Quaestio 3

ARTICVLVS I. Quid sit aeternitas?

CIrca 1. quaeritur: utrum diffinitio data a Boetio de aeternitate 5. de consol. scilicet, quod aeternitas est Inter minabilis vitae, tota simul, & perfecta possej sio, sit bona, vel non?

Et videtur quod non: quia dfinitio est sermo expressivus quidditatis, & essentiae: Dicit enim totam substantiam diffinit: secundum Philosophum 7. Metaph. sed secundum Damasc. 1. lib. cap. 4. Oportet eum, qui rei alicu ius naturam exponere in animo habet, quid ea sit dicere, non quid non sit: sed interminabile non dicit quid est, sed quid non est, ergo &c.

Praeterea: male dicit vitae: quia secundum Comm. 12. Metaphys. vita dicit comprehensionem, sed omne, quod comprehenditur, est terminabile, dicere ergo vitam interminabilem est dicere oppositum in adiecto. Praeterea: secundum Diony. 1. de Divin. nom. existentia proprie mensurantur aevo: ex quo habere possumus, quod aevum mensurat esse: quia esse est actu existentis: cum igitur aevum apud Cre cos idem sit, quod aeternitas apud nos, aeternitas erit mensura esse, non mensura vitae.

Praeterea: male subiungitur rota: quia vita Primi non habet partem, & partem: cum igitur tota dicatur respectu partium: ergo &c.

Praeterea: ma le addit simul: quia omne totum videtur esse simul: quia si non est simul, non est totum, ut si non essent simul partes domus, non esset tota domus, ergo &c

Praeterea: male subdit perfecta: quia ur scribitur 3. Phys. Totum & perfectum idem: ex quo ponitur ibi totum, non debet addi perfectum.

Praeterea: possessio videtur importare prius, & posterius: quia possessio idem sonat, quod post sessio, sed post sedere importat successionem, ergo &c.

RESOLVTIO. AEternitas descripta a Boetio solum Divini esse mensura est.

REspond. dicendum, quod secundum Proclum S7. prop. Omne qui¬ dem aeternum ens est, non autem omne ens, aeternum. Ex quo apparet, quod esse quolibet modo sumpti non est mensura aeternitas: quia cum quodlibet ens habeat aliquo modo esse, si quodlibet esse mensuraretur aeternitate, quodlibet ens esset aeternum: & quia esse est multo communius aeterno, esse etiam magis quam vivere, melius notificatur aeternitas pervitam, quam per esse communiter sump tum. Vt autem hoc appareat notancium, quod secundum Comm. 12. Metaph. Hoc enim nomen, scilicet vita, dicitur de com prehensione: res autem dicitur se comprehendere, ex eo quod habet operationem aliquam, quae terminatur in se ipsam

Nam tunc res se comprehendit, cum ad se convertitur: ad se ipsam converti dicitur (accipiendo large conversione cum habet operationem aliquam, quae in ipsa terminatur: & ideo res moventes se ipsas dicuntur vivere, ex eo quod ista actio, quae est motus, aegreditur a huiusmodi rebus inquantum movent; & terminatur in eis inquantum moventur: & secundum istum modum Actio intellectus est vita, ut dicitur 12. Metaph. quia intellectus per intelligere est aptus natus se comprehendere, & alia prou sunt in ipso: tanto autem magis vita dicitur de actione intellectus, quam de alijs, quanto intellectus magis est ad se conversivus, & sui comprehensivus, quanm aliorum. Vnde secundum Comm. Proprie vita de Deo dicitur: nam suum intelligere, maxime est ad se conversivum: quia principaliter se ipsum intelligit. Quoniam igitur aeternitas invariabilitatem importat, ut potest patere per Dionys. 10. deDivin nom. & per Proclum s1. propCum actio ad se conversiva potissime sit rerum simplicium, & invariabilium: nam & corporalia, quia sunt composita, & variabilia, non proprie sunt ad se conversiva, ut probat Proclus 15. prop lib. sui: per hanc igitur invariabilitatem aeternitas, si debet esse mensura alicuius actus, erit mensura vitae. Rursum in istis inferioribus videmus, quod non viventia sunt determinata ad unum, & moventur ad unam differentiam positionis; viventia autem ad omnem: prop ter quod talia participant aliquam conditionem eius, quod est esse extra terminos & quia aeternitas quid extra terminos di cit, potissime vitae debet esse mensura Vita autem quadruplex est: una corruptibilium, alia supercaelestium corporum, tertia intelligentiarum, quarta Dei. Cenerabilia enim dicuntur vivere: quia habent sensum, & motum, qua sunt opera vitae: supercelestia corpora vivunt: quia a Motore appropriato, qui dicitur eorum anima, licet non recipiant esse, crecipiunt tamen motum, ut dicit Comm. in de substantia orbis: & motus est quaedam operatio vitae, motus, scilicet, ex se quia solum viventia se ipsa movent, & huiusmodi motum Caelo tribuimus, cum sit corpus primum, & si aliquid debet moveri ex se, primum mobile decens est, ut moveatur. Intelligentiae autem, & Deus dicuntur vivere: quia actio intellectus est vita, ut dictum est, & huiusmodi actio maxime substantijs separatis competit.

Differunt autem hae vitae ad invicem quia vita generabilium terminabilis est, utroque termino. Quia a non esse progrediuntur in esse: & ab esse in non esse: un de eorum vita incipit, & denit: quia secundum Phil. Omne generabiie corruptibile, & omne corruptibile generabile. Vita su percaelestium, dato quod esset terminabili etiam utroque termino, ut possuerunt phil. qui posuerunt motum semper esse, & nun quam desinere; tamen cum huiusmodipratio vitae ex motu sumatur, & in motu sit prius, & posterius, oportet huiusmodi vitam non esse totam simul Tertia vita, ut Angelorum, & si est in terminabilis saltem quantum ad unum terminum: quia nunquam desinent, & non est tota simul quantum ad ipsum esse: quia in eorum esse non est successio non tamem est in eis vitae perfecta posses sio: quia esse non habet perfecte. Nam habere aliquid perfecte est habere ipsum totum: quia Totum & perfectum, aut idem penitus, dut proximum secundum naturam est, ut scribitur 3. Phys. Habere autem aliquid totum, & participare ipsum est op positum in adiecto: nam participare est idem, quod partem sumere. Cum igitur intelligentiae participent esse: quia non sunt ipsum esse, non perfecte possident esse. Sola autem vita Divina est interminabilis: quia sine initio, & absque fine: est tota simul: quia abique variatione habet esse: est perfecta: quia Deus non participat esse, sed est ipsum esse Ex quo apparet quod aeternitas, prout hic sumitur, est mensura solum esse Divini. Et prout dicit vitae separatur hio esse ab esse non viventium. Prout subditur interminabilis, separatur a viventibus corruptibilibus. Prout adiungitur tota simulp distinguitur a vita supercaelestium corporum. Prout annectitur perfecta possessio? removetur a vita Angeloram: & ideoi aeternitas hic diffinita soli Deo convenit: unde Anselmus Monolog. 24. Cum aeternitas sua, quae Deus est, nec sit aliquomodo terminabilis, nec nisi simul, & perfecte tota: quid aliud est quam vera aeternitas, quae soli illi convenit?

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod aeternitas Dei defunitione caret, ut Deus est tamen aliquomodo notificabilis: hec autem notificatio potissime per negationem habet esse, ut notificatio Dei. Ad secundum dicendum, quod ibi con prehensio non ponitur pro terminatio ne, sed prout refertur ad Deum dici invariabilitatem. Vel dicere possumus quod comprehendi a finito, & terminato dicit quid terminabile; sed non conprchendi ab infinito, & interminate cuiusmodi est Deus: & vita Divina es comprehensio Dei a se ipso. Ad tertium dicendum, quod ista non repugnant quod aeternitas mensuret vivere, & tamen mensuret esse: quia vivere viventibus est esse: quare autem ibi magis ponitur vivere, quam esse, patuit. Ad quartum dicendum, quod totalitas vitae in Primo dicitur per comparationem ad partes, non ad partes, quas habet, sed ad partes, quas privat. Vnde communiter dicitur, quod ibi totalitas sumitur per privationem partium, non per positionem. Ad quintum dicendum, quod omne totum permanens habet partes simul: non tamen omne totum simpliciter: & ibi tota simul dicitur ad differentiam fuccessivorum, non permanentium. Ad D sextum dicendum, quod non respectu

eiusdem additur ibi totum, & perfectum, sed totum dicitur ibi ad rempvendam successionem in Deo, perfectu additur ad removendum participationem: & ideo nihil ibi superfiuit. Ad septimu dicendum. quod ibi possessio non sumitur ratione prioris, & posterioris, sed ratione quietae tentionis: quia tale esse habet, & tenet invariabiliter, & quiete. Vel melius: quia tunc dicitur aliquid possidere aliud, quando perfecte unitur sibi, ma¬ xime in rebus spiritualibus.

Propter hoc 1. Meta. dicitur, quod Scientia Divina non est possessio humana: quia non perfecte habetur ab homine, nec perfecte unitur intellectui humano; Deus autem potissime unitur suo vivere & esse: quia est ipsum suum vivere & esse.

ARTICVLVS II. Vtrum alia a Deo mensurentur aeternitate?

SEcundo quaeritur: utrum alia a Deo tur, quod omnia mensurentur aeternitate: quia, ut habitum est, omnia mensurantur Deo, sed Deus est aeternitas, ut dicitur Monolog. 34. & 15. de Trin. cap. 5. ergo &c.

Praeterea: vult Phil 4. Phys. quod illa mensurantur tempore, quae continentur tempore, ergo illa mensurantur aeternitate, quae continentur in aeternitate, sed omnia contine aeternitas, ex eo quod omni durationi

mensurentur aeternitate? Et videsupereminet, ergo &c.

Praeterea: aliqua in Scripturis Divinis dicuntur aeterna praeter Deum, ut ignis aeternus, & huiusmodi; sed omne aeternum mensuratur aeternitate, sicut esse temporale tempore iuxta illud 53. prop. Procli. Omnis aeternitas mensura est aeternorum, & omne tempus temporalium.

Praeterea: secundum quod vult Auctor lib. de causis 2. prop. 1. Causa est supra aeternitatem, & intelligentia parificatur aeternitati, ergo &c.

In contrarium est: quia aeternum idem videtur esse, quod extra terminos; sed solus Deus est extra terminos: quia omnis creatura certis est circunscripta limitibus.

Praeterea: nihil mortale est aeternum, sed secundum sententiam Apostoli solus Deus est immortalis, ergo solus Deus est aeternus.

Praeterea: 2. del Trin. cap. 9. vult Aug quod ipsa mutabilitas non inconvenienter mortalitas dicitur, se: cundum quam & anima dicatur mori: sec

omnis creatura est mutabilis: quia

quod a versione incipit, versioni

oportet esse subiectum, ut

vult Damascen¬

ergo &c. RESOLVTIO. Solus Deus per omnem modum est aeternus, aua autem sunt aeterna non simpliciter, sed secundum aliquas conditiones.

REspondeo dicendum, quod istam quaestionem solvit Dion. 10. de Divin. nom. ubi vult, quod Deus simpliciter, & absolute sit aeternus: alia autem dicuntur aeterna, quia participan aliquas conditiones aeternitatis. Ad eum ius evidentiam notandum, quod de ratione aeternitatis tria videntur esse. 1. interminabilitas: unde aeternitas, quas Dextra terminos, propter quod dicitur 1s de Trinit, cap. 5. Deus est vera aeternitas quia sine initio, & sine. 2. invariabilitas quia de ratione aeterni est quod sit in commutabile: unde dicitur 4. de Trin. cap. 18. Vera autem immortalitas, vera in corruptibilitas, vera incommutabilitas, ipsa es aeternitas. 3. requititur ibi simultas: unde Anselm. Monol. 24. Videtur eius aeternitas esse interminabilis vita simul perfecte, tota existens. Haec autem tria simul tangiDion. 10. de Div. nom. dicens: quod proprietas aevi, sive aeternitatis, est antiquum & immutabile, & statum rerum totum metiri. Antiquum dicit quantum ad interminabilitatem: quia aeternum ab antiquo fuit, non incepit. Inmutabile quantum ad invariationem: Statum rerum totum propter simultatem. Haec etiam tria, licet non eodem ordine, tangit Proclus S5. prop. dicens: Omne aeternum totum simul est, totam que substantiam, sive praesentem ipsam habens non hoc quidem ipsius sistens; hoc autem in posterum substiturum, sed quantumcuque esse potest, tantum totum iam possidet, hoc quantum ad simultatem: Sine diminutione, & sine ordine, hoc quantum ad interminabilem: quia suum esse, non ordinatur ad non esse, sed semper fuit, & erit. Et subdit: Velut fixam secundum unum, & eundem terminum immobiliter, & intransmutabiliter, & hoc quantum ad invariabilitatem. Haed autem tria proprie in nulla creatura inveniuntur: nulla enim creatura est in terminabilis, cum esse coeperit. Praete rea: dato quod ab aeterno fuisset, prop ter ordinem, quem haberet naturaliter ad non esse, non extra terminos esset nec etiam est immutabilis. Quia solus Deus immutabilis est: ut vult Aug. 1. de Trin. cap. 1. Nec etiam aliqua creatura habet totum esse simui per omnem modum, ex eo quod habet participatum esse: noigitur totum esse habet simul, quia non totum esse habet. Et secundum istum modum loquitur Anselm. Monol. 24. quod Vera aeternitas soli Deo convenit: tamen quia in scripturis dicuntur aliqua aeterna praeter Deum, oportet nos videre, quomodo eis possit competere aeternitas.

Propter quod notandum, quod men sura sumitur ex actualitate: quia Mensura est illud, per quod certisicantur de mensuratis: secundum Phil. 10. Metaph. Illud au¬

tem, per quod certificamur, per se est actus: quia potentia non cognoscitur, nisi per analogiam ad actum. Actus autem duplex est, successivus, & permanens: successivus, ut motus, permanens ut esse: & secundum hos duos actus sumuntur duae mensurae: aevum, sive aeternitas, quia, ut dicitur, idem est apud Craecos aevum, quod apud Latinos aeternitas, quae est mensura respectu esse, & tempus respectu motus. Vnde Diony. 10. de Divin. nom. vult, quod aevum mensuret esse sive existentia, & tempus motum sive mobilia: & quia esse ut aeternitate mensuratur, vivero dici potest, omnis mensura dicitur esse motus, vel vitae. Et secundum istum modum loquitur Proclus s 3. prop. dicens: Omnis aeternitas mensura est aeternorum, & omne tempus temporalium, & hae duae mensurae sunt solum in entibus vitae, & motus: licet tamen sunt duo actus tantum, secundum quos accipitur ratio mensurae; tamen quia illis actibus non aequaliter participant entia, non solum sunt, mensurata in duplici genere, sed in pluri. Nam aliqua sunt, in quibus omnia existunt mobiliter, & terminabiliter, & talia nullo modo mensurantur aeternitate: quia licet esse habeant, eius mensura non dicitur evum, vel aeternitas: tum quia non habent esse existenter neque enter, sed mobiliter, quia talia non sunt enter entia secundum Proclum: quia aeternitas mensurat esse per modum entis, non per modum mobilis: ideo non mensuratur aeternitate. Deus autem, in quo nihil est, nisi esse per omnem modum, est enter ens: & ideo verissime aeternitate mensuratur. Alia autem, quae sunt media horum in tantum aeternitate mensurantur, inquantum invariabiliter, & interminabiliter esse huiusmodi enter entis, scilicet Dei, participant: sicut motus dicitur aeternus secundum positionem philosophorum: quia nunquam caepit, nec desinet: & intelligentia dicitur aeterna, ex eo quod in esse suo non cadit successio. Patet igitur, quod per invariabile, & interminabile, quod est omnem modum solus Deus est aeternus; alia autem sunt aeterna non simpliciter, sed secundum aliquas conditiones. Et ista est sententia Dion. 10. de Divinom. qui ait: oportet igitur non simpliciter coaeterna Deo, qui est ante aevum, arbitrari aeterna dicta.

Rspond. ad arg. Ad primum dicendum, quod omnia mensurantur Deo,

non quolibet modo accepto esse Divino: quia licet omnia habeant esse, it quo Deo assimilantur, & Deo mensurantur; non tamen omnia habent esse aeternitas: ideo omnia mensurantur Deo, sed non Deo, ut est aeternitas. Ad 2. dicendum, quod non sufficit continere ad hoc quod aliquid habeat rationem mensurae, sed continere secundum analogiam quamdam, quae analogia reperitur inter aeternitatem, & temporale.

Ad 3. dicendum, quod non arguit, creaturam esse aeternam simpliciter, sed habere aliquas conditiones aeternitatis. Ad 4. patebit solutio in sequenti quaestione.

ARTICVLVS III. Vtrum Deus mensuretur aeternitate?

TErtio quaeritur: utrum Deus men¬ suretur aeternitate? Et videtur, quod non: quia ut scribitur in 2. prop. de causis. Causa prima est supra aeternitatem, quonia maeternitas est causatum ipsius, sed mensuratum non est supra mensuram, ergo &c.

Praeterea: mensuratum videtur realiter referri ad mensuram, sed Deus non refertur realiter ad se ipsum, cum ipse sit ipsa aeternitas, ut patuit per Aug. & Anselm. non ergo mensurabitur aeter nitate.

Praeterea: Mensura habet rationem minimi, & principij, ut dicitur. 10. Me taph. respectu mensurati; sed nihil habet rationem minimi respectu Dei, nec principij, ergo &c.

Praeterea: secundum Aug. Deus aeternitatis est auctor, sed nihil mesuratur ab eo, quod efficit, ergo, &c

In contrarium est: quia secundum Proclum: Omnis aeternitas mensura est aeternorum, sed Deus maxime est eternus, ergo maxime mensuratur aeternitate. Praeterea: in aeternitate intelligitur esse stas. & terminus, sed hoc maxime competit Deo, ergo &c.

RESOLVTIO. cum Deus superaeternus sit eius mensura per se aeternitas esse debet.

REspondeo dicendum, quod aeterniRtas dupliciter potest accipi. Primo quantum ad id quod significat, & sic aeternitas potissme Deo competit. Habitum est enim, quod de ratione aeternitatis est interminabilitas, invariatio, & simultas, quae proprie soli Deo competunt. Sed si consideramus aeternitatem, quantum ad modum significandi, sic Deus non est aeternus, sed superaeternus, quod sic est videre. Nam abstracta secundum suum modum significandi non significant aliquid per se existens: vide mus enim, quod albedo illam eandem qualitatem significat, quam album: qualitas autem, quam significat album, non est per se existens, sed in subiecto: ideo al bum, quod ex suo modo significandi vide tur implicare subiectum, cui competit per se existere magis significat aliquid per se existens, quam albedo, quae significat in abstractione: & ideo aeternitas ex suo modo significandi non vide tur dicere aliquid per se existens; sed so lum aliquid in alio, vel ab alio partici patum: & quia Deus non est participata, aeternitas, sed supra talem aeternitatem, sic loquendo de aeterno, non est aeternus Deus, sed super aeternus: quod si tamen aeternitatem Dei vellemus significare, ei, quod est aeternitas, debemus addere per se, dicendo, per se aeternitas est mensura Dei: & ex hac additione removetur participata aeternitas, cui non competit esse per se, sed in alios

quod autem tali aeternitate non per se existente non mensuretur Deus, sed sit supra ipsam duplici via declarari potest. 1. ex ordine quem habet aeternitas sic accepta ad Deum. 2. ex diversitate essendi, quam in rebus aspicimus. Prop ter primum sunt nobis tria consideranda, scilicet, aeternum quod aeternitate participabat, ut intelligentia, vel ani ma¬ AEternitas parficipata, quae in participante existit. Et aeternitas simpliciter, & per se, ut Deus ipse. Vnde Proclus s 2. prop. ait: aliud quidem est aeternum, aliud quod in poeternali aeternum, aliud secundum se aeternitas: hoc idem participans; hoc autem participa tum; hoc autem imparticipabile. Habent enim ordinem haec ad se invicem: quia aeternitas est ante aeternum, cum participans sit quid materialius participato: & per se aeternitasest ante aeternitatem, cum per se aeternitas intelligatur adhuc magis abstracta, quam aeternitas. Vnde Proclus eadem prop. ante participantia sunt participata, & ante participata imparticihabilia. Patet igitur, quod secundum istum modum loquendi, Deus est ante aeternitatem, & supra ipsam

Propter secundum sciendum, quod quadruplex est esse rerum. Quedam enim secundum esse suum nullo modo aeternitatem attingunt, quedam auten aeternitatem atringunt, sed aeternitat non parificantur. Quaedam aeternitat parificantur, sed non superant. Quedam autem aeternitatem superant, & exce dunt. Quae autem aeternitatem non at tingunt, temporalia sunt, quae propter corruptionem non perpetuantur in esse: & ideo aeternitatem non attingunt, in qua de necessitate consideratur perpetuitas. Quae autem attingunt, sed non parificantur, sunt animae moventes corpora, quae licet secundum esse aeternita: tem attingant, tamen quia secundum operari comparantur ad motum, cuius proprie est mensurari tempore, aeterni atem attingunt; sed non ei parificantur propter respectum ad motum. Intelligentiae autem, quae & perpetuantur in esse, & directe non comparantur ad motum, aeternitati parificari dicuntur, Deus autem ipse, qui aeternitatem causat: ut de aeternitate loquimur, aeternitatem superat, & est ante ipsam. Esse autem, quod aeternitatem non attingit, ad alia ria esse duplicem habent differentiam, Vna quia est infimum, quia supra nullam durationem existit. Nam supra eter nitatem non: quia eam non attingit. Supra tempus non: quia tempore mensuratur, & tempus preexistit omnibus temporalibus iuxta illud Procli s 2. prop. omnibus, his, quae secundum tempus sunt, praeexistit tempus. Et Philosophus 4. Phy. necesse est tempore contineri quae sub tempore sunt. Secunda differentia est: quia tale esse, quod mensuratur tempore: non est enter entis, sed est mobili ter entis, ex eo quod non mensurantur tempore nisi mobilia: quodlibet autem horum trium dicitur e se superius, quia saitem superat tempus, & dicitur enter, esse: quia non mobiliter existit. Secundum primam differentiam loquitur Auctor de causis 2. prop. dicens: omne esse superius, ad differentiam esse temporalis

quod non est superius, ut dictum est, aut est superius aeternitate, & ante ipsum, hoc uantum ad esse Dei, aut est cum aeternitare, quantum ad esse intelligentiarum, aut est post aeternitatem & supra tempus quantum ad esse animarum, quod attin sit aeternitatem, & tempus superat: unde est quid medium inter aeternitatem, & tempus. Vnde anima, ut hic de ea loquimur horixon aeternitatis dicitur: quia dividit interaeternitatem, & tempus, sicut honxon dividit inter hemisphaerium inferius, & superius. Propter quod 2. prop. de causis dicitur: quod Post aeternitatem & supra tempus est anima, quae est in horixonte aeternitatis. Quantum ad 2. differentiam loquitur Procius S7. prop. dicens: Omne enter ens ad differentiam entis temporalis, quod est ens mobiliter non enter, Aut est ante aeternitatem. quantum ad esse Divinum, aut in aeternitate; quantum ad esse intelligentiarum, Aut participans aeternitate, quantum ad esse animarum. Patet igitur quomodo Deus est aeternus, & quomodo supra aeternitatem, & ante ipsam.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod loquitur de aeternitate participata, ut patuit.

Ad 2. quod illud intelligendum est de mensura, quae realis ter differt a mensurato, huiusmodi non est Deus, qui est ipsa aeternitas prout mensuratur aeternitate.

Ad 3. patet solutio; quia ibi loquitur de mensura, secundum quod est realiter a mensuratoD distincta.

Ad 4. dicendum, quod Deus est Auctor aeternitatis participatae, & a tali non mensuratur,

ARTICVLVS IIII. Vtrum verba temporalia de Deo dici possint?

Varto quaeritur: utrum verba tem¬ poralia de Deo dici possint? Et videtur, quod non: quia tem¬ poralia important suecessionem, & motum; in Deo autem non est successio, nec motus, ergo &c.

Praeterea: de nullo dicitur tempus, nisi illud sit temporale, sicut de nullo dicitur motus, nisi illud sit mobile; sed tempus praeexistit temporalibus, ut habitum est per Proclum: Deus autem est ante tempus, s & aeternitatem, ut pater pat ea, quae dicta sunt, ergo &c.

Praeterea: videtur, quod saltem praeteritum, & futurum deDeo non dicatur: quia Hieronymus adi Marcellam, & habetur in littera: Deus autem tantum est, qui non novit fuisse, nec futurum esse. Et Procius 5. prop. Si enim Saeternum ut nomen insinuat, est semper ens: non oportet hoc quidem prius esse, hoc autem posterius. Qeneratio quidem erit, neque erit, & erit, ed esse solum.

Praeterea: videtur, quod nullum tempus de Deo dicatur: quia secundum Diony. 5. de Div. nom. Deus nec erat, nec erit, neque gignebatur, neque gignitur neque gignetur, aut potius non est.

In contrarium est Mag. qui dicit verba temporalia de Deo dici: & Aug. super loannem, & habetur in littera cum ergo nostra locutto per tempora varietur de eo vere dicuntur verba cuiustibet temporis, qui nullo tempore defuit, vel deest, vel deerit.

RESOLVTIO. Verba temporalia vere de Deo dicuntur ratio¬ ne rei significatae, non ratione mo¬ di significandi.

Espond. dicendum, quod ad solutionem huius quaestionis duo sunt, videnda. 1. quomodo dicitur aliquid esse in tempore. 2. quomodo tempus comparatur ad verbum.

Propter primum notandum, quod secundum Philosophus 4. Phy. esse in tempore aliquid dupliciter dicitur, per se, & per accidens. Per se autem sunt in tempore, quae tempore mensurantur: non est enim esse per se in tempore esse quando est tempus, sed tempore contineri quod dupliciter declarat Philos. ibidem 1. quia sicut comparatur tempus ad tem poralia, ita comparatur locus ad ea, quo sunt in loco; sed non dicuntur per se esse in loco, quia sunt quando est locus quia sic Coelum esset in grano milij, cum sit Coelum quando est granum milij. Sed sunt per se in loco, quae loco continentur, ita dicuntur esse per se in tem pore, quae tempore continetur. Secuda via ad hoc declarandum est: quia ea, quae sunt, in tempore, per se senescunt, & tendunt ad corruptionem; non tamen omnia, quae sunt, senectutem accipiunt: ex quo concludit Philosophus quod Ea, quae sunt semper non sunt in tempore, & subdit duplicem cau sam assignatam: Quia non continentur tem pore, nec patiuntur a tempore. Cum igitur Deus potissime sit aeternus, per se loquendo, non est in tempore: quia nec tempore continetur, nec sub tempore senescit: quia omnia veterascent, & mutabuntur, vel mutantur quantum ad aliquem mutationis modum; solus autem Deus idem ipse est, & anni sui non deficient. Sed si intelligamus esse in tempore per accidens, ut quia est quando est tempus, sic Deus est in tempore, quia est cum tempore: dicitur sic esse in tem pore per accidens: quia quae sic sunt in tempore, per se non comparantur ad ttempus: cum non mensurentur tempore.

Viso quomodo Deus est in tempore: quia cum tempore. Restat videre quomodo verba temporalia dant; intelligere tempus. Propter quod notandum, quod cum idem significent principaliter nomen, & verbum: quia verba secundum se sumpta nomina sunt, & non potest esse tempus de prin cipali significatione verbi, cum non sig nificetur per nomen. Si igitur importatur tempus per verbum, hoc est inqua tum verbum consignificat tempus, nam cum dico scit, vel scivit, principaliter significat scientiam; ratione tamen modi significandi confignificat tempus, & da intelligere scientiam in praesenti, vel in praeterito tempore: unde & Philosophus vult 1. Periher, quod verbum signisicat tempus Cum igitur habitum sit, quod Deus est in tempore, quia est cum tempore: cum verba temporalia sic significent tempus, quia significant cum tempore, quantum ad ipsam rem significatam verba temporalia vere de Deo dicuntur si perfectionem aliquam significant. Ideo bene dicit Aug. quod de Deo vere verba cuius libet temporis dicuntur, qui nullo tempore desi nit, hoc est, qui est cum omni tempore; ratione tamen modi significandi, est ibi aliqua incompactio, licet non ratione rei: sed propter talem incompactionem verba temporalia de Deo negare non debemus simpliciter, & absolute; quia si hoc esset, nulla propositio affirmat: va de Deo dicta esset vera, cum quaelibet sit incompacta, ut dicitur 2. deCaelesti Hierarch. Ideo sicut de nominibus contingit, quod Deus aliquando dicitur bonus, existens, & huiusmodi ratione rei significatae, quae vere reperitur in Deo: aliquando dicitur non existens, non bonus, ratione modi significandi ita & in verbis accidit. Et ex hoc hoc apparet, quod verba temporalia vere dicuntur de Deo; ratione tamen inconpactionis, & modi significandi ab aliquibus negantur Deo competere. Vnde Diony. cum capite 7. de Divin. nomin prius dixisset: quod Deus nec erat no erit: eodem cap. postea dixit, quod in eo erat, est, erit, fiebat, fit, siet, proprie laudantur: quantum ad ea, supple, quae perfectionis sunt.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod non arguit, quod verba temporalia de Deo non dicantur, sed quod ratione modi significandi est ibi incompactio, ex eo quod ex modo sig nificandi verba temporalia important tempus, & motum.

Ad 2. dicendum, quod propter hoc, quod verba temporalia de Deo dicuntur, non dicitur tem pus de ipso quantum ad ipsam significationem verborum, quae non proprie significant tempus, sed consignificant.

Ad 3. dicendum, quod aliqua perfectio importatur per praesens, ex eo quod habet esse; & aliqua per praeteritum ex eo quod habet esse perfectum; & aliqua per futurum ex eo quod inter cetera tem pora magis distat a praeteritione: simul tamen ista cum perfectionibus imperfectiones habent: ideo aliquando ista tempora omnia conceduntur de Deo ratione perfectionum; aliquando negantur propter imperfectiones. Verumtamen quia inter cetera tempus praesens magi: videtur assimilari eternitati, Hierony concedit praesens de Deo, & negat preteritum, & futurum.

Ad 4. dicendum, quod Diony. negat omnia tempora de Deo ratione modi significandi, vel ra¬ tione imperfectionis: quia non simpliciter imperfectio¬ nem important.