Quaestio 1

ARTICVLVS I. Vtrum Persona sit idem quod essentiam?

AD 1. sic proceditur: videtur quod Persona non sit idem quod essentia: quia quae differunt plusquam genus non sunt idem; sed Persona & essentia differunt plusquam genus: quia essentia est in praedicamento substantiae; Persona vero relationem dicit: sed relatio & substantia in Divinis sunt duo praedicamenta secundum Boetium, ergo &c.

Praeterea: quando aliquid est idem alteri, cum plurificatur unum plurificatur reliquum, sed Personae in Divinis plurificantur, & non plurificatur essentia, ergo &c.

Praeterea: si Persona l& essentia essent idem, tunc nihil adderet Per¬ sona supra essentiam, ergo quocuquenon intellecto non intelligitur, essentia, illo non intellecto non intelligitur Persona; sed potest intelligi essentia no intellecta relatione, ergo posset intelligi Persona velatione non intellecta, quod est inconvenies: addit ergo aliquid Perona supra essentiam, propter quod non est idem.

Praeterea: de eodem idem est iudicium, si igitur in Divinis idem est essentia quod Persona, tunc cum Personae competat gignere & gigni, essentia gignet & gignetur, quod falsum est: In contrarium est: quia in Deo nulla est compositio. Si igitur Persona non esset idem quod essentia, tunc aliquid ealiter supra essentiam adderet, & ita esset composita, quod est inconveniens.

Praeterea: 7. de Trin. cap. 2. scribitur: Pater & Filius simul sunt una sapientia quia una essentia, & sigillatim sapientia de sapientia: sicut essentia de essentia, sed non praedieatur forma in abstracto de supposito nisi praedicatione per identitatem, & nisi sit idem quod suppositum. Si igitur essentia in abstractione praedicatur dePersona Divina, quia praedicatur de Patre & Filio, idem est Divina essentia quod Divina Persona.

RESOLVTIO. Personam idem quod essentia est, & super hanc solum addit relationis quidditatem.

REspond. dicendum, quod in Divinis simul cum unitate essentie est pluralitas Personarum: & ideo ut videamus identitatem & differentiam essentiae ad Personam aliquo modo manuduci possumus per naturam creatam, ubi est suppositorum pluralitas: natura autem creata, in qua est suppositorum plurali tas, non penitus est diversa a suis suppo sitis: nam cum species sit totum esse individuorum, non est intelligibile individua totaliter esse diversa a sua natura, a qua habet formaliter totum esse simpliciter: & licet non sint penitus diversa talis natura & sua individua; non sunt, etiam simpliciter eadem: propter quod in talibus praedicatio abstracta & per identitatem non recipitur: non enim dicere possumus quod forma sit sua humanitas. Causa autem, quare talis natura creata, nec est simpliciter eadem cum suis suppositis, nec penitus diversa, est: quia comparata ad suppositum se habet ut D ars & totum: & suppositum coparatum id eam se habet ut totum & pars:: part autem & totum non sunt simpliciter diversa: quia unum in alio includitur, nam pars in toto continetur: nec sunt penitus eadem: quia unum super aliud addit, nam totum aliquid continet praeter partem. Hoc autem sic declaratur nam quodlibet individuum creatum supra suam naturam addit aliquid quod ad naturam non pertinet: unde Boetius in lib. de Trin. ubi distinguit triplex unum, scilicet, genere, specie, & numero, addit: quod differentiam in numero ccidentium varietas facit: & tres, ho mines neque genere neque specie, sed suis accidentibus distant; oportet ergo cum in aliqua natura sunt plura individua, quodlibet illorum aliquid per faccidens supra naturam addere: & quia aliquid continet tale individuum, quod non ertinet ad naturam, sic considerande ipsum sequitur quod habeat rationem totius, & natura rationem partis. Rursum quia nullum tale individuum est sua na tura, sequitur de necessitate quod talem naturam participet. Sic enim arguit Aug. 5. de Trin. cap. 10. quod Deus quia non magnitudinem participat est sua mag nitudo. Si igitur forma non est suae humanitas, sequitur quod naturam huma nam participet: & talis participatio potissime locum habet, cum una natura creata in pluribus suppositis reservatur: pertinet enim ad perfectionem individui, ut vult Comment. in 1. Caeli & Mun quod sit unum in una specie, quod in rebus creatis simpliciter verum est: eo ipso igitur quod una natura creata est in pluribus suppositis participata ab illis, sequitur quod ipsa natura in se accepta habeat rationem totius & perfecti, ut autem est in hoc, habeat rationem partis & participati: & inde sumpsit originem quod natura sic accepta vniversale & totum dicitur: suppositum autem quod ipsa participat particulare nominatur. Est ergo natura ipsa totum respectu suppositi, prout a supposito particcipatur: & ideo non est secundum omne suum esse. Suppositum vero est toturespectu naturae inquantum aliquid ad dit supra naturam, quod ad naturam non pertinet. Est igitur natura respectu suppositi pars & totum, & suppositum respectu naturae itotum & pars: & it utrumque totum & utrumque pars, aliter tamen utrumque totum & aliter pars: quia suppositum magis habet ratione totius ex partibus, cum contineat naturam, & aliquid quod ad natu ram non pertinet; natura vero magis habet rationem totius in parte, cum sit quoddam totum participatum, & si totalitas non eodem modo convenit naturae & supposito, sequitur quod nec partialitas eodem modo conveniat eis: quia cuilibet totalitati sua partialitas correspondet: & quia natura & suppositum in rebus creatis adinvicem com parantur ut totum & pars, modo quo dictum est, sequitur quod suppositum & natura non sint idem realiter necsimpliciter.

Hoc viso habemus viam ad solutionem quaestionis propositae. Ad cuius evidentiam notandum, quod natura, dequadocuti sumus, cum natura Divina convenientiam & differentiam habet: & supposita cum Divinis suppositis conveniunt & differunt. Convenit enim natura, de qua locuti sumus, cum Dina natura: quia quaelibet esse habet in pluribus hypostasibus; differt autem; quia natura creata non est suum esse, sed esse quod habet est esse quod acquirit in suppositis: natura vero Divina est ipsum esse. Supposita autem Divina cum suppositis creats habentibus unam naturam conveniunt: quia sicut supposita creata dicunt naturam & proprietatem, eo quod differentia numeralis, ut tactum fuit per Boetium, quodammodo per accidentia esse habet: sic & Divina supposita naturam & proprietatem dicut Vnde Damasc. diffiniens hypostasim lib. 3. cap. 6. dicit: Dopostasis est essentia cum accidentibus copulata, vel commune cum proprietatibus, quod tam ad hypostases creatas, quam ad increatas extendi potest: nam quaelibet simul cum communi sive simul cum essentia proprietatem dicit. Differt tamen suppositum increatum a creato: quia proprietas, per quam suppositum increatum in esse personali reponitur comparata ad essentiam est ratio solum: sed id, quod addit individuum creatum supra suam naturam, ad naturam comparatum habet rationem rei, igitur individuum creatum supra suam naturam addit quid rei; suppositum vero increa¬ tum quid ratienis, ergo propter differetiam, quam habet natura increata ad creatam: quia est suum esse, sequitur quod natura increata non possit habere rationem totius & univer salis & suum suppositum rationem par ticularis: quia secundum suum totum esse est inquolibet supposito, & non participatur a suis suppositis. Propter aliam differentiam, quam habet supposita in creata a creatis: quia supra naturam suam non addunt quid rei sequitur quod suppositum Divinum respectu naturae realiter loquendo non habeat rationem totius: & quia ex hoc suppositum creatum non erat idem realiter cum sua na tura: quia respectu eius habebat rationem totius & e converso: cum natura Divina respectu sui suppositi non habeat rationem totius, nec suppositum respectu naturae realiter loquendo, sequitur quod ibi realiter non differat suppositum a natura, ut Magister ostendit. Vtrum autem differat ratione in solutione argumentorum tangetur, & in sequenti quaestione plenius declarabitur.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod relatio comparata ad essentiam, ut est aliquid praeter ipsam, non est res, sed ratio: & ideo talis differetia inter essentia & Personam talem distinctionem facere nont potest, sed rationis solum.

Ad 2. dicendum, quod si Persona esset idem cum essentia re & ratione, non posset esse plurificatio unius absque plurificatione alterius. Sed quia differt ratione potest es se distinctio realis inter Personas absque distinctione essentiae: quia secundum quidditatem relativam non eodem modo comparantur Personae ad essentiam & inter se.

Ad 3. dicendum, quod Persona addit supra essentiam relationem, sive proprietatem, sed propter hoc non sequitur quod differat ab essentia realiter, quia proprietas comparata ad essentiam non est res, sed ratio.

Ad 4. dicendum, quod propter differentiam rationis conceditur, quod Persona generet, non essentia: nam actus notionales non competunt suppositis, ut sunt unum cum essentia; sed aliquo modo prout ab ea ratione distincta sunt.

ARTICVLVS II. Vtrum Persona differat ab essentia ratione?

SEcundo quaeritur: utrum PersonamSab essentia differat ratione? Et videtur quod non: quia speciale a communi, vel incommunicabile a communicabili proprie ratione non differt: cum ratio unius in alio includatur, sed Persona dicit quid incommunicabile, essentia quid communicabile, ergo Persona ab essentia ratione non differt.

Praeterea: maior est differentia rationis quam differentia realis: quia quae differunt re, ratione unita sunt: nam secundumComm in 1. de Anima Intellectus agens est ille, qui facit universalitatem in rebus, quod non esset nisi ratio coiungeret quae re habet esse distinctum, sed minor differentiae includitur in maiori, ergo si Persona differt ab essentia ratione, differt & res sed non differt re, ergo nec ratione. Preterea: aut isti rationi respondet aliquid in re aut nihil? Si nihil, ergo vana est differentia realis. Si aliquid, ergo non solum ratione differunt essentia &. Persona, sed etiam re.

Praeterea: maior est convenientia essentiae ad Personam in rebus Divinis, quam sit unius Personae humanae ad aliam Personam humanam, sed secundum Damasc. 1. lib. cap. 11. persone humanae cognitione & ratione uniuntur. Si igitur sunt idem ratione ipsae spersonae humanae; multo magis ratione idem erunt in Divinis essentia & Persona,

In contrarium est: quia Magister dicit in littera quod hypostasis & essentia differunt secudum intelligentiae rationem.

Praeterea: si nec re nec ratione differret essentia & Persona nunquam salvare possemus, quod Persona gigneret, non essentia, quod esset plurificatio in Personis, non in essentia, quod essentia esset quid communicabile, non Persona, & mul ta alia, secudum quae Persona ab essetia distinguitur.

RESOLVTIO. Persona ab essentia ratione idiffert: cum essen¬ tiam & proprietatem dicat, & ratio proprietatis in ratione essentiae no includatur.

REspond. dicendum, quod tota cauRia, quare dicimus suppositum alicuius naturae sua natura differre, est: quia ipsum suppositum supra naturam aliquid addit, & si illud additum comparatum, ad naturam, ut est aliquid praeter ipsam, est res, sequitur suppositum a sua natura differre realiter, si vero sit ratio tantum, ab ea sola ratione distinguitur: cum igitur Divinum suppositum dicat essentiam & proprietatem, si videre volumus quomodo differat tale suppositum a fua natura, nos videre oportet quomodo proprietas ab essentia distingnuatur. Nam si ratio proprietatis in ratione essentiae clauderetur, nec simpliciter ratione ab ea differret, inter essentiam & Personam non simpliciter salvare possemus differentiam rationis: ut ergo appareat veri tas quaestionis duo declaranda sunt. Primo quod proprietas ab essentia ratione differt, & quod ratio unius in ratione alterius non clauditur. Secundo quod ipsa proprietas realiter ab essentia non t distinguitur: immo unum de alio etia in abstractione praedicatur: nam paternitas est ipsa Divina essentia, quae duo, licet superius aliquomodo declarata sint, quae tamen ibi dimissa sunt hic supplebimus.

Propter primum notandum, quod si Divinam entitatem intelligere volumus, intelligere debemus ipsum esse: nan sicut bonitas increata sic nobis innotescit: quia cum quaelibet creatura sit bo num hoc, & bonum illud; Deus autem est ipsum bonum: unde si eius ibonitatem intelligere volumus, debemus tollere hoc & illud. sic quaelibet creatura est em hoc, & ens illud; Deus autem est ipsum esse: & ideo si entitatem Divinam intemligere volumus, debemus tollere hoc & illud, & intelligere ipsum esse. Ideo Dionysius 5. de Divin. nom. dicit Deum potissime secundum ipsum esse laudari, & quia Deus est ipsum esse, sequitur quod ei conveniat omnis ratio essendiVnde & 5. de Divi. nom. scribitur quod Deus in se totum praeaccipit esse. Om¬ ne igitur, quod simpliciter perfectionem importat, & rationem essendi dicit, in illo esse continetur: ideo esse sapietem sivesapere, & vivere sive esse viventem: quia quoddam esse nominat in ipso Divino esse modo unitivo comprehenduntur: & inde est quod non est intelligibile, quod sapientia vel vita, vel aliqua alia perfectio consimilis conveniat uni Personae & non aliae, vel quod aliqua sit in una Persona, & non in alia. Nam cum Persona Personam aliam producendo eit communicet suum esse, & illud idem esse, quod habet cum in illo esse, omnia ista comprehendantur: in talibus nulla Persona ab alia nonpotest esse distincta, & ideo sapere, & vivere in Divinis etiam ratione non simpliciter distinguuntur ab esse: nam sicut ratio speciei non simpliciter est alia a ratione generis: quia una in alia continetur: sic cum ratio sapientiae & vitae, & cetera huiusmodi comprehendantur in Divino esse, talia ratione ab ipso esse non sunt distincta simpliciter; immo minus distiuguuntur? talia ratione, quam ratio generis & speciei; nam genus & species & differentias potentia continet, non actu. Habet enim genus omnes differetias potestate actu vero nullam; sed omnes huiusmodiperfectiones etiam actu compreheduntur in Divino esse. Rursum huiusmodiesse comprehendens omnes tales perfectiones est unum realiter; unitas vero generis comprehendentis differentias est unitas rationis,

Advertendum tamen quod licet uriillo esse in se considerato contineatur omne esse; non tamen in eo in se accepto modo consimili coprehenditur om ne referri: & ideo licet cuicumque conmunicatur esse Divinum, ei communicetur omne esse; non tamen oportet quod, cui communicatur tale esse, comun cetur omnis respectus nam non eodem modo sumitur ratio eius quod est esse & eius quod est referri. Ex quibus verbis quatuor notabiliter concludere possumo

Primo quod in Divinis non potest. esse distinctio per absoluta, sed solum per relata: nam cum omnia obsoluta sint. quidam modi essendi, ex quo Divinum esse continet omne esse: cum cuilibet Personae Divinae competat Divinum esse, cuilibet competit omnis perfectio absoluta: & ideo non est possibile qued una Persona sit sapiens & non alia: quia una est sapientia omnium; sicut una es sentia; sed cum esse Divinum in se consideratum non includat omne referri potest communicari alicui Personae talen esse absque eo quod ei communicetur om nis respectus: & ideo non est inconveniens quod una Persona sit Pater & non alia: quia esse Patrem non dicitur ad se sed ad aliud, & secudum suam quiddita tem non dicit esse, sed referri: poterit igitur alicui communicari omne esse abi que eo quod ei communicetur talis respectus. Secundo, omnia praedicamenta alia a substantia non manent ibi secudum suum genus praeter relationem: nam cum omnes perfectiones absolute sint in Primo quia est ipsum esse: cum illud esse sit substantia Primi, oportet om rnia talia esse ibi per modum substantiae, & ideo cum non sit ibi sapientia per me dum qualitatis, nec magnitudo per modum quantatis, omnia talia in Divini in substantiam transeunt. Referri autem quia non directe includitur in esse, non est ibi per modum substantiae, sed est ibi relatio secundum suum modum. Et ideo Aug. 6. de Trin. ait: Non est aliud Deo mag. num esse: aut sapientem esse: aut verum esse: aut bonum esse: aut omnino ipsum esse. 6. tamer de Trin. cap. 2. scribitur, quod in Divinis Non est hoc esse quod Verbum aut Filium esse; non igitur referri directe in cluditur in esse, licet omnes perfectiones in esse absolute includantur. Tertio omnia absoluta secudum suos actus denos minant Divinam essentiam: unde Di¬ vina essentia vivit, & sapit & cetera huiusmodi: nam si ibi vivere & sapere sun idem quod esse, ex quo Divina essentia est, cum sit ipsum esse, oportet quod vivat & sapiat: quia vivere & sapere dicunt quedam modum essendi; relatio vero Divinam essentiam non denominat: non enim Divina essentia refertur realiterr loquendo: nam cum referri non directe includatur in esse; licet omne esse essentiae conueniat, referri tamen non oportet quod conveniat illi: & ideo actus notionales, qui relationem important, de Divina essentia praedicari non possunt: unde nec gignit, nec gignitur nec procedit. Quarto perfectiones ab¬ solutem simpliciter non differunt ratione a Divina substantia:: cum omnia talia includantur in esse Divino, quod est ip¬ sa Divina substantia: & quando ratiounius in ratione alterius includitur, no simpliciter illa ratione differunt; sed cum ratio relationis sumatur in ad aliud se habere, & per referri: quia referri non directe inciuditur in esse, ratio relationis simpliciter est alia ratione substantiae. Differt ergo Persona ab essentia ratione, cum dicat essentiam & propriex tatem, & etiam ratio proprietatis non inoludatur in ratione su bstages; non tamen differt realiter: quia quidditas relativa, secundum quam proprietas a substantia distinguitur, comparata ad essentiam est ratio solum, ut superius est ostensum.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum quod in Divinis essentia non proprie habet rationem universalis, nec Persona rationem particularis: dicuntur tamem Personae aliquid incomumcabile propter relationem, secudum quam ab aliis, distinguuntur: & quia ratio relationis non includitur in ratione substantiae, Persona ab essentia ratione differt.

Ad 2. dicendum, quod quae differunt re possunt;. uniri ratione: ut patet cum intellectus universalitatem facit in rebus, & quae sunt, idem re, ratione differre possunt: ut cum una & eadem res ab intellectu aliter e aliter apprehenditur. Non igitur semper est maior differentia rationis, quam differentia rei: cum possint differre ra tione, quae sunt idem re. No igitur oportet Personam & essentiam differre realiter, si differunt ratione.

Ad 3. dicendam, quod isti rationi respondet aliquid in re: quia in ipsa re est, ut possit inde sumi diversa ratio. Nam eo ipso quod in Deo est essentia & relatio, vel essentia & Persona, potest inde sumi alia ratio essentiae & alia ratio proprietatis; non tamen tali diversitati ralationis respondet aliquid in re, quod sicut est alia ratio proprietatis & essetie, vel Personae & nature, ita sit alia res Persona, alia natura, vel alia res proprietas, alia ess etia, quod aliquo modo per simile declarare possumus: nam actio & passio sunt una res, habet tamem divesas rationes: isti tamem diversitati ratio num respondet aliquid in re: quia in re ipsa est: ut inde possit sumi diversa ratio, non tamen respondet aliquid in re, quod non est diversa ratio actionis & passionis, ita sit diversa res actio & passio.

Ad 4. dicendum, quod unitas rationis cum diversitate rei non est maior unitas, quam unitas rei cum diversitate rationis; im mo multo minor: & quia personae humanae sunt diversae realiter, licet aliquo modo uniantur ratione, non est maior unitas personarum humanarum ad se invicem, quam Personae Divinae ad essentiam, quae non re sed sola ratione differunt.

ARTICVLVS III. Vtrum bene dicatur tres Personae unius & eiusdem essentiae?

TERtio quaeritur: utrum bene dica¬ tur tres Personae unius essentiae Et videtur quod non: nam secundum Augustinum 7. de Trin. cap. 6. tres Personae sunt tres substantiae; sed secundum cundem eodem lib. cap. 5. Manifestum est Deum abusive substantiam vocari, ut nomine usitatiore intelligatur essentia, quod vere a proprie dicitur, ergo per eundem in Divinis sumitur substantia & essentia. Si igitur tres Personae sunt tres substantiae non bene dictum est tres Personae e iusdem substantiae, ergo nec eiusdem essentiae.

Praeterea: non conceditur quod siut tres Praesonae unius Dei; sed quod sunt unus Deus: sed Deus secundum sub stantiam dicitur, igitur pari ratione non debet concedi, quod tres Personae sin unius essentiae, sed una essentia. Praete rea: secundum Philosopm. 1. Elenchorum: Eadem est ratio unius solius & simpliciter rei, ut hominis, & unius hominis, ergo si bene diceretur tres Personae unius essentiae bene diceretur tres Personae essentiae sed secundum non conceditur, ergo nec primum.

Praeterea: Persona est idem quod essentia, sed obliqui semper transitionem important & diversitatem quamdam designant: non ergo dici de bent tres Personae unius essentiae. Praeterea: genitivus potest resolvi per habitum dinem alicuius praepositionis, vt per ex veper de, sed secundum Aug. 7. de Trin. cap. ult. Tres Personas ex eadem essentia non dici mus, ergo&c.

In contrarium est quod habetur in littera.

Praeterea per rationem: quia quando aliquid est commune pluribus, pro ut est commune illis, secundum habitudinem genitivam, potest habere resp ectumad eam: unde dicimus sup posita humana esse eiusdem speciei & eiusdem naturae, sed magis est una natura in Patre & Filio, quam in personis humanis, ergo tres Personae Divinae multo magis eiusdem naturae dici de bent.

RESOLVTIO Tres Divinae Personae bene & proprie dicuntur vnius essentiae propter unum esse: & magis proprie quam unius naturae & si haec una est in Personis.

REspond. dicendum, quod ex diver Rsitate modorum intelligendi constituta est diversitas modorum significa di: ut cum aliquid diversimode intelligitur in motu & non in motu sine quie te sequitur diversitas significadi nomi naliter & verbaliter. Rursum secundum quod aliqua intelliguntur in abstractio ne, & in concretione, sequitur diversi tas significandi adiective & substantiveex diversitate autem modi significandi sequitur diversitas construendi: nam secundum quod variatur habitudo modisignificandi, variatur & modus construe di, ergo de primo ad ultimum diversitas constructionis trahit aliquo modo originem ex diversitate modorum intelligendi. Sufficit ergo quod ratione & modo intelligendi differant essentia & Persona ad hoc quod inter ea aliquis modus constructionis esse possit. Sed ut appareat quis modus construendi sit in ter ea possibilis.

Notandum quod habitudo geniti va, quam habemus prae manibus, ut plurimum ad rationem causae & principividetur reduci. In Divinis autem non possumus ponere causam materialem: quia Deus est actus purus, cui non admiscetur aliquid de potentia; & essentiale est materiae esse in potentia, ut dicitur inde substantia orbis. Nec cau sam finalem, ita quod essentia sit finis Per sonarum, vel una Persona sit finis alte rius: cum ibi non sit dare gradus in bonitate. Nec proprie est ibi causa efficies nec formalis; tamen ibi reperitur aliquid habens similitudinem cum causa efficiente: ut cum dicimus Patrem esse principium Filij; & Patrem & Filium priucipium Spiritus Sancti; & aliquid cum causa formali sicut Divina essentia vel natura respectu trium Personarum: nam licet Divina essentia non proprie sit causa formalis Personarum, quia in Divinis non proprie recipitur nomen causae; potest tamen aliquomodo dici forma earum: & ideo cum dicimus trePersonae unius essentiae, si hoc quod dico unius essentiae aliquam habitudinem. habet, illa habitudo reducetur ad habitudinem formae. Habitudo enim formae au modum intelligedi reducitur ad modum declarativum sive diffinitivum: nam par tes in diffinitione sive in notificatione positae inter partes formales computatur: & quia diffinitio est declarativa naturae & essentiae rei, genitivi, qui secundum habitudinem formae construuntur, essentiae declarativi existunt: & ideo communiter a gramaticis dicitur quod tales genitivi construuntur in vi declarationis essentiae. Verum quia non declaratur aliquid per unum nomen, sed per plura, nam & diffinitio, quae declarativa existit, Est sermo habens partes, ut dicitur in 7. Meta. Seper huiusmodi habitudines requirunt plures genitivos, nisi ex aliquo usu, vel ex aliqua speciali causa unus genitivus habeat vim plurium: ut cum dicitur turris fortitudinis, & perra scandali; usitatiori tamen modo ponunitur ibi plures genitivi dicendo mulier egregie formae, homo magni consilij: & ideo dicimus tres Personas unius essentiae, non tres Personas essentiae. Ad dunt tamem aliqui, quod licet dicere possimus tres Personas eiusdem essentiae, & tres Personas eiusdem naturae, magis tamen proprie dicuntur tres Personae eiusdem essentiae quam naturae. Nam natura dicitur per respectum ad actum: unde omnia calefacientia dicuntur eiusdem naturae propter uniformitatem actionis. Sed essentia sumitur per comparationem ad esse: & ideo illa proprie sunt eiusdem essentiae quae habent idem esse, & quia non est unum esse aliquorum alico rum suppositorum, sed solum Divinarum Personarum, per antonomasiam dicuntur tres Personae Divinae unius essentiae propter unum esse. De alijs autem concedi oportet quod sunt unius naturae, non proprie unius essentiae: & ideo ma gis proprie dicuntur tres Personae Divinae unius essentiae quam eiusdem naturae: quia de ratione proprij videtur esse quod soli conveniat.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum; quod substantia potest sumi pro essentia & pro hypostasi: & cum dicitur quod tres Personae sunt tres substantiae, ibi substantia supponit pro hypostasi, non proessentiae: & ideo auctoritas non est ad propositum.

Ad 2. dicendum, quod Deus importat rationem principij: unde ne videretur quod tres Personae esset creaturae, & essent res possessae ab uno Deo, non conceditur quod tres Personae sint unius Dei. Nam licet Deus sit quid essentiale, sicut Divina essentia, tamen quantum ad modum fignificandi essentia significat per modum formae, Deus autem magis per modum suppositi: propter talem habitudinem formalem conceditur quod sint tres? Personae unius essentiae, & una essentia trium Personarum; non unus Deus trium Personarum, nec tres Personae unius Dei.

Ad 3. dicendum, quod licet idem importetur per essentiam, & per unam essentiam: tamen quia aliquid magis declaratur per plura quam per unum, cum tales genitivi construantur ibi vi leclarationis essentiae, magis proprie ponuntur ibi plures genitivi quam unus.

Ad 4. dicendum, quod licet Persona & essentia sint idem re, differunt tamen ratione & modo intelligendi, & talis differetia sufficit ad hoc quod inter ea possit esse aliquis modus constructionis. Ad quintum dicendum, quod ex & de denotant habitudinem efficientis & materiae: & quia essentia non est causa efficiens trium Personarum, nec mate ria earum, non concedimus tres Personas ex eadem essentia esse; sed esse eiusdem essentiae & unam essentiam: unde Aug. 7. de Trin. cap. ult. ait Tres Peronas eiusdem essentiae, vel tres Personas unam essentiam dicimus, tres autem Personas ex eadem essentia non dicimus: si tamen per habitudinem alicuius praepositionis volumus tales constructiones salvare, salvabimus per hanc praepositionem, in, dicendo tres Personas esse in una essentia, & unam essentiam in ribus Personis.