illud, in quo aliqua conveniunt; sed Pater, & Filius nullo modo conveniunt in Persona, sed solum in natura, ergo nulla Persona erit eo rum nexus, sed Spiritus Sanctus est nomen Personae, ergo &c.

Praeterea: nexus habet rationem medii, sed media in Trinitate Persona est Filius, non Spiritus S. ergo &c.

In contrarium est Aug. 6. de Trin. cap. 5. qui dicit Spiritum Sanctum esse communionem, & unitatem Patris, & Filij.

Praeterea: semper charitas habet rationem uniendi, & amor, sed Spiritus Sanctus in Trinitate increata tenet rationem amoris, ut dicitur 10. de Trin. cap. 23. & dicitur charitas Patris, & Filij ut dicitur 6. de Trin. cap. 5. ergo. &c.

RESOLVTIO. Quinque requisita ad rationem nexus purissimi scilicet, unitas, sanctitas, charitas, consubstan tialitas, & distinctio respectu quorum est nexus, in SpirituSancto perfecte repe¬ riuntur, ideoque Patris, & Filij dicitur nexus.

REsp. dicendum, quod inter caetera uniones, & nexus, unio amoris quantum ad aliquid videtur esse potissimaest enim tanta, quod transformat amam tem in amatum, & ponit ipsum extra se & collocat ipsum in amato, si sit excellens amor: ut dicitur 3. de Divi. nom propter quod per se est amoris, quod uniat, & unio omnem amorem sequi tur: unde 4. de Divi. nom. dicitur Amorem, sive Divinum, sive Angelicum, sive spiritualem, sive, ut ita dicam, animalem, sive naturalem vim quamdam coniungentem, mis centemque intelligamus. Cum igitur per se sit amoris nectere, & unire, cum Spiritus S. sit charitas, sive amor Patris, & Filij, ut vult Aug. 15. de Trin. cap. 19. erit nexus utriusque: immo si proprie loqui volu mus, nihil est, cui adeo proprie videatur conpetere nomem nexus, sicut Stui. S. Nexus enim dupliciter considerari potest, in se & per coparationem ad ea, quae nectit.

In se considerando nexum tria viden tur esse de ratione eius. 1. unitas: nam sicut omnia sunt alba per albedinem, sic omnia sunt unum per unitatem: quia unitas est, qua unaquaeque res vna dicitur, ut scribitur in princi. 7. Ceo. Cun igitur nexus habeat unire, & nectere, oportet nexum habere rationem unitatis. 2 de ratione eius est puritas: quia si cut quod habet purum esse maxime est ita quod est pure nexus, maxime nectit Vnde in pure nexu reservatur omniratio nectendi, sicut in puro esse omniratio essendi: & haec puritas, quae facit ad rationem nexus ab Aug. appellatur sanctitas, quae in puritatem sonat. 3. aliquid maxime debet nectere oportet ipsum habere rationem primitatis: quia primum in omni genere est maxime tale: & quia primum nectens videtur esse amor Divinus, qui charitas nuncupatur ideo ratione huius primitatis talem nexum Augustinus nominat charitatem.

Viso quae competunt nexui ex se, videndum est, quae competunt ei per comparationem ad ea, quae nectit: haes autem duo sunt. Nam nexus, quia habet rationem medii, & medium sapit natu ram extremorum, oportet & nexum est eiusdem naturae cum his, quae nectit. 2. quia non nectuntur, nisi distincta, quo rum unum non praedicatur de alio, opor tet nexum esse distinctum a quolibet connexorum; quia qua ratione esset idem uni, esset idem & alteri: & ita connexa non haberent distinctionem inter se:

Hoc habito notandum, quod unio tripliciter potest esse. 1. creaturarum inter se. 2. creaturarum ad Persona Divinas. 3. Personarum Divinarum in ter se. Creaturarum inter se potest est tripliciter. Vno modo, secundum quod corporalia uniuntur corporalibus. Alio modo, ut spiritualia corporalibus. 3. u spiritualia spiritualibus. Inter corporalia inter se non est verus nexus: quia deficit ibi unitas, vel simplicitas; non enim nature possunt uniri ratione superabundantis compositionis. Secundum quod spiritualia uniuntur corporalibus, non est verus nexus: quia deficit ibi sanctitas, vel puritas. Nam cum amor habeat transformare spiritualia, cum uniuntur corporalibus per amorem diligendo ea propter se, quodam modo corporalibus similantur, & contrahum illius quamdam impuritatem. Secundum quod spiritualia spiritualibus uniuntur non est verus nexus: quia ibi non est charitas, nisi forte spiritualia propter Deum diligantur, quod si sic esset: tunc non ipsa spiritualia per se, & primo dilecta essent, sed potius Deus in spiritualibus amaretur: & ita patet quod verus nexus inter creata esse non valet. Secundum autem quod creata vniuntur Divinis Personis non proprie ibi reperitur nexus; quia deficit ibi consubstantialitas. Nam medium, ut dicebatur, debet esse eiusdem naturae cum extremis, & quodammodo consubstantiale eis, sed nihil secundum unam naturam potest esse eiusdem naturae cum Creatore, & creatura: nen igitur inter talia erit per omnem modun nexus Divinae Personae, ut Pater & Fiius dupliciter uniuntur in essentia, & in Spiritu Sancto, sed Essentia Divina non proprie rationem nexus habet, quia de ficit ibi distinctio: cum ab ipsa Personae Divinae non distinguantur: solus ergo Spiritus Sanctus dicitur per omnem modum nexus. Patet igitur quod quinque requiruntur ad rationem nexus, unitas sanctitas, charitas, consubstantialitas, & distinctio respectu eorum quae nectit: quae omnia reperiuntur in Spiritu Sancto prout in eo nectuntur Pater, & Filius, que in nullo alio sunt reperta, ut paetuit. Vnde Aug. 6. de Trin. cap. 5. Spiritus Sanctus in eadem unitate substantiae & aequalitate consistit: & hoc quantum ad consubstantialitatem: Sive sit unitas amborum, sive sanctitas, sive charitas, & hoc quantum ad unitatem, sanctitatem, & charitatem, quae in nexu requiruntur. Et subdit quod Non aliquis duorum est quo uterque coniungitur: quantum ad distinctionem, quod quinto requirebat nexus.

Resp. ad arg. Ad 1. dicendum, quod nectit aliqua, ut movens, & ut causa, habet rationem principij, sed quod nectit ut amor, non: cum amor ab amante procedat vel causetur, vel econtrario.

Ad 2. dicendum quod nexus non semper est separatorum, sed distinctorum, & distinctio reservatur inter Patrem & Filium.

Ad 3. dicendum quod si Pater & Filius non conveniunt in una Persona formaliter; conveniunt originaliter inquantum sunt unum originale principium Spiritus Sancti, & hoc sufficit ad rationem nectendi: quia amor habet nectere eos, a quibus originatur.

Ad 4. dicendum, quod Spiritus Sanctus potest considerari dupliciter, vel secundum quod est Persona procedens, & sic est tertia In Trinitate Persona: vel quantum ad modum procedendi, quia procedit ut amor, & sic habet rationem medii, & nexus.

ARTICVLVS IV. Utrum Spiritus Sanctus sit proprie nomen Personae?

QVarto quaeritur: utrum Spiritus Sanctus sit proprium nomen Personae, quae procedit per modum amoris?

Et videtur quod non quia quod est commune tribus, non est proprium alicui, sed Quaelibet Persona in Divinis dicitur Spiritus, & dicitur Sanctus, ut vult Aug. 15. de Trin. cap. 19. ergo non est proprium alicui.

Praeterea: nonmen Spiritus sumptum est a simplicitate naturae, sed eadem est simplicitas naturae, & substantialitas omnium Personarum, ergo nomen Spiritus non est proprium alicuius Personae.

Praeterea: secundum Damasc. 1. lib. cap. 13. Ea, quae unt propria Personis, non naturam declarant sed mutuam Personarum inter se affectionem, atqe existedi modum. Sed simplicitas naturae significat substantiam, ergo nomen Spiritus, quod ab huiusmodi simplicitate est impositum, non potest esse proprium Persone. Praeterea: distinguunt aliqui quod Spiritus potest sumi vel a spiritualitate, vel a spiratione; sed nullo istorum modorum est proprium Spiritus Sancti: quia cum sumitur a spiritualitate, sic dicit subtiliatem naturae, & dividitur contra corpulentiam, quod satis patet: quoniam sic lumptum non est proprium Spiritus San cti, cum simplicitas naturae competat tribus: nec etiam prout sumitur a spiratione est proprium Spiritus Sancti, cum spirare competat Patri, & Filio. In contrarium est Aug. in multis locis, qui ostendit nomen Spiritus Sancti esse proprium Personae, quae procedit per modum liberalitatis, & amoris, Praeterea: Damasc. 1. lib. cap. 15. di stinguit multos modos Spiritus, inter quos quodam modo speciali ostendit nomen Spiritus competere Spiritui Sancto.

RESOLVTIO. Nomen Spiritus Sancti bene Personae appr. priatur spirata.

REspond. dicendum, quod Spiritus Sanctus est nomen commune tribus Personis, & proprium uni Personae. Nam sicut dicebamus de amore quod erat commune, & proprium, sic etiam suo modo dicendum est de Spiritu Sancto, quod est nomen proprium, & commune. Causa autem quare uni Personae appropriatur tale nomen duplex assignatur: una est August. 15. deTrin. cap. 19. qui ait: quod Spritus S. nonn solus est in illaTrinitate vel Spiritus vel S. quia & Pater Spiritus, & Sanctus, & Filius Spiritus, & Sanctus; & tamen iste non frustra proprie Spiritus Sanctus dicitur: quia enim est communis ambobus, id vocatur ipse proprie, quod ambo communiter. Ita proprium est sibi habete illud nomen, quod ambobus convenit. Alia ratio est communis: quia Spiritus videtur habere quamdam naturam impulsivam, & quia amoris est proprium impellere, ideo nomen Spiritus est proprium Spiritus Sancti, qui per modum amoris procedit

Possumus tamen, si volumus, duas alias rationes assignare. Nam cum nomen Spiritus non sit penitus aequivocum, oportet, quod in eo consideretur? unus modus impositionis nominis. Ideo dicen lum est, quod nomen Spiritus impositum est a simplicitate naturae: propter quod Damasc. 2. lib. cap. 3. solum,

Deum dicit esse spiritum ratione simplicitatis: quia ei per se, & primo conpetit simplicitas; alia autem per quamdam analogiam simplicia dicuntur. Vnde natura impulsiva si attribuitur Spiritui, hoc non est nisi quia illam impulsionem concomitatur naturae simplicit. tac. Simplex autem, & unum, ut su¬ perius patefactum fuit, se se consequun tur: quia quanto aliquid est magis simplex, tanto est magis unum, & e converso. Si igitur ex simplicitate sumptum est nomen Spiritus, cum simplicitatem concomitetur unitas, cui proprie comperit ratio uniendi, poterit proprie Spiritus nuncupari: & quia Spiritus Sanctus in Trinitate proprie dicitur nexus & unio Patris, & Filij: propter istam vim unitivam dici etiam proprie pote rit Spiritus, & hoc forte iatendebat Aug. cum dixit, quod quia Spiritus est commune Patris & Filij, appropriatur Spiritui Sancto. Nam si vellemus hoc intelligere, ut verba sonant, frivola videretur ratio: nam & sapientia est communis Patri & Filio, & Deitas, & omnia absoluta, igitur omnia absoluta erunt propria Spiritui Sancto, quod nullus concedit. Sic ergo intelligendum est, quod Spiritus, & charitas est quasi com mune Patri, & Filio, non solum quia utraque Spiritus, utraque charitas: sed quia Spiritus, & charitas est illud, in quo Pater, & Filius, & communionem, & unionem habent, & ideo Spiritus Sanctus proprium est Spiritui Sancto: quia est unitas, & communio utriusque. Secunda, ratio, quare nomen Spiritus appropriatur Spiritui Sancto, esse posset remotio falsiintellectus. Nam sicut Patri appropriatur potentia, ne credatur senex, & per consequens impotens: & Filio sapientia, ne credatur puer, & per consequens inscius: sic Spiritui Sancto attribuitur nomen Spiritus, quod a sim plicitate sumitur, ne credatur compositus: quia secundum quod scribitur5 7. prop. Procli. Omne, quod a pluribus causis producitur, compositius est eo, quod a paucioribus progreditur: & quia nulla Persona in Divinis procedit a pluribus nisi solus Spiritus Sanctus, ne credatur compositus, nomine Spiritus velut proprio nomine nominatur.

Resp. ad arg. Ad primum dicendum quod patet quomodo Spiritus Sanctus est commune tribus, & est proprium uni Personae.

Ad 2. dicendum, quod licet simplicitas naturae sit communis tribus; nihilominus tamen nomen Spiritus, quod a simplicitate naturae sumitur, potest esse proprium alicui, ut patet per dicta.

Ad 3. dicendum, quod non est inconveniens unum, & idem nomen aliter, & aliter consideratum significare substantiam, & habitudinem.

Ad 4. dicendum, quod si volumus sustinere illam divisionem, dicere possumus, quod nomen Spiritus est proprium Spiritui Sancto: nam prout dicit simplicitatem naturae est proprium ei, prout ratio simplicitatis extenditur ad omne illud, quod habet rationem nexus & unitatis, cum Spiritus Sanctus sit nexus Patris, & Filij. Prout autem dicitur a spiratione, sic etiam est proprium Spiritui Sancto: nam spiratio potest deugnare actionem, vel passionem: licet autem per modum actionis non conveniat ei nomen Spiritus, quia non spirat: prout autem significatur per modum passionis est ei proprium, cum solus spiretur.

Nomen Spiritus a simplicitate dictum est. Cui igitur proprie convenit ratio simplicitatis, eidem convenit nomen Spiritus. Cum igitur secundum Damasc. 2. lib. cap. 3. soli Deo conveveniat simplicitas per se; alijs vero analogice, solum Deo convenit nomen Spiritus. Si autem convenit naturae impulsive, hoc est inquantum ipsam concomitatur simplicitas, sed simplicitas, & unitas se se consequuntur, ergo cui maxime convenit unitas, & ratio unionis, sibi maxime convenit nomen simplicitatis, & simplicitas, ac per hoc esse Spi¬ ritum: ratio vero unionis perfectissime convenit Spiritui Sancto, ergo & Spiritus.